KOOPLUST
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DAGBLAD RECLAME
DEEEMLANDEQ
Woensdag 28 Mei 1930 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 28e Jaargang No. 279
Buitenlandsch Overzicht
KURTEN WORDT
VERHOORD
Nieuwe schokkende
gebeurtenis
BöBTEmAMOi
prikkelt den
sneller, dan andere reclame
Vraagt onze advertentie-Tarieven
WILLEM GROENHUIZEN
De voorraad Tafelzilver is rijk,
ZIEK GEWORDEN DOOR T
GEBRUIK VAN IJS
Paratyphus-bacillen
vastgesteld
DE TOESTAND IN BOMBAY
NOG ERNSTIG
Fa. L. J. Luycx en Zn.
ZIJDEN SJAALS,
Duitschers en Polen
slaags geraakt
Zal Berlijn stappen
ondernemen?
ABONNEMENTSPRIJS 3 ""««fa voor Amersfoort 12.10, per maand I 0.75, per
- WMj( (mel gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke nommers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
PRIJC QFR ADVERTENTFN van 4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llefdadlgheida-advertentitn voord»,
helft van den prijs. Kleine Advertentlên „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50_cent, eJkt regel meer 10 cent, driemaal. plaatsen _f,l.—Bewijsnummer extra f 0.05
Een spannendo dag voor
het Labour-kablnct.
Het vraagstuk der werk
loosheid aan de orde ge
steld.
Zal de rcgeciing van Macdonald lieden
ten va; worden gebracht? Dc liberalen, de
zwaksle partij, die in het Engelschc par
lement is vertegenwoordigd, hebben noch
tans het lot van 't Labourkabinet in han
den. Wanneer zij legen Macdonald on dc
zijnen stemmen, is eon nederlaag onvermij
delijk. omdat zij met dc conscnalieven
dc meerderheid vormen. Laatstgenoemden
hebben in 't Lagerhuis een motie ingediend,
waarover vandaag zal worden gestemd en
die gericht is tegen dc politiek van Tho
mas, den minister voor de werkloosheid.
Het aantal personen dat in Engeland
rcCn aibcidsgelegcnheid heeft, is schrikba
rend boog en het cijfer der werkloozen
neemt nog voortdurend tóe. Er zijn nu al
om-cnde-b;j 1.800.000 menschcn, die niets
om handen hebben en aangenomen mag
worden, dat do twee millioen binnen af-
zienbaren tijd zal worden bereikt.
De conservatieven schrijven dezen ern-
stigen toestand toe aan dc averechtschc po
litiek, die dc Labour-regecring en inzonder
heid Thomas voert. Hun misnoegdheid
Komt nu tot uiting door dc indiening cener
motie van wantrouwen.
Niet alleen dc conservatieven zijn echter
ontevreden, doch hetzelfde kan worden ge
tuigd van dc linksche vertegenwoordigers
:lcr arbeiderspartij die Thomas een slappe
figuur vinden. Men heerinnert zich. dat
minister Mos.cy om deze reden de regee
ring zelfs den rug heeft toegekeerd.
Overigens luiden dc laatste berichten om
trent dc kansen van het Labour-kabinet
niet bepaald ongunstig. Er is contact ge-
zoóht met de liberalen en al schijnen de
zen niet hun zin gekregen te hebben, wat
de door hen vei langde kiesrechthervorming
betreft, niettemin verluidt, dat zij vandaag
het kabinet-Macdonald niet om hals zullen
brengen. Voor de regeenng willen zij niet
stemmen, omdat Thomas" politiek ook hen
niet kan behagen, maar zij zijn niettemin
zoo welwillend zich van stemmen te ont
houden. Daardoor wordt dc kans, dat Mac
donald en zijn ministers aan den politieken
dood ontsnappen, aanmerkelijk vergroot.
Er bestaat echter nog een ander gevaar-
de verdeeldheid, dio er bestaat in den boe
zem der I.abour-Purtij zelf. Het groepje ex
tremisten is wel-is-waar klein, maar bij de
beslissing over het lov dar rcgcering leggen
juist hun stemmen Veei gewicht in dc
schaal. Dc trouweaanhangers der regee
nng hebben een bizoudere aansporing ont
vangen om niet door afwezigheid te schit
teren, daar dit noodlottig voor de regeenng
zou kunnen worden, maar dc extremisten
leunnen haar oudertusschcn nog een lec-
HJkc poets spelen, liet is nog mogelijk, dat
de radical*: arbeiders, die in 't parlement
zitting hebben, tot rede zijn te brengen en
daarom heeft men hoop, dat de Labour-
regcermg haar vcegc lijf vandaag nog zal
kunnen bergen.
Wanneer zij zich vandaag inderdaad weet
te handhaven, dan bcteckent dit echter
slechts uitstel van executie. De regeering
kan haar positie alleen verstevigen, wan
neer zij het vraagstuk der werkloosheid
niet langer beschouwt als een zaak der par
tijpolitiek, doch me' dc overige groepen
contact zoekt, teneinde gezamenlijk wegen
op te sporen, die leiden naar vermindering
der werkloosheid, welke thans den vorm
van een nationale ramp heeft aangenomen.
De liberalen hebben indertijd ter bestrij
ding van t spook der werkloosheid een
lans gebroken voor t opnemen cener lee
ning en ook de rebellen onder de arbeiders
hebben, bij monde van Mosley. een soort
gelijk voorstel gedaan, doch wij hebben al-
oens eerder uiteengezet, dat Snow den, die
dc Britschc financiën beheert, hiervan
niets wilde weten. Er schijnt zich echter
te dezer zake ccn ommekeer te voltrekken
en uil verschillende Londcnsche berichten
zou reeds kunnen worden opgemaakt, «lat
ook Macdonald niet langer afkeerig is
van samenwerking met andere partijen
en deze zelfs zou toejuichen. Het wordt
dan ook niet onmogelijk geacht, dat Mac
donald vandaag in het Lagerhuis een ver
klaring in dezen geest zal afleggen. Ge
schiedt dit inderdaad, dan kan deze stap
de positie der nrbeidersregeering slechts
.verste: ken
Zoodra ik weer vrij ben, zal
Dnsseldorp een sensatie
beleven"
KONING GEORGE WEER ZIEK.
Lijdende aan rheuniatiek.
Lenden, 27 Mei. (V. DOfficieel wordt
medegedeeld, dat Koning George lijdende
is aan rheumatiek iu de rechter-heup Op
advies van zijn doctoren zal Je koning ecni-
ge dagen niet aan het hofleven deelnemen
Hij hoopt, tegen het einde van do week
zijn werkzaamheden te kunnen hervatten.
CANADA AANVAARDT HET
VLOOTVERDRAG.
I on den, 27 Mei. (H.NÓ Het Canadee-
sche parlement heeft het Londenschc vloot,
verdrag met algemecne stemmen goedge
keurd.
Het verboor van Kürten, di3 in ?en cel
van bet hoofdbureau van politie te Duesel-
dorf is opgesloten en aldaar zeer streng
wordt bewaakt, begon Maandagochtend om
acht uur en duurde tot in den avond. Tal
rijke getuigen werden gehoord, als vroe
gere arbeiderscollega 6. bewoners uit het
huis waar hij een kam?r had gehuurd, per
sonen, waarmede hij vro»gcr in de gevan
genis had gozeten en jonge meisjes, die be
weerden dpor Kiirten te zijn lastig geval
len of mishandeld. Van beteekenis was de
verklaring van een man. die in 1928 te zelf-
der tijd als Kiirten in dc gevangenis was
ondiigebracht. Ivürtcn had in de gevange
nis geweldige verhalon van zijn avonturen
met vrouwen opgedischt cn eens gezegd:
„Zoodra ik weer vrij ben. zal Dusseldorf
een sensatie beleven De heden als getuige
gehoorde mnn had de aandacht van dc
politie op Kürten gevestigd on medege
deeld. wat Kürten in de, gevangenis had
verteld.
Kürten was Maandag lang niet zoo leven
dig als Zaterdag cn Zondag cn op do hem
gestelde vraag of hij wist wat hem te wach
ten stond, antwoordde hij er op te rekenen
voor zijn gchsele leven in een krankzinni
gengesticht Ie worden opgesloten Het
schijnt overigens toch niet uitgesloten, dat j
hij de misdaden heeft gepleegd, waarvan
de zwakzinnig» Straussberg zou worden
beticht Hij zelf beweert dit althans. Het
liet hem overigens onverschillig, dat
Straussberg in ccn gesticht w?rd onderge
bracht. Ik wist immers, zeide hij. dat hem
n.ieU kon overkomen, daar hij krankzin
nig is.
D u see 1 dorf, 2G Mei (V.D.) Hedenmid
dag werd in de' Dusseldorfsche voorstad
Flingern in de Ilihlenerstraese een 10-jarig
dochtertje van de familie Ortmann geworgd
in de ouderlijke woning aangetroffen. De
daad moet geschied zijn, toen dc moeder in
de keuken aan het werk was cn het meisje
zich alleen in de kamer bevond. Of het hier
om een m>sdaad gaat heeft de recherche
nog niet kunnen vaststellen. Het geval
heeft, nu men den dader van de talrijke
Dusseldorfsche moorden gevat meent te
hebben, uiteraard do noodige consternatie
verwekt.
Een nader bericht meldt, dat het hier
geen moord betreft Blijkens ingesteld on
derzoek heeft het meisje in afwezigheid der
moeder een sjaal om den hal6 gebonden.
Toen zij de sjaal iets losser wilde maken,
trok zij hem onbewust vaster aan. met het
reeds bekende gevolg.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
763.2 te La Coruna.
Laagste barometerstand:
744 4 tc Lerwick.
Verwachting:
Zwakke tot matige Z. W.
tot W. wind, gedeeltelijk be
wolkt, waarschijnlijk droeg
weer, iets koeler.
Tel. 852. Langestraat 43.
JUWELIER.
had met het dienstmeisje eon liefdesverhou
ding aangeknoopt er. verschillende malen
ontspannings lokalen met haar bezocht Op] Uit Wolfcnbüttcl wordt gemeld, dat 40
personen, in hoofdzaak kinderen, na liet
gebruik van ijs, dat bij een straatventer
was gekocht, ziek zijn geworden. Een on
let zoek wordt ingesteld en een monster
van het ijs is naar Brunswijk gezonden oni
daar te worden onderzocht.
Ook te Detmold hebben zich de laatste
dagen ziekteverschijnselen voorgedaan bij
talrijke personen, die op straat aan een wa
gen ijs hadden gekocht.
Nog verderG misdaden be
kend. Een afschuwelijke
reeks misdrijven.
Dusseldorf. 27 Mei. (V. D.). De Dus
seldorfsche moordenaar Kürten want het
staat thans wel vast, dnt de gearresteerde
Ivürtcn de langgezochte moordenaar is
heeft gisteren bij een nieuw verhoor belang
rijke verklaringen afgelegd en tevens be
kend, dat hij schuldig is aan twee moor
den, waarvan men hem tot nog toe niet
verdacht heeft.
Toen hij zestien jaar was, had hij, zoo
hij verklaarde, in het Grafcnbergervvald
een meisje geworgd. Voorts vertelde hij an
derhalf jaar geleden in de omgeving van
Essen in een café te hebben ingebroken.
Door een venster kwam hij in een slaap
kamer, waar een negen-jarig Knaapje sliep.
Om in zijn werk niet gestoord te worden,
sneed hij het knaapje den hals af. Inder
tijd was een oom uit Amerika .onder verden
king van moord gearresteerd. Ter informa
tie heeft de Dusseldorfsche recherche zich
in verbinding gesteld met de recherche te
Essen 011 te Mühlheim. Uit het verhoor
bleek verder, dat Kürten den moord op de
S-jarige Rosa Ohliger in 1929 niet, zooals
verschilende bladen melden, in zijn woning
heeft begaan,-doch op de plaats, waar het
lijkje later werd gevonden. De moord werd
s avonds geplegd. Den volgenden morgen
om zes uur begoot Ivürtcn het lijkje met
petroleum en trachtte het lo verbranden
Kürten ontkende echer onzedelijke hande-
lingon te hebben gepleegd.
Omtrent den dubbelen moord op 25 Au
gustus 1929, die zoo'n groote ontzetting te
weeg bracht, toen men op den morgen van
den 25en in een groentenbed de met mes
steken overdekte lijkjes van de 5-jarige
Gertrud Hamacher en de 13-jarige Louise
Lenzen vond, vertelde Kürten, dat hij de
beide meisjes op hel kermisterrein had aan
gesproken. Hij was toen met hen dwars
over het veld gewandeld en stuurde toon
het oudste meisj'e weg om sigaretten te ha
len Hij had het jongste meisje de kee'
dichtgeknepen en haar den doodelijken
steek toegebracht. Toen het oudste meisje
terugkwam, had hij haar op dezelfde wijze
gedood.
Ook van den moord op Maria Hahn gaf
Kürten een nauwkeurige beschrijving Hij
den dag van den moord was hij langer dan
gewoonlijk met het meisje in de uitspan
ning Slindermuhle gebleven Den moord
pleegde hij dien zelfden avond midden in het
dichtste van het bosch. Des nachts groef
hij ccn kuil, sleepte het lijk uit het bosch
cn begroef hel lijk in den kuil, dien hij weer
dichtwierp. Hij had besloten het lijk van
Maria Hahn te begraven, omdat hij vrees
de, dat, wanneer de moord onmiddellijk
hekend werd, de gasten van Stindermühlc
hem zouden herkennen als den man. met
wicn Maria Hahn het laatst in gezelschap
was gezien.
D s s c 1 d o r f27 Mei. (V. D) Uit de
tallooze bijzonderheden, die gaandeweg aan
het licht komen, kun het bewijs gerecon
strueerd worden, dat Ivürtcn inderdaad dp
G Augustus 1928 te Papendelf Maria Ilahn
vermoord heeft Bijzonder bezwarend is de
vondst van een schop, die hij gebruikt moet
hebben om hei lijk van het meisje te be
graven. Ook zijn dude; 'Miap in hot geval-
Albermad&i is gebleken cn wel uit do z.g.
„raoordenaarsbrievcn". als uit de aan het
licht gekomen bijzonderheden, die de ton-
clusies, waartoe ook de „moordcommissio
indertijd gokomen is, volkomen dekken.
Een zijner slachtoffers heeft hij, na een
mislukte poging tot geweldpleging, geworgd
en vervolgens in de Düssel geworpen Dc op
2G Augustus 1929 te Liorcnfeld door Kürten
met een mes gestoken Heinrich Kornblum
heeft Kürten bij de confrontatie niet meer
kunnen herkennen, evenmin als mevrouw
Gartel en Anna Goldhouscn, die op denzelf
den dag door Kürten werden gestoken Zij
schijnen hem slechts zeer kort tc hebben
gezien. Daar Kürten ook dingen schijnt tc
bekennen, die dc politie niet bekend zijn,
verzoekt deze alle personen, die door Kür
ten zijn aangevallen of mishandeld, zich zoo
spoedig mogelijk bekend le maken.
Brunswijk. 2G Me:. Het aantal vol
wassenen en kinderen, die na het gebruik
van roomijs zijn ziek geworden, is tot vijf
tig gestogen. Allen zijn onder geneeskun
dige behandeling. Bij het bacteriologisch
onderzoek van het roomijs, dat door een
straatventer te koop werd aangeboden cn
dat de ziekte veroorzaakte, werd de aan
wezigheid van paratyphus-bacillen vastge
steld. Ook te Detmold is liet aantal zieken
gestegen. Hot aantal kinderen, die door do
ziekte zijn aanget-ast. bedraagt 39.
Verder wordt, gemeld, dat zich ook in
Linncmannsburch en Holzhausen bij
Schoctmar ziektegevallen hebben voorge
daan. De toestand der zieken is geenszins
ernstig, zoodot er geen reden tot ongerust
heid bestaat
De jeugd van Kürten.
Keulen, 2 7 Mei. (II. N.) In de Rhei-
nische Zeitung doet een arbeider uit Mühl
heim, die den vader van den moordenaar
Peter Kürten heeft gekend, eenige mededec
lingen omtrent dc treurige omstandigheden,
waaronder dc moordenaar groot is gewor
den. De arbeider schrijft o. a Ik kan mij
nog zeer goed herinneren dat de vader van
den moordenaar een zeer krachtige en ra-
buste kerel was, die ook zeer sexucele nei
gingen had. Kürten Sr dronk zeer veel. Hij
was om zoo tc zeggen een held in het drin
ken. Hij kon een koffiekan met jenever in
een teug uitdrinken en heeft ook meer dan
eens weddenschappen in liet drinken ge
wonnen. Ik weet ook dat hij herhaaldelijk
geschiedenissen met vrouwen had, waar
door telkens weer twist in het gezin ont
stond. Ten slotte liep zijn vrouw weg. om
dat hij geen meisje of vrouw met rust kon
laten. De moordenaar is dus reeds zeer
vroeg zonder moeder geweest. Voor zoover
ik weet, had Peter Kürten Sr. verschei
dene kinderen, o. a. don moordenaar Peter
en ook nog een gebrekkige dochter. Hij
heeft ook ccn zeer langdurige ge\angcnis-
straf ondergaan, doch was bij zijn ontslag
uit dc gevangenis nog niets verbeterd.
EEN EIGENAARDIG ONGELUK.
Water en vuur.
Londen, 27 Mei (H. N.). Een eigenaar
dig ongeluk trof den eigenaar \an een
café in het dorp Loughten in Essex. Op
een in de buurt van dit dorp gelegen vlieg
terrein was een benzinetank lek geworden,
zoodat de benzine weggestroomd was en
zich vermengd had met het water van een
door het dorp loopende beek Tijdens een
onweer sloeg nu dc bliksem in het water
van de beek, met het gevolg, dat de benzine
in brand geraakte. De caféhouder, die zich
juist op een brug boven het water bevond,
zag zich plotseling door vlammen omringd.
Hoewel hij er in slaagde zich te redden en
zijn brandende kleeicn te doovcn, kreeg
hij toch ernstige brandwonden aan het ge
zicht en aan zijn handen.
Weer vele dooden en 'gewonden
Londen, 27 Mei. (II. N.) Vandaag is
het op verschillende plaatsen in Indic tot
nieuwe onlusten gekomen. Tc Bombay be
gonnen de opstootjes, toen een agent in dc
Mohammedaansche wijk voor een groote
menigte zijn toevlucht op een politiepost
moest zoeken. De menigte bombardeerde
daarop het bureau met steenen, waarop de
politie vuur gaf. Dit schrikte de menigte
echter niet af cn zij bleef, terwijl zij lang
zamerhand tot 4 a 5 duizend personen aan
groeide, dc post belegeren. Een politieauto,
die in hun handen was gevallen, werd met
petroleum begoten en in brand gestoken.
Ten slotte kwamen troepen opdagen, die de
post ontzetten. Dc toestand was voor dc
aankomst der troepen zeer kritiek, tc meer
daar de telefoonlijnen stuk geneden waren,
zoodat de troepen niet terstond op do hoog
te van den toestand konden worden gesteld
De toestand is nog steeds ernstig. Militaire
patrouilles kruisen door de geheele stad.
liet aantal dooden en gewonden is nog niet
nauwkeurig bekend. Tc Lucknow is het in
het centrum van de stad eveneens tot een
botsing gekomen tusschen een groote volks
menigte onder leiding van Gahdhi-vrijwilli
gere en dc politie, die door de troepen ge
steund werd. Toen dc troepen teruggetrok
ken waren, viel de menigte ook hier een
politiepost aan. De politie vuurde op dc
aanstormende aanvallers. Vier personen
werden gedood en 30 gewond Veertien
agenten moesten in een ziekenhuis worden
opgenomen De overheid heeft den kleinen
staat van beleg afgekondigd Ook tc Ran
goon is het in den namiddag tot nieuwe bot
singen gekomen. De politie greep zeer
krachtig in cn maakte herhaaldelijk van
haar vuurwapenen gebruik. In dc zieken
huizen bevinden zich thans 740 personen,
die tijdens de onlusten van de laatste
dagen gewond zijn.
De orde te Rangoon wordt slechts met
moeite gehandhaafd. Het werk ligt geheel
stil en ook het hccle verkeer is gestaakt.
Slechts enkele tramwagens loopen nog.
LANGESTRAAT 49-51. - Tel. 109.
VIERKANT EN LANG.
Lavalières
Zelfstrikkers
Kragen en Jabots
Een grensincident, dat beroering
heeft gewekt
TREIN GRIJPT EEN AUTO
X e w-Y o r k, 27 Mei (V.DBij een Spoor
wegovergang in de nabijheid van Coburg
in Ontario (Canada) werd een auto, waarin
zes personen zaten, door een trein gegre
pen en totaal vernield. l)e zes inzittenden,
die allen tot één gezin behoorden, werden
gedood.
Marienwerder, 26 Mei. In den avond
tan 24 Mei zijn twee Poolsche grensbeamb
ten, een offioier cn een onderofficier, die
onbevoegd de Poolsch-Duitsche grens over
schreden hadden, in het ongeveer 25 M.
van de grens gelegen op dat oogenblik on
bezette Duitsche wachthuisje te Neuhöfcn
binnengedrongen. Toen een Duitsohc grens
beambte het huisje wilde binnengaan en
do deur opende, kreeg hij dadelijk »en re
volverschot waardoor hij licht gewond werd
aan de linkerhand. De Duitsche ambtenaar
maakte nu ook van zijn vuurwapen gebruik
en bracht den Poolschen onderofficier een
60hot in den buik toe. I)c aangevallen
Duitsche ambtenaar ontving daarna nog drie
revolverschoten, waardoor hij licht gewond
werd. Ondertuesohen drongen meer Duit
sche beambten het wachthuisje binnen en
ontwapenden de beide Polen. De deur werd
door andere Pool6che beambten, die even
eens onbevoegd de grens overschreden had
den, onder vuur genomen, zoodat dc Duit
sche ambtenaren gedwongen waren den af
tocht met hun beide gevangenen naar Neu
höfcn door een raam te ondernemen, dat
buiten bereik van de Pool6oha kogels was.
Bij hun terugtocht werden dc Duitschers
verder door dp Polen beschoten. De gewon
de Poolsche onderofficier is inmiddels over
leden. Uitdrukkelijk moot worden vastge
steld, dat geen der Duitsohe ambtenaren
de Duitsch-Poolsolie grens overschreden
heeft, g»en van hen is dichter bij dc grens
gekomen dan 25 M.
Aan een officieel Pool6ch bericht ontlee-
nen wij nog het volgende, dat tegen de
Duitsche beweringen ingaat:
„De uitslag van het onderzoek toont aan,
dat o.a. de bloedsporen, die g3vonden zijn
aan dc Poolsohe zijde van de grens, cats-
gorisch bewijzen, dat dc Poolsche onder
officier gewond is op Poolsch grondgebied
cn dat het gaat om een' geval van schen
ding van het Poolsche grondgebied.
Een speciale commissie, door den com
mandant van de Poolsche grenswacht ge
zonden. zet het onderzoek ter plaatse voort.
Berlijn, 26 Mèr. Na afloop der behan
deling van de begrooting van depart
ment in de budgegtcommissie van den rijks
dag heeft minister Curtius zich verslag
laten uitbrengen over het Duitsch-Poolsche
grensincident. Het departement van buiten-
landsoh» zaken, dat in geregelde verbin
ding staat met de Pruisische regeering. zal
samen'mat deze alles doen'om het geval
op»te helderen, wat de feiten en de volken
rechtelijke beteekenis betreft.