DE EEMLANDEIÏ BRIEVEN VAN EEN BRABANTSCHEN BOER WILLEM GROENHUIZEN De voorraad Tafelzilver is rijk. sjders aaas Maandag 18 November 1929 28e Jaargang No. 120 EUITENLANDSCH 0I/ERZICH1 TREIN TEGEN BUS Vier dooden en acht gewonden JUWELIER. TSJANG KAI TSJEKS LEVEN BEDREIGD Zeven communisten aangehouden DE A.S. CONFERENTIES Stap van Engeland NADIR KHAN ERKEND Fa. L. J. Luycx en Zn. voor da3 en avond IVlooie Fransche dingen. MIJNON TPLÜFFING IN TURKIJE DOOJ A. A. L. GRAUIY3ANS AF IER ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10. per maand I 0.75. per week (oer gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/* Binneolaod franco per post per 3 maanden f I.-. Afzonderlijke oummers I 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513 UITGAVE: VALKHOFF C? PRI It nFR SnVFRTFNTIFM >-* ccec" 1 105 me' ,obe9"P van oewusnumnie* rnua ucn «UVCniCWMCPl tlke reuc| mcc, f0 25 Liefdadigheids advertentie voorde helft vod den prt|l - Kleme Adverteoilün „KEITIES bl| vooruitbetaling 1-5 regels 50 ceDt. elke regel meer 10 eeot, driemaal p'aatseo f I.- He.vi|snumme. esira I 0 05 De zelfmoord van den premier. De tragedie van 't hoofd der regeering in Bagdad. Een brief aan zijn zoon. Wij hebben reeds gemeld, dat de eerste minister van Irak zelfmoord heeft gepleegd: een handeling, die bij Mohammedanen niet veel voorkomt. De afscheidsbrief, dien de ongelukkige aan zijn zoon heeft geschreven en dien de Irakeesche regeering zelf open baar maakt, licht in over de motieven, die den minister tot zijn stap hebben gebracht De brief, die in 't Arabisch is geschreven, luidt: „Mijn beste zoon Ali! Ik smeek je mij te ■willen vergeven. Ik hecht er niet aan lan ger in 't leven te blijven, daar noch eei noch blijdschap mijn deel was". De daarop volgende passage is, volgens Pieuter, verminkt aangekomen. Volgens de Voss. Ztg. is liet de vraag, of dit een be treurenswaardig toeval is, want het heeft den schijn, dat de verminkte zinsneden den sleutel bevatten voor de eigenlijko beweeg redenen van den zelfmoord. De brief luidt dan verder: „Maar de Eneelschen stemmen er niet mee in. Ik ben zonder hulp; de menschen in Irak zijn zwak. Zij beschouwen mij als een verrader van mijn land, als een dienaar der Engelschen. Welk een ongeluk! Ik heb alle soorten van beleedigingen en smaad verdragen als loon voor mijn stre ven, om het land gelukkig te maken, waar in mijn voorouders met cere en waardigheid hebben geleefd. Mijn beste zoon, mijn eerste vraag aan jou is goed te zijn voor je jongeren broe der, je moeder te dienen en je land trouw te' zijn. Mijn tweede verzoek is, dat je ko ning Faisoel, zijn erfgenamen en opvolgers onvoorwaardelijk trouw blijft Ik smeek je: vergjöef me, mijn beste zoon Ali" De latente crisis in Irak had jaren lang tengevolge, dat de eerste-ministers, de een na den ander, van 't tooneel verdwenen Hun positie was niet begeerenswaard: zij moesten met de Engelschen onderhandelen en de eigen onderdanen noemden hen dade lijk ve.rraders. Drie maanden lang, in de lente van dit jaar, was ev heelemaal geen politicus in Bagdad te vinden, die het ambt van premier wilde aanvaarden. Een alge meen© staking van alle politici leek uitge broken te zijn. Koning Faisoel liep handen wringend rond. Tot eindelijk een politicus der gematigde meerderheidspartij in "t par lement, de thans overleden minister, zich bereid verklaarde het ambt op zich te ne men. Dat was in Mei. In November schoot hij zich dood. De crisis in Irak duurt on- dertusschen voort. In politiek opzicht is deze dood, naar de Voss. Ztg. van oordeel is. onbegrijpelijk, want juist drie weken geleden heeft de Engelsche arbeidersregeering officieel race gedeeld, dat zij in 1932 haar mandaat over Irak als afgcloopen beschouwde en de op neming van den staat in den Volkenbond voorstelde. Daardoor zou het door de con servatieven gesloten verdrag vervallen, dat het mandaat in 1927 nog met 25 jaren had verlengd. Juist nu, tijdens het bewind van Macdonald, waren de kansen, wat de on derhandelingen betreft, gunstiger dan ooit. Waarom dus deze plotselinge tragedie? De oorzaken zijn in Bagdad zelf te zoe ken. Er zijn, als overal, ook daar velen, die do rol van Kemal Pasja of van Riza Khan zouden willen spelen. En hoe eerzuchtiger iemand is en hoe meer hij uitsluitend de macht aan zich wil trekken, des te radi caler moet hij optreden. De atmosfeer, waarin zich dit afspeelt, is bedenkelijk ge noeg: kliekgeest, corruptie, particuliere be langen en vieze zaakjesArabische politiek draagt nu eenmaal een eigenaardig karakter En de grond, waarop zich dit af speelt, bevat zoowel bloed als olie. De nationalisten in Trak hebben de laatste jaren veel van zich doen spreken. Bij alles wat er gebeurde, zeiden zij neen en dit met eeen taaie volhardendheid. Iedere poli ticus nu in Bagdad, die slechts bereid was met Engeland te onderhandelen, werd on middellijk voor een verrader uitgemaakt en werd volgens alle regelen der kunst met smaad overladen. In deze methode weer spiegelt zich niet zoozeer het sterke natio nale gevoel van den nieuwen en volkomen kunstmatigen staat dan wel de twisten en tegenstellingeen tusschen de verschillende klieken en families. Arabische politiek is lot dusver nog steeds familie- en kliekpolitiek geweest. Van dezen strijd schijnt de eerste minis ter het slachtoffer te zijn geworden. Zijn brief doet, in den verminkten vorm, waarin hij het publiek heeft bereikt., aan als één groote, dramatische aanklacht tegen Enge land. Ongetwijfeld zal hij door de regeering te Bagdad ook in dezen geest uitgelegd en bij de onderhandelingen met Engeland be nut worden. TEL. 852. LAAIGESTRAAT 43 Peking. 16 Nov. (V.D.), De politieke politie te Moekden heeft Vrijdag zeven com munisten gearresteerd, die uit Moskou zou den zijn gekomen om een aanslag op maar schalk Tsjang Kai Tsjek te plegen. Men yond bij de gearresteerden een hoeveelheid springstoffen en wapens. De politic gelooft, dat de communisten handelden in opdracht van de communisti sche Internationale en dat ook aanslagen moesten worden gepleegd op andere leden der regeering, om in Mandsjoerije onrust tc stoken. Londen. 15 Nov. Minister Henderson heeft aan de Afghaansche regeering een telegram gezonden, waarin zij uit naam der Bntschc regeering en de regeeringen der dominions de regeeritig van Nadir Kahn erkent en de hoop uitspreekt, dat de vriend schappelijke betrekkingen tusschen Enge land en Afghanistan zullen blijven bestaan. Het bepalen der verschillende data Bespoediging der Haagsche bijeenkomst Londen, 16 Nov. (V. D.) In de nabij heid van Tundla in Britsch-Indic is vol gens telegrammen uit Allahabad een auto bus op een overweg door een sneltrein ge grepen. Vier personen werden gedood en acht ernstig gewond Londen, 16 Nov. (V. D.V. De bespre kingen van den secretaris generaal van den Volkenbond, sir Eric Drummond, met hPt Britsche ministerie van buitenlandsche za ken zullen, er zeer waarschijnlijk toe lei den, dat de datum van de bijeenkomst van den raad van den Volkenbond in Januari iets zal worden gewijzigd. Zoowel de Amp rikaansche als de Britsche regeering zijn van meening, dat uitstel van de vlootcon ferentie in hooge mate onwcnschelijk is Beide regeeringen willen de vlootconferen- tie niet later dan 27 Januari laten beginnen, zoodat een vroegere datum dan 20 Januar voor de bijeenkomst van den raad van den Volkenbond doelmatig schijnt. Tegelijkertijd is men in toonaangevende kringen te Londen van meening, dat de tweede Haagsche conferentie onder de 1 genwoordige omstandigheden zoo spoedig mogelijk bijeen moet komen. De Britsche regeering zal de voorkeur geven aan 7 Dee en is van meèning, dat de conferentie in 'geen geval later dan 15 Dec. moet bijeen komen. liet verluidt verder, dat de Duit sche regeering een nog iets vroeger datum dan 7 Dec. heeft voorgesteld. België niet langer tegen de overeenkomst van Baden- Baden. Parijs, 16 Nov. (V D.). Volgens eon bericht van L'Oeuvre uit Brussel zou, in tegonstelling met de tot nu toe ontvangen berichten, dat de Belgische regeering zich zal verzetten tegen de parafeering van d3 overeenkomst van Badon-Badon inzake de internationale bank. in Belgische politieke kringen de raeening, dat de Belgische regee ring zich tegen de overeenkomst niet lan ger zal verzetten. VORST IN ENGELAND. Londen, 16 Nov. (V.D.) In een groot gedeelte van Engeland heeft het gister avond en in den afgeloopcn nacht stevig gevroren. Op sommige plaatsen werd 11 graden vorst geregisteeid. Gisteravond woedde over oen gedeelte van Engeland- een hevige storm uit het Zuid-Oosten, die gepaard ging met hagel slag. DE VREDESIDEE WINT VELD. Londen, 16 Nov. (IJ N.) Het bezoek van den vroegeren Duitschen duikbootcomman dant llashagcn aan Londen trekt in hooge mate do belangstelling van de Kngclschf- pers. Het blijkt, dat llashagcn tot dit be zoek uitgenoodigd is doo.* commandant Norman Lewis, die het bevel heeft gevoerd over een torpedoboot. welke dpor Hasha- gen is getorpedeerd. De bladen zien hierin een bewijs, hoezeer de vredesidce veld wint. In een onderhoud met de pers ver klaarde llashagcn, dat hij zich voortaan slechts aan het werk des vredes en aan dat der ontwikkeling van een vredelievende verstandhouding onder .de volken wil wij den. F1 WEERBERICHT. Hoogste barometerstand: 767.1 te La Cufuna. Laagste barometerstand: 752.1 te Ingö. Aanvankelijk zwakke wind, waarschijnlijk nog uit N. richtingen, licht bewolkt, droog, nachtvorst, overdag zwakke tot matige later wel licht toenemende Z. tot Z. W. w'nd, toenemende bewolking, later mogelijk regen, iets zachter. mLM Langestraat 49-51. Tel 190 Elf dooien en vier gewonden Conslantinopel, 15 Nov. (V. D.) In de mijn Songuldak heeft tengevolge van hel onweer een ernstige ontploffing plaats ge had. Elf arbeiders werden gedood en vier ernstig gewond. Verscheidene arbeiders wor den nbg gemist ZOEBKOF IN DE GEVANGENIS. Bonn, 15 Nov. (V. D.) Hcdeninorgeu i-- Zcrbkof door den rechter verhoord. Na het verhoor werd hij weer naar de gevangenis, teruggebracht. Hij wordt thans beschuldigd van ernstigo mishandeling en het overtre den van het verbod tot verblijf in Duitsch- land. UI venhout, 11 November 1929 Manier, 't Gaat winteren, ee! As ge 'smergens op staat dan is 't al knapkes koud. En ver langde dalijk naar 'n bietje vuur. Me leg gen dan ok 's aves veur 't naar bed gaan, al 'n paar stukskes turf bij de plattebuis die dan 'smergens lekker droog zijn en gaauw vlam vatten. In vijf menuutjes staat de pot van onderen dan al rood. 'n Donker rooi stripke, vlak boven z'nen nek, trekt er dan in de rondte en eer ie helrooie wangen krijgen gaat, is 't water al kokend en staat de koffiekan al te pruttelen. Dan hangen de geuren van 't mergenbakske al in 't vertrek en hedde moeite om oew eigen aan 't ge dacht te onttrekken asda-d-et gin Zondag is. En as dan 't spek begint te sissen, de kof fiekan naar achteren geschoven staat, dan ruuk 't toch zoo allemachtig verleidelijk en wor 't zóó lekker in de kamer, da'k as de weerlicht uit m'n bed spring, naar 't ach terhuis draaf en onderwijle m'n hemd over m'nen kop trek om 'm vief in 'ncn emmer rcngelwater te douwen en M te wa&schcn mee 'nen lek pruune zeep dat ie er van blin ken gaat. En as ik dan m'n pepke opsteek, amico, en terug koom in de lekkere, zachte wermte van 't rooie plattebiiske en in de fiestelijkc geuren van versche koffie en uit gebakken spek on mee 'n gevuul as pas geboren na zo'nen puiken nachtrust en da rengehvater da ge nog op oew vol vuult prikken, kek, dan vuul ik m'n eigen as 'nen prins. Maar as clan vijf minuten later 't spekvet van m'n kin drupt, as die lange, ovale snejen boeremik, gesopt in dc zjuu leggen te glinsteren en te knipoogen van de blaaskes vet op m'n bordoke, as dan d n koffie veur me te daampen staat en 't ont bijt as 'n fiestmaal naar binnen schuift, dan vuul 'k me op d'n vruugen mergen al as 'non mieljenèèr! En onzen waakhond, dn Blek, zoo tiict ie omdat ie zoo zwart is. legt clan z'nen grooten kop op in nen knie en kek me mee 'n paar bedelèèrs-oogen aan da-d-ik er honger van krijg. De snejen mik verdwijnen dan deur z'nen geweldigen muil mee 'n snelheid da ge nouw en dan is onder 'm kekt of er ginnen lek in z'nen bast zit en alles er zoo maar deurvaalt, 't Water lopt 'm dan uit z'nen bek, amico. En menigen mieljenèèr zou gère 'n paar ton- nekes goud willen missen as ie zoo lekker schraansen kon op d'n vruugen mergen as Blek en Dré. Trui doe-gc-t wa kalmer, hoe wel ze d'r partij nog best meeblaast, horrc! En ik veur mijn, ik zou die micljenèèrs- tonnekes nie motten as ik er m'n eigen al leen maar ermer deur vuulen zouw, omda 'k nie meer rnee zou kunnen doen aan 'n goei maal, aan 'nen gèvcn slok bruin cn meer 'n stijf en pijnlijk pootje gin pèèrd meer zouw kunnen rijen op m'nen Bics lijk ik giesteren, Zondag, na den middag nog ge daan heb. Da kwam zoo. 't Weer was slecht giesteren. De wind gierde om 't huis of 't teugen d'n vloer moes worren gerammeid. De blinden rukten van de haken en piepten cn klepperden of ze geraanseld wieren. De wolken trokken deur de locht da zc aan flarren scheurden en nouw en dan gutste-n-er scheut rengel naar benejen of ze 't. mee emmers op ons omkeer den. De leste blaaikes, dor as perkement, slierden cn slingerden laangst 't raam; kort om 't zag eruit zóó triestig, zóó verlaten, „da ge'n gevuul van heimwee krijgen zou in oew eigen hüske. Trui dee d'r dutje bij de kachel cn toen 'k 's deur de raam keek, d'n weg op, toen was er „God noch goedmensch" te beken nen. Stil, verlaten, triestig cn somber lag ons dürpke onder d'n druk van 't woeste Novemberweer, 'n Kerkhofstemming voel er deur 't durp. 'k Wou menschen zien. En 'k ging hij m'nen buur m'n pepke rooken Wa 'k wel 's racer doei, tusschen twee hokskes. Veral in deuze dagen, ns me aan de eenzaamheid van t winterweer nog nie heelecaar gewond zijn. 't Was, wa ge noemt, gezellig, in één woord, 't Vuur lage in d'n open héérd te spetteren da-d-et hars uit de stukken den nenhout allemaal blaauwe figuurkes om hoog joeg. Mc zetten er 'n bomko bij op, slurpten bakskes koffie, lurkten aan de pijp en dc vrouw las nouw en dan 'n stukske uit de kraant veur. 't Wier donker zonder da me d'r erg in hadden en me zatten op 't lest te schemeren bij 't licht van 't héérd- vuur, da-d-allemaal bcwcegelijke vlekken op die witte muren' spculen liet. De scha duw van Nilles sting as 'n groot daansend spook tc springen teugen d'n muur, waar 't teugenopkroop van de plevuizen af tot op 't plefon. Z'nen kop zag rood gloeiend van d'n schijn van 't vuur cn onder 't zwart van de schaduw van z'n klep, leek ie op 'nen duvel, zo'n grimassig gezicht as ie had De bobbeltjes op z'n gezicht leken' knikkers, zoo groot. Z'n neus leek 'nen eigenheimer, zoo knoesterig cn de schauduwkes die dwars over z'n gezicht kropen, mokten 'n carna- valsmaskc van 'm in harde kleuren. Z nen nek leek wel 't vel van 'nen schildpad, zoo was ie vol van spleten en groeven die nouw nog veul dieper geleken. Onwillekeurig \uulde ik mee m'n vingertoppen in m'nen eigen nek, of die ok zoo „gescheurd" was as 'n heel ouwe schilderij en mee da'k da dcc, keek ik naar Kaat, Nilles z'n nichtje, da bij hum in z nen dienst is. Da zag er beter uit, amico D'n oranje-schijn van 't vuur lag over da frissche, zachte kopke. of 't n schoonge- schilderd madonneke was. De schaduwkes glejen er over of ze t zachte velleke kusten. D'ren hals wier d e u r-geschenen \an 't rosse licht en ge zag de blauwe aders klop pen. Ge zag d'r jonge bloed stroomen as 't ware onder da deurgelichto vol. 't Was schoon. Maar weg was m'nen rust. Ollce, 'nen mensch is ginnen èrpel. 'k Ben opge sprongen, 'k zee „goedenavond samen" en ben naar m'nen stal gegaan en heb d'n Bles losgemokt en ben mee 'm gaan draven. In galop is 't gegaan langs de wegels van t bosch. 't Schuim van m'n perdje da vloog in dc rondte en kleefde op m'n haanden. De èèrdeklonters sprongen onder z'n hoeven op teugen z'nen buik aan en as 'nen blik- semtrein schoten me over heggen cn sloten in vollen galop. Z'n hoefslagen daverden teugen de bosschen aan die ik veurbij stoof da 'k niks aanders zag as 'nen muur waar achter de Novemberstürm machtig spokte en de hooge dunne sparrebooraen liet bui gen en daansen naai- z'n pijpen. Ok m'n perdje had al dagen op stal gestaan en "t beest was bezeten van 'nen drang naar vrij heid en levensgenot. Ok hem zat de No vember in z'n ribben. De woestheid van de natuur had 'm ok wild en uitgelaten ge mokt en rap ging 't teugen rengel en wind op, trotseerend dc afgerukte takken die teugen de wereld laggen. En toen me op 'n sukkeldrafje naar huis rejen, toen waren al ons krachten op. Toen liep 't zweet over onze ruggen en d'n Bles blonk van d'n rengel en t zweet onder t licht van do lantèèrns, as 'n perdje uit de hel. Hij hinnekte da go 't diep in 't bosch beuren kort. Z'nen lach ketste teugen alle boomstammen tegelijk aan en toen me thuis waren, den Bles was afgerauscht en afge- vociërd cn ik 'nen schoone kiel aangetrok ken, toen docht ik zoo 'nen mieljenèèr lap! me da niemeer na op m'nen leeftijd. lloo 'k zoo aan die mieljenèörs-gedachten koom, zuldo vragen Wel, keb heel do week over die geldwolven gelezen in de kraantcn Keb gelezen as dat er in Amerika elf van die goud-koningen zijn, die vijf mieljocn dcllar inkomen emmon per jaar. Da's gin nen dunne op 'nen riek, amico. Da's in goei-Hollaandsch geld persics een kwart mieljocn per week tc verteeren. Da's per dag 'n dikke vijf-en-dertig duzend gulden Das elke minuut van d'n dag en d'n nacht vijf en-twintig gulden, wa zo'nen kérel op mag maken zonder dat ie nen cent ermer wordt Keb T plezier in g'ad om da-d-'s haarfijn uit tc cijferen, zooals ge ziet. Maar nouw zou 'k zo'nen iep wel 's willen vragen of ie lekkerder cn meer frèlcn kan as ikke 's raergens. Of hum 'n glaske schuimend pils na zo'nen rit op Bles lekkerder smokt as mijn. Of hij kaans ziet z'nen kop lek kerder te laten schuimen in d'n gruunen zeep cn 't malsche reneclwater as ikke 's mergens. Of hij 'n middeltje heeft om deugdzamer tc maffen as ik vannacht go daan eb. Waant da's toch 'n feit amico, dollars kunde evenmin knaauwen as rijks daalders on as ik dan b.v. lees, hoe 'n wefke van zo'nen kerel op 'n schip midden in zee 'n tillefoontje aan lot vragen da-d- hondcrd-cn-tachtig pop per drie minuten kost cn da zo deur lot gaan omda ze toe vallig zit te elcn en dan weer overnuuw lot opbellen, kek dan krijg ik 't. gevuul da zukke menschen aan d'r eigen toch de smoor rootten ommen Of as ik lees van 'nen kwajongen uit die geldwèrekl, die el- ken mergen van 't schip z'n meske opbel de om 'n ketiertje laang to vragen of z'n troeleke lekker geslapen had en veul van vanderhummes gedroomd, wat 'm eiken mergen negenhonderd pop kostte, kek, dan kan 't nie aanders of zo nen loebes mot nog erger do duvel aan z'n eigen ernmen gezien as alle aandere menschen aan hum. Da zijn van die kinders die 's zomers op 'nen snikheetcn dag, as dc kraaien van 't dak vallen, te blèren staan en te dwingen omda ze mee sneeuwballen kunnen gooien Die dan nen ouwen deftigen knecht mee grijze bakkebaarden op z'n eksterooger) trappen omdat io gin sneeuwballen op 'n zuiver bjpaiko bij d'r kan brengen. Kinders waarvan vader en moeder 'd'r eigen tra nen lachen, omdat dan diefin ouwen Bar- fholomcus tranen in zn hondenoogen hee staan van de pijn en van. ergernis dat die dienn kleinen schoft nie 's over z'n knieën mag leggen of mee z'nen kop onder de >omp houwen. Da kweekt 'n soort van menschen op, die slapen op goud cn eten in t goud, ja die- goud asemen, maar die 't goud onthrikt op één plek waar 't sjuust zitten mot. Die daar in plek gewapend beton ommen zitten, 't haart! En zukke menschen zijn te beklagen, amico. As ge gin soep meer lust omcia-ge- "m teugengetcn het, ok gin vleescu en gfn spek meer, gin bier cn gin wijn, gin vrucht en gin gruuntc; as ge nie slap v kunt van aangst over oew geld of veur oew lé ven waar ze op loccn, om dat ge te lui was oew eigen mooi tc maken, as er niks meer is in dc wereld da gezien wilt om da ge alles al gezien het; as ge gin vrinden liet om da ge wit dri d-et om oew centen gaat; as ge gin wefke veur oew eigen het omda ze 't zoo druk hot om oew'ncn miljoe nen om te maken; as dc wereld oew'nen voetbal lijkt die al aardig,gepotgcschtfpt is dandan bende niee oevy m ul jocncn te be klagen. Waant of oew had 's mergens van mar mer is mee gouwen bieskesj ofwel 'nen houteren stalemmer, ge-kun-d oew eigen toch hopstens maar lekker afspoelen da-d- et bloed begint te bruisclien. En as me doodgaan, of gc dan opgeborgen w ordt in n kiest van pnkkis'öïrhout dn go moe oew achterwerk in de splinters legt. of da ge in satijnhout legt verpakt, in allebei dc gevallen bencTc veur dc pieren Neeë, amico, zo rnaktn mijn nie sjeioei's mee da rotte goud, zooolaank as 't goud van dc zon net zoo goed veur mijn is as veur zo'nen 1£ ree zes. Kom, ik gaai er van afscheion. 't Is wel- lekes gewiest. Veul groeten van Trui en, as altij, gin horke minder van oewen loet a voe Dré.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1929 | | pagina 1