DE EEMLANDEQ
Vrijdag 4 Juli 1930
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 4
Buitenlandsch Overzicht
BUITENLAND
Ontevredenheid over
Hertzog
„Zuid-Afrika onafhankelijk"
De Finsche regeermg
afgetreden
Gespannen toestand
Theosofen in Genève
Verschillende standpunten
HET DRANKVERBOD
Brulde smokkelaars
in Chicago
Ratificatie van het
vlootverörag
Maandag vergadert de
Amerikaansche Senaat
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER.
De voorraad Tafelzilver is rijk
DE MOORDENAAR
DIE LACHT
Cynisme van een
misdadiger
Fa. L. I. Luycx en Zn.
DAV1ES KOUSEN,
fortman en
hehenkamp
Mier
Geen «eMmiddekn meer
AMERSFOORTSCH DAG
ABONNEMENTSPRIJS per 3 taaaoden voor Amersfoort 12.10, per maand 0.73, per
week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vt*
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-% Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 4791C TELEFOON INTERC SU
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.03 met tnbegup van een bewijsnummer
1 1 1 elke regel meer f 0.25 Liefdadlghelds-odvertentlën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentlën „KEITJES bij vooruitbetaling 1—5 regala
50 cent, elka regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I»—. Bewijsnummer exü».* f 0.05
Do onrust ie Finland.
Tuist op het oogenblik, dat het Noder-
landsch Volkenbondgozelschap onder lei
ding van mr. J. Schokking een bezoek
brengt aan Finland, waar ook Prins Hen
drik bij aanwezig was, verkeert Finland
zelf in een eigenaardige crisis. Wij hebben
onlangs in een der overzichten reeds iets
omtrent de oorzaken en gevolgen van de
onrust welko in het noordelijke land
heerscht, meegedeeld. De laatste dagen
kwamen er telkens berichten over het af
treden van het kabinet, die kort daarna
weer werden tegengesproken, maar die ten
slotte juist bleken te zijn.
Thans melden d» jongste telegrammen,
dat de president der Finsclie republiek aan
den voormaligen rijksregent Senator Svin-
hufvud opdracht heeft gegeven tót vorming
van een nieuw concentratickabinct, welke
opdracht door hem is aanvaard.
'Dit concentratie-kabinet beoogt op docl-
ireffende wijze dan tot dusver mogelijk
bleek den strijd aan te binden tegen het
Finsche communisme. Want alles staat
ginds in het teeken van den strijd tegen do
zen gehaten vijand van de binnenlandsche
orde.
De ourust is intusschen in Finland nog,
niet zoo groot geweest sedert de dagen voor
het uitbreken van den burgeroorlog. Het.;
zijn vooral de boeren, die zich tegen het
communisme fanatiek verzetten, en het
brandpunt, van dit verzet ligt in het dis
trict Lappo in het noord-westelijk deel van
de republiek. Het is gekomen lot stich
ting van een Bond onder het motto „slot en
grendel van Finland", die het communisme
in Finland tot op den wortel wil uitroeien.
De landbouwregeering van Kallio heeft in
tusschen haar zwakte tegenover de Lappo-
beweging onweersprekelijk bewezen. Ter
wijl dc Lappo-aanhangers bekende commu
nisten ontvoerden, werden de leiders der
beweging vriendelijk ontvangen door den
president der republiek, waarbij de Lappo-
joen.schen opheffing van de grondwet ver
langden!
De Rijksdag kwam 1 Juli in buitengewone
zitting bijeen. Van dc 23 communistische
afgevaardigden waren er 15 present. Of zij
ook verder in den Rijksdag verschijnen zul
len, staat te bezien, daar do aanhangers der
Lappo-boweging hebben aangekondigd, het
onder alle omstandigheden te verhinderen,
liet protest van sociaal-democraten en
communisten tegen deze gewelddadigheden
heeft niet voel uitwerking gehad.
De Regcering heeft den Rijksdag drieërlei
voorstellen gedaan tot beveiliging van de
republiek. Van dc zijde der Lappo-bewc-
ging zijn daarop nog verderstrekkende
amendementen ingccj'iend. Alles beoogt
(Jen invloed der communisten in het staats
bestuur te beperken tot liet uiterste, zoo
niet geheel te weron.
Over den oorsprong' der Lappo-beweging
loopen de meeningen uiteen. Do een ziet het
uitgangspunt in religieuze, piëtistische
stroomingen, de ander in dc landbouwcri
sis. De laatste heeft in ieder geval dc be
weging uitermate versterkt.
De leider, Vihturi Kosola, een „breedge
schouderde, verweerde boer met sterke
üogen, besliste bewegingen cn resolute
spraak" verklaarde tegenover een redacteur
van hot Deensche blad Politiken, dat de be
doeling is alle communisten uit het staats
bestuur on het bestuur der gemeenten te
verwijderen tot versterking van het parle
mentarisme. „Wij willen wettige toestanden
in 't leven roepen, eventueel met onwettige
middelen". Hij verklaarde dat. de beweging
niets met fascisme te maken heeft. Een
dictatuur wordt niet gewcnscht.
Maandag zal oen groote boerenopmarsch
Tiaar Helsingfors plaats hebben, waarvoor
Zich' reeds 10.000 personen hebben aange
meld. De deelnemers blijven ongewapend.
Geen wonder, dat in Moskou de loop de
zer dingen met onrust wordt bekeken.
HEVIGE EOSCHBRAND.
Breslau, 3 Juh (V.D). Donderdagmid
dag is op de Oranienbaumerheide een bosch-
brand uitgebroken, die een zeer grooten
omvang heeft aangenomen. Behalve de po
litie, zijn ook dc brandweer cn de technische
noodhulp ter bestrijding van het vuur uit
getrokken.
EEN KLANKFILM-PROCES.
„Haar figuur dikker, haar stem
dieper en haar voorkomon min
der aantrekkelijk.
Van een Engelsche klankfilm-maatschap-
pii oischt Mile Tonia Navar een schade
vergoeding van niet minder dan 8000,
daar een klankfilm-opnamo haar figuur
dikker, haar stem dieper en haar voorko
men minder aantrekkelijk doet lijken, dan
in werkelijkheid het geval zou zijn. Mille. Na-
var heeft deze procedure besloten, omdat de
roep over haar schoonheid door het ver
vaardigen van deze film gelden moet heb
ben.
In bedoelde rolprent „La Route est belle"
genaamd vervult zij, aldus meldt De Tel.,
de rol van een vaste bezoekster van de Co-
médie Frangaise. Over haar mimische en
vocale prestaties oordeelt zij zelf in de vol
gende bewoordingen:
„Een schandaal, een misdaad! Mijn oogen
waren op de film niet om naar te kijken
mijn figuur leek olifrntachtig plomp en
mijn sternmijn hemel, die klonk gebro
ken, hecsch. stotterend! Ik ril nog wanneer
ik eraan denk. Meer dan 200 protestbrie
ven ontving ik van vrienden en vriendin
nen."
Mil. Navar beweert, dat de film haar ar
tistieke persoonlijkheid verminkt weer
geeft. Zij heeft de rolprent vóór dc vertoo
ning niet kunnen zien of hooren, anders
zou zij getracht hebben deze te verhin
deren.
Meenend, dat haar carrière door deze,
volgens haar ongelukkige reproductie be
dreigd wordt, eischt zij bovenvermelde
scha vergoeding.
Scheuring in de Nat. Partij
in Zuid:Afrika
Kaapstad, 2 Juli. Op een bijeenkomst
to Bloemfontein, waaraan vertegenwoordi
gers van drie provincies deelnamen, is In
een groep van nationalisten ontevreden
heid over de politiek van den eersten minis
ter Hertzog, den leider van de partij, aan
het daglicht gekomen, die aanvaard heeft,
dat Zuid-Afrika lid van het Engelsche ge-
meenebest blijft. Er werd een motie aange
nomen ten gunste van een nationale con
ferentie om een nationale liga te vormen
om de „oorspronkelijke idealen" van de
partij te verwerkelijken. Steyn, de gewezen
burgemeester van Blpemfontin, heeft ver
klaard dat het. het belang van Zuid-Afrika
is onafhankelijk te zijn.
Terstond over de vorming van
een nieuw kabinet be:
raadsiaagd
Helsingfors, 3 Juli. (II. N.). De Fin
sche Rijksdag heeft, met 112—09 stemmen
do door de Regeering ingediende perswet
aangenomen, welke de bestrijding van bet
Communisme beoogt. Het Kabinet heeft
daarop zijn ontslag genomen, teneinde de
mogelijkheid voor verdere anti-communisti
sche maatregelen op breederen grondslag
to scheppen.
Helsingfors, 3 Juli. (V. D.). De on
derhandelingen over de vorming van een
nieuwe regeering zijn nog gisteravond on
middellijk na 't aftreden van de regeering
Kallio begonnen. Tengevolge van den ge
spannen politieken toestand beeft te Wnla
een botsing plaats gehad. Een communist
schoot een politieagent, toen deze van den
nachtdienst naar huis ging, neer. De dader
is gearresteerd. Hij verklaart uit nood ge
handeld te hebben.
DE ZAAK-SKLAREK.
Dr. Lange gepensionneerd.
B e v 1 ij n, 2 Juli. De stadsontvanger dr.
Lange is „wegens ongeschiktheid voor den
dienst" gepensionneerd.
(Naar men zich herinnert was Lange niet
schuldig bevonden aan corruptie met be
trokking tot de zaak-Skiarek, maar verweet
men hem alleen zijn slappe contröle).
KINGSFORD SMITH WING-COMMANDER.
Londen, 2 Juli. Uit Sydney wordt ge
meld, dat majoor Kingsford Smith, wegens
zijn Atlantischen vlucht is bevorderd tot
Wing commander.
DE FINTNTIEELE DEKKINGSVOORSTEL-
LEN IN DUITSCHLAND.
De Dultsch-nationalen stem
men tegen.
Berlijn, 2 Juli. (V.D.) De Duitsch nati
onale fractie in den Rijksdag heeft heden
met. algemcene stemmen besloten togen de
financieele voorstellen van do regeering
te stemmen.
Ingrijpende wijzigingen?
Berlijn,'2 Juli. (V.D.) De „Lokal-Anzei-
ger" verneemt, dat de beide Rijksdagcom
missies, die sedert eenige dagen de finan
cieele dekkingsvoorstellen der regeering in
behandeling hebben, daarin zeer ingrijpen
de wijzigingen zullen aanbrengen, zoodat de
mogelijkheid bestaat, dat de Rijksdag twee
ërlei voorstellen tot dekking der begrooting
voorgelegd zal krijgen.
Een hereeniging tusschen twee
groote groepen
Genève, 3 Juli. (V. D.) Dezer dogen is
in liet „Maison Communale do p'laimpalais"
hier ter stede het tiende 'Europcesche Con
gres der Theosofische Verconiging gehou
den. Onder hen, die aan het cöngres deel
namen. merkten wij op do presidente Dr.
Annio Besant, Dr. C. Jinajaradasa, de Indi
sche wijsgeer cn -schrijver, Bisschop C. W.
I.eadbeater, Bisschop Dr' J. I. Wedgwood.
Prof. E. Marcault, de bekende Fransche
psycholoog, Dr. James Cous ns, de Engel
sche dichter Dr. A. Kamc'nsky, de Russische
philosoplio Dr. J. J. v. d. Leeuw, do alg.
secretaris der Nederlandschc afdceeling cn
vele andere bekende figuren cn vertegen
woordigers van andere landon
Bij de opening wees Dr. Annie Besant op
het verblijdende-verschijnsel, dat het Theo
sofisch Genootschap in Amerika, hetwelk
zich in vroegere jaren onder leiding van
Katherino Tinglëy afgescheiden hoeft van
de Int. Theosofischo Vcreéiiiging, thans on
der den nieuwen leider Dr. dó Puruckcr
wderom samenwerking heeft gezocht.
Te Point I.omn, het hoofdkwartier van
bovengenoemd genootschap, heeft men alle
boeken cn pamfletten, welke legen Dr. Be-
sant gericht waren, verbrand. Thans op hel
congres te Genève nam 'dr. Besant gaarne
do haar door Dr. Eek, den Amerikaanschcn
afgevaradig'dé van het Theosofisch Genoot
schap, toegestoken hand aan. Hiermede was
do hereeniging tan 2 groote theosofische
groepen bezegeld.
Do volgcndo dagen werden verschillende
voordrachten gehouden, welko aanleiding
gaven tot uitvoerige gednclitenwisseling
tusschen do verschillende spvokci-s. Dr. De-
ssnt, Bisschop LeadbeateY en Dr. .T. J. v. d.
.Leeuw spraken over: de toekomst der Theo
sofische Verccniging. Allo drie sprekers
loonden een geheel velschillend standpunt.
IA' werd echter vooral don nadruk gelegd
op de noodzakelijkheid om volkomen vrij-
lt-id van gedachte in de. T. V. i'e handha
ven.
Voorts spraken Dr. Moned Horzen over
Konnis in do T.V. cn Prof. Marcault over:
De bctcckcnis van ceremonieel in ontwik
keling der rassen.
Dr. A. Besant hield vervolgens nog een
openbare voordracht over: „Occultisme',
terwijl do laatste dag gewijd was aan ver
schillende besprekingen.
Bourbon. Sommige correspondenten mei
den, dat dc prins tijdens zijn verblijf te Ge
nève contact heeft gezocht met invloed
rijke personen hij den Volkenbond, doch in
andere berichten wordt dit. tegengesproken.
De correspondent van de Morning Post te
Genève meldt, dat, naar hij van betrouw,
hare zijde vernam, lijdens het. verblijf van
prins Otto van Ilabsburg lo Genève bespre
kingen tusschen ex keizerin Zitta cn den
prins aan de eenc en verschillende invloed
rijke IlonganrscliP diplomaten en officieren
aan do andere zijde over de kwestie der
troonsbestijging van den prins hebben
plaats gehad. Volgens de Daily Tel. zou
ook een hoogc kerkelijke waardigheidsbe-
kleeder uit Rome aan deze besprekingen
hebben deel genomen.
Politieke schandalen in New:
York te verwachten?
W a. s h i n g t o n, 3 Juli. (V. D.) Zeer
waarschijnlijk zal Maandag do Senaat bij
eenkomen ter behandeling van de ratifi-
catio van het Vlootverdrag van Londen.
In dc kringen van de voorstanders van
het verdrag schijnt men nog lang niet zeker
rail de ratificatie door den Senaat. Een
groot aantal senatoren is niet te Washing
ton aanwezig. Indien het verdrag thans
niet wordt geratificeerd, dan is het de vraug
of het. verband met de aanstaande verkie
zingen wel geratificeerd zal worden. De
tegenstanders van het verdrag hebben ge
durende de laatste weken een groote activi-
teit ontwikkeld.
FRANKRIJK ONDERHANDELT WEER.
De schuld lag bij Mussoliui.
Londen, 3 Juli. (V. DAls antwoord
op do korten tijd geleden in de „Daily He
rald" gepubliceordo medcdceling van Gran-
di, dat do schuld aan do vertraging in de
hervatting der besprekingen tusschen
Frankrijk en Italië in verband met de ont
wapening ter zee aan Fransche zijde ligt,
daar verscheidene pogingen van Italië door
Frankrijk niet beantwoord werden, publi
ceert do „Daily Herald" thans een onder
houd van zijn correspondent-te Parijs met
Briand. In dit onderhoud heeft Briand de
bereidwilligheid van Frankrijk te kennen
gegeven tot het. voeren van onderhandelin
gen. Briand constateert evenwel met na
druk, dat do onderbreking van do onder
handelingen met Italië veroorzaakt is door
dc destijds door Mussolini gehouden zeer
scherpe rede.
TEL. 852. LAiMSEST^AAT 43.
Agenten van den beruebten dranksmok
kelaar van Chicago, Al Capone, hadden,
zoo meldt het Handelsblad, whisky, cog
nac en andere dranken voor een waarde
van ongeveer een half millioen gulden van
Jacksonville in Florida verzonden naar
Chicago waar dooi- het optreden van de
regeering drankschaarschte heerschle.
Maar de regeeringsambtenaren waakten,
namen den drank in beslag en sloegen ze
in entrepót op. De bende van Capono 'iet
het er niet bij zitten. Zij deed \s morgens
vroeg een inval in het regceringsentrepöt;
vijftien gewapenden namen aan do onder
neming deel cn vier hunner drongen het
entrepot binnen waarvan de waker heri
hield voor regeeringsambtenaren die drank
kwamen opslaan. De waker werd gebon
den, men stopte hem een prop in den
mond en blinddoekte hem. Drie uur lang
waren dc mannen met grooten spoed bozig
om -100 kisten met drank met een goede
renlift van de tweede verdieping na-ar- be
neden te brengen en ze vervolgens in
vrachtauto's te laden, waarmee ze er van
door gingen.
Politieke schandalen ver
wacht.
Majoor Maurice Campbell, gedurende
vier jaar hoofd \an de dranlcverbodsdicnst
van New Vork. heeft zijn ontslag genomen
cn bij die gelegenheid beschuldigingen ge
uit waarvan men politieke schandalen
verwacht. Volgens hem zijn hooge ambte
naren van de schatkist niet oprecht ge
wenst bij hun pogingen om l^et drankver
bod na te loven cn zouden plaatselijke po
litici en bepaalde regeer frigs a niM en aren
faciliteiten hebben verleend op drankge-
bied om aldus steun te verkrijgen voor do
repiiblikeinschê partij te New Vork.
IIcc wordt volgens den correspondent van
«Ie „News Chronicle" te New Vork zoo
goed als zeker beschouwd dat de senaat
op een nieuw onderzoek zal aandringen
n het hecle drankveifbodsprobleem. Vier
jaar lang is Campbell door de, .natten"
van New Vork verfoeid wegens zijn in
vallen in hotels cn restaurants. Thans is
de stemming ton aanzien van hem ine eens
omgekeerd want hij heeft bij zijn aftreden
verklaard, dat de ervaring hem geleerd
heeft dat het drankverbod een gevaarlijke
fout is.
Parijs, 3 Juli. (V. D.) De juryrecht
bank te Loire heeft Woensdag oen moorde
naar ter dood veroordeeld, die door zijn
cynisme de leden der jury cn den voorzit-
t.ei bijna tot wanhoop brachten.
In het begin van dit jaar had do' thans
veroordeelde een avond doorgebracht bij
kennissen. Bij zijn vertrek had hij den
zevenjarigen zoon van zijn vriend uit de
woning gelokt. Hij - nam het kind mee
naar een stille plek aan de rivier, waar hij
zich aan het knaapje ve#rgrcep en het
daarna met een zakmes doodde. Nadat hij
het lijkje met takken had bedekt, begaf hij
zich weer naar dc woning van zijn vrien
den en bood zijn hulp hij het zoeken naar
den knaap aan. Den volgenden dag begaf
hij zich weer naar do plek van den moord,
verstopte het lijk cn was toen zoo brutaal
zich ter beschikking van de politie te stel
len voor het doen van nasporingen Hij zou
wellicht nimmer zijn gearresteerd, wanneer
hij zich niet in dronkenschap door een on
voorzichtige uitlating verraden had.
De moordenaar hoorde het vonnis
lachend aan.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
767.1 te Haparanda.
Laiagsto barometerstand:
717.6 te Isafjord.
Verwachting:
Zwakke veranderlijke
wind, later uit O. richtingen,
gedeeltelijk bewolkt, waar
schijnlijk droog, behoudens
kans op onweer. Iets war
mer.
LANGEST.-AAT 49-51, Tol. 190
Zijde - Flop - Flor met Zijde.
Moderne Tinten.
langestraat 63 - - tal. 88
zeegras, wolvlok, kapok en
paardenhaar matrassen,
onze naam op dit gebied is uw
garantie, vraagt prijsopgave.
Tfowijfleqer.
Wenken In 0 -v-,
hot belontf
•.anriJck-uii J; f*
Rttchani*A
llnmioboar xuor icderen Aulo-eiVenaar.
I/.. ww./-r. I
Zal de burgeroorlog in China
thans eindigen?
Nanking, 2 Juli (V.D.) Offecieel wordt
gemeld dat dc regeeringstroepen na eoh slag
van 3 dagen een beslissende overwinning
hebben behaald op de troepen van
Ivwangsi en de communistische opstande
lingen.
Do regecringstroepen leden een verlies
van 5000 man aan dooden en gewonden.
Dc opstandelingen van 13.000. Door deze
overwinning zijn 17 divisies der regeerings-
lroepen voor den strijd tegon de Noordelijke
beschikbaar gekomen.
Peking, 3 Juli (V.D.). De nederlaag der
Noordelijken in Zu»d-China zal ook politie
ke gevolgen hebben. De leider der Kwo
Min tang-Partij Wang heeft generaal Yen
een wapenstilstand met Tsjang Kai Sjok
voorgesteld om een conferentie bijeen te
löopcn. Wang hoeft verklaard, dat beide
partijen financieel zoo verzwakt zijn, dat
voortzetting van don burgeroorlog in Chi
na buitengewoon ernstige gevolgen moet
hebben. Geen der partijen heeft geld om den
oorlog voort te zetlen. Wang heeft z'ch be
reid verklaard den) te nemon ami aon vre
desconferentie te Moekden.
BEPERKING VAN DEN TARWEBOUW?
Stabilisatie der wezeldmarkt
van Amorikaansclie zijde.
Washington, 3 Juli (V.D) Het Mi
nisterie van Landbouw heeft, oen overzicht
gepubliceerd van den stand van den we-
i'ckltarwebouw. In dit overzicht wordt ge
wezen op de noodzakelijkheid van de be
perking van de oppervlakte voor tarwe-
bouw en van de exploitatiekosten om den
larwebouw gedurende de eerstvolgende zes
tot tien jaar loonend te maken. Er wordt
verder op gewezen, dat dit de ecnigo moge
lijkheid schijnt om de wereldmarkt te sta-
biliseeren, daar tegenover een toenemende
productie geen grootére vraag bestaat.
ONTPLOFFING IN EEN BADKAMER.
Vijf gewonden.
Berlijn, 3 Juli (V.D.). Hedenochtend
heeft in een badkamer in een huis in de
rnnsbrueckerstrasse een bcnzineontploffiug
plaats gehad. Vijf personen, o.w. twee kin^
deren, werden ernstig glwond.
