DE EEMLANDEU
Gouden- en Zilverenwerken.
Woensdag 27 Novemaer 1929
28e Jaargang No 128
EU1TENLANDSCH 0/ERZICHI
DE TAALKWESTiE IN
DEN ELZAS
Alle burgers moeten
Duitsch leeren
ERNSTIG MIJNONGELUK
WILLEM GROENHUIZEN
LANGESTRAAT 43.
TEL. 852.
VERDUISTERING VAN
123000 MARK
Verspeeld op de
renbanen
DE RIJ KSSPOOR WEGEN
IN DUI rSCHLAND
Finantieel noodprogram
ingediend
BRUTALE ROOFOVERVAL
TRAGISCHE GROOTHEID
TOT HET LAATST
Fa. L. J. Luycx en Zn.
ZAKDOEKJES
Doosjes met 3 of 6 stuks
in al'e prijzen.
Fijne Zwitserscfie doekjes
met handwerk.
NOG STEEDS ONRUST IN
PALESTINA
ERNSTIG TRAMONGELUK
BIJ ATHENE
ANER5T00RTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maaodeo voor Amersfoort f 2.10 per maand 1 0.75. pet
«/eek (mer gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.I71/*
Biooeniand franco per post pet 3 maande» IJ.- Afzonderlijke nummers t 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513
UITGAVE: VALKHOFF C2
PRIJS OER AOVERTENTIEN ,u M 1105 OK' v,nDewii.»umme«
tikt reyel mftr 10 25 Lltfdddl;>.tJ» üdvcutntlcD voor oe
belft vu dto pfl|. - Kltiot AdverteoiltD ..KF.ITiïiS' bij voorul'»-tawp 1—5 regel,
50 cut tikt regtl mttr 10 ceot, driemaal plaalreo Bew;».u.mei extr» I 0.05
Het kabinet-Jaspar kan zich
niet langer handhaven
Het Vlaamsche nationalis
me vaagt het ministerie
weg.
Het ochtendblad bevatte reeds liet be
licht, dat in België de kabinets-crisis is
uitgebroken, die reeds sinds eenigen tijd
als iets onvermijdelijks werd verwacht. De
aanvullende berichten behelzen, dat giste
ren eerst in de middaguren door de minis
ters van gedachten werd gewisseld over
wetsontwerpen van socialen en fiscalen
aard, alsmede over het van de regeerin»;
uitgaande voorstel, waarvan de strekking
was de YiKshoogeschool te Gent volkomen
te verneiterlandschcn Overeenstemming
tusschen de leden van het kabinet -
een liberaal-Katholieke coalitie, waarvan
ook Vlaamschgczinden deel uitmaken
bleek weldra onbereikbaar, zoodot na vele
uren vergaderens in arren moede het be
sluit moest worden genomen de discus
sies in de avonduren voort te zetten. Doch
de hervatte besprekingen leidden even
min tot een accoord, daar de omvang der
toegevingen do Fransch zich oricnteeren-
de liberalen, die het iets onredelijks
achtten de Gentsche hoogeschool aan het
Vlaamsche volk voorgoed of te staan, niet
vermocht te bevredigen. Fr ontstond boven
dien ernstige oneenigheid omtrent de op
portuniteit van het indienen bij 't parle
ment op heden: Dinsdag van de voor
stellen, waarvan de aanvaarding neer zou
komen op do volledige vervlaamsching van
Gents universiteit. Daar elke kans. om door
verdere onderhandelingen tol een vergelijk
te komen, verkeken was en Jaspar zich
gebonden achtte door de belofte met de in
diening der voorstellen niet langer tc treu
zelen, zat er voor d^n premier niets an
ders op dan van het tooncel te verdwij
nen.
Zoo is dan geschied hetgeen wekenlang
werd voorzien Het Belgische kabinet Jas
pas is gis eravond afgetreden. Dat is een
feit van groote beteekenis. Want wat blijkt
er uit? Het toont in de eerste plaats do
juistheid aan van hetgeen wij na den uit
slag van de Belgische verkiezingen hebben
geschreven. De Vlaamsche kwestie is de
spil geworden, waarom heel de binnen-
landsche politiek van België draait. Niet
de partijondcrscheiöingeii, maar de natio
na Ie onderscheidingen bepalen het lot van
de icgeeringen. Dat op zichzelf is een over
winning voor de Vlamingen,'zoo groot als
Zij sedert 1830 niet hebben bereikt.
Gelijk men begrijpen kan, heeft de plot
selinge liefde van Jaspar voor de ver
vlaamsching der Beulemans universiteit
van Gent geen anderen achtergrond clan
dezo dat men tegen het feest van 1830.
waarin de muiterij der Zuidelijke Neder
landen tegen Willem I zal worden her
dacht, met de krampachtigheid der wan
hoop aan het buitenland het schijnbeeld
eener Belgische eenheid wil voor oogen
houden. Tevergeefs. Het gebinte van den
Belgischen staat kraakt en het oogenbhk
schijnt niet ver meer, waarop, evenals in
de Icrsche kwestie, als eenige oplossing de
volkomen autonofnie van Vlaanderen mo
gelijk is.
Men moet er niet gering over denken,
hoe de toestand in België op het oogenblik
ligt. De verkiezingen hebben een blok van
Vlaamsche nationalisten in de Kamer ge
bracht, waarmee niet te spotten valt en
de Katholieke democraten, één der groote
fracties, waarop het ministerie-Jaspar
steunde, dringen in niet mindere mate dan
de nationalisten aan op een integrale op
lossing van het hoogeschool vraagstuk, da'
wil zeggeneen oplossing, waarbij cbï
Gentsche hoogeschool in dezelfde mate Ne
derlandsch zal zijn als van Utrecht. Wan
neer de Ka holieken niet voet bij stuk hou
den, verliezen zij zooveel stemmen aan d*
Vlaamsche nationalisten, dat hun positie
verloren gaat. Fn daarom is het voor hen
onmogelijk concessies tc doen aan de libe
ralen, die, hun traditie getrouw, een inte
grale vernederlandsching van Gent sabotee
ren.
Op Belgische basis is de oplossing van
liet vraagstuk, dat de Vlamingen het meest
ter har'e gaat, onmogelijk Het Vlaamsche
verzet rijst en het is maclitigpr dan ooit
nu de datum nadert van de feestelijke her
denking van de onderdrukking der Vla
mingen. Tegenover de leuterprantjes die
„H°t Volk" gisteravond de wereld in *ond,
het orgaan van den verzadigden kolos, de
Ncuerlandsche SOAP,, die blind is voor
allo nieuw leven binnen en over de gren
zen, is het wel ens nuttig deze dingen
jirecies vast te stellen.
LOONSTRIJD TEN BEHOEVE VAN
VROUWEN.
De eischen ingewilligd.
B erlij n, 2 G Nov. (II.N.) Uit Konstan-
tinopel wordt gemeld, dat de eerste loon
strijd ten behoeve van vrouwen is uitge
vochten. De strijd werd gevoerd door 2000
vrouwen, die als houthaksters in de bos-
schen aan de Zwarte Zee werkzaam waren
en hetzelfde loon als de mannen eischen.
Zij organiseerden een betooging. waarbij zij
haar bijlen en andere werktuigen boven het
hoofd zwaaiden. De eischen zijn ingewil
ligd -
Parijs, 2 6 Nov. (H.N.) Bij de behande
ling van de begrooting voor ISlzas-Lotha
ringen heeft de betrokken onderstaatssecre
taris over de taalkwestie in Elzas-Loiha-
ringen gesproken en daarbij verklaard, dat
in den Elzas alle burgers Duitsch mo.'ten
leeren. opdat de-genen, die van Elzas-Lotha-
ringsche afstamming zijn, onder elkaar de
taal kunnen spreken, waarmee zij opge
groeid zijn. Evenzoo is het noodig «lat de
Fransche burgers onderwijs in het Fransch
ontvangen. Verder verklaarde hij, dat hij
er voor zal zorgdragen, dat het bestuur in
Elzae-Lotharingen, vooral do justitie, het
Duitsch machtig zal zijn.
Drie rfooden en 7 ernstig
gewonden
Duisburg, 2G Nov. (H.N.) Vanavond
tegen 7 uur heeft op de schachten 3—7 van
de Thvssernijnen te Duisburg-Hamborn oen
ernstig ongeluk plaats gehad. Door het
binnendringen van water had een instor
ting plaats, waardoor een aantal mljnwer
kers bedolven werd. Tot nu toe zijn drie
dooden en zeven ernstig gewonden gebor
gen. Eén slachtoffer wordt nog vermist.
„OP- Or ONDERGANG".
Memorandum der Duitsche
industrie.
Berlijn, 2G Nov. (H.N.) De rijksbond
der Duitsche industrie zal Maandag een
memorandum publiceeren. dat den titel
„Op- of Ondergang" draagt en waarin ver
schillende vraagstukken van de economi
sche, financieele en sociale politiek be
handeld worden. Als het voornanmsiu
vraagstuk wordt daarin dat der kapitaals
vorming en het herstel der rentabiliteit
van het eigen kapitaal der ondernemingen
behandeld, waarom heen zich voorstellen,
vooral op het gebied van de financieele en
de beloat.ingpolitiek groepeeren' De be-
6chou\v.ngen eindigen met een oproep tot
concentratie van alle opbouwende krach
ten.
STAD IN BRAND GESTOKEN.
Op bevel van de Chineesche
overheid.
Londen, 26 Nov. (H.N.) Volgens een
Ie Washington ontvangen bericht uit Char-
bin heeft de gouverneur van Heiloengkiang
do militaire overheid van Hailar bevel ge
geven de Amerikanen behulpzaam te zijn
bij het verlaten van de stad. Naar verder
wordt bericht, heeft de Chineesche overheid
bevel gegeven de stad in brand te steken,
waarmede op 25 November in het Chinee
sche gedeelte van de stad werd begonnen.
ROOFOVERVAL OP EEN PROFESSOR.
De daders ingerekend.
Berlijn, 25 Nov. (H.N.) Vanavond werd
in BerlijnDahlern in de Kaiserw erther-
strasse prof. Franz Weidert van het Kai
ser Wilhelminstituut, dio met zijn secre
taresse op weg naar huis was, door twee
jongemannen aangesproken, die hem den
weg versperden en geld verlangden. De
professor weigerde dit, waai op de twee
hem aanvielen en hem na een kort hand
gemeen zijn actentasoli ontrukten en daar
op de vlucht namen. De professor is slechts
licht aan het linkeroog gewond. Voorbij
gangers, die op het hulpgeroep toeschoten,
bemerkten spoedig daarop twee lieden, die
op het Thielplcin een café binnen gingen.
Zij wezen de politie dit tweetal aan, die
hen arresteerde. Op het bureau werden de
twee met den professor geconfronteerd, die
in heri beslist zijn aanranders herkende.
Aanvankelijk ontkenden beiden, doch in
het café werd onder de tafel, waar zij geze
ten hadden, de tach van den professor ge
vonden Men vermoedt, dat het tweetal
zich ook aan andere roofovervallen, die
den laatsten tijd in dit stadsgedeelte plaats
hadden, hebben schuldig gemaakt.
EEN TREINROOVER IN ACTIE.
Londen, 26 Nov. (H.N.) Uit Cheyenne
in den Amerikaanschen staat Wyoming
wordt gemeld, dat een naar liet Westen
gaande expressetrein van de Luvion Pacific
door een roover is aangevallen. Deze iiai
den trein laten ontsporen door de rails los
te schroeven. Hij was vervolgens door den
trein gegaan en had alle passagiers van
hun geld en kostbaarheden beroofd. Het
treinpersoneel had zich met de locomotief
uit de voeten gemaakt en bracht het be
richt van den overval naar Cheyenne, van
waar de geheele beschikbare politie ter
stond naar de plaats van den overval ver
trok. Toen de politie aankwam, was (le roo
ver echter reeds verdwenen.
Het juiste adres voor Uw
B e r 1 ij n, 2 6 N o v. (II. N.) De kassier van
de Coöperatieve molen te Kreuzburg heeft
in den tijd van een jaar een bedrag van
123.000 Mark verduisterd, dat hij op de ren
banen verspeeld heeft. Hij was reeds enkele
maanden geleden ontslagen, omdat men
hem van verduisteringen verdacht. Deze had
hij in de boeken zoo handig weten to verber
gen, dat de verduisteringen eerst thans in
vollen omvang in het licht zijn gekomen.
Ingrijpende verbetering van den
financieclen toestand is
dringend noodig
Berlijn, 2 6 Nov. (II. N.) Dc raad van
beheer dei Duitsche spoorwegen hield van
daag een zitting, waarin in hoofdzaak de
financieele toestand van de rijksspoorwegen
besproken werd. Vastgesteld werd, dat de
ontvangsten van dit jaar tot einde October
de uitgaven hebben gedekt, doch slechts
nadat de uitgaven Veiminderd waren tot
een peil, dat niet gehandhaafd kon worden
De ontwikkeling van het verkeer laat ook
voor de rest van het jaar geen beter restil
taat verwachten. De aanhoudende onmo
gelijkheid, om nieuw kapitaal te verschaf
fen, verhindert de dringend noodzakelijke
verbeteringen, om het bedrijf aan de behoef-
fen van Let economische leven aan te pas
sen en de veiligheid te verhoogen. Een in-
"rijpende vcrbeteiing van den financieelen
toestand, hetzij door vermindering van de
op dc spoorwegen drukkende lasten of door
een verhooging der tarieven, blijft derhalve
noodig. Onder deze omstandigheden was
het niet mogelijk den raad van beheer een
begrooting voor het geheele volgende Jaar
voor te leggen, welke zonder deficit sluit.
Ter bespreking is derhalve een voorloopig
financieel noodprogramma voor de eerst
volgende maanden ingediend. De onderhan
delingen met de rijksregeering over den fi
nancieelen toestand der spoorwegen duren
voort.
COMMUNISTISCHE PROPAGANDA IN
POLEN.
Warschau, 2 5 Nov. (H. N) Naar ge
meld wordt, heeft dc politie bij de arrestatie
van het bestuur der Foolschc comrnunisti
-che partij documenten in handen gekre
gen, waaruit blijkt, dat de Komintern te
Moskou dc, laatste drie maanden 120,000
roebel beschikbaar heeft gesteld voor pro
paganda. Het geld is gedeeltelijk te War
schau, gedeeltelijk in het mijn- en industrie
gebied uitgegeven. De besprekingen met «1e
vertegenwoordigers der Komintern hadden
to Danzig plaats. Op grond van het in be
slag genomen materiaal hebben huiszoekin
gen in de provincie plaats gehad, terwijl te
Krakau twee personen in hechtenis zijn ge
nomen.
Een gevpebt met
de catiers
Arnsberg, (Wcstfalcn) 25 Nov. Heden
ochtend hebben diie gewapende mannen
een brulalen roofoverval gepleegd in het
slot Wocklurn. Zij drongen onder den kreet
„Handen omhoog" het kantoor van den
rentmeester binnen. Terwijl twee bandie
ten dc daar aanwezige personen In be
dwang hielden, nam de derde uit de kas
een bedrag van 600 mark weg, waarop ie
roovers aan den haal gingen. De eigenaar
graaf Landsberg, vervolgde de roovers en
loste verscheiden schoten, maar zonder
hen te treffen. Intusschen hadden een gen
darme en een houtvester de dieven inge
haald, die op hun vervolgers begonnen le
schieten. Twee der roovers werden buiten
gevecht gesteld, waarna de derde zich
overgaf.
De begrafenis van Clemenceau
in enkele minuien geschied
De beele Vendée
leefde mee
Par ij s, 25 Nov. In de Kamer heeft de
voorzitter Bouisson Clemenceau verheer
lijkt als den grooten burger en den grooten
vaderlander, die Frankrijk en de republiek
in dezelfdo liefde verecnigd, diende en sier
de. Tardieu, namens de regeering, begroet
te den hardnekkigen verdediger van Fran
krijk en noodigdo alle Fransclien uit zijn
deugden na te volgen en te werken aan d.»
organisatie cn bevestiging van den vrede
De correspondent der N. R. C. to PariJ*
meldde gisteravond:
De laatste tocht van Clemenceau heeft
lot het einde het karakter van tragische
grootheid behouden, dat hij voorgeschreven
had.
Zekere parlementsleden, die hun opkomst
aan Clemenceau te danken hadden, keer
den hem later den rug toe. Hij vergaf hun
dit niet; hij wilde niet, dat zijn uitvaart tot
voorwendsel zou dienen om zich opnieuw to
laten gelden.
De kleine stoet met den lijkwagen heeft
den langen tocht zoo snel mogelijk afgelegd
Het regende en de wegen waren doorweekt
vooral in de buurt van het graf. Den vori
gen nacht was dit in gereedheid gebracht
Het is daar een woeste plek. met steile hel
lingen. Het graf is maar één meter diep.
want dan stuit men op het gesteente Op
den grafsteen, dien Clemenceau uit Grio
de Minerva gebeiteld, die leunt op haa*
kcnland liet komen, werd hier een treuren
lans.
Bij de teraardebestelling is geen woord
gesproken. Niemand anders clan de familie
cn naaste medewerkers werden toegelaten
Geen enkele journalist mocht er getuig.-
van zijn. Onder deze omstandigheden was
de plechtigheid in enkele minuten geschied
De oude chauffeur van Clemenceau, dio
hem aan het front had rondgereden, cn zijn
huisknecht stonden in het middelpunt dor
belangstelling. Dien tocht van Parijs naar
de Vendéc en terug heeft Clemenceau dik
wijls gedaan; indien mogelijk nam hij
steeds naast den chauffeur plaats. In be
paalde logementen was hij gewoon onder
weg te eten. Bij die gelegenheden toonde
hij zich van zijn aangenaamste zijde, even
als wonneer hij in do buurt van zijn op
trekje ter markt ging. De heele Vendée heeft
met de begrafenis meegeleefd. Het geschut
bulderde, terwijl het stoffelijk overschot ter
aarde daalde.
HET IN BESLAG GENOMEN DUITSCH
BEZIT.
Londen, 26 Nov. (V. D.) De diplomatie
ke medewerker van de Daily Telegraph
meldt, dat de Britsche regeering in verband
met het feit, dat de geallieerde en Duitscho
deskundigen, die in de overeenkomstig het
Youngplan ingestelde commissie tot liqui
datie van het verleden niet tot overeenstem
ming konden komen ten opzichte van de
in beslag genomen Duitsche eigendommen
besloten heeft directe onderhandelingen
met de Duitsche regeering te openen Men
hoopt, dat voor 't bijeenkomen der tweede
Haagsche conferentie een overeenkomst zal
zijn tot stand gekomen, waarbij rekenine
wordt gehouden met de belangen van deri
Kngelschen belastingbetaler, terwijl aan
den anderen kant Duitschland voldoende
bevredigd wordt.
In verband hiermede is aan de Duitsche
regeering een schriftelijke uiteenzetting
gezonden aan het Britsche standpunt met
een nauwkeurige beschrijving van de con
cessies, die van haar verwacht kunnen wor
den. Men wacht thans te Londen op het
antwoord der Duitsche regeering.
BOECHARIN, RYKOF EN TOMSKI
CAPITULEEREN.
ITet tPlcgraafagenLschap der sovjet-unie
deelde gisteravond mede, dat Boecharin,
Rykof cn Tomski aan de centrale commis
sie van de communistische partij een ver
klaring gezonden hebben, waarin zij de
door hen in de laatste anderhalf jaar ver
dedigde opvattingen onjuist noemen en
verzekeren, dat zij met de partij zoowel
tegen een afwijking naar rechts als tegen
persoonlijke opvattingen strijden zullen.
ZoegaroL die dc drie bóvengenoemden
steunde-, heeft eveneens de onjuistheid van
zijn opvattingen erkend.
ENGELSCH SCHIP GESTRAND?
De opvarenden gered.
L o n d e n 2 6 Nov. (V. D.) Gisteravond
heeft een hevige storm gewoed, die ernstige
schade heeft aangericht. Het Engelsche
stoomschip „Moseley", groot 3800 ton, is na
bij Milford Haven gestrand en wrak gesla
gen. De dertig leden van de bemanning wer
den eerst na veel moeite en eenige vergeef-
sche pogingen gered.
Verder is gisteravond bij Milford Haven
een kleine schoener gestrand. Ook de opva
renden van dit vaartuig werden gered.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
768.8 te Toulouse.
I «a a gst e b a rometersta n cl
738.7 te Thorshavn.
Verwachting tot den avond
van 28 November:
Zwakke tot matige, later
toenemende Z. W. tot Z. wind,
tijdelijk opklarend weinig of
geen regen, aanvankelijk kou
der.
Langestraat 49-51. Tel. 190
Roerigheid van de
Arabieren
Jeruzalem, 25 Nov. (V. D). In Jaffa
drongen talrijke Arabieren de regeerings-
gebouwen binnen en eischten de invrij
heidstelling hunner Zondag gearresteerde
leiders. De gouverneur antwoordde, dat hij
niet wenschte te onderhandelen voordat «le
rust in de stad hersteld zal zijn. Militairen
dreven tenslotte de menigte uiteen. Vlieg
tuigen zijn voor patrouillcdiensten aane«->-
wezen De staking duurt voort. In de Ara
bische beweging is oneenigheid ontslaan
waardoor een gematigde partij is opge
richt. Op een kerkhof zijn 20 grafsleenen
geschonden. In de buurt van Haifa is een
groote sinaasappelplantage, eveneens door
onbekenden, verwoest.
Zestien dooden en zwaar
gekwetsten
Berlijn, 25 Nov. Gcmohlt wordt uit
Athene Bij een wagen op de lijn naai- het
stadion weigerden dc remmen, zoodat dc
wagenbestuurder don wagen niet meer tot
staan kon brengen. Onder de passagiers
brak een paniek uit, daar er gevaar be
stond, dat de wagen in den Ilisos zou stor
ten. Zij probeerden daarbij onder het rij«len
van de tram af te springen. Hierbij werden
zes personen gedood en tien zwaar gewond.
Ten slotte is het gelukt den wagen tot stil
stand te brengen. Dc bestuurder is spoor
loos verdwenen. Er wordt een onderzoek
ingesteld.
EEN VULKAAN BIJ BAKOE IN
WERKING.
Naar uit Bakoe wordt gemeld, is-een vul
kaan, op 19 K.r.f. van de siad gelegen, in
werking. De uitbarsting gaat gepaard met
sterk onderaardsch gerommel en boven den
krater staat een 100 M. hoogo vuurzuil.
DE ZEEBEVING VAN 18 NOV.
Hoe schepen erop reageerden.
Londen, 2 5 Nov. (V.D.), liet stoom
schip Caledonia, dat in den afgeloopen
nacht, van New-York komende dc C'-
bereikte, rapporteerde, dat het de uitwer
king der zeebeving, die op 18 Novemoer j.l.
in het Noordelijk doel van den Atlantische»
Oceaan plaats vond, nabij Sable island heeft
ondervonden. De zee was zeer kalm en er
was weinig wind, toon het schip plotseling
op één kant werd geworpen, hetgeen ge
paard ging mot ecq hevige trilling. De
kapitein, vreezende dat het schip op een
wrak was geloopen. liet de machines slop
zetten en het schip onderzoeken. Het bleek,
dat het schip geen schade had opgoloopon.
De Olympia van de White Star heeft even
eens tengevolge van de zeebeving een schok
doorstaan.
