AMEOSFOOraSGR DAGBLAD
Zomerjaponnen.
TUINSTOELEN
MONUMENT VOOR DR. CUYPERS
Woensdag 11 Juni 1930
-DE EEMlAISDEft"
28e Jaargang No. 289
BOUWMEESTER VAN HET
RIJKSMUSEUM
Autobus te water met
25 personen
Dichte dauw de
oorzaak
ÉN.V. COMPAGNIE LYONNAISE
EEN PLEIZIERJACHT
VERONGELUKT?
Voor den Ketelmond drijvend
gevonden
Wij maken Uw oude Kapok
matrassen als nieuw op
tegen billijk tarief.
VRAAG'l INLICHTINGEN
DE FAAM, Langestraat 2 en 5
FEUILLETON
Niet door menschenhanden gebouwd
Een held wordt op het schild
geheven"
Te Roermond, waar de architect dr Pe
trus Joscphus Hubertus Cuypere in 1827
is geboren en in 192iis gestorven, is Dins
dag het monument voor den bouwmeester
door Prins Hendrik onthuld.
Ongeveer kwart vóór drie betrad de
Prins het feestterrein, waar Roermond s
burgerij, de schoolkinderen en verschillen
de deputaties van locale vereenigingen met
haar vaandels waren samengestroomd. On-
middéllijk hief Roermond'6 Mannenkoor
het Wilhelmus aan Daarna besteeg de
heer Huib Luns, directeur van het Rijks
instituut tot opleiding van teekenleerarcn
1e Amsterdam, het spreekgestoelte tot het
houden van een feestrede
De onthulling van dit monument zei-
de spreker beteek ent: een held wordt
op het schild geheven. Dr. Cuypere wa6
een, wien macht gegeven werd over de
menschen, omdat hij vermocht vorm te
geven aan wat in hem leefde.
In 1819 wordt Cuypers voor het eerst ge
huldigd. Hij behaalde met glans den prix
d'excellence te Antwerpen. Mogelijk is de
pastorie te Venray, uit 1850. zijn eerste
bouwwerk, maar zeker is mgr. Paredis,
A past. vic.. onder de oersten geweest, die
Cuypers den stijgbeugel reikten. Van 1851
—'55 werkt Cuypers aan de restauratie
van de L. Vr. Munsterkerk te Roermond.
Dr. F. Bockte Aken, Dombouwmecster
Satz te Keulen en Vlolet-le-Duc uit Parijs
kwamen erbij te pas. In dien tijd bouwt
HET RIJKSMUSEUM,
SCHEPPING VAN DR. CUYPERS.
Cuypers zijn eerste woonhuizen en valt de
stichting van de kunstwerkplaatson te
Roermond.
Wat zijn eerste kerk had kunnen wor
den, kwam niet tol stand. Het kerkbestuur
te Helmond droeg hem het ontwerp van
een nieuwe kerk op. Toen de jonge Cuy
pers zich in persoon vertoonde kon men
zeggen- hij kwam, men zag en hij ver
loor. Want Cuypers had een baard, lange
haren en een ölappen hoed. En zijn roman
tisch kunstenaarspark deed zijn opdracht
gevers alle vertrouwen verliezen. Een or-
dentelijker man zou de kerk bouwen.
Romantisch, dat wiis Cuypers toen, hij
zou het blijven. Tusschen kla6sicisme en
romantiek had hij gekozen.
Middelerwijl rijzen Cuypers' eerste ker
ken en spit6t de toren van Veghel omhoog,
die wel genoemd werd de schoonste toren,
sinds ecuwen in de lage landen gebauwd.
In hetzelfde jaar 1854 i6 het ontwerp voor
de restauratie van Rolduc in 6tudie.
En nu strooit als het ware de meester
zijn kerken over stad -en land; de eman
cipntic der katholieken in Nederland had
haar bouwmeester gevonden.
In 1876 begint de bouw van het Rijks
museum. Mocht er ooit iemand twijfelen
aan de absolute beteekenis van Cuypere'
arbeid, dat hij dan rustig in den fratien
tuin rondom het bouwwerk de gelukkige
proporties van het geheel en de waarlijk
monumentale spraak van menig detail in
zioh opnemp. Zoolang het wezen der bouw
kunst boven haar 6chijn gewaardeerd zal
worden, is het zeker, dat men den ontwer
per van dit bouwwerk een meester zal noe
men. Cuypere bouwt het Rijks Museum en
het Centraal-station! Geeft men er zich re
kenschap van, aldus Spr., wat het betee-
kend moet hebben voor den Roermond-
sohen man, om Nederland te veroveren en
zijn vaandel te planten in het hart van
die Hollandsche provincies, die nooit te
kort zijn geschoten in zelfwaardeering?
Roermond geheel verlaten doet Cuypere
eigenlijk nooit; hij heeft er tot het einde
zijn werkplaatsen, die in de gloriedagen
van Haerzuylen vernieuwde bedrijvigheid
tegemoet gingen. In zijn werkplaatsen heeft
hij de gelukkigste dagen van zijn leven ge
sleten, de vele uren die hij er in langen
werkmanskiel doorbracht. De belooning van
den arbeid zit in het genot van het ver
richten van het werk zelf en de grootere,
de rijpere mens^h wendt zich af van den
lof, de achting en de dankbaarheid, die
hem overigens niet altijd gegeven worden.
Het heeft dr. Cuypere ook zeker aan waar
deering niet ontbroken bij zijn leven. Spr.
voelde op dit oogenblik zéér zwaar den
plicht, maar ook héél duidelijk de kracht,
Cuypere uit aller naam toe te spreken.
„Gij waart een rnensch als wij allen
mogelijk met grootere menschelijke fouten
en tekortkomingen dan velen onzer. Deze
menschelijke Cuypere zal nu voor goed
schuil gaan achter „de gelijkenis", die wij
nu van u gemaakt hebben.
Er was in u de verpersoonlijking van een
kunstrichting. Gij zijt 't nu voor ons niet
meer. Wij hebben van heden af van u ge
maakt: de gelijkenis van den bouwmees
ter, een legendarisch 6teenstapelaar en
vormgever in moeilijke en vermoeide tij
den. Gij waart fel en .besloten de man van
een partij van heden af zijt gij de man
van ons allen.
Wij willen niet meer denken aan de reek
sen gevechten, die gij met uwe secundan-
ten de Sluere en Alberdingk Thijm testrij
den gehad hebt, in open en eerlijken kamp.
Maar wij kunnen niet vergeten, zelfs niet
of misschien juist niet op dezen dag:
de ijzeren kalmte van uw schreden. Altijd
en overal zijn mannen, die boven de mid
delmaat uitgingen, hinderlagen gelegd.
Knechten zijn er overal en op alle. ook de
hoogste plaatsen. Gij moet bij uw leven
reeds van brons geweest zijn, om zonder te
vallen de stukken hout te hebben „ver
werkt", die u naar het hoofd of voor da
voeten geworpen zijn uit sloppen en ste
gen, hoeken en gaten. Onbewogen, want
naar het woord van Leonardo had gij een
sterre in het oog en keerdet u niet om, zijt
gij uw pad gegaan, arbeidende zoolang het
dag was.
Wij kunnen dan ook nu met reden en
volle recht van u maken: een die niet ver
saagde een held. Zoo zult gij van af he
den een figuur zijn in ons Pantheon.
Onthulling van het monument.
Na deze rede trad de Prins naar voren
en deed onder de melodie van „Aan U, o
Koning der Eeuwen", ten gehoore gebracht
door de Kon. Harmonie, het omhulsel van
het standbeeld vallen.
Zoodra het monument zich voor aller
oogen vertoonde zetten de fanfares de door
Max Guillaume gecomponeerden Dr. Cuy
pere ma rsch in.
Namens het gemeentebestuur van Roer
mond aanvaardde burgemeester Waszink
het monument.
Vijf passagiers liclil
gewond
Oldeboorn, 10 Juni In den afgc-
loopen nacht tusschen twee en drie uur
reed een autobus \an Van der Poll ui'. Fra
neker, waarmede een muziek* oï pp. bestaan
de uit 25 man uit Witmarsuni. xoröcudo van
het concours te Drachten naur huis werd
gereden, to Oldeboorn in een bocht van den
weg in de Wetering. Dc bus kantelde en
kwam op zij in het water terecht
Wonder boven wonder wisten alle inzit
tenden van den wagen uit den bus te ko
men doe het inslaan van de ruiten. Vijf
van hen werden licht gewond en moesten
onder Geneeskundige behandeling gesteld
\v orden.
De oorzaak van het ongeval is waar
schijnlijk to wijten aan het feit dat boven
het water een dichte dauw hing, waardoor
de chauffeur van de bus het water niet kon
zien. De leden van het gezelschap zijn per
autobus van Oldeboorn naar hun woon
plaats vervoerd. Do bus wordt heden ge
licht
UTRECHTSCHEWEG 10 - TEL. 179 - AMERSFOORT üggl
LANDBOUWSCHUUR AFGEBRAND.
Haarlem. 10 Juni Zondagavond to
kwart over 10 brak brand uit in de land-
bouwschuur van den heer Vink aan den
•Schalkwijkerwcg op dc grens van Haarlem
■n Haarlemmermeer. Hei. vuur vond gretig
voedsel in een voorraad van 2000 KG.
booi. A'les ^tor.d weldra in lichte laaie Om
streeks half 12 was men de brand meester.
De schuur is totaal afgebrand. Verzekering
lekt do schade.
GOEDKOOPE TREIN.
Op Zondag 15 Juni loopt een goedkoope
trein met „verzekering tegen regen" van
den Haag, Leiden en Utrecht naar Arnhem
en Nijmegen.
Lemmer, 10 Juni. 'chipper J. v. Hoek
is alhier binnengekomen cn rapporteert dal
hij op zee 1 Yt K M voor Ketelmond onder
ste boven met de zeilen plat op het watei
drijvende heeft gevonden, een wit geschil
derd plezierjacht. Van de opvarenden was
geen spoor te ontdekken.
Men vreest dat dezo door een stormbui
zijn overvallen en verdronken.
MR. MARCHANT 30 JAAR KAMERLID.
Tal van gelnkwenschen.
's-G ravenhage, 10 Juni. Zondag j.l.
was het dertig jaar geleden, dat mr. Mar-
chant lid der Tweede Kamer werd. Bij die
-•clegenheid heeft de heer Marchant tal van
gclukwenschen van verschillende zijden
-ntvangen, zoowel schriftelijk als telegra-
fisch en mondeling
Onder de bloemstukken, die hem gezon
den worden, waren er van het hoofdbe
stuur van den Vrijz.-Deroocratischen Bond
en een zilveren mandje met bloemen van
ue Tweede Kamerfractie
AUTO VAN DEN DIJK GEVALLEN.
Herwijnen, 10 Juni. Gisteravond
te ruim 7 uur reed een auto tegen ccn stoep
op en waarschijnlijk kon hij zijn draai niet
nemen, waardoor hij boven van den dijk
tuimelde. De drio inzittenden werden allen
gewond. De vrouw van den chauffeur werd
bewusteloos weggedragen Dr Dommisse
verleende hulp. Na ruim een uur opont
houd kon de reis worden vervolgd. Het ge
zelschap was uit Maeteren, dat van een
reis uit Den Ilaag terugkeerde.
Do inzittenden, eigenaar en chauffeur
Van Akkooy was met zijn vrouw, schoon
vader cn vriend.
De auto is erg gehavend.
HET AUTO-ONGELUK TUSSCHEN
NIJKERK EN PUTTEN.
Van de vier slachtoffers van het auto
ongeluk op Zaterdagmiddag tusschen NiJ-
Verk en Futten liggen er drie te Amers
foort in het ziekenhuis. Een der beido mili
tairen, die waren meegereden, was gisteren
nog steeds buiten kennis; ook de toestand
\an mevr. v. d. Kuit uil Den Haag is zeer
ernstig. De heer v. d. K schijnt builen ge
vaar. Ook de andere militair, zekere Ouden
dijk. uit Amsterdam, gaat vooruit, aldus de
N R. Ct.
HEIDEBRAND BIJ CALLANTSOOG.
Cnllantspog, 8 Juni. Omstereks 12
uur hedenmiddag brak brand uit In de Nol
len bij de scbeidingsdijk tusscBen de ge
meenten Zvpe en CallaiHsoog. Öéfce hoide-
biand, die in den aanvang door den krach-
f.'gen Noordelijken wind steeds in omvang
oenarn, werd legen 6 uur hedenavnd. dank
/.ij de medewerking van den motorbrand
spuit iit Schagerbrug zoo goed als geheel
tebluscht. liet gebied aar. het Zwanenwaler
bleef gespaard Het nablusschingswerk nam
seruimen tijd in beslag. Er bestond voor de-
?en brand veel belangstelling.
S. D. A. P. EN R.-K.
Geen koehandel in de
zendlijdkwestie.
De Telegraaf lanceerde osier dagen
iA\ bericht over een koehandel, die gevoerd
/ou zijn tusschen R.-K. en A -R. eenerzijds
•n de S.D.A.P. aan den andcitn Kant, waar
van o.i. mr. J. II. Doornc on de te Doorn
jehouJen protestvergadering tegen do zend-
'ijdverdeeling zich, blijkens het verslag
laarvan in ons blad, eveneens tot tolk ge
maakt heeft.
De beide eerstgenoemde partijen zouden
!en steun der socialisten voor het bizonder
hooger onderwijs gekocht hebben met hunno
slem ten behoeve der V A.fi.A
Iteeds weersprak De T ij d dit bericht
voor zooveel de R.-K. betreft. „Wij hebben
onzerzijds een oogenblik geoorzeld of wij
dit voorbeeld zouden volgen zoo zegt de
Standaard Immers zijn er van die
i'ingen. waarop men niet antwoordt, als men
zichzelf respecteert Echter rekening hou-
lend met de eigenaardige gecstesgesteld die
blijkbaar in de aethepregionen heerscht,
kwam het ons ten slotte toch ook maar het
best voor om te verklaren, dat hier schijn
noch schaduw van waarheid aanwezig is.''
ZESJARIGE JONGEN TE SCHEVENINGEN
VERMIST.
Hot laatst gezien bi) de Scheve-
nlngsche buitenhaven.
Sedert Vrijdagavond laat wordt vermist de
zesjarige Aric de Bruin, wonende Bokking-
?iraat 35 te Scheveninger. Zijn signalement
'uidt: blond haar, blauwe oogen, ovaal ge
zicht, gezonde kleur, ter.ger postuur, aan
één oog scheel, kleeding* bruine gestreepte
biouse, blauwe broek, lange zwarte kousen,
klompen en blootshoofds.
Het kind is dien avond te half tien nog
aangetroffen in den omtrek van de buiten
haven te Scheveningen. Het bericht van de
vermissing bereikte de politie te 11.15 uur;
ile ouders waren aanvankelijk niet onge-
tust, omdat het wel meer voorkwam, dat
hun zoontj® tot het invaiïen van de duister
nis daar vertoefde.
Een ingesteld onderzoek, ook met politie
bonden, gedurende den nacht van Vrijdrtj
op Zaterdag en ook op den volgenden dag,
liceft geen resultaat opgeleverd.
Onthouding beschermt de jeugd.
door
DAVID LYALL.
45
„Indien er iets is, dat je persoonlijke
aanwezigheid noodzakelijk maakt, laat ons
dan dadelijk gaan", zei zij met heldere
etem. „Denk in het geheel niet aan mij Ik
bedoel, dat dit in het geheel niet noodig is.
Ik heb tien dagen gehad cn Parijs is groot
genoeg om mijn herinnering nog maanden
bezig te houden. Laat ons terug gaan, als
Je maar eenigszins vindt, dat het noodig
ia"
„Dat i6 heel goed van je. Alison, maar ben
je hcelemaal eerlijk? Ik heb je een maand
zonneschijn beloofd cn wij hebben nu pas
de zon gezien. Parijs was zoo koud als een
ijskelder."
.,0, maar ik vond het er heerlijk cn ge
noot er. Zeggen zij, dat je terug moet ko
men?"
„Dat zeggen zij niet; zij deelen alleen de
feiten mee."
„Indien je alleen was, zou je dan naar
buis gaan?"
i,0, ongetwijfeld."
„Dan pak ik niet uit. Kunnen wij van
avond vertrekken?"
..Neen, neen, zoo'n geweldigen haast is er
niet. Er dreigt alleen een staking van oen
deel mijner werklieden. Zij worden zelden
op hetzelfde oogenblik aangetast; rnaar aan
den anderen kant zijn zij ook zelden allen
op hetzelfde oogenblik tevreden."
„Waar gaat het om9" vroeg zij met be
langstelling. „Zijn zij niet. tevreden met hun
loon?"
„Heb je ooit een arbeider gezien, die dat
wèl was?" vroeg hij sarcastisch.
„Ja, dat geloof ik wel. We kwamen na
tuurlijk in Rochallan niet in aanraking
met arbeidsvraagstukken. Hel dichtstbij
lagen Kilmarnock en Hurlford. Ik kan mij
nog de groote staking in het westen van
Schotland herinneren. Het was ontzettend.
Niemand verlangt dat nog eens te beleven.
Er volgde ctjp de staking een uitsluiting.
Het duurde ongeveer zeventien weken en
er werd verschrikkelijk geleden."
„Zij verdienen het. Wij hebben in meer
dan twintig jaar geen krachtig doorge
voerde staking in Birtlcy gehad, maar het
gist er voortdurend. Ik ben nu eindelijk
zoover, dat ik me onafhankelijk van hen
kan noemen. Do laatste vijf jaren hebben
zij io Birtley de jonge arbeiderspartij, zoo
als zij genoemd wordt, gesticht. Zij geven
hot een mooi klinkenden naam cn nemen
een daarbij passend air aan. Ik verwacht,
dat wij vroeg of laat een vinnigen strijd
met hen zullen hebben."
Alison zweeg een oogenblik, want de uit
drukking op het gelaat van haar man was
zoo, als zij die nog niet gezien had: hard,
streng, zelfs afstootend, zijn grove trekken
schenen verscherpt en zijn wenkbrauwen
fronsten zich dreigend. Dit was dc man,
dien Birtlcy vreesde en-van wien het een
afkeer h«d, de man tegen wien Tibbie haar
had trachten te waarschuwen. Maar voor
het oogenblik was zij niet bang.
„Indien het je werkelijk nigt kan schelen
zal ik naar beneden gaan en Waghorne
telegrafeeren, dat wij Maandagavond thuis
komen. Ik zal het later wel weer goed ma
ken, lieve", voegde hij er aan toe, want dc
kalme, lieve uitdrukking op haar gelaat
trof hem.
„Waarom zou ja?" vroeg zij luchtig.
„Het moet al een heel droevig exemplaar
van een vrouw zijn, die niet bereid is on
middellijk op te staan en te gaan, als het
belang van hoar man dat eisoht. Dat ik
het doe is niet meer dan mijn plicht."
Het was een voortreffelijk gevoel, maar
de heer Crewe liet een hard lachic hooren.
„Mij is het woord plicht, dat zoo dik
wijls op je lippen is. niet aangenaam. Ali
son. Ik zou liever wat minder plicht cn
wat meer van het andere zien."
Zij sprong onrustig op. Zij was cr nog
niet aan gewoon lief te doen en kon niets
voorwenden. Zij was het gelukkigste, in
dien uiterlijke dingen hun belangstelling
zoo in beslag namen, dat zij zichzelf kon
den vergeten.
..Nu zal ik op mijn goed gaan toezien.
„Zullen wij morgenochtend vertrekken?"
Dikwijls ontlokte hem het vreemde van
haar Schotsoh accent een glimlaoh, maar
nu lette hij er ternauwernood op.
„Indien je zoo'n haast hebt, kunnen wij
dat natuurlijk doen. Miesahien heb je er
al genoeg van?"
Hij 6pmk snel en keek haar wantrouwig
aan en weer kreeg zij een kleur.
„O, neen, hoe zou ik er genoeg van kun
nen hebben, terwijl ik hier nooit eerder
geweest ben? Maar Ik zal natuurlijk blij
zijn, als ik thuis ben en al6 de brief is,
zooals je zegt, dan vind ik, dat wij dade
lijk moesten gaan."
„Ileel goed, ik zal naar beneden gaan
en Waghorne telegrafeeren. Misschien i6
het goed, dat ik ook aan Anna sein, zoo
dat zij gereed is om ons te ontvangen.
Misschien had Alison over het geheel
genomen geen spijl, dat de zaak deze wen
ding had genomen. Met belangstelling zag
zij Haar leven te Old Hall tegemoet cn of
schoon Celia de eenige van de familie was
geweest, die voor het huwelijk naar Ro
challan was gekomen, had zij van allen
vriendelijke brieven gekregen en haar ang
stige voorgevoelens waren verdwenen. Ook
voelde zij. ofschoon zij het niet zou hebben
durven bekennen, dat het een verlichting
zou zijn haar man niet steeds om zich
heen te hebben. Er waren d? laatste weken
oogenblikken geweest, waarin zij het ge
mis aan persoonlijke vrijheid in haar le
ven had gevoeld als een vogel, die zijn
vleugels tegen de kooi slaat, waarin hij
gevangen gehouden wordt.
Dit is een ervaring, die niet zoo heel
zoldzaam Is gedurende een huwelir:ehei6.
als men zou mogen veronderstellen. Ali
sons huwelijksreis bood misschien een
beetjo meer gelegenheid dan gewoonlijk in
dergelijk? omstandigheden gevonden wordt
om haar geduld cn moed te oefenen.
Zij verlieten den volgenden morgen
Nice en reisden zonder eonig oponthoud
door naar Londen en bereikten den der
den dag 's middags om vijf uur Birtley.
Alison had den avond voor zij het zuiden
van Frankrijk verlieten, een brief aan
Tibbie geschreven; maar ofschoon zij ver
langend aan het station te Birtley uit
keek, was er geen bekende op hot perron.
Het rijtuig van Old Hall stond op hen te
wachten en toen Alison haar echtgenoot
daabheen volgde, was zij er zidh van be
wust, dat veler belangstellende blikken
haar volgden. Maar zij besefte niet, dat
zij op dat oogenblik de vrouw was, die in
Birtley heft meest werd beklaagd. Een
snelle rit van tien minuten bracht hen
aan de bekende hekken. De heer Crewe,
op wien de zorg voor zijn zaken weer ten
volle scheen te drukken, cn wien de lucht
van Birtley als een mantel scheen te om
hullen. sprak in het geheel niet tegen zijn
vrouw, voor zij het hek waren doorgegaan
en d? lichten van het huis door de boomen
begonnen te glinsteren. Het was bitter
koud; eon paar sneeuwvlokken vielen door
de zwarte duisternis van den December-
avond en schenen den eereter. aanval van
een harden winter Ie voorspellen Toen zij
de bocht omgingen on den vroolijkm gloed
der verlichte vensters voor zich zagen,
werd Alison door eon lichte huivering be
vangen. Dadelijk boog Crewe zioh over
haar heen, cn vroeg hij op bezorgden toon:
„Je maakt je toch niet zenuwachtig over
iets, Alison? Z'j zullen allen heel goed
zijn cn indien zij het niet zijn
voegde hij er met een harden klank in zijn
stem bij. Haar hand raakte onmiddellijk
de zijne als om hem te weerhouden.
(Wordt vervoledV
VROOM DREESMANN
Langestraat.
GROOTE SORTEERING
f1.75, f2.50, f2.95, f3.75 f4.50
