2» ieösfoortsch dagbiab
■innknlanp
nieuw'parus
cinema royal
GEGOEDHEID VAN DE COLLE's
AMICITIA
Zaterdag 2 November 1929
-DE EEMLAlNDEft*
28e Jaargang No. 107
TWEEDE BLAD.
EEN RAADHULKLUCHT
IN DEN HAAG
fa. L. H0UBAER
BRAND TE ROTTERDAM
I VRAAG! AMEfSFOFUIA'S
GORTEPAP en YOGHURT
|3ediening m. 40 wagens
door de qehseie stad
FRUYTIER NIET TERUG?
HEINEKEN'S BAR
Prima Oranjebitter
D00ZEN en MAPPEN
POSTPAPIER
vv
V
Fa. B. KRAAL
B.RUlTEN3£R3Hzn
OEiVllSAISONS
NAJAARCQSTUMES
Te koop of te Huur.
N. HEILIGERS
PROVINCIAAL
ASSURANTIE-KANTOOR
^elden beschikbaar tegen 5*|
ZIJ GAVEN VEEL GELD UIT
WERKLOOZENRELLETJE
Dc stadskaldie 24 jaar
in den boom zit
Felle partnstrijd
We lezen in het Vaderland:
Den Haag, het schoonste dorp der wereld,
aldus de correspondent der Kölnische Zei
tung, groeit met een snelheid, welke zelfs
in Nederland, waar de steden zich snel uit
breiden, verbluffend is. In de laatste 50 ja
ren is zijn inwonerta' verdubbeld. Binnen
kort zal het nog twee aangrenzende plant-
sen, Rijswijk en Voorburg, opslokken, van
een andere, Wassenaar, zal het een stuk
afwringen en een half millioen zielen zul
len, voor men het recht gewaar is gewor
den, G00 en 700 duizend worden.
Deo goeden stadsvaren sloeg de schrik
om bet hart, want do grondtrek van den
Hollander is zijn bedachtzaamheid. Zijn
leus, welke hij steeds en steeds weer in
zijn mond heeft, luid: men moet de kat uit
den boom kijken, oftewel: zit de kot een
maal in den boom. dan moet men wachten
tot ze er vanzelf uit komt. Op het oogenblik
heeft Den Haag een brandende kwestie
Weliswaar brandt ze al reeds 24 jaar, maar
nu brandt ze weer eens harder. Den IIaa2
heeft geen stadhuis. Dat wil zeggen, het
heeft er wel een, maar in zakformaat. De
menschen worden daar getrouwd.
En als twee paren met een flinken kring
van kennissen vlak achter elkander komen,
moet de verkeerspolitie er aan to pas ko
men cn het verkeer omleiden. De andere
afdeelingen van het stadhuis liggen ver
strooid in de stad.
Sinds 24 jaar klinkt hot: we moeten een
nieuw stadhuis hebben. Twee groote plan
nen werden ontworpen. Volgens het cene
zou het oude Raadhuis vergroot worden,
volgens het andere zou het op het Spui,
een verkeersader van Den Haag komen. En
nu begon de strijd. Woedend viel de „oude
Stadhuispartij" de „Spuipartij" aan. „Als
wij aan het Spui bouwen, staat het Stad
huis precies in het slechtste deel der stad."
De straten achter het Spui zijn inderdaad
mfnder dan matig. „Dat willen wij juist',
riep ie Spuipartij. wij willen dit slechte
stadsdeel verbeteren" Midden in dezen
strijd kwam iemand met een nieuwe ge
dachte: „als we eens het Alexanderveld had
den?" Het Alexanderveld is een reusachtig
exerceerterrein midden in de stad, dicht bij
het Vredespaleis, behoort aan de stad, maar
is aan de militairen in gebruik gegeven
„Ja, dat zou ideaal zijn", zuchtten beide
partijen, „maar do militairen laten het
Alexanderveld niet los."
Daar plotseling, toen deze kat reeds 24
jaar in den boom had gezeten, knoopte een
energieke stadvader op eigen houtje onder
handeling met de militairen aan en ver
restte zijn collega's met de blijde boodschap
dat de militairen heelernaal niet zoo ontoe
gankelijk waren en het heele terrein tegen
de betrekkelijk geringe schadeloosstelling
van drie millioen gulden wilden afstaan
Nu zou men denken, dat iedereen mei
vreugde dezen uitweg zou hebben ingesla
gen. Geen spooi ervan. Nu ontbrandde de
strijd eerst goed. De „oude stadhuispartij'
er de „Spuipartij" vieren samen de Alexnn-
a /cldpartij op het lijf Binnen enkele da
gen komt de zaak in den gemeenteraad cn
de Haagsche gemopderen leven zich onder
;wijl in sterk bewogen .vergaderingen uit.
Toen het Alexanderveld onbereikbaar
scheen, was het 't brandpunt van aller wen-
schen. Allo kunstenaars bevalen het aan
het overgroote deel der bevolking vond hel
idee uitstekend, vooral omdat de kosten la
ger zijn dan die der beide andere plannen
en het vrijkomenede terrein niet minder
dan precies viermaal zoo groot is als aan
het Spui en bij het oude Stadhuis. Daarbij
komt dat bij het Alexanderveld niets dan
een leelijke kazernp staat; de rest van het
veld is onbebouwd, er behoeft alzoo niets
gesloopt te worden Daarentegen verdwijnt
door de bebouwing h«t geweldige stofbek
ken van Den Haag, dat in droge zomer
maanden de halve stad van een fijn, alles
doordringend stof voorziet
Maar de Nederlander is de geboren een
ling. Hij houdt van de kunst van het debal
op psychologische gronden Reeds gaan er
stemmen op die aansporen om de stadhuis
kwestie ter rijpe overweging nog een paar
jaar aan te houden.
De stadskat van Den Haag, die sinds 24
jaren in den boom zit, hoeft, als op het laat
ste oogenblik toch nog niet het verstand
de overwinning behaalt, alle kans om nog
eens 24 jaar in den boom te blijven.
DE HAAGSCHE PASSAGE,
Do derde arm geopend.
's-G ravenh age, 1 Nov. Hedennamid-
dag is de derde arm der Passage, welko de
oude Passage verbindt met den Ilofweg, op
plechtige wijze geopend. Do raad van be
heer der N.V. 'a Gravenhnag&che Passace
Maatschappij had daartoe oen groot aantal
gaston in hot nieuwe Passaat heater gehon-
digd, waar aanwezig waren do burgemees
ter, mr J. A. N. Patiln en mevr. Patiin. de
wethouders mr. de Wilde. Qimnt en Vrijen-
hoek. de directeu» van den dienst van pn-
Jdieke werken ir. i.elv, do architect de heer
Duynstee, de aannemer do heer de Vetter
en vele anderen.
EEN HEGEL-WERELDBOND.
Er heeft zich een comité gevormd tot
voorbereiding van een Hegel-Wereldbond,
die zich ten doel 6telt de studie van Hegel
te bevorderen. De voorbereidende commis
sie hoopt in de week na Paschen 1930 een
internationale bijeenkomst te Den Haag te
organiseeren.
De nieuwe bond heeft niet ten doel een
.Hegel-orthodoxie" in het leven te roepen,
maar wonscht bij de tegenwoordige geeste
liike situatie, met hulp van de tegenwoor
dige wetenschappelijke kennis de philoso-
sophie wel is waar in den geest van Hegel,
maar in vrije schepping opnieuw op te bou
wen. Een uitvoerig program van de inter
nationale bijeenkomst zal later worden ge
publiceerd.
In het voorbereidend comité hebben, wat
Nederland betreft, zitting prof. dr. G. A. van
len Bcrgh van Eyzinga, prof. dr. A. H. de
Hartog, J. Hessing, dr. II A. Kinderrnann,
prof. ir. J. G. Wattjes en ir. B. Wigcrsma
Uit het buitenland o.a. Italiaanschc, Engel
<che, Zwitscrsche cn Duitsche philosophen.
onder wie Jonas Cohn en Heinrich Richert
JHR. VON FISENNE.
Zijn zilveren jubileum.
's-G ra ven h age, 1 Nov. In aansluiting
aan het bericht over het zilveren jubileum
\an jhr, von Fisenne als lid van Prov. Sta
ten ij nog gemeld, dat te zijnen huize in
den loop van den middag nog verschonen
de Commissaris der Koningin in Zuid-TIol-
land, jhr. mr. dr. van Karnebeek en ver
scheidene leden van Gedeputeerde Staten.
Gok kwamen hun gelukwensten aanbie
den mgr. Evers, hoofdaalmoezenier, en de
heer Bruysten. hoofdredacteur van de Resi
dentiebode, waarvan de heer von Fisenne
president-comm'ssnris is, en leden van den
hoofdrnad van de H. Vincentiusverecniging.
waarvan de jubilaris het presidium be
kleedt. Tal van schriftelijke gelukwensten
werden bezorgd, o. rn. van leden dor Sta-
ten-generaal en van den Raad van State.
Zalen voot vergaderingen.
:y iet r len, (oone el' en
'29? c uit voenn-y en enz
Sterk verlaagde prijzen
KLEEDING (IAGAZIJaEN
Langestraat 62-o4-66
Bij onze jasjes, ,-ekkers, cu nes
tertjes hekben wij passende mut
sen, baretten en p etten.
Bontmutsen rijke collecties.
Let vooral op de étalages.
Zaak io scheepsartikelen
uitgebraad
Rotterdam, 1 Nov. Gisternacht heeft
brand gewoed m een zaak in scheepsarti
kelen aan de Spaanscho kade te Rotter
dam. Des nachts omstreeks drie uur werd
door een chauffeur, die bij Hotel Weimar
stond, bemerkt, dat er rook kwam uit een
bovenlicht van den winkel, die het eigen
dom is van A. V. Hij waarschuwde de brand
weer, die eerst klein alarm maakte, kort
daarop middelalarm, terwijl het weer en
kele minuten later noodzakelijk bleek ook
de reddingsbrigade uit te zenden.
Het was zeer moeilijk den vuurhaard te
vinden De geheele winkel stond vol rook
en eerst toen de manschappen van de red
dingsbrigade met rookmaskers den winkel,
waarvan de voorruit was ingeslagen, waren
binnengedrongen, kon men vaststellen dat
de brand achterin woedde cn doorgedron
gen was tot den kelder. Door de handspui
ten werden drie slangen uitgelegd, terwijl
er ook rnet een straal van een inmiddels
ontboden molorspuit ls gewerkt. In een uur
tje had men den brand onder de knie. Het
achtergedeelte van den winkel brandde ge
heel uit. terwijl men den kelder onder wa
ter heeft moeten laten loopen. De schade
wordt echter door verzekering gedekt. De
bewoners van de bovenwoningen htbon
tijdel lik hun huizen moeten verlaten voor
don dikken rook.
Tot gistermorgen acht uur heeft de brand
weer de rookendo wirdcelinventaris moeten
nathouden.
Naar het Vaderland verneemt, staat het
vast, dat de heer Fruytier niet naar Curacao
zal terugkeeren
DE HAAGSCHE STADHUIS
PLANNEN.
Antwoord op de vragen van
den heer Joëls.
's-G ravenhage. 1 Nov. Op de gis
teren vermelde schriftelijke vragen van het
raadslid M. Joèls Jr. inzake de behande
ling van het voorstel Stadhuisbouw, heb
ben B. en W. als volgt geantwoord
Zooals B. cn W. in hun antwoord d..d. 29
October op de vragen van het raadslid Dr.
Hortmann reeds hebben medegedeeld, is
door B cn W. thans over de stadhuisplan
nen aan do Directeuren van Stadsontwik
keling en Volkshuisvesting en Gemeente
werken, wier mcening bekend was, geen
nader advies gevraagd. B. en W. hebben
er aan herinnerd, dat ook de Commissie
voor het Stadhuisvraagstuk in dit stadium
geen behoefte heeft gehad een advies to
ontvangen.
Het advies van den Directeur van den
Plantsoendienst is gevraagd. B. cn W
hebben er geen bezwaar tegen dit advies
aan de leden van den Raad ter kennisne
ming tot. te zenden. Ter tegemoetkoming
aan het verlangen om kennis te nemen
van het standpunt van de directeuren van
Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting en
Gemeentewerken wordt aan de raadsleden
levens toegezonden het ac\;es waarin de
Directeuren het standpunt'over den Stad
huishouw indertijd uitvoerig hebben uit
eengezet en waarvan bekend is, dat het
thans nog geheel hun meening weergeeft.
Utrechtschestraat 29 - Tel. 37
Probeert U eens onze
F 3.- PER LITER
ZAKFLACONS 60 CENTS
LANIESTR 35 - TEL 303
raSSBB®SS®SI351tïiafflS
ffl
I Alle soorten I
SOKKEN
E w
ra
E
B
E
E
S
E
E
LESSEES®3B3S33 3SSSEE3EESBEE©
LANGESTRAAT 129
STEEDS GOEDE EN ACTU-
EELE PROGR AIV1 (VI A'S
GEZELLI3 ZITJE
G JEDE MJZIEK
Utr. straat 28 - Tel. 243
mooi gelegen dujbel Landhuis
B. i/Vuytierslaan 200 IVIeter v h
station Centrale verwarming
vaste waschtafels groote tuin
Kaoelweq 42 Tel 1053
KAPELWïG 77
AMERSFOORT
Na het misdrijf in
Culemborg
Wat
is een
eed?
Amsterdam, 1 Nov. Toen do oude
Van Wiggens op 23 December 1923 ver
moord werden, is ook een groot gedeelte
van hun geld verdwenen. Trouwens, dat
do nog onbekende indringers kwamen om
te stelen en niet in de eerste plaats om te
moorden, daaraan is nooit getwijfeld. De
Van Wiggens „zaten er warmpjes bij" en in
Culemborg veronderstelt men, dat er wel
een 20,000 'gestolen is.
In de uitvoerige mcdedeelingcn, welke
mr. Roobol aan den minister van justi
tie heeft doen toekomen en waaraan wij
gisteren een en ander hebben ontleend, is
ook een groote plaats ingeruimd aan den
welstand van Haveman, de Collé's en Op
dam vóór en na den moord. Aan do hier
omtrent afgelegde verklaringen ontleent de
Telegraaf het volgende:
Vóór den moord klaagde de oude Colle
die een meubelfabriekjc had, dikwijls tegen
mej. Havoman, dat dc zaken zoo slecht
gingen; hij en zijn familie konden zóó niet
Mijven leven; er werd soms tijden lang
haast niets „gebeurd". Begin 1924 werden
verbeteringen in de fabriek aangebracht,
achterstallige belasting werd aangezuiverd
Hierbij word veel met zilvergeld betaald
hetgeen den belastingambtenaren opviel
Mr. Roobol teekent hierbij aan, dat do Van
Wiggons, naar verluidt, vooral zilvergeld
hadden opgepot
Een reiziger der firma Dankert heeft in
Dijzijn van de hecren Blitterswijk cn
Swceris verklaard, dat hij vaak bij de Col
lé's kwam oni over de levering van machi
nerieön te spreken. Vóór December 1923
konden zij niet koopen, maar naderhand zei
vader Collé, dat hij machines zou bestellen,
maar er zat iets in don weg; wanneer dat
voorbij was, kon hij zaken doen. Genoemde
reiziger kreeg den indruk, dat dit sloeg op
de behandeling van de moordzaak voor de
rechtbank.
Maria Magdalena van der Stroom, ge
huwd rnet Dorus Collé, heeft verklaard:
Marie Collé bracht een kistje met f 700 bij
ons, met het verzoek dat te bewaren. Het
geld was, naar zij zeide, overgespaard op
het huishoudgeld. Dit ls echter ra.i. niet
mogelijk, aldus mej. v. d. Stroom, daar va
der Collé, als er boodschappen gedaan
moesten worden, steeds gepast geld meegaf
Hij mijn weten ontving zij overigens nooit
geld van haar vader. Ook heeft vader Colle
na den moord aan zijn zonen ƒ2000 gegc
ven.
's Avonds laat een kistje begraven.
Toen de dood van Haveman op 26 Juli
1924 bekend was geworden, bevonden de
oude Collé, zijn zoon Arnoldus en Anke Op
dam zich achter bij do woning van den eer
der genoemden gemeentearbeider De Kruyf
Het was laat in den avond en, aldus De
Kruyf, ze waren aan het graven bij den
hooiberg. Toen het gat voldoende diep was.
plaatsten zij daarin een kistje Zij maakten
een zcnuwachtigen, angstigen indruk. Den
volgenden dag deelde Opdam ongevraagd
aan De Kruyf mede, dat hij aarde had ge
graven om een bloempot te vullen. Kort
daarna is 't kistje weer opgegraven.
Verschillende getuigen hebben Opdam
eenigen tijd na den moord op verschillende
tijdstippen 's nachts achter dc hoeve der
Van Wiggens aan den Achterweg gezien
Later gaf hij hiervan aan verschillende per
sonen als verklaring, dat. hij naar konijnen
zocht. Niemand in Culemborg heeft daar
echter ooit konijnen gezien.
Toen Haveman uit den politiedienst ont
slagen was. kwam hij in betrekking bij de
Collé's als reiziger. Men betwijfelde in Cu
lemborg echter of hij ooit ocnige order heeft
aangebracht. Volgens mej. Haveman ver
diende haar man in dien tijd geregeld ƒ60
per week. De Collé's waren zeer bevriend
met hem. Op een dag werd verteld, dat Ha
vcman in Den Bosch zou zijn aangehouden
Do Collé's reden er terstond met do auto
heen en brachten Haveman meo terug.
Haveman's eerste aanhouding
In Januari 1924 werd Haveman do eerste
maal aangehouden. De Collé's kwamen on-
geiust bij zijn vrouw en spraken met haar
af, dat zij met haar direct naar Tiel zou
den gaan. Arnoldus Colló is daarop de auto
in gereedheid gaan brengen, waarna hij
mej. Haveman naar Tiel reed. Zij ver
nam daar van den officier van justitie, dat
haar man was gearresteerd omdat hij na
den moord ƒ500 had uitgegeven, waarvar.
hij de herkomst niet kon opgeven.
Toen de oude Collé dit 's avonds hoorde,
zeide hij: O, is 't anders niet, dio ƒ500 had
Haveman al vóór den moord. Is 't niet waar
Hannes? En do zoon bevestigde dit ter
stond. „En jij, Arnold," vroeg de vader, „jij
hebt het toch ook gezien?" Arnold zei even
eens: „Ja, vader." Mej Haveman vroeg:
Maar hoe weten jullie dat dan toch?
„Dat komt er niet op aan", antwoordde
de oude Collé; „voor d°n eed staat toch al
les. En al zou de officier er *n luchtje aan
bemerken, dan zou hij er toch niets aan
kunnen doen, want voor den eed staat al
les." Vader Collé stak daarbij, volgens de
verklaring van mej. Haveman, twee vin
gers op. Arnold Collé vertelde nog bij die
gelegenheid, dat hij die ƒ500 In een lade
gezien had, toen Haveman hem een revol
ver te koop had aangeboden. Haveman zou
er bij gezegd hebben, dat hij de revolver
niot uit geldgebrek behoefde te verkoopen
en toen de ƒ500 hebben laten zien.
Do majoor van de rijksveldwacht De
Haan heeft er Hü-eman, toen hij te Tiel zich
in arrest bevond, naar gevraagd. Do Haan
vroeg aan Haveman, aan wien hij wel eens
een revolver te koop had aangeboden. Ha
veman antwoordde zeer beslist: „nooit, aan
niemand."
Toen Haveman kort daarna weder vrijge
laten werd, hebben dc Collé's te hunnen
huizo een feestavond georganiseerd.
Voor 10,000 aardappelen?
Haveman ls ook eens bij zekeren Herman
Vermeulen gekomen en heeft dezen ge
vraagd, of hij aardappelen koopen wilde
voor verzending naar Engeland. Haveman
telde daarbij 5000 neer, er» vocgdo er aan
toe, naar Vermeulen verklaard heeft, dat
Opdam ook ƒ5000 voor aardappelen wilde
besteden, eveneens om naar Engeland to
versturen.
Genoemde Opdam, zoo is door verschei»
lene Culemborgers verklaard, bevat vóór
December 1923 goon rooden cent. Na den
moord gaf hij vaak rondjes in cafés en
speelde grof om geld.
Kort na den moord is vader Collé op het
politiebureau ontboden om Haveman's ver
diensten op te geven. Mij deelde daarna
aan mej. Haveman mede, dat hij verteld
nad, dat Haveman veel bijverdienste had
door het geven van adviezen aan menschen
lie „in de knel" zaten. Mej Haveman merk
te op, dat dit niet waar was, omdat haar
man daarvoor nooit betaling vroeg; dit
wist zij heel zeker. Do oude Collé gaf haar
toen den raad om het, als het haar gevraagd
werd, tóch maar te zeggen „Ze zullen be»
jn wel vragen cn als je 't. niet weet, sta ik
voor P. S. En er moet toch w&t zijn, waar
van Haveman leeft".
De rechercheur Bergenhenegouwcn ten
■jlotto heeft modegedeeld, dat Haveman bil
zijn eersto arrestatie heel veel geld op zak
had. Oude Collé verklaarde echter, dat dit
geld van hem (Collé) was. Haveman was
Immers in zijn dienst
Ruzie voor de loketten bij
de uitbetaling
's-G ra v e n hag e, 1 Nov. Hedenmiddag;
had bij de uitbetaling van loonerr voor te-
workgestelden in Overijsel, aan dc Groen
markt, een relletje plaats Do uitbetaling is
steeds op Vrijdagmiddag. De echtgenooten
van deze Haagschn werkloozen komen dc
loonen meestentijd in ontvangst nemen.
Vanmiddag bevonden zich onder hen ook
een drietal werkloozen, die g'steravond uit
Overijsel waren gearriveerd. Zij waren ont
sla eren. doch hun zaken waren nog niet
onderzocht, aangezien de betreffende Inge
nieur nop geen rapport had Ingezonden. In-
tusschen beklaagden zij zich over uitbeta
ling van te weinig loon en maakten zij hef
tige ruzie voor de loketten. Eén hunner
wierp zelfs een'steen door een loket De po
litie kwam tusschenbeide. die niet. dan na
groote moeite erin slaagde de belhamels In
te rekenen Onder do laatste was v. S., een
bekende communist.
BEZOEK OP HET LOO.
Apeldoorn, 1 Nov De hertog en her
togin van Oldenburg arriveerdou gistermid
dag 17.39 aan het station alhier, waar zij
door H.M. de Koningin per auto werden
afgehaald om zich naar het Paleis te be
geven.
BEHOOVING.
Een al te gulhartige schipper.
Op 26 Aug. J.l. lag schipper Gerrlt Wijs,
gedomicilecrd te Schiedam, met zijn Rijn
aak te Zwolle, waar hij voor vracht 10O3
ontvangen had. die hij in een zwartleden
portefeuille in den binnenzak van zijn col
bert bewaarde. Dien morgen ging hij met
een boodschappennetje naar de stad om in-
koopen te doen. maar verzeilde in een
kroeg in de Waterstraat, 's Morgens om 11
uur had hij al aardig wat op. en traceer
de ieder, die binnen kwam. met gulle hand.
Hij moest toen al 7.50 aan vertering be
talen. en pochte, dat zoo'n kleingheid ncm
niet waard was om zijn nortemonnaie urt
zijn zak te halen Marthijs VV.. thans .?ede-
tineerd te Enschede, schoenmaker van zijn
beroep plus vervaardiger van koperen
naamplaatjes en verblijf houdend in een
volkslogcment tc Zwolle, ging hierna met
hem op stap Toen het donker was kwamen
de schipper en W. ten huize van Herman
Th. in de Waterstraat, waar de schipper
drank liet halen. Volgens Th. heeft VV.,
toen de schipper weg wilde gaan, hem op
den grond geworpen, opgepakt, achterover
gegooid in do bedstede en hem zijn porte
feuille afgenomen. T. is met W. vervolgens
naar buiten gegaan en daar heeft htj ge
kregen 460 aan bankpapier. Zoodra de
schipper bij zijn positieven was, deed hij
aangifte bij de politie. Den volgenden n or-
gen werden Th. en W. aangehouden, bij
eerstgenoemde werd achter de fornuispot
J 460 gevonden, bij VV. echter niets; *eze
ontkende iets met de berooving to maken
te hebben.
Te Zwolle stonden beiden tercht. Tegen
W. werd vier jaren gevangenisstraf ge-
elscht, daar deze reeds negen maal wegens
diefstal veroordeeld was Tegen Th. werd
wegens heling twee jaren Reëischt
Uitspraak over veertien dagen.
