BySTEWANO BRIEVEN VAN EEN M BRABANTSCHEN BOER DE EEMLANDÊK j Dinsdag 17 Juni 1930 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortv/al 2a 28e Jaargang No. 294 Buiteniandsch Overzicht Br. Matsjek opnieuw gearresteerd? Tu i n artikelen Grasmachineslijpen. Bankdirecteur in een kluis opgesloten 9 uur 56 min Fa. L. J. Luycx en Zn. ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand 0.75, per - week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17 Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-» Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513 PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f I 05 met Inbegrip van een bewijsnummer- elke regel meer f0.25. Liefdadigheids-advertentlto voorde helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen Jf 1.—Bewijsnummer txtr^ f 0.05 Dc kritiek van Psrker Gilbert. Duitsche bladen houden zich bezig met de kritiek die Parker Gilbert geleverd heeft op het financieclc beleid in Duitsch- land. Uit deze commentaren blijkt overdui delijk, dat Parker Gilbert heeft uitgespro ken wat in een zeer groot deel van het Duitsche volk leeft. Zijn kritiek richt zich voornamelijk daar op, dat het rijktsbudget do laatste jaren nimmer ten volle sluitend is gemankt, doordat men verzuimd heeft de tering naar de nering te zetten, maar integendeel steeds nieuwe uitgaven heeft gedaan, en tegelijkertijd door onduidelijkheid in de boeking het rechte inzicht in den ernst van <Jcn finnncieclcn toestand heeft beict Het moet vaststaan, dat sedert 1920 ïedcra jaar- lijksche rekening \an het rijk met nadceli- ge saldi afsloot, hoewel tot in 'x92t> papieren overschotten werden geboekt. Dc beslissende fout was, dat men, zoodra de verwarring van den inflatietijd over wonnen was, begon ieder jaar nieuwe uit gaven op dc begrooting tc plaatsen, zonder dat daartegenover \oor een behoorlijke dekking gezorgd wa6. Men bracht zoodoen de het gewonen uitgavenfonds op een hoog te, die zeer ver boven het gewone inkoni- stcnpcil uitging, cn vergenoegde ztch er mee, het verschil in de loopende boekjaren uit de z.g. „potjes' aan tc zuiveren Aan deze zware zonden schijnen alle achtereen volgende ministers van financiën debet te zijn, zoowel I.uthor, Schlieben, Reinheid als Kohier, Hilfending en Moldenhaucr. Gilbert komt cr in zijn rapport tegen op. dat de staat der financiën vertroebeld werd door dc scheiding van gewone en bui tengewone uitgaven. Ook levert hij kritiek op het scheppen van inkomsten voor be paalcc doeleinden, welke gelden gebruikt werden voor zaken builen de staatshuis houding om, en op het overdragen van in komsten- en uitgavcn-saldi van het e'ne jaar op het andere. Op zichzelf heeft de scheiding van „gewoon en „buitengewoon' een goeden zin, mits zc streng wordt door gevoerd, en bij het toestaan van buitenge wone uitgaven alle waarborgen geschapen worden tegen een overmatig belasten van de rijks-buishouding. Hieraan nu heeft liet in do jaren na de stabilisecring ernstig ge haperd. Trouwens op dit punt schijnt men ook in het oude Duitschland niet al te kieskeurig geweest le zijn. Tal van be dragen als de voorschotten voor d. werk- olozcnverzckerlng (410 millioen), oorlogs lasten (390 millioen). het bcruchlo fonds voor demobilisatie (103 millioen) en het ergste van alles 10a millioen voor oor logsschepen, die weinig anders dan „Ersatz' waren, alles tezamen tot ongeveer een mil liard, heeft men op de begrooting van bui- tengevvono uitgaven geplaatst, terwijl ze bij een gewone financieclc poiiliek over den gewonen dienst hadden moeten loopen. Het is speciaal de Frankf. Zeitung, die op deze zaak de aandacht vestigt. Verschil lende posten zijn eensdeels op gewoon, an derdeels op buitengewoon verzeild, met het gevolg dat de doorzichtigheid van de finan- cieele gestie totaal is verdwenen. Al deze misbruiken, waartegen jarenlang van verschillende zijde gewaarschuwd is, hebben ertoe geleid, dat ook in den gewo nen dienst énorme nadeelige saldi optra den, nadat de buitengewone dienst reeds sinds '26 met verlies sloot. De hoop, dat ecu natuurlijke vergrooting van inkomsten de kloof zou dempen is niet vervuld. Dc bladen dringen er niet ten onrechte on aan dat thans, nu alle ongunstige fac toren van buiten samenwerken, op de fou ten van vroeger jaren radicaal terug te ko men, en te trachten het evenwicht te her stellen niet alle daartoe dienstige middelen Verstoorde feeststemming Boedapest, 16 Juni (V D.) Dc bla den melden uit Belgrado, dat de lien vrij gesproken beklaagden in het grootc proces tegen de Kroalicrs gisteravond in een hotel te Zimonv een feestdiner hielden, waarbij, behalve de beklaagden, ook de verdedigers aanzaten. In den loop van den avond werd door het strijkje verscheidene malen het Kroatische volkslied gespeeld, dat door de deelnemers aan het diner en door verschei dene andere personen, die in de dinerzaal van het hotel aanwezig waren, werd mee gezongen. Weldra verscheen een vrij groote afdeeling gendarmerie, die het publiek bc- val, het hotel te verlaten Toen sommige aanwezigen weigerden, nan dit bevel te vol- doen, werden zij gearresteerd en naar Bel grado overgebracht. Omtrent deze arresta ties heeft de politic geen verdere inlichtin gen verschaft, maar het gerucht doet dc ronde, dat dc Kroatcnleidcr dr. Matsjek zich onder de gearresteerden bevindt. ONGEVAL B!J HET ZWEMMEN. Zes klederen verdronken. M n c h c n. 1G Juni (II.N.). Een ernstig ongeluk bij het zwemmer: heeft plaats ge had in de Bei'erscne gemeente Landskirch. Een iongen geraakte bij het zwemmen in een draaikolk en werd oor do oogen van zijn kameraden in de diepte getrokken. Zijn vrienden trachtten hem te redden, doch werden zelf eveneens in dc draaikolk ge trokken. Zes kinderen znn verdronken, ter wijl cr drie gered konden worden. Tot nu toe is het slechts gelukt twee lijken tc ber gen. OORLOG AAN DE BANDIETEN De dagbladen in Chicago zetten een campagne op touw. Groot getal arrestaties N e w Y o r k, 15 Juni. De moord op den journalist Lingl». die als verslaggever van de „Chicago Tribune"' voor de misdaden, langzamerhand te veel wist van dc metho den der onderwereld en Dinsdag door ban dieten is doodgeschoten, is het sein geweest voor een algemeen verzet tegen het optre den der misdadigers in Chicago. De voor naamste bladen in die 6tad hebben gisteren zoo meldt het N. v. d. D. een overeenkomst gesloten met de „Chicago Tribune" ten ein de den bandieten den oorlog te verklaren. De onduldbare schendingen in het alge- loopen jaar van het burgerlijk fatsoen en de openbare veiligheid in Chicago zijn, zoo zeggen de bladen in een resolutie, geculmi neerd in den laffen moord op den journa list „Gezien de oorzaken van het ongeloofe- lijke aantal van honderd moorden in niet meer dan een jaar, stellen wij onze geheele organisatie en al onze middelen ter beschik king voor een algerneene zuivering van de benden, van de politic en \nn de overheid, waar corruptie en misdadigheid zich ook maar mochten bevinden". De steden in den omtrek van Chicago ne men speciale maatregelen tegen het groote aantal bandieten, dranksmokkelaars, bor deelhouders cn andere misdadigers, die per trein, per auto en per vliegtuig uit Chicago wegvluchten. Er hebben reed6 arrestaties plaats gehad in 6taten op gróotcn afstand van Chicago, zooals Kentucky. Kansas en Te.vae. Te New York houdt »3cn speciale af- dceling rechercheurs toezicht bij alle spoor wegstations cn vliegvelden en in het bijzon der is scherpe contróle ultgcoc-fcnd bij den bokswedstrijd Sharkey—Schmehng. waar, naar incn vermoedde, vele verdachte indivi duen uit Chicago zioh zouden laten zien. Dawes in Chicago dictator? Parijs, 16 Juni. (II X.) Naar de Chi cago Tribune meldt, is* generaal Dawes, de Amerikaanschc gezm>'(. te Londen aange zocht om op te trewl-ttls dictator te Chi cago, teneinde het misdadigcrsdöm in deze stad uit te röeien. liet genoemde blad schrijft, dat dc generaal de juiste man voor dit. werkje zou zijn. Er bevinden zich te Chicago niet minder dan 2000 beruchte mis dadigers JlJiMBBsam. QOJizL.288 DE BANKDIRECTEUR BEVRIJD. Uit do safe, waarin hi) door V inbrekers was opgesloten. Warschau, 16 Jun (H.N.). Uit Lodz wordt gemeld, dat het vanmorgen is gelukt de deur \a:i do sate-innchting van de Han delsbank te J.odz, die door inbrekers on bruikbaar v as gemaakt, te openen. De di recteur en de twee bedienden konden daar op worden bevrijd Bij het nader ingestelde onderzoek is gebleken, dat de inbrekers in de bank waren gelaten door een lid van het personeel. Deze is Jntusschen door de politie gearresteerd. De inbrekers zelf kon den nog niet in hechtenis worden genomen. Sensationeele inbraak Warschau. 16 J u v i. (V. D.) Tc Lodz hebben gisteren inbrekers een brandkast van de Handelsbank aldaar geforceerd en zijn er met een buit van 200,000 zloty van door gegaan. Wat bij deze inbraak groot opzien gebaard heeft en de sensatie van den dag is, is het feit. dat zich in dc gesloten brandkluis van de Bank drie personen bevinden, n 1. de bankdirecteur en twee bankbedienden, die Je inbrekers op heeteiJaad betrapten en toen daor ben overweldigd werden, geboeid tn in de brandkluis gesleept. Na zorg vul d:gen arbeid slaagden de in brekers er ir., de decimeters dikke ijzeren deur van de kluis weer te sluiten Aange zien do inbrekers het sic', beschadigd heb ben, is het tot nog lee niet gelukt, de kluis deur te openen. Uit Krakau en Warschau zijn technici en vaklieden op het gebied van brandkastenfabricage naar Lodz ontboden. Het gevaar bestaat, dat de drie opgeslote- ncn door gebrek aan lucht stikken. Volgens het onderzoek der politie werd de inbraak gepleegd door zes inbrekers. TORNADO IN WISCONSIN Ten gevolge van son tornado, die in Wis consin heeft gewoed, zijn meer dan 100 per sonen gewond, van wie velen zwaar. Dc aangerichte schade is groot. Ook het zuidelijk deel van Minnesota is door storm geteisterd, waardoor groote schade is aangericht. Een persoon werd te St. Paul gedood en velen gewond. In totaal moet een tiental dooden te betreuren zijn. DE HITTE TE BERLIJN. Berlijn, li Juni (N.R.Ct.) Ta Berlijn, zijn heden tengevolge van de buitengewone hitte twee menschcn aan zonnesteek over leden. Er werd 1 millioen cbm. water ver bruikt. VERKEERSGEBOD Drievier fietsers naast elkaar Geeft belemmering en gevaar. LANGE STRAAT 49-51. - Tel. 1SO KATOENEN EN ZIJDEN VOILS MOOIE DESSINS AANSLAG OP EEN GEVANGENIS Een Litauer te Memel bevrijd Memel, 14 Juni. Litausche militairen hebben heden een aanslag gedaan "op de ge vangenis te Memel. Een Litausche beambte was onlangs in het gebied van Memel we gens verduistering door dc rechtbank van Memel \croordeeld lot 2 jaar gevangenis In Litauen stond men op het standpunt, dat dit door een Litausche rechtbank had moe ten geschieden. Maar dc overheid van Me mel weigerde den man uit (e leveren. Hedenmiddag verscheen nu een afdeclmg zwaar gewapende soldaten voor de gevan genis, die werd omsingeld. De officieren gingen naar binnen en arresteerden de ge vangenisbeambten. Daarop werd de gevan gen Litauer bevrijd, waarop de troepen weer aftrokken. DOOR A. A. L. GR AU MANS UI venhout, 10 Juny 1930. Mep i er. Dn Pinkster zit er dus weer op, ee. Schoone dagen zijn 't gewiost. Dagen dat er meziek in dc locht hong. Fiestelijkheid; kermis cn van alles wa maar leutig en plezoant is Toen 'k dan ok van d n mergen 't blaaikc van d n klendcr scheurde, hè 'k da wa langzamer gedaan as aanders. Want 't was net, wel flaauw ee? of ik d'n Pinksteren 'nen flar uit z'nen ban.sjop scheurde. Wat-ie nie aan ons var- diend had. Wa d-emmen 'n leut g'ad! Ge mot weten: w'addcn ier vcstival; me* zickflest. Nouw, amico, daar zijn al do radioovvs- bij-mekaar 'n klapsigaar bij! Veurai teu- ge^-.voordig Gociemergen buurvrouw! "s ge dc keet cn de ruzie mee alle ge- weid in oew kot wil emmen. dan motte maar 'n dikke vijfhonderd guldens neertel- len (g'èt er bekaanst twee koeibioston veur!) en 'non radioow mee 'nen luidkwè- Lert in 'n hoekske van oew kamer neer la ten zetten, dan is ie zóó veur (l'n bakker Dar. :s eiken schoonen dag, die God gift, bonje in oew huis. Maar laat ik op die afzetterij nic verdera deur gaan, (of is 't soms ging flesschcntrek- kerlj amico, om 'nen mansch 'n baalf duu- zond gulden uit z'n zak te friemelen waar ic nikske as moelcngevechten veur verom- krijgt!), maar. nog eens, laat ik op die af- troggelderij nie deurgaan, waant dan zit ik zóó, tot m'n nekharen in de politiek. Ja. amico, en da nio alleen! Maar 'k zit er zóó in, da'k eel Nederlaand aan m'n fiets eb hangen. Man, as ge 's wiost boe 'k daar 't zuur aan eb! Aan da pollitiek gesallemaander. ïo el oew. oprechtheid en mee de beöte be doelingen van de vvèrckl, versprikt oew eigen soms zóó, dat ge in 't wèèrgarcn zit om er nooit meer uil te geraken! Da's veur 'nen boerernensch. die gewend is te oogsten wat-ie zaait, om stapelgek te wonen. As ik èèrpels uitzet. ollee dan komen d'n gin pieccbedden omhoog? Maar as ge da-d-i.n de pollitiek doet, as ge daar b.v. radijs zaait, dan komen r braand- netels uil d'n grond. D'n bojem waar da zaad invaalt, d'n pollitiekcn bojem, die is verpest! En daarom, amico, 't beste zaaisel. de beste bedoelingen, daar komt altij nikske van terechte. Daarom da'k maar niks méér van m'ncn radejoovv zeg, dan da'k 'm bui ten dienst gesteld em. Wemmen de draaien uit de stopkes g'aald. ze om 't kasje ge- windeld cn l heele zooike op 't opkamer- ke gezet in 'n leege bedsfo*. Wie biedt er geld veur! En as 'k nouw denken mof. da'k veur da ruzickastje n gèève kooi méér kos emmen, dan zou 'k 't zóó kunnen opstoken! En nouw em ik nog ketaant gekocht Maar hoe mot da nouw mee de menschcn die zo'n dink in slukskes en brokskes beta len en zoodoende ruzie-op-afbotaling in d'r huis emmen g'aald? Maar genogl over da dink' 't l ee nouw in 'n hoekske en 'n knap man die 'm bij ons thuis nog 's op gaank krijgt Maar om op d'n Pinkster Irug te komen die was gèèf veur mekaar. 't Mezick was ier nie van dc locht Zem- men geblazen, die ga6ten, dat d'r rooie nekken bol stingen cn d r ogekes er klein van wieren. „Da's om af te klappen. Dré", zee d'n Fielp, onzen bakker: „as ik die mannen zoo zie blazen cn zvveeten, dan krijg 'k er zeivers dorst van!' „Ja, man", zee ik, „kunst is zwaar werk, maar as gij dorst krijgt van 't blazen van dicén daar, dan is 't misschient wel goed voor hum as ik er centje gaai vatten". „Dan doei 'k mee", verzekerde dn Fielp, „waant hum kan er best twéé lij en Kermis was er ok. Ter eere van 't vcsti val of aandersom, da-d-emmen nie uitge- mokt. In ieder geval: 't was 'nen hekstra- kermis, waant d'n eigcntijlke is pas in Augustus. Zooda 'k maar zeggen wil, da me 'nen hekstia-kermis hadden, mee d'n Pinkster Ginnen groote, maar 'nen gèève. Dc meeste lol emmen g ad in de danstent. Ge kos cr van alles krijgen, zooda me alles bij d' haand hadden. 't Schonste was, amico. toen me d'r in gongen, d n dikke Fielp en ikke en ona kortje stingen te koopen, toen kvvain sjuust d'n Blaauwe, d'n Tiest veurbij. Mee z'n wefke, Aantjc zooas ge wel wit, waar ie vleeje maand mee getrouwd is en de drie jongens van Aantje. Netjes op 'n rij-ke, mee z'n gevijven aan 'n haandje. kwamen ze Jaar laangst gekuierd. De Tiest in z'n trouwpak en Aantje op d'r best cn de drie brakken zuigende-n-op 'nen rooien lekstok van 'nen haal ven meter laank. Da was effekes 'n nuchter gezicht, in de dubbele betcekcnis van 't woord, amico, daar dieén Blaauwe, in 't zwart as 'nen dooicn-aanzcgger, laangst de kermis te zien loopen. Keb m'n eigen inwendig nen bult ge lachen! Hij wouw net doen of .e niks zag. da begrepte. „Smokt ic lekkervroeg ie aan z'n brakken, die aan dicén suikeren stok liepen tc zuigen cn d'r mee in d'r en bollen kop te draaien cn ze keken'm alle drie's aan'mce'groote'oogen die zceen: „ben de om 'n smoesje verlegen?D'n èrmoTiest kreeg 'r 'n kleur van, amico. Hij knipper de mee z'n verkensogskes. dit: lichtblaauw van kleur zoo aarig tueschen die rosse ooghork es drijven dn ge altij denkt dat ie 'n paar borreltjes g'ad hee. Aantje had ons ok in dc gaten, 't Éér ste eigenlijk, da snapte. En zc gaf d ren Tiest 'nen erm, as of ze 'm goed vast wilde houwen en wees 'm op n dingeskc da net aan d'n teugenovergestclden kaant was van ons. En zij zag ons héélegaar nie; hccle- géh'r nie! „Roepen? vroeg d'n Fielp. „Nceë, nie doen, Fielp", zee ik, ,,'t is al org genogt veur 'ml" Statig stiefelde d'n Blaauwe mee z'nen aanhang deur, maar z'n hart, amico, da klopte in de daanstent op da-d-oogenblik, da beloof ik oew! Ifa, wemmen dan toch ok zooveul, zoo héél veul leut g'ad samen ee! Wemmen dikkels gelachen, da-d-ons wenkbraauwen afzakten. „Efkes in de gaten houwen, Fielp", zee ik, dalek kekt ie kvvaansuis om-" En jawel, amico, honderd meters verdei keek ie nog 's om en knipte-'n-ogske. Wij zwaaiden, da snapte, cn diecn örme Triest die lachte-n-'s of ie zeggen wouw: „k weet er alles van, jongens, doe-d-oew best!" Nouw, da-d-emmen gedaan. Efkes misten we dn' Blaauwe mee z'n monika, nouw me z'nen góeien lilleken kop weer gezien hadden. Aio keken mekare s aan. „Ga wel over", suste d'n Fielp, en hij stak z'n dikke lippen veruit da zn wangen nog ééns zoo mollig wieren, „mee d'n vol gende kermis is ie weer van de pertij, Dré" cn toen zong ie zachjes: „as ge pas ge trouwd bent krijg-de kockskes bij :1c thee: d'n Tiest die mag nie mee; mee mijn cn mee d'n Dré" enz. En toen me binnenkvvampen was d'n eerste die me tculcn 't lijf liepen, onzen Janus, de veldwachter. Hij sting, nie zoo ver van t buufet af, mee één haand op z'nen rug en mee d aandcr op z'nen snor „Jaan", zee ik, „zet ouwen degen zoolaank in d'n pèreplujebak, dan gaan me-n-vvanls- ke makeljonk!" ,,'k Kan 't me doen, Dré", flüstcrde-n-ie gewichtig achter z'n haand, „Keb surrevol- jaans' ,,'n Pintje bruin?" „Gère, maar laat t daar in da-d-ockske zetten, Dré!" „Daar staan d'r al 'n stuk of vijf, witte da?" „Die staan koud te worren", fluisterde Ja nus weer, „zet 'm d'r maar gerust bij,, keb z'onder verscherpte bewaking! Fielp liet er vanzelf ok eentje bij zetten cn zoodoende hoefde d'n Jaan tenminste nie op 'n droogskc te „surreveljeeren". Wemmen 's ferm de beentjes van-den- vloer gedaan cn Fielp had bij z'nen oven nog nooit zóó „getraanspileerdzee-'-ic, as ier op dc kermis. „Lui zweet is gaauw gereed, Fielp!" riep d'n Jaan. „Kunde gij van meepraten, Sjcrrclok riep Fielp trug over d'n schouwer van hon- derd kiloovvs raauvv boerinnevleesch, vvaar- ic mee deur de tent sleptc of ic ze gered riad uit de Mark. 's Avonds zijn mc nog gaan gooien, in d n hoepla. Keb net zoolaank gegooid, 'k moes drie-v ijf-cn-zeuven-tig betalen, tot da'k prijs had. Ik had 'nen fluitketel cn d'n Fielp 'n flcsch zuurtjes. „Nouw emmen meteen wa veur 't wijf', zee d'n Fielp mee n knipogske, waant t zag cr uit, annco. da-d-et laat gong wor ren eer me thuis kwampen cn dan doe-do mee nen fluitketel of n flesch zuurballen soms heel veul Toen 'k er dan ok mee thuis kwam. had Trui zóóveul aan dieén fluitert tc kijken, da zc alles vergat. „Iloe vinden zo 't toch allemaal uit?" schudde Trui mee d'r slaperig gezicht; ,,'Ncn ketel die oew flut as 't water kokt. „Ja zee ik, „z'addcn daar ok 'n koffiekan die vloekte-n-as de koffie te dun was, maar ik docht zoo, as nouw heel ons huishou wen gaat praten, fluiten en schellen, dan vvor 't ier wel 'n bietje druk' En Trui die eerst mee 'nen open mond sting to luisteren, zee toen ineens, „och lop naar de schaans, ge denk me zeker alles wijs te maken, cc" en oudcrvvijlc sting ze mee d'rcn fluitketel, in d'ren nachtpon, tc zwaaien as Mengelberg. „Nog 'n kommeke koffre vroeg Trui, die mee alle geweld d'ren ketel wouw heu- ren fluiten. „Gère", zee ik en zoo kunde zien, amico, da ge mee 'nen fluitketel soms meer doet as mee de schoonst verzonnen smoesjes. As ge dus 's wa laat thuiskomt 's mergens vroeg, brengt dan 'nen fluitke tel mee, en as ge 'n paar dagen te laat bent, 'n stuk of twaalf van die fluiters. En as oew „Trui" dan toch opspuit, dan breng-de ze maar alle twaalf tegelijk aan den kook dan gerokt Trui er wel nf Gc zul nouw begrijpen, waarom ik van d n mergen zoo nooi t Pinksterblaaikc mco die rooie negen van fi'n krender scneurde. Kom, nie gemürmerecrd, binnenkort em men ier kermis! Amico, ik schei d'r af. Gc wit zoo weer 't een cn aandcr van dc leste dagen. ee. Veul groeten van Trui cn as altij, gin horkc minder van oevven. toet a voe. Dré. (in fluitketels).

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 1