Ffl L. Houbaer
H AWËKO
Moskou en ons leger
deAmeisf.StolzuigerCentrale
EN GEZELSCHAPSSPELEN
Maandag 23 December 1923
AMERSF00R15CH DAGBLAD
23e laargang No. 150
ONTHULLING VAN EEN
WANDSCH'LDtRlNG
Io de kaoloren der
Ph Itpslabrieken
in alle afdeelïngen
SPEELGOEDEREN
jC. DE JAGER j
HEEIEIMlEHIIIELEI
L ANGSTRAAT >9
i
DE MOORD AAN HET
BEZUIDEN HOUT
VACANT
Adveriesren
doet verkoopen
Haar relaas van de
gebeurtenissen
ZONDERLINGE MOTIE
V- TT <"';N T V.R'
EEN EN AADER OVER
„HET PAN USER"
Fanatiek geleuter waaruit
de walm van het
bederf slaat
Wij lezen in het Ilblci.
„De Uollandsclie justitie heeft niet be
hulp van haar knechten, de burgerlijke en
sociaal-fascistische pers-organen, rlc aan
dacht -gevestigd op onze stelselmatige on
dermijningsactie in het Iloll'andsche leger.'
Dit openhartige ronde proza is kón het
anders? ontleend aan de communistische
„Tribune", en fungeert als inleiding van
een bitter protest tegen de recente huiszoe
kingen en inbeslagnemingen van „Het
Pantser" en het „militaire zakboekje", wel
ke de „Tribune" zelve kenschetst als „een
eenvoudig maar concreet A. B. C. voor dc
doorvoering van de revolutionaire actie in
het Xederlandsolïe leger."
Nu, eenvoudig is dit A. B. C. inderdaad.
Een vriendelijke hand zendt ons „Het Pant
ser" toe, dat de wereld intreedt in een door
haar officieel voorkomen onschuldig uit
ziend gele enveloppe, en zich H. P. noemt,
wellicht in de hoop in eerste instantie voor
het Haagsche weekblad te worden versle
ten. En op de enveloppe staat een vers, dal
H. P. aanprijst als een middel dat in tijden
van „stormwind en regenvlagen" „snel doet
genezen". ,.'t Pantser, dat is iets fijns, dat
zult gij ruiken", zingt, de roode poéet, in
voorzichtige beeldspraak.
Wij hebben een snuifje genomen en zou
den met Heine willen uitroepen: „Mein
Goü, was ich gerochen!" Want de walm
van hel bederf slaat van dit fanatiek ge
leuter af. Als goede dogmatici beginnen de
communisten ook hier met hun beken
de conclusie. Het roode Rusland is de
uiteindelijke zaligheid, en het kapitalisme
is de bron van alle kwaad. Dat alles behoeft
natuurlijk geen nadere toelichting. En dat
is misschien maar veiliger ook. Want het is
gemakkelijker om in abstracto den corn-
munistischeri heilstaat te verheerlijken dan
om in Rusland concrete stukjes verleidelij
ke zaligheid aan te toonen.
Maar eenmaal aangenomen dat „de mili
cien Jan Zonderland" het sovjet-wonder
slikf, behoeft hij alleen nog maar te wor
den geïnstrueerd in de kunst van sabotage
van het kapitalistische regiem. En daar
voor probceren H.P. en M.Z. (het roode mi
litaire zakboekje) een handleiding le leve
ren. De roode sabofeerder in veertien dagen
zonder meester! Door eindcfooze herhaling
van roode hoera.'s -7- leve de: arbeiders, boe-,
ren* samenwerking, revolutie, •sövjèt-.iiniè,
verbroedering, klassenstrijd! (doorhalen wal
niet verlangd wordt) moet er synthetisch
enthousiasme uit den grond worden ge
stampt. En het kapitalistische leger wordt
aanbevolen als school voor den revolutio
nairen arbeiderssoldaat, waar hij de wa
pen-kunst kan leeren 0111 die straks vooi
eigen doeleinden te gebruiken. Het eigen
vaderland wordt als verdedigingsobject na
tuur lijk als kapitalistisch en bourgeois uit
geschakeld. Maar voor het geval de revolu
tionaire arbeider nog vast mocht zitten in
oude en beproefde ideologie, waarin de vu
derlandsgedachte het groepsbewustzijn bc-
hecrscht, wordt hem een... ander vader
land geboden, n.l. sovjet-Rusland, „het va
derland van alle arbeiders en arme boeren"
Al heet de ideale milicien in het Zakboekje
dan ook in doelbewuste negaiiefheid Jan
Zonderland.
Het Russische leger is als dienaar van
dit eenige geoorloofde vaderland natuurlijk
onschendbaar, gelijk het communisme zelf,
behalve het communisme van Trotsky.
Wijnkoop en andere renegaten, die dr. Koel)
C:s. niet kunnen bijhouden. Maar alle an
dere legers zijn imperialistische woekeror-
ganen en H. P. raadt dan ook alle klasse-
bewuste arbeiders aan rnee te werken „aan
het pnbetrouwbaar maken van liet leger",
bet Nederlandsche wel te verstaan.
In de gebenedijde vrije communistische
gemeenschap moeten daartoe spontane ge
dachten en gevoelens ietwat lastiglijk mili
tair worden gereglementeerd, scherper dan
een kapitalistisch soldatenreglement dat in
zijn meest.antbilieuse oogcnblikken ooit zou
durven doen. „De soldaat", zegt liet roode
militaire Zakboekje, „moet bij het salueeren
voor zijn meerdere denken aan het uur
waarop dc sterren van de kragen zullen
worden verwijderd en de epauletten van de-
schouders der officieren zullen worden ge
rukt." En verder; „De soldaat heeft min
achting voor het overblijfsel uit vroegere tij
den dat koningschap heet." Dat-wat de
voorschriften voor denken en voelen be
treft. En dan als practische wenk voor dc
daad: „Het is de plicht van den arbeiders-
soldaat. om alle maatregelen die door de
autoriteiten worden genomen in lijden van
oorlog en oorlogsgevaar te doorkruisen en
te ondermijnen
Sabotage dus. Sabotage van datgene dat
dio( goedkeuring van de meerderheid der
volksvertegenwoordiging is tot stand geko
men of besloten. Maar een partij die het
reformisme verafschuwt, voelt zich natuur
lijk boven zulke argumentatie verheven
Dat in Nederland, met algemeen kiesrecht
voor 'mannen en vrouwen, ook voor com
munisten de gelegenheid openstaat, om,
zoodra zij werkelijk de meerderheid des'
volks vertegenwoordigen, imperialisme, ka
pitalisme en militarisme af te schaffen en
te vervangen door hun marxistische vol
making, wordt, in H.P. of M.Z. maar liever
niét verteld. Uit vrees wellicht dat de klas
se-bewuste revolutionaire communisten zou
den kunnen bedenken dat hun melo-drama
tleche martclarenmoed althans in Neder
land en geestverwante landen geheel
overbodig is.
Nieuws bevat deze communistische hoog
dravendheid natuurlijk niet. Het meeste is
dagelijks 111 de „Tribune" te lezen voor wie
daar lust in heeft en er tegen kan. Alleen
heeft hei avontuur van het „Pantser' weer
eens opnieuw de aandacht gevestigd op de
invloeden waaraan onze soldaten blootstaan
111 dezen woeligon tijd, en op do noodzake
lijkheid om het zedelijk bestaansrecht van
liet leger in onzen parlementair gcregeer
den staat ook aan onze soldaten zelf duide
lijk te maken. In een wereld die zich terecht
verheugt in een volkenbond, een interna
nonaal gerechtshof en een Kellogg-pact als
kiemen van een schoon gewas, en die zij
liet moeizaam streeft naar beperking van
bewapening, is de bodem vruchtbaar vooi
den opbloei van gemakkelijke phrasen, wier
invloed onevenredig groot kan zijn verge
leken'jnct haar werkelijke waarde. Daar
tegen is een correctief onmisbaar, een cor
rectief gegrond op rede cn werkelijkheids
zin. Dat te formuleeren en ingang te doen
vinden bij onze jongere generatie blijft eer.
taak die niet uit het oog mag worden ver
lorcn.
Zaterdagmiddag werd in het nieuwe kan
toorgebouw der Philipsfabrieken te Eindho
ven een door het College van Commissaris
sen aangeboden en door Prof. Thorn Prik
ker vervaardigde wandschildering onthuld.
Dr. F. G. Waller, voorzitter van het Colle
ge van Commissarissen, wees er hij de over
dracht op, dat sinds geruimen tijd bij de
commissarissen dc \v<ensch heeft bestaan om
op blijvende wijze uiting te geven aan hun
ne bewondering voor den grootschen op
bouw der Philips-industrie en hierdoor hul
de te brengen voor alles wat op technisch,
commercieel gebied zoowel als op sociaal
gebied door de leiders dezer industrie en
hunne medewerkers is tot stand gebracht,
liet verheugde hem, dat hij Prof. Thorn Prik
ker bereid heeft gevonden de moeilijke op
dracht voor dit streng zakelijk kantoorge
bouw een passende wandschildering te ont
werpen, tc aanvaarden.
Spr. hoopte, dat dit kunstwerk, tot in leng
te van dagen een stille getuige van den bloei
der Philipsfabrieken moge zijn.
De muurschildering, die een bfoedtc Van'
7 M. hij een hoogte van 20 M. heeft, geeft
drie tafereelen tc aanschouwen, symbolische
voorstellingen: liet. hooren, het zien cn liet
spreken. Op elk der tafreelen zien wc als
ideale uitbeelding hiervan liet kind omgeven
door verschil lende gestalten.
Dr. A. F. Philips dankte in hartelijke be
woordingen voor het kunstzinnig geschenk
cn het 1 li erdoor gegeven blijk van vertrou
wen en sympathie. In het bijzonder richtte
hij nog het woord tot.Dr. Waller, die binnen
kort afscheid za! nemen als president-com
missaris en sprak zijn erkentelijkheid uit
voor de waardevolle raadgevingen, die hij
steeds van hem heeft mogen ontvangen. Dr.
Philips deelde daarop mede, dat als appre
ciatie van hetgeen commissarissen hebben
gedaan door hem en zijn echtgenoote een
vijftal gebrandschilderde ramen vervaar
digd door Joep Nicolaas aan de N.V. zijn
aangeboden.
De ramen, die thans eveneens het kan
toorgebouw sieren en aangebracht zijn in
de trappenhal, geven op symbolische wijze
een voorstelling van de elementen en do
ontwikkeling van de menschheid naar het
licht.
MOTORONGELUK TE
WAGzNIKGEN
Twee studenten rijden in
een sloot - l en gedood
en een ernstig ge wond
Wagen in ge n, 22 Dec. In den nacht
van Zaterdag op Zondag to ongeveer 2 'A
uur zijn te Wageningen de studenten der
Landbouw-hoogeschool, de hoeren W. Koert
uit Middelharnis on J. B. Meijs uil. Som-
melsdijk, beiden 20 jaar oud, die zich per
motorfiets naar huis begaven, op den grind
weg naar Rennekom van den weg geraakt
en ten slotte in een sloot langs den w-_-g
terecht gekomen. K. raakte onder dei»
motor en werd even later door drie arbei
ders, die van Ede kwamen, gevonden en er
dood onder uitgehaald. M. bleek zeer ern
stig gewond tc zijn. Hij is in Ziekenzorg op
genomen.
De juiste toedracht van het ongeluk 's
hog niet bekend, daar de toestand van M
niet toelaat, dat hij vooralsnog verhoo»'1
.wordt. De poli lie heeft het. lijk van K. cn de
motorfiets in beslag genomen.
FABRIEKEN STOPGEZET.
Men schrijft uit Boxmeer aan „De Msb.":
De exportslagerijen, margarine-, worst
en v leeschwarcnfabriekcn der The Boxmeer
Bacon C.o. Ltd. (voorheen firma Jos. Lion)
zullen met ingang van 1 Januari a.s. wor
den stopgezet. Het 'talrijke personeel is
.legen dien datum ontslag aangezegd. Hier
door worden een 130 personen werkloos,
ongeacht liet kantoorpersoneel.
a
H Het aangewezen atirea voor
STOFZUI ?iER3 en
VL02RWRIJVERS
LA GEbTflAAl 135
-EER BILLIJKE ~Q UlTlES
t3elalin~ in nverle tc» den .oooer
rE2HE&TO
Heeren- en Jongenskleedirtg
,0
I
O
UtrechtschsstraaL J - Tel 633
De A E Ï^FJO^TSCH-
RADBQ OEM TRACE ver
schaft U voor slechts 50 ets
oer vvee'c <YIuziek, kerk
diensten, Lezingen enz.
Rjfc.
De huishoudster uit het ziekeiv
huis ontslagen
Dc vroegere huishoudster (mcj. F. Hol
steyn) van dc in haar woning aan het Be-
zuidenhout in Den Haag vermoorde mevr.
K. V. H. Udem heeft het ziekenhuis ver
laten. Zij is nog bedlegerig en wordt ver
pleegd bij haar schoondochter.
Met deze heeft een vertegenwoordiger
van de Haagsche Courant gesproken Wat
zij van mej. Ilolsteyn vernomen heeft over
de toedracht van de gebeurtenissen klopt
met het vroeger gepubliceerde. Hierbij
kwam ook de stellige verklaring, dat mej.
Ilolsteyn in den verdachte Kr. v. d. M den
nian heeft herkend, dio haar heeft aange
vallen en mishandeld. Toen zij hoorde gil
len en bij de voorkamer was gekomen,
kwam Kr. v. d. M. daaruit, deed de deur
voor haar neus dicht, en zei: Er is niets
met mevrouw gebeurd. Toen kwam hij haar
in den rug, trok haar hoofd achterover en
gaf haar een snede in den hals. Toen zij
zich verweerde heeft hij haar nog meer
sneden toegebracht. Door de snede in den
hals is dc slagader bloot komen te liggen.
Dc spieren van hals cn rechterarm zijn
doorgesneden. Daardoor zijn nek en arm
stijf geworden; dat zal voorloopig nog wel
zoo blijven.
Volgens de huishoudster had ICr. v. d. M.
al een paar nachten geslapen in het schuur
tje in den tuin van het leegstaande huis
naast dat van mevr. Odem. Bij informatie
bij de politie deelde deze mede, dat het niet
is komen vast. te staan dat het Kr. v. d. M.
geweest is, die in dat schuurtje heeft ge
slapen. Dc verdachte zelf weigert mede tc
declen, waar hij dc laatste nachten voor
den moord is geweest.
BRUTALE OVERVAL.
Een gevaarlijk societeitsbozosker
Vrijdagavond is te Eindhoven een bru
tale overval gepleegd. Een bezoeker van de
sociëteit Apollo's Lust bestelde een glas
bier, waarna hij den exploitant verzocht de
radio te laten spelen. Toen deze hieraan
gevolg gaf, werd hij plotseling door den lot
dusver onbekend gebleven bezoeker over
vallen en met een soort wapenstok verwond
Er volgde een worsteling, waarbij de onbe
kende aanrander ontsnapte. De recherche
stelt een onderzoek in
UIT DE STAATSCOURANT.
Voornaamste Ken. besluiten
enz. uit dc Staatscourant
van hedonavoatl.
Bij Kon. Besluit. is de gouden eere-medail-
le der Oranje Nassau-orde verleend aan H
C. Carton, rijksklerk eerste klasse, bureel
chef ter Griffie van dc Arrondiss'èments
Rechtbank te Amsterdam;
is de éerc-medaillc der Oranje Nassau-
orde in goud toegekend aan mej. LI. O Mul
ler, hoofd van dc gemeentelijke bewaar
school te Pultershoek.
DE AMSTERDAKSCEE EEUF.S.
Maandag 30 December ga-
sloten.
A matera a ni, 20 Dcc. In dc lieden
gehouden ledenvergadering van de Vere
niging voor den Effectenhandel werd met
132 tegen GR stemmen besloten de beurs op
Maandag .'10 December a.s. le sluiten. De
minister moet aan dit besluit nog officieel
zijn góedkeuring hechten.
CONFECTIEMAGAZIJN UITGEBRAND.
Te Eoogezand.
Hoogézand, 20 Dec. In het Oosteinde
te Sappemeer is hedenmiddag het con
fectiemagazijn annex winkel der firma Mul
der totaal uitgebrand.
Door verzekering op beurspolis wordt de
schade, die op duizenden guldens geschat
wordt, slechts gedeeltelijk gedekt.
Oorzaak is waarschijnlijk, hel <e hard
branden van een kachel
DE HAAGSCHE CONFERENTIE
Samenstelling van C.2 Duiische
delegatie.
Naar het Vaderland verneemt zal dc Duit-
sclie delegatie voor de tweede II iag.se! 10
Conferentie haar intrek nemen in Hotel
Central. Zij bestaat o.a. uit do heeren Hilfer-
ding, minister van financiën; Curlius, mi-
nistor v°n buitenlapdsche zaken Wirth,
minister voor het bezette gebied; V011
Schubert, Püntner en dc president van de
Rijksbank Schacht.
Het is niet onmogelijk, dat tijdens de
conferentie ook rijkskanselier Muller nog
naar Den Haag komt, maar daarover is
nog niets heslist.
De Duitschc delegatie bestaat in haar ge
heel uit 63 leden, die ten deele hun intrek
zullen nemen in Hotel Victoria of De Twee
Steden.
HET KINDERLIJKJE AAN DEN
ZUIDEEZEEDIJX.
Amsterdam, 21 Dec. Naar wij verne
men, zal de behandeling van dc zaak tegen
vrouw S. M. S., de moeder van het overle
den knaapje, wiens lijk in de Zuiderzee
werd gevonden, Dinsdag a.s. des morgens te
kwart over elf voor de rechtbank plaats vin
den. Verdachte is als verdediger toegevoegd
Mr. M. J. C. Vrij.
Or.u t. ttige en dus onmogelijke
eisch
Onder bovenstaand opchrifl schrijft het
Weekblad v. h. Recht
De heeren van Wijnbergen en Visschor
hebben in do Tweede Kamer de volgende
motie voorgesteld- De Kamer, gehoord de
besprekingen betreffende den Ulrechtschen
hoogleeraa»-, van oordeel dat m het. belang
van hot lioogeo onderwijs de kennisneming
van cle gegevens in de dossiers wensche-
lijk is, noodigt den minister uit den ken
nisneming van die dossiers te bevorderen
door overlegging daarvan aan de Kamer
en gaat over lot de orde van den dag.
Naar onze meening wil die motie de Ka
mer verleiden zich met iets te bemoeien,
waarmee zij niets te maken heeft. Volgens
art. 107 der wet op het lnoger-onderwija
staan hoogleerarcn alleen onder toezicht
van curatoren; deze nemen bij wangedrag
de vereischte maatregelen van spoedoisch-
enden aard en doen aan den minister van
onderwijs de noodige voorstellen zelfs tot
ontslag. Zonder zoodanig voorstel mag de
minister niet ontslaan') cn dus zeker mag
do. Kamer hem daar niet toe trachten Ie
brengen, Doch van nog meer belang is de
vraag, kan de minister eventueel nan fife
uitnoodiging van de Kamer voldoen? Zeer
zeker niet. De minister heeft de dossiers
bestudeerd. Welke?
'('och niet 'lie van de terechtzittingen
van Rechtbank <JT) Hof. Want dan zouden
wij willen vragen, boe kwam hij daaraan?
Van zijn ambtgenoot van jus'itie? Doch ook
deze mocht die dossiers eigenlijk niet heb
ben en zeker ze niet aan zijn ambtgenoot
ter lezing geven Dc processen-verbaal, op
gemaakt volgens de art 326 en 327 Strafv.
belmoren ter griffie van het rechtscollege
te blijven berusten; nergens staat, dat de
minister van justitie recht heeft een af
schrift daaryan tc vorderen. Zeker heeft
hij zoodanig recht niet. wanneer de zaak
volgens art 273 behandeld is met gesloten
deuren Dan is de behandeling geheim ook
voor den minster van justitie, zeker voor
dien van onderwijs en natuurliik voor de
leden der Mn ten-Generaal Wil men do
Tweede Kamer cn misschien daarna ook
de Eerste laten beoordeelen op grond der
stukken, of de feilen voldoende vaststaan
om eenigen disciplineiren maatregel tegen
den hoogleeraar le veroorloven? Men zal
dit wel niet mogen doen zonder den ver
dachte in staat te hebben gesteld zich 10
verdedigen: als hij verlangt, bijgestaan door
zijn raadsman, vooi' de Kamer (e verschij
nen. Voor wat de heeren van Wijnbergen
en Visscher hun medeleden willen laten
doen, zoeken wij tevergeefs naar een pas-
sendc (fualifiealie. Op wat zij van den mi-
nistor verlangen past slechts éón antwoord:
onwettig en dus onmogelijk.
'-) Tenzij men uit art. 86, 1° en 3° het te<
gendoel zou mogen afleiden
DE BI0SC03PESND EN DE BOYCOT.
Tusschenkomst
ministers.
van twee
Amster d a m. 20 Dec. Nadat de Ned.
Bioscoopbond geweigerd had het bevel van
den president der rechtbank tot onmiddel
lijke opschorting van den door hem toege
paste» boycol op te volgen, hebben de in
huil zaken getroffen directeuren van het
Rialto-theater te Amsterdam en van het
Luxor-theater te Haarlem, de hulp ingeroe
pen van den minister van Binpenlandsclie
Zaken en van den minister van Justitie, al
dus het Volk
boor de bemoeiingen van beide ministers
had gisteravond tusschen partijen een con
ferentie plaats op het departement van Bin-
nenlnndsche Zaken rnet het resultaat., dat
de Ned. Bioscoopbond terstond bovengc-
noemden boycot hoeft ingetrokken
lil een door de directies van Rialto-thea
ter en Luxor-thcater in te stellen procedure
tegen den Ned. Bioscoopbond zal nu wor
den uitgemaakt wie gelijk heeft.
liet hoofdbestuur van den Xcd. Bioscoop
bond noemt bovenstaand bericht een onjuist
beeld van hetgeen gebeurd is. De betrokken
directeuren hebben 11a overleg met den
voorzitter van den hond door schriftelijk te
verklaren de opgelegde boeten te betalen,
dc'boycot ongedaan gemaakt. Van pressio
of tussclicnkornst van de zijde van genoem
de ministers is" hierbij geen sprake. Slechts
ha)l de minister van Binnonl. Zaken den
bondsvoorzitter vriendelijk verzocht pogin
gen in het werk te stellen om het conflict
op te lossen.
DE P03TVLUCHTEN NAAR INDIë.
Hei vijfde retourvlieytuig
Ie Karachi.
'v in s l e r:d a rn, 21 Dec, Aneta-Vaz-Dias
meldt: Bij dc K. L M. is bericht in geko
men, dat het vijfde retourvlicgtuig de P. LI.
A. G. R. vertrok te 1.10 uit Calcutta en kwam
tc 16.20 in Allahabad aan. Aan boord is alles
wel. morgen wordt de reis voorgezet.
A m s t e r tl a in. 22 Dec. Het vijfde retour-
vliegtuig is hedenmorgen te 6.13 uur" uit
Allahabad vertrokken cn te 11.35 uur te
Jodhpur aangekomen. Om 12.35 zette het
toestel de vlucht voort en arriveerde tc 16
uur to Karachi.
Hot achtste
Bangkok.
vliegtuig te
A m s t e r d am, 22 Dec. Aneta-Vaz-Dias
meldt:
A rn s t e r d a m, 22 Dec. Het achtste post
vliegtuig op weg naar Nederlandsch-Indië
is heden te Bangkok gearriveerd. Morgen
wordt doorgevlogen.
