HAWEKO
AMHERSFOCHBIS CH DAöBLAB
CINEMA ROYAL
L. Houhaer
Heerenmodeartikelen
a
Maandag 10 Maart 1930
1 -DE EEMLANDEft'
28e Jaargang No. 213
CHOCOLADEFABRIEK IN VLAMMEN
EEN SCHADE VAN EEN
MILLIOEN
18 spuiten in actie
HOEK. OOK. SCHULDIG
AAN Ii\ BRAAK
BOYCOT VAN RUSSISCHE
ARTIKELEN
b
H
C. DE JAGER
LANGESTRAAT 19
Dr, BORMS' BETEEKENIS
VOOR NEDERLAND
Thee- Ontbijt- en
Eetserviezen
De fabriek van de Erven
de Jong verwoest
Worraervcer, 9 Maart- Heden
nacht heeft alhier een geweldige fabrieks
brand gewoed die de bekende Cacao- en
Chocoladefabriek van de Erven II. do Jong
bijna geheel heeft verwoest.
Omstreeks half vijf werd de brand ont
dekt in de maalderij, waar de vlammen
gretig voedsel vonden in de aanwezige
grondstoffen. In minder dan geen lijd sloeg
het vuur over naar de belendende fabrieks
gebouwen. De geheele fabriek, langs den
Zaan gelegen, was weldra een groote vuur
zee.
De inmiddels gealarmeerde plaatselijke
brandweer was spoedig ter plaatse, doch
bleek niet bij machte te zijn het vuur te
blussthen. Onmiddellijk werd dan ook de
hulp der omliggendo gemeenten ingeroepen
met het gevolg, dat binnen korten tijd 18
brandspuiten met een veertigtal stralen
groote watermassa's in het vuur wierp. De
volledige Wormervcersche brandweer, be
staande uit vijf motorspuiten en een stoom
spuit, was gemobiliseerd. Voorts waren
aanwezig uit Zaandag drie spuiten, waar
van één drijvende. Do overige spuiten kwa
men uit Worraer, Krommenie, Zaandijk en
Koog a. d. Zaan, terwijl mede de betrok
ken fabriek en Westzaan's Koninklijke Fa
brieken hun spuiten in werking handen
gebracht Helaas viel aan behoud der fa
briek niet te denken. Met donderend ge
raas hoorde men telkens gebouwen in
storten cn machines naar beneden vallen,
terwijl nu cn dan explosies werden waar
genomen.
Nadat de brand om vijf uur op zijn felst
was, begon het vuur tegen zes uur in he
vigheid af te nemen. Korten tijd daarna had
men de vlammenzee bedwongen. Urenlang
stegen echter nog groote rookkolommen
omhoog cn werkten de brandweren nog met
vollen kracht
Op het terrein van den brand zagen wij
reeds in do vroege ochtenduren, de burge
meester van Wormerveer, den heer T.
Clu\senaer, om het schouwspel van den
brand in oogenschouw te nemen. Ook de
directie van de fabriek was aanwezig Een
greote menigte was op de been om het
blusschingswcrk gado te slaan.
De geleden schade is buitengewoon hoog
en kan bijna op 1 millioen gulden worden
geschat Alleen aan cacaoboter ging een
bedrag van ruim 100.000 gulden verloren
Van do geheele fabriek, waartoe behoorde
een vijftal kapitale gebouwen, waarvan
sommige vier of vijf verdiepingen boog,
bleef niets anders over dan de machineka
mer, de fondantfabriek cn do kistenfabriek,
benevens een paar kleine pakhuizen. Ver
zekering op beurspolis dekt de schade. De
oorzaak van den brand is thans nog onbe
kend.
Op do fabriek waren ongeveer 1G0 perso
nen werkzaam.
Nader meldt men ons
De brand werd om kwart voor vijf ont
dekt door den opzichter Slot, die naast dc
fabriek woont Er was gisteravond tot half
elf in de fabriek gewerkt. Vannacht om drio
uur was door den waker Van Zeelt nog
een ronde gedaan. Hij had toen niets be
merkt
Do vonkenregen over den Zaan, die hier
ter plaatse zeer breed is, was zoo" groot dat
ccn oogenblik gevaar dreigde voor dc clio-
fabriek „De Mol". De brandweer had daar
reeds een slang uitgelegd om zoo nocdig
dadelijk op te kunnen treden.
De panden „De Zaanstroom", „Afrika",
„Zuid-Amerika" en „Noord-Amerika" zijn
geheel uitgebrand. Het pand West Jndiè
kreeg boven brand- cn beneden w aterschade
Do z.g. branderijen „Suriname" die achter
bovengenoemde panden liggen bleven bc
houden. In den loop van den morgen werd
liet pand „Zaanstroom" omgetrokken. Daar
voor werd een staaldraad over den nok van
het uitgebrande huis gebracht en aan den
anderen kant vastgemaakt aan de stoom
boot „Meppel I". Deze trok toen aan en met
donderend geweld kwam de voorgevel van
dit oudste deel van de fabriek naar bene-
Hen
De weg, het z.g. Noordeinde, waaraan de
fabrieksgebouwen staan, is de hoofdweg van
Zaandam naar Alkmaar. Het verkeer was
geheel gestremd. Het doorgaand verkeer
werd over Krommenie geleid. De bowoners
van Wormerveer zelf werden zoo ooodig
met bootjes over de Zaan gebracht
Om 10 uur rukten do verschillende brand
weren van de omliggende gemeenten in en
bleef alleen de brandweer van Wormer
veer achter voor do nablussching.
Wat de vingerafdrukken
uitwezen
Ede, 9 Maart. Door dc politie te Ede,
werden Vrijdag j.l. do vingerafdrukken van
Jan Hoek in handen gesteld van den poli-
tie-scheikundige, Dr. Hesselink te Arnhem.
Tegelijkertijd werden door dc politie te
Arnhem en Oosterbeek de vingerafdruk
ken, welke bij de laatst plaats gehad heb
bende inbraken in de omgeving, aldaar zijn
gevonden, eveneens met die van Jan Hoek
vergeleken. Al zeer spoedig bleek, dat van
die veertien onopgehelderdo inbraken van
he.t laatste halfjaar een vijftal op den naam
van Jan Hoek moeten worden gebracht,
terwijl Zaterdag in den namiddag om
trent deze inbraken wederom het parket
cn de inspecteur van politie te Arnhem, de
heer Ros. huiszoeking deden ten huize van
Jan Hoek en een klokje in beslag namen
wat van inbraak afkomstig moet zijn. De
tuin werd wederom ten aanschouwe van
veel publiek opgegraven, doch niets werd
gevonden.
Intusschen is gebleken dat nog een in
braak door,hem is geploegd, totaal dus zes
in getal. Alle met medeneming van geld
en wel ten bedrage van ongeveer 10,000
De mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
aan het licht zal komen dat nog meerdere
van die veertien inbraken door hem zijn
gepleegd. Onlangs werden kort achler el
kander te Bennokom twee inbraken ge
pleegd en wel een bij den Boerenbond, waar
1400 aan geld werd ontvreemd en bij
oenen Meeuwscn een kleiner bedrag aan
geld. Mogelijk is verdaphte ook hier niet
vreemd aan.
Omtrent den moord zij nog medegedeeld,
dat verdachte, ondanks zijn niet kloppend
alibi, alsmede de verschillende belangrijke
verklaringen, blijft ontkennen den moord
begaan te hebben.
Gistermiddag is langs de Enkasloot in
Maanen door cene mejuffrouw Harselaar
van Schagen een zoogenaamde dolk gevon
den. Zij vermoedde, dat dit het luguber
voorwerp zou zijn waarmede de afschuwe
lijke daad is begaan. Men heeft het dan
ook op het politiebureau gedeponeerd. Het
vermoeden bestaat echter, dat dit niet de
dolk zal zijn, waarmede het slachtoffer is
vormoord, daar toch dit voorwerp te klein
is en Mej. Boerwinkel verklaard moet heb
ben. dat het ccn lang blinkend voorwerp
was
Een besluit van het Centraal
bureau uit het Ned. land
bouwcomité
Rotterdam, 8 Maart. Naar wij verne
men heeft dezer dagen het bestuur der Coö
peraties Aankoop Vereeniging Centraal
Bureau uit het Nederlandsche Landbouw-
comité G. A. t» Rotterdam besloten geen
Russische Landbouwartikelen meer aan te
koopen welke hier door het handelsorgaan
van de Sovjet Republiek worden verhan
deld. Men weet, dat het Centraal Bureau
de Coöperatieve Inkoop Centrale is van het
grootste deel der Nederlandsche Land
bouworganisaties op het gebied van den
aankoop van landbouwbonoodigdheden.
Honderden dier aankoopvereenigingen
met een gezamenlijk ledental van tiendui-
zende boeren zijn erbij aangesloten.
Een zeer groot deel van alle meststoffen
en voederartikelen, welko in Nederland
worden gebruikt, worden door het Centraal
Bureau geïmporteerd. Thans is bij rond
schrijven aan da leden medegedeeld, dat
men geen orders meer wil aannemen op
Russische voerartikelen welke den laatsten
tijd in belangrijke hoeveelhedon worden
aangevoerd. Het bestuur overweegt daar
bij dat do wijze waarop de Sovjets zich.
luidens de berichten. (Leze artikelen ver
schaffen stuitend is en wenscht voorts ook
nlat de Sovjets aan inkomsten te helpen
welke de Russische boeren ten goede moe
ten komen, doch schijnbaar worden ge
bruikt om in andere landen van Europa on
rust te zaaien en revolutie voor te berei
den.
LANGESTRAAT 129
STEEDS GOEDE EN ACTU-
EELE PROGRAMMA'S
GEZELLIG ZITJE
GOEDE MUZIEK
%JM=
-*n
■3C
30000000C
DOOOOCl
GEDENKTEEKEN DS. H. G. VAN
WIJNGAARDEN.
Op het graf van ds. H. G. van \Vi|neaar*
dsn in leven voorganger der Vrije Grmeon-
to to Amst-rvlom. op de begraafplaats Wes-
terveld, zal door deze gemeente, door do
Evangelische Maatschappij c.a. ccn gedenk
teken v- orden geplaatst.
Firma
Langestraat 62-66
X II EER EN KL EE DING MAGAZ. G
Dit bovenstaand model is gemaakt
van prima zwarte en blauwe visch- G
graat of diagonaal dessin
65-55-45-39-32-27 Q
Zie de speciale etalages
m xixzxz>cxixixzxix=>cxix:3<z>c
Een rede van Mr. W. J. L. van
Es te Den Haag
Wedereeboorte vao den
bietscbe stan
Utrechtschestraat 8 Tel. 63j
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Kon. Besl. is aangewezen voor de
functie van stationscommandant, bestemd
voor het door den Min. van Defensie te be
palen station de res. maj. J J. J. v. Stuy-
vensant Meycn, van het 22ste reg. inf.
is toegekend de zilveren eere-medaille der
Oranje Nassau Orde aan J. Hoekstra, ama
nuensis der prov. bibl te Middelburg;
bij beschikking van den Min. van Onderw.
Kunsten en Wetenschappen is aan Dr. J. v.
Gulick eervol ontslag verleend al6 deskun
dige bij het afnemen der arts-examen aan
de Rijksuniversiteit te Groningen en is voor
den verderen duur van het 6tudiajaar 1929
—'30 als zoodanig aangewezen D. J. de
Waard, arts te Groningen.
IN VOLLE VAART TEGEN EEN STOEP OP
Amsterdam, 8 Maart. Op de kruising
Rozengracht—Prinsengracht kwam vanmor
gen een Fordauto bestuurd door een leer
ling, waarnaast een instructeur was gezeten
in vollo vaart tegen de stoep van perceel
Prinsengracht 178 terecht, waar de auto
stopte. De bestuurder moest, plotseling uit
wijken cn is blijkbaar zijn tegenwoordigheid
van geest kwijtgeraakt.
Dc stoep werd totaal vernield. In zijn vaart
raakte de auto twee vrouwen, die tegen den
grond werden gesmakt.
Beide vrouwen die over inwendige pijnen
klaagden, zijn naar het Tesselschadezieken-
huis vervoerd. De bestuurder verkeerde in
zeer overspannen toestand. De instructeur
kwam er met den schrik af.
Do motorpolitie heeft do zaak in onder
zoek. Do auto is ernstig beschadigd,
*s Graven li age, 8 Maart. In ccn bui
tengewone ledenvergadering van de
Vlaamsch-Hollandschc Vereeniging „Hou
ende Trou" heeft mr. W. J. L. van Es he
denavond een rede gehouden over „Pe
beteekenis van dr. Borms voor Nederiaud".
Spr. betreurde het, dat moeilijkheden zijn
in den weg gelegd, toen dr. Borms een
maand geleden voor de R. K. Reisvereeni-
ging zou spreken. Mij herinnerde eraan,
hoe eens de Duitschc regeering Paul Kru-
ger niet ontving om de Engelsche regoe-
ring niet te kwetsen. Iedereen voelde uier-
in een zwakheid en al staan de gevallen
niet gelijk en was dr Borms slechts een
ambteloos burger, gast eener burgerlijke
vereeniging, onvermijdelijk wekt het gebaar
Ier Nederlandsche regeering tegen dr.
torras denzelfden indruk.
In de vijf jaar vóór den oorlog was dr.
Borms onvermoeid bezig zijn volk wakker
te schudden. Hij vestigde de aandacht* op
zich, doordat hij met klem opkwam t:-gcn
de compromissenpolitiek, die slechts van
nederlaag tot nederlaag leidde. De oorlog
bracht ccn gewetenscrisis Terwijl de poli
tieke partijen een „Godsvrede sloten, ging
het Franskiljonisme, dat in al dio partijen
en in den staat den boventoon voerde, joór
met óaboteering der taalwetten, zoowel in
bezet als in onbezet België. De eenige rem,
die daartegen in vredestijd bestond, het
parlement, was naar huis gezonden, zoodat
dit straffeloos kon geschieden, zelfs tot in
het leger, waaronder de soldaten, die in
overgroole meerderheid, 80 pcL, Vlaamsch
waren, zeer leden, aldus spr
Als verweer daartegen ontstond onder de
Vlamingen in bezet België het Activisme,
in het leger de Frontbeweging, die elkan
der in Mei 191s de hand reikten over dc
linies heen.
Dit activisme nu heeft getracht binnen
de perken der wet een dam op tc w-rpeii
tegen het dreigend gevaar
Zij hadden evenwel te maken met een
vastberaden, veel machtiger tegenstander,
een franskiljonsche regeering, die als dic
tator kon optreden cn door het parlement
vóór het uiteengaan met absolute macht
bekleed was. Het wettelijk optreden der
activisten werd beantwoord met z.g „be
sluitwetten", dio door hun vagen inhoud
indruischtcn tegen de allereerste beginse
len van elk strafrecht
W ie 6cherp ziet, moet erkennen, zoo ver
volgde spr., dat er thans in Vlaanderen een
andere geest heerscht dan vóór den oor
log. Als een jaar na Borms' vrijlating ver-
stoklo tegenstanders der vervlaamsching
van de Gentsche Hoogeschool, daarin plot
seling toestemmen, dan komt het omdat
ver buiten de rangen van hot eigenlijke
Vlaamsche nationalisme, het Vlaamsche
volk zijn rechten eisclit.
Indien er op dit oogenblik in Vlaande
ren een wil is om te overwinnen of te ster
ven, dan is dit omdat de Vlaamsche volks
ziel ontwaakt is door het voorbeeld van
dr. Borms en zijn medestanders.
Wat is nu daarvan de beteekenis voor
Nederland.
Allereerst van zedelijken aard. Er leeft
in België een groep van vier millioen men-
schcn, die taalkundig en geschiedkundig
recht hebbben den naam to dragen van
Nederlanders. Het is van de grootste be
teekenis voor de zedelijko kracht van on
zen stam, dat die vier millioen menschcn
niet langer een amorpho massa individuen
vormen, maar dat zij zich bewust voelen
als een volk.
De mogelijkheid bestaat dat Vlaanderen
de schade inhaalt. Een zedelijk herboren
volk kan in een korte spanne tijds een hoog
doel bereiken. Staat Noord-Nederland
(hans in veel opzichten aan de spits der
W'est-Europeesche beschaving, Vlaanderen
kan hot morgen zijn. juist omdat vertraag
de groei kan omkeer^n in vollen bloei.
Maar daaruit spruiten ook politieke gevol
gen voort.
Hoewel deze massa de meerderheid ;n
België vormde, bracht de politieke partij-
groepeering mede. dat in elke partij het
Waalsch-Fransche deel den boventoon
voerde. De beïnvloedde in overhecrschcnde
mate de binnen- en buitenlandsche poli
tiek van België. Deze zou een geheel an
dere richting krijgen van het oogenblik af,
dat het Vlaamsche volk met kracht het
hem rechtmatig toekomend deel in de
lotsbestemming van België opeischt. Waar
toe dit leiden kan. valt niet ten volle te
overzien, maar zeer zeker zal de krachtige
uiting van een bewusten Vlaam6cben
volkswil slechts zegenrijke gevolgen kun
nen hebben, ook op politiek gebied, voor
onzen geheelen stam
Van deze uiting van een vastberaden,
onverschrokken, hoogreikenden volkswil,
was de 6trooming, die men het Activisme
noemt, het eerste gloren
In dr. Borms eeren wij de dappere pha
lanx van plichtbewuste, wakkere mannen,
dio eens den roem zullen uitmaken van
den Ncderlandschen, den Dietschen stam.
Een jaar geleden heeft ook de bloem der
Noord-Nederlandsche natie hem gehuldigd,
beseffend te staan voor een man van eer
lijk beginsel, van onbezweken trouw aan
zijn volk. Wat een maand geleden hier in
Den Haag gebeurde, is daartegenover
slechts een uiting van kleine, kortzichtige
politiek, dio onze regeering niet tot eer
strekt, zoo besloot mr. Van Es zijn rede.
AMERSFCORTSCHE MANDOLINE CLUB.
(Alle rechten voorbehouden).
Ze tokkelden keurig
Hun aardig program
Zoodat er natuurlijk
Een pracht-stemraing kwam.
't Publiek waardeerde
Wat er werd geboón.
Een daavTcnd applaus was
't Oprecht gemeend loon.
In 't Zaaltje „Amsvordc"
Bleek duidelijk wat
Er kan mits men wil maar
Ook hier in de Stad.
Na arbeid studeeren,
Volhardend met vlijt
Aan d'ed'le muziek
De aandacht gewijd.
Dat brengt resultaten,
Voldoening en vree,
En daarvoor een pluimpje!
Aan de A. M. C.ü
Ga voort op dit paadje!
Ge werkt juist een jaar.
't Komt als gc zoo door gaat
Wel goed voor el ka ai*.
't Is waar, meerd re steun uit
Ons Stadsche publiek.
Zou vlugger doen bloeien
Uw tokkelmuziek.
Maar nu ge dat mist nog
Is activiteit
U zeker geboden
En als ge na tijd
Toch slaagt in Uw pogen,
Geeft 't vreugde te meer:
Zelf vocht g'om de zege,
Zelf houdt ge de eer!
Toch, vriend'lijke vrienden
Van tokkelmuziek,
Gij goedgeefsche minnaar
Van goede muziek,
Beveel ik dit clubje
IlarcI werkende licn
Aan in Uw bescherming!
'li Donatie misschien?
Heel weinig is veel hier
Men is gauw tevree.
Maai" steun dat verdient ze
d'Actiev' „A.M.C."
GROEGROE.
WIELRIJDER AANGEREDENDOOR
DE G.T.M.
Met een zware hersenschudding
op de rails gevonden
VetbliodeDde autolichten
de oorzaak
N aarden, 9 Maart. Een bestuurder van
•lc Gooische benzinetram zag Zaterdagavond
omstreeks half negen in het licht van zijn
schijnwerper ccn man op den weg liggen
tuschcn Kaarden en de Hakkclaarsbrug. Ter
zijde lag ccn fiets op eenigen afstand. Hij
waarschuwde twee motorrijders, en met be
hulp van omwonenden werd dc man naar
dr. Keyzer te Naarderi gebracht. Deze con
stateerde ccn zware hersenschudding en liet
den ongelukkige naar de Majella-stichting
overbrengen. Door middel van een S.O S.-be-
richt kon de Naardensche politie de identi
teit vaststellen. De 20 jarige V. Hcpp uit Har
derwijk was per fiets naar Amsterdam ver
trokken om zijn ouders te bezoeken. Zijn
toestand laat weinig hoop. Dc familie is aan
wezig.
Nacler meldt men uit Kaarden aan (te
N.R.Ct:
Bij een verhoor, dat de Naarder politie
laat op den avond den wagenbestuurder
heeft afgenomen, kwam aan het licht, dat
deze zelf den fietser heeft aangereden. Hij
verklaarde nu, dat hij door de verblinden
de lichten van twee auto's, die uit do rich
ting van Amsterdam kwamen, geen vol
doende uitzicht meer op den weg had. Hij
zag wel een fietser op 25 meter afstand vooi'
hom uit rijden, vlak lang de rails doch daar
hij een vaart had van ca. 30 kilometer kon
hii niet tijdig meer stoppen. Zelfs de conduc
teur van den wagen was van meening, dat
de aanrijding door een auto was geschied.
De politie had op den zakdoek van den
aangeredene de initialen V. H. gevonden en
deze kentcckcncn per radio uitgezonden. Een
hroeder van den heer H. uit Baarn hoorde
dit bericht cn telefoneerde toen naar Naar-
den, dat zijn broeder hem des middags had
bezocht op weg van Harderwijk naar Amster
dam. Hii gaf nog eenige bijzondere kentee-
kenen op en hieruit bleek dat liet den 20-
jarigen V. II. betrof.
Aan de gevolgen overleden,
B u s s u m, 9 Maart De 20 jarige wielrijder
W. Ilepp uit Harderwijk, die gisteravond
tuschen Kaarden cn de Hakkclaarsbrug is
overreden cn naar de Majella-stichting to
Bussum werd vervoerd, is hedennacht in die
inrichting aan de gevolgen overleden.
GEMEENTE SLACHTHUIS TE ARNHEM.
Voordracht voor directeur.
Arnhem. Ter benoeming van directeur
van het gemeenteslachthuis, tevens keu
ringsveearts, hoofd van den keuringsdienst
voor vee cn vleesch, worden door B. en W.
voorgedragen: 1. A. Feberwee, adjunct-direc
teur van het gemeenteslachthuis te Arnhem,
2. di\ K. Reitsraa, directeur van het open
baar slachthuis te Rheden,
