Van vele zijden
bedreigd
DE EEMLANDEQ
Vrijdag 23 Mei 1930
Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 28e Jaargang No. 275
Buitenlandsch Overzicht
WILLEM GROENHUIZEN
HET HARDE VONNIS
TEGEN B0ESS
„Vreeselijke onrecht
vaardigheid"
SUOYOJLANP
Hsnderson stuwt aan
op verzoening
Krasser optreden in Indië
overwogen
De beweging is niet langer
ongewelddadig
9 uur 28 min.
Fa. L. J. Luycx en Zn.
OPZIENBARENDE AFFAIRE
TE GEncVE
Gedwongen ontslag te nemen
WIL ZUID-AFRIKA ZICH
AFSCHEIDEN?
Een woordduel in den
volksraad
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 nesanden voor Amersfoort 12.10. per maana 0.75. per
-» u-eek (met gratia verzekering tegen ongelukken I I 0.171/#
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nammers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—J-03 met inbegrip van een bewijsnummer
1elke regel meer f 0 25 Llefdadlghdds-advertentltn voor da
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES' bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer eibra f 0.04
i
Schober dient ile ontwapcnlngs-
wet in. Hot Heimwehr-nlti
malum van de hand gewezen
Meermalen is Oostenrijk in beroering ge
bracht door botsingen lusschen do socia
listen en de fascisten; dergelijke „ontmoe
tingen" droegen een te ernstiger karakter,
omdat zoowel rechts als links in Oosten
rijk blijkbaar over ferme wapenvoorraden
beschikt en herhaaldelijk is het dan ook
Moedig toegegaan. Het feit, dat de bevol
kingsgroepen meer dan eens gewapend te
genover elkaar staan, vormdo oen beletsel
vapr de binnonlandsche rust cn het aan
zien van Oostenrijk in het buitenland werd
ei; evenzeer door geschaad. Schober, de
bondskanselier, die onlangs een reis heeft
ondernomen naar verschillende Europee
echo hoofdsteden en o.a. hot sluiten van een
lecning heeft voorbereid, heeft ingezion
dat het buitenland alleen vertrouwen in
Oostenrijk zou kunnen stellen, wanneer de
biunenlandsche ontwapening een feit werd
De Oostenrijksche ministerraad heeft Scho
hor gisteren dan ook opgedragen een ont-
wapeningswet in te dienen en stellig zal hij
heden in de zitting van den Nationalen
Raad duidelijk maken, dat één der voor
waarden voor het verkrijgen van bovenbe
doelde leening en voor de economische
.consolidatie van Oostenrijk de binnenland
*che ontwapening en de verzekering \an
rust en orde is.
De Heimwehren, de fascistisch zich orion-
leerende strijdorganisaties, moeten van die
ontwapening, waardoor zij haar macht drei
gen te verliezen, niet al te veel hebben Zij
hebben Schober verschillende eischen ze-
Meld cn o.a. aanspraak gemaakt op hot
ministerie van binnonlandsche zaken en de
leiding van 't -Weensche politiepresidium
De bondskanselier heeft deze eischcn zno
ondubbelzinnig mogelijk van dc hand ge
wezen, omdat hij. zoowel als S"humy, de
minister van binnonlandsche zaken, van
oordeel zijn, dat aan een modewerking van
particuliere organisties de Heimwehren
haddon zich daarvoor zeer vriendelijk aan
geboden aan bestuurshandelingen van
den staat, zooals de tenuitvoerlegging der
ontwapening, in de verste verte niet valt M
donkey
De Heimwehren hebben wpl een zeer
merkwaardig standpunt ingenomon: zij
verlangden n 1., dat eerst de sociaal-demo-
eratischo rcpubhkeinschc Schutzbund, en
nog wel met medewerking dor Heimweh
ren, ontwapend zou worden. Deze laatstcn
noemen zich zelf „staatsgotrouw" en heb
bon als haar opvatting te kennen gegeven,
dat de ontwapening niet op haar dient te
worden toegepast. Zoo denken Scholier cn
Scbumy er echter niet over; zij zijn van
gevoelen, dat het van de houding der Heira
vvehren zal afhangen, of dc regeerirjg ook
in den vervolge gebruik zal maken van
haar diensten. Optimisten hopen nochtans,
dat de Heimwehren niet al to fanatiek zul
len" zijn cn zij beschouwen het als een
gunstig teeken, dat de fascistische organi
salies reeds het besluit hebben genomen
v an 2 Juni tot 1 September in de vacantia
oorden van Beneden-Oostenrijk geen op
tochten te organiseeren.
In do thans ontworpen onlwapeningswet,
waarvan de goedkeuring door het parlement
v erzekerd wordt, geacht, wordt duidelijk go
maakt, dat do beschikkingen over het lie
zit cn het dragen van wapens in den ver
volge louter cn alleen behooren tot de be
voegdheden van den bondskanselier, die
nochtans aan de „Landeshauptleute"' in
structie kan geven zijn beschikkingen ten
uitvoer te loggen. Dat het Schober ernst is
met zijn wet, kan blijken uit het feit, dat
in de wet niet slechts boeten in de sanc
tie-clausule worden genoemd, maar ook
v rijbeidsétraffen.
Inderdaad is het voor Oostenrijk te ho
pen, dat dc ontwapeningswet door het nar
lemcnt ten spoedigste wordt bekrachtigd cn
dat er streng de hand aan wordt gehouden.
Niet alleen zal Oostenrijk dan de lecning
kunnen verwerven, die het zoozeer noodiu
heeft, maar tevens zal de kans op binnen
landsche botsingen er aanmerkelijk door
worden verminderd. Toetreding van Heim
vvehrlieden tot de regeering wordt echter
niet waarschijnlijk geacht. De christelijk-
socialen zullen zich daar ongetwijfeld te
gen verzetten.
LAIMGESTRAAT 43.
Gedipl. Horlogemaker 1e kl.
Keparatie-lnrichtinq aan huis.
Tel. 852.
kende standpunt van de Thüringsche re-
geering, dot het lidmaatschap van do na-
tionaal-socialistischc arbeiderspartij geen
beletsel kan zijn voor de vervulling van
een functie in politiedienst.
Voorts behandelt het schrijven de Thü
ringsche schoolverordening. Er wordt o. m.
op gewezen, dat betreffende de invoering
van sehoolgebeden de volgendo week on
derhandelingen met de Thüringsche lands-
kerk en de bevoogde onderwijsorganisaties
zullen plaats vinden cn dat voor dien tijd
het inwachten van rapporten van de school
hoofden inzake dc invoering en werking
der sehoolgebeden niM mogelijk is.
Een desolate toestand in de
Duilsche rijkshoofdstad
SANDINO TERUG NAAR NICARAGUA
Mexico, 21 Mei. Generaal Snndino, de
uitgeweken leider der opstandelingen, is
naar Nicaragua teruggekeerd teneinde den
strijd tegen de Amerikannschc mariniers
te hervatten.
THURINGEN EN HET RIJK.
Hot antwoord a3n dr. Wirth.
W eimar, 2 1 Mc i.. (V. D.) Het ant
woord van de Thüringsche regeering op
het jongste schrijven van den rijksminister
van binnonlandsche zaken dr. Wirth is
hedenmiddag naar Berlijn gezonden. Aan
publicatie hiervan kon te Weimar niet ge
dacht worden, aangezien het hier een per
soonlijke briefwisseling betreft.
Naar verluidt houdt de minister in de
kwestie van de begrooting der functies van
Dolitie-directeur vast aan het reeds be-
Berlijn, 21 Mei (V. O) De opperprc
ident heeft heden officieel het besluit be
end gemaakt, waarbij do eerste burge
meester Boess van zijn functie ontheven
xordt. Volgens de disciplinaire voorschrif
le n gaat deze ontheffing gepaard met kor-
ng van zijn salar's mei 50 pet.
Uit Berlijn wordt d.d 21 Mei aan het
Vod. gemeld:
Do weinige journalisten, die hedon door
'u irgemeester Boess werden ontvangen.
Waren hét er ovc: eens, dat hij diep onder
en indruk is var. het gisteren teecn hom
gevolde onmecdoogendc vonnis. Boess be
schouwt de uitspraak van he*, disciplinaire
gerechtshof als een vreeselljko onrccht-
aardigheid. Hij hoopt intusschen, dat men
!i tweede instance zal inzien, hoo onjuist
ic motivceririg van het vonnis in menig
opzicht is geweest. Dc verdedigers van
Booss hebben verklaard hunnerzijds het
zwaro vonnis slechts te kunnen toeschrijven
nan do algemeene animositeit, die zich te
Berlijn tegen den opperburgemeester bc
nerkbaar maakt.
In vrijwel alle Berüjnschc gemeentelijke
lolitieke kringen vindt men het vonnis bui-
engewoon hard. Men wijst er in deze krin-
g«n op. dat Boess tenslotte toch ook zeer
aanzienlijken arbeid in het. belang van
Berlijó heeft verricht. Voorts betreurt men
het ton zeerste, dai de hoofdstad des rijks
hans opnieuw gedurende verscheidene
maanden zonder opperburgemeester zal
•i;n. Bovendien is burgemeester Scholz, de
waarnemende opperburgemeester, thans
met ziekteverlof. De wethouder voor dc
Lnanctcn is ook :ek, en zal zich. zoodra
hij weer op de boen zal zijn, voor een dis
ciplinair gerechtshof le verantwoorden heb
ben. De wethouder van onderwijs ligt in
een sanatorium en zal zich na zijn hcr-
'ol wellicht ook le verdedigen hebben in
erbann met tegen hem uitgesproken be-
chuldigingen. Wethouder Katz, die verant
woordelijk is voor de transacties met 011-
oerende goederen uit het bezit der stad
Herlijn, i* in zijn functie geschorst en ten
slotte is één van de drie communistische
ethouders der stad nog steeds niet in
unci ie. daar du regeeringscommissaris
iisnog weigert zijn goedkeuring aan deze
verkiezing te hechten.
DE BINNENLANDSCHE ONTWAPENING
IN OOSTENRIJK.
Een wonderlijk memorandum
van de Heimwehren.
W c o n e n, 22 Mos (V.D.). Het hoofdbestuur
Ier Oostenrijksche Heirmvehrbonden heeft
bij den bondskanselier dr. Schober oen me
morandum ingediend over do binnenland
er hc ontwapening in Oostenrijk, waarin
•vordt voorgesteld, dat. de Heimwehren in
■.amenwerking met de staatsorganen do
ontwapening zullen tot stand brengen van
ie „staats-vijandigc en het volk verscheu
rende partij-organisaties Gedurende dc pe
riode, dat deze ontwapeningsmaatregclen
zouden worden uitgevoerd, zou een door de
Heimwehren aan le wijzen persoon aan het
hoofd van het ministerie van binnenland-
cho zaken moeien staan. Deze minister
van binnenlandsche zaken zou dc ontwape-
ningsactie moetor leiden Hot memorandum
besluit met d<» verklaring dat de Heimweh
•en in gcon geval zullen medewerken tot
••enigen maat'egel van welgavcnden aard,
v»olang niet de ontwapening der staats-vij-
•ndigQ elementen een feit is.
DE AARDBEVING IN PERZIc
Reeds 2000 lijken gevonden.
Teheran. 21 Mei. In het onlangs door
aardbevingen bezochte gebied zliu reeds
2000 liikcn srevonden.
De regeering-Macdonald verkeert
in een gevaarlijke positie
Londen, 2 2 Mei. (V. D.; In sommige
Britscho kringen acht men de .regeering-
Macdonald op het oogenblik ernstig be
dreigd. Men acht het gevaar te komen van
drie kanten, n 1 ten eerste van den radi
calen linkervleugel der arbeiderspartij, ten
tweede door het conservatieve voorstel in
zake het protocol der Londenscho vlootcon-
fcrentic en ten derde door den druk der
liberalen, die een spoedige wijziging van
het kiesstelsel wenschen. Men acht le be
dreiging, die de regeering uit haar eigen
kamp ondervindt, op het oogenblik echter
het gevaarlijkst. In dc zitting van hoJen
van de Labonrfractie zol sir Oswald Moslcy
een voorstel indienen, dat door dc partij-
ding als een directe motie van wantrou
wen wordt beschouwd Terwijl Macdonald
en verschillende andere leidende figuren
disciplinaire maatregelen tegen de oppo
sitie wenschen tc nemen, schijnt de minis
ter van 'buitcnlandsche zaken Henderson
pogingen in hot .werk tc stellen om beide
partijen tot clkaai te brengen. Hij heeft oen
conferentie gevraagd mof het bestuur var»
de arbeiderspartij en mei hot bestuur van
de I. L. P, do Onafhankelijke Arbeiders
partij, om daar dc meeningsverschillen te
bespreken. Op die manier hoopt Hender
son een evcntuecle scheuring in de partij
door afscheiding van dert linkervleugel tc
voorkomen, aangezien oen dergelijke sriicu-
MAC DONALD.
ring in het Lagerhuis zeker tot den vul der
regeering zou leiden. Het is wel bijna
zeker, dat Mosley's motie zal worden \cr-
worpen, doch daarmee is het gevaat nog
niet van de baan. aangezien dc werkloos
heidskwestie Woensdag a.s. wederom in
het Lagerhuis In behandeling komt De
conservatieven hebben een o.a. door Bald
win, sir Austen Chamberlain on Chur
chill onderteekend voorstel ingediend,
waarin geéischt wordt het instellen van ccn
uit elf parlementsleden bestaande com
missie, die een onderzoek zal moeten in
stellen naar dc bepalingen van het Londen
sche vlootverdrag. De rcgcering zal zich
tegen een nieuwe behandeling van dc
xlootkwcstio in hol Lagerhuis waarschijn
lijk niet verzetten, maai wel tegen net in
stellen van genoemde commissie
Gisteravond vond een conferentie plaats,
die twee uur duurde, tusschen Macdonald
n Lloyd George, o\er de wijziging van hot
kiesrecht. Het is nog lang niet zeker, of
men hierover tot overeenstemming zal kun
nen komen. In een hoofdartikel erkent het
orgaan van de arbeiderspartij, do Daily
Herald, openlijk dc gevaarlijke positie,
waarin de regeering verkeert. In verschil
lende politieke kringen wijst men erop,
dat Macdonald besloten zou zijn, ingevaJ
dc regeering een nederlaag zou lijden,
Woensdag a.s het parlement te ontbinden.
De Daiiy Herald verwacht blijkens een
II. N-tcIcgram, dat de crisis Woensdag a.s.
bij de stemming over het conservatieve
amendement om het salaris van Thomas,
den minister tot bestrijding van de werk
loosheid te verminderen, haar hoogtepunt
zal bereiken. Indien de liberalen zich dan
van stemming onthouden, is een nederlaag
van liet kabinet mogelijk wegens de onte
vredenheid van don linkervleugel der ar
beiderspartij. Stemmen de liberalen cellier
met de conservatieven, dan is de nederlaag
der regcering zeker en daarmede pok het
aftreden van het kabinet. Het blad ver
klaart verder, dat do arbeiderspartij het
evenredige kiesrecht niet zal toestaan. Men
zal moeten afwachten of de houding van
Lloyd George ernstig gemeend is.
derlj. een gebouw van negen verdiepingen,
afgebrand. Alle 3puiten uit de omgeving
cn ook uit Berlijn namen aan het blus
schingswcrk deel, doch toen zij ter plaatse
kwamen, had de brand reeds zulk een om
vang aangenomen, dat de brandweer er
zich in hoofdzaak toe moest beperken ccn
uitbreiding to verhinderen.
TOENEMEND VERZET TEGEN DE
LABOURREGEERING.
Londen, 21 M o i. Het Hoogerhui9
heeft de economische politiek der regeering
aangenomen, waarin ernstige bezorgdheid
wordt geuit over do depressie op 't gebied
van nijverheid en landbouw alsmede de
toenemende werkloosheid, die or het gevolg
van is cn waarin bcschorrnende rechten
worden aanbevolen.
Londen, 21 Mei. De conservatieven
zuilen een offensief ontketenen tegen de
landbouwpolitiek der regeering bij gelegen
heid van het debat over de begrooting van
landbouw.
GROOTE BRAND.
Berlijn, 2 1 Mei. (H.NA Vannacht is
hM gebouw der Oranienburger Stoómmaal-
Simla, 21 Mei. Aangezien het gcheelc
programma van de congrespartij thans ccn
duidelijk revolutionair karakter draagt cn
aanstuurt op de vernietiging van do re
geering, alsmede de economische cn socia
le structuur van den staat, overwegen de
overheden, of de beweging nog langer als
een niet gewelddadige actie van burgerlij
ke ongehoorzaamheid behandeld moet
worden cn of zij niet bestreden diont te
worden met alle mogelijke middelen, voor
dat dc toestand hopeloos in dc war ge
stuurd wordL
Londen, 22 Mei. (V. D.) Gisteravond
nebbon G000 vrijwilligers, aanhangers van
Gandhi, opnieuw ccn aanval ondernomen op
het zoutdepot tc Dharasana. Bij de botsin
gen met do politic werden 300 personen ge
wond.
Te Simla werden 3G vooraanstaaudo na
tionalistische leiders tijdens een betooging
gearresteerd. Ook te Mnsulipotam ontston
den tijdens de demonstraties vechtpartijen
met do politie. Deze had aanvankelijk ge
tracht de menigte met gummistokken uit
een tc drijven, cloch toen zij daar niet in
slaagden, maakten zij gebruik van haar
wapenen. Het aantal gewonden is nog niet
bekend, maar moet tamelijk groot zijn.
Te Chcllapalle op 15 mijl van Masulipa-
Inm is het eveneens tot botsingen gekomen.
Alle telegraafverbindingen in de nabijheid
van Gudivada zijn doorgesneden. Dc politie
onderhoud! een uitgcbreiden gewapenden
patrouillcdienst.
etaoinshrdluetaoincmynfwshrdluctaoinetaoi
L o n d e n. 22 M e i. 'V. D.J Dc zoutdepot?
van Dharasana werden heden, na door vrij
williger* te zijn aangevallen, door troepen
bezet. Allo belangrijke strategische ponten
in de omgeving xan Dharasana cn oox do
ipoorwegovergangen, xvrden door mili
tairen bewaakt, zoodat dc uitvoering van
hel besluit van den krijgsraad to Bombay
orn een massaaanval tc ondernemen op
Dharasana, dus verijdeld is.
Ernstige botsingen hebben plaats gehad
bij een aanval op de zoutfabrieken te Wa-
dnla. Hierbij verrichtte dc politic 1 IS arres
taties. Drie vrijwilligers werden zwaar ge
wond.
Uit Bombay wordt gemeld dat vanmor
gen 100 vrijwilligers ccn nieuwen aanval
hebben gedaan op het zoutdepot van \Va-
daia. De politie sloeg hen eerst inet knup
pels terug Vervolgens werden alle gearres
teerd. Drie vrijwilligers zijn bij dc botsing
gewond Later trachtten nog 30 vrijwilligers
dc poging tc herhalen. Van deze worden er
13 gearresteerd. Den overigen gelukte het
een hoeveelheid zout buit te maken cn in
veiligheid te brengen.
BRAND OP EEN STOOMSCHIP
Men vreest, dat een honderd
tal pelgrims zijn omge
komen
Londen, 22 Mei. (V. D.) Uit Cairo
wordt gemcM, dat het Franscho stoomschio
„l'Asio" m-w ongeveer 1500 pelgrims v or
Mekka aan boord in do haven van Dzjeldch
in brand is geraakt. Men vreest, dat or een
Qon'Jerdtal ricoöen valt te betreuren.
DE ONTRUIMING VAN WORMS
BEGONNEN.
\virms, 22 Mei. (H. N Met de
uimeng van de stad Worms is vandaag
ont-
ruiif.ing van de stad Worms is vandaag een
begin gemaakt. Het zal echter tot begin
Juni duren, voordat do laatste Franscho
gendarmen de stad zullen hebben verloten.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:.
771.0 te Haparanda.
Laagste barometerstand:
755.5 te Jan Mayon.
Verwachting:
Zwakke tot matige N. O.
wind, meest licht tot half be
wolkt, weinig of geen regen,
behoudens kans op onweer,
iets warmer.
LANGESTRAAT 49-51. - Tel. 109.
Kent U Setilose?
de meest volkomen namaak van echte
zijde. Do Onderjurken, Hemdjes en
Directoires hiervan vervaardigd, zijn
keurig.
Directeur van het Int. Instituut voor
inteltectueele samenwerking be
schuldigd van diefstal
Berlijn. 22 Mei. De gewezen directeur
van bet Internationaal Instituut voor intel-
lectuccle samenwerking Luchair en diens
vrouw cn zoon zijn. naar de Deutsche Alt-
gemoine Zeitung blijkens de Tel. meldt, we
gens diefstal voor de rechtbank te Genève.
gedaagd. Luchair heeft enkelo dagen gele
den zijn ontslag als leider van het Int. In
stituut voor intellectueclo samenwerking
moeien nemen, daar verscheiden - klachten
tegen zijn handelingen waren binnengeko
men. Dc beschuldiging van diefstal beru.-'
op feiten, dio zich hebben voorgedaan tij
dens de jongste Volkenbond*vergadering.
Luchair bewoonde toen bij Genève een ge
meubileerde villa, waarin zich vele kost
baarheden bevonden. Na het vertrok yafl
Luchair constateerde de eigenaar, dat ver
scheiden waardevolle kunstvoorwerpen en
antiquiteiten, een muntenverzameling,
kostbaar porselein, etc. waren verdwenen.
De eigenaar wendde zich tot Luchair. doch
ontving van dezen geen of slechts een af
wijzend antwoord. Er zijn echter getuigen,
die hebben gezien, hoe de zoon van Luchair
de kasten openbrak. Tot heden is van de
verdwenen voorwerpen geen enkel stuk
ontdek;.
Of Luchair voor de rechtbank le Genève
zal- verschijnen, is nog de vraag.
Naar uit Kaapstad wordt gemold, beeft
in den volksraad, bij do besprekingen over
een voorstel tot goedkeuring van de aan
bevelingen der jongste rijkseonforentio in
zake de wetgeving in de dominions, o. a.
generaal Smuts het woord gevoerd en d.'
verklaring afgelegd, dat het volstrekt on
mogelijk was, dat Zuid-Afrika zich af
scheidde van het Britsche gemeenebest zon
der de volledige en eenparige toestemming
van alle andere dominions en van het Brit
sche parlement.
Dc nationalisten verzetten zich heftig
tegen deze meening. Als dat waar is, zeiden
ze, is alle gepraat over vrije vereniging
binnen het gemeenebest louter huichelarij.
Generaal Hertzog noemde dc verklaring
van Smuts een opzettelijke uitdaging. Hij
zou die echter aanvaarden!
Onder luid gejuich van de nationalisten
vervolgde hij, dat hij bereid was ccd amen
dement te aanvaarden, waarin duidelijk
tot uiting kwam. dat ieder lid van het En-
gelsche gemeenebest het reebt had zich af
te scheiden, al had het geen neiging bet
uit te oefenen en dat hij bet naar de vol
gende rijksconferentie zou meenemen, met
..de deur nog steeds open voor afschei-
dinS-" vJ
