HET WANTROUWEN TOEGENOMEN
DE EEMLANDEB
Dinsdag 15 Juli 1930 Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 13
Buitenlandscn Overzicht
Massaproces tegen
Hitlerianen
18 verdachten
STORMRAMP IN JAPAN
110 slachtoffers
NA HET RAPPORT VAN
SIMON
De Dominion-status
Fa. L. J. Luycx en Zn.
DAMES KOUSEN,
Eenheid in de Kwo Min
Tang hersteld
Een parlement in
Noord-CIüina
GEWELDIGE FABRIEKS
BRAND TE EISENACH
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10. per maand 10.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maande» f 3.-% Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 311
DAGBLAD
Dl IC nFR mVPHTFNTIFN vu 1-4 rcgtl, f 1.05 met inbegrip v«n een bewijsnummer
utn Auncnicnio elktre(|e] mctr f025 LlcfdBdlghe,d,.adverte„„(D voord.
helft van den pri|«. Kleine Advertentie,, „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 rc(*U
50 cent, elk. regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I,—Bewijsnummer eatw 1 0-W
Do ficancieele onveiligheden in
Duitschland. Artikel 48 in wer
king?
De financieöle moeilijkheden in Duitsch-
irid dateeren niet van den laatsten tijd,
'.aar ze zijn thans wel pijnlijker dan ooit.
Nog niet lang geleden is er een minister
over gestruikeld, dr. Moldenhauer, en het
hccle kabinet dreigde mee tc gaan. Het
kabinet herstelde zich echter spoedig en
de pogingen om de nieuwe dekkingsvoor-
stcllcn bij den Rijksdag ingewilligd tc krij
gen zijn sedert onverpoosd voortgezet.
Echter, met buitengewoon gering resul
taat. De Duitsche regeermgspartijen heb
ben hun meegaandheid getoond, maar dat
helpt niet voldoende. Zij vormen nog altijd
geen meerderheid, en al staan zij schou
der aan schouder achter de Regeering
daarmee zijn de financiëele wetsontwer
pen niet te redden.
liet kabinet heeft water in zijn wijn ge
daan, wat in dit geval beteekent, dat het
den hoofdelijkcn omslag in het regee-
ringsontwerp heeft opgenomen. Dit uit
sluitend mot de bedoeling om dc Duitsch-
Nationalen verzoenend tc stemmen. Maar
ook dit zoete gefluit heeft den vogelaar
niet mogen baten. Of, om een ander beeld
te gebruiken: het aas is zoo aanlokkelijk
mogelijk gemaakt, maar desondanks bijt
de snoek niet. In den loop van een confe
rentie, die minister Schiele gisteren met
graaf Westarp had, is gebleken, dat ook
de gematigde vleugel der Duitsch-nationa-
len niet bereid is de regeering 1e steunen.
Het. is niet uitgesloten, dat enkele leden
van de Duitsch-nationale fractie zich van
stemming zullen onthouden, maar hun
aantal wordt niet hooger geschat dan 5.
terwijl de rcgecringspartijen minstens 30
40 stemmen tekortkomen.
Het is te begrijpen, dat men in Duitsch
land maar ook elders met spanning uit
ziet naar wat Brüning thans zal doen. Zal
hij nog met andere partijen tot overeen
stemming trachten te komen? Er zijn po
litici die meencn: met. de sociaal-democra
ten. Maar dat zou hier wel eens op neer
kunnen komen dat andere, rechtsgeoriën
teerde» partijen hun toegezegden steun
weer intrekken.
Gemakkelijk is zijn positie niet!
dat van verschillende zijden, aange-
In dit verband is het niet onbegrijpelijk,
stuurd wordl op toepassing van artikel 48
uit de Grondwet. Dit z.g: dictatuurshrtiker'
houdt in, dat in bepaalde noodsomstan-
digheeïen de Rijkspresident wetten kan
doorvoeren buiten den Rijksdag om.
Het zou de eerste maal zijn sinds de in
voering van de grondwet van Weimar, dat
dit artikel van kracht werd. Maar niet ten
onrechte wordt door de linksclie pers ge
waarschuwd voor het gevaarlijke prccer
dent. Naar den geest van het artikel en
zijn toelichting toch heeft de wetgever
hier hoofdzakelijk en misschien wel uit
sluitend gedacht aan politie-maatregelen
in tijden van nood: „Wenn im Deutschen
wird"
Reiche die öffentliche Sicherheit und Ord-
nung erheblich gestort und gefahrdet
wird"
Wanneer echter thans een door republi
keinen geleide regeering van dat nood-arti
kel in andere gevallen gebruik maakt, mag
men verwachten, dat een andersgezin de re
geering art. 48 eveneens toepast als het
haar gelegen komt.
Wat kan hieruit volgen?
Dat bij toepassing van art .48 hel republi-
keinsch princiep gevaar loopt.
Het is niet diabolisch om te veronder
stellen, dat zekere groepen zoo vierkant te
gen de regeeringsvoorstellen stelling ne
men, juist omdat zij niets liever zouden
zien dan dat artikel 48 in werking kwam.
Daarmee toch zou openlijk gedemonstreerd
zijn, dat het parlementaire stelsel zichzelf
machteloos heeft geslagen.
Of de financiëele toestand van het Rijk er
door gered zou worden, slaat te bezien. Im
mers schrijft de grondwet voor, dat van de
getroffen maatregelen de Rijksdag terstond
kennis moet krijgen, die de bevoegdheid
heeft de maatregelen ook weer ongedaan te
maken. Ging dat gebeuren, dan zou vermoe
delijk de Rijksdag 1och ontbonden moeten
worden wat men thans zoo graag vermij
den wil.
De nooddeur van art. 48 brengt, dus maar
een zeer tijdelijke oplossing, en de feitelijke
moeilijkheden zijn. er niet door van de baan.
Bovendien haalt men er iets mee naar bin
nen, dat op den langen duur het. bestaan
van de Duitsche republiek in haar grond
slagen bedreigt.
BANKIER NEERGESCHOTEN IN EEN
RECHTSZAAL.
Een geval van wraak.
New York, 15 Juli. (V. D.). Groote op
schudding werd gewekt tijdens een recht
bankzitting in een zaal van de rechtbank
van Los Angelos toen een zekere F. de Keato
in de. geheel gevolde rechtzaal den bankier
en politicus Motleyh Flent voormalig Direc
teur Generaal der posterijen te Los Angelos
plotseling neerschoot. De dader werd na
tuurlijk onmiddellijk gegrepen. Keato ver
klaarde dat hij zich op Flent had willen
wreken, omdat deze hem met zijn bank had
geruïneerd.
Flent was onmiddellijk dood. U. ai.
Het zal een maand
duren
Dc mijnramp In Hausdorf.De bijzet Ung der slachtoffers In het massagraf.
HET BERGINGSWERK INNDE MIJN
TE HAUSDORF.
Hot werk vordert slechts lang
zaam.
Hausdorf, 14 Juli (V.D.). Het bergings
werk van. deslachtoffers van de ramp in
de Wenzeslaiis-mij.il te Hausdorf rnaakt zeer
langzame vorderingen. Sedert Zaterdag zijn
geen lijken meer geborgen'. De reddingsbri
gades werken' zonder gasmaskers, maar op
zeer korten afstand van hen staan mannen
met rcddingsmateriaal gereed. Bij het op-
ruimingswerk stuit men niet meer op ge
vallen steenmassa's, maar op kolen, en het
zal nog wel geruimen tijd duren, voor de an
dere lijken gevonden zijn.
HET VLOOTVERDRAG IN HET
LAGBRETtJIS.
Mac Donald over de Fransch-
Italiaansche besprekingen.
L o n<d e n, 14 Juli. In het Lagerhuis heeft
Alexander, de eerste lord der admiraliteit,
m eerste lening het wetsontwerp ingediend
tot goedkeuring van het Vlootverdr&g van
Londen.
Mac Donald gaf uiting aan de tevreden
heid der regeering bij het vernemen van
dc Frandsch-Haliaanschc schikkingen, om
de hervatting der besprekingen over de
vlootkwes.tie te bevorderen. Hijhoopt, dat
de-Fransch-Italiaansche besprekingen de
werkzaamheden der. conferentie van Lon
den zullen voltooien.
Berlijn, 11 Juli. (V.D) Voer het derde
iandsgerftcht begon heden, het pYoc.es legen
IS nationaal-socialisten, die beschuldigd
worden vgn doodslag. De beklaagden na
men. deel aan een schietpartij te Rocntgen-
tal op 5 Maart j.ltusschen een corps
tamboers van de jeugdleden der' Reichs-
banner cn een stormafdecling der natio-
haal-socialisten waarbij de communist
Kubow werd gedood. Alle beklaagden ont
kennen geschoten te hebben eg beweren,
dat integendeel door de Reichsbanner-
jeugdgroep op hen geschoten is. Dit pro
ces is een der grootste politieke geweld-
processen, die men te Monbit heeft behan
deld, en men schat, dat het proces een
maand zal duren. Kort na 9 uur hedenmor
gen wns de publieke tribune reeds geheel
bezet. Tien der beklaagden, die zich op
vrije voeten bevinden, begroetten de acht
anderen, toen dezen uit het huis van. bewa
king arriveerden, mot den Ilitler-roep.
Tokio, 14 Juli. (V.D.) Boven Korea
heeft volgens een officieele rnsdedoeling
een hevige wervelstorm gewoed, wélke
vooral Sceoel geteisterd heeft. Zeventig
personen zijn omgekomen en 35 worden er
vermist, verscheidene duizenden gezinnen
zijn dakloob.
Tokio, 14 Juli. (V.D.) Volgens nadere be
richten is het aantal slachtoffers 110.
Het scheepvaartverkeer tusschen Dairen
en de Chineesche en Japansche havens is
stop gezet.
Het zeeverkeer tussche'n Sachalin cn Ja
pan is ook verbroken.
NOODWEER IN ITALIc.
Hevige aardschokken in Toscana.
Rome, 15 Juli (H.N.) in het gebied van
Toscana werden Zondagnacht tegen 11 uur
op verschillende plaatsen hevige aard
schokken waargonomen. waaraan een on-
deraardsch gerommel voorafging. Er wor
den o a. aardbevingen uit Cascina gemeld.
Gelijktijdig wordt uit alle hoeken van Ita
lië sterk noodweer gemeld. In Triest is de
temperatuur van 35 tot 15 graden gedaald
BRITSCH IN DIE
Ook verzet der vorsten
staten verwacht
Vele conservatieven zijn van oordeel, dat
de Britsche regeering zich vast moet hou
den aan het rapport der commissie Simon,
en dat, zoo een conferentie rond de groene
tafel moet plaats hebben, dat rapport den
hoofdschotel der besprekingen moet vor
men, dat het rapport derhalve het grond
plan der toekomstige hervormingen dient te
blijven, en dat Indiërs wel verbeteringen
zullen kunnen voorstellen, maar-zonder de
beginselen van het rapport aan tc tasten.
Over die beginselen zouden zij eigenlijk zelfs
niet mogen spreken.
Daartegenover heeft Lord Ir win eon an
dere gedragslijn gekozen: hij heeft de groo
te waarde van het rapport erkend, maar
daaraan toegevoegd, dat de conferentio iii
haar besprekingen volkomen vrij zal zijn,
zoo schrijft men uit Londen aan het Va
derland.
Deze conferentie zal inderdaad driezijdig
zijn, want zoowel de Indiërs als' Groot-Brit-
tanje en de Vorsten Staten zullen er hun
afgevaardigden hebben. Zooals de Indische
leden vrij zullen zijn de plannen, die hun
wenschelijk mochten lijken, tér bespreking
aan tc bicden, zoo zullen ook dc Britsche
leden die vrijheid genieten en er dus voor
kunnen zorgen dat het rapport der com
missie Simon tot'zijn recht komt. Dit nog te
eer, wanneer, gelijk de Times wil, Simón
zelf lid der conferentie wordt.
Irwin gaat daarbij uit van de overweging,
dat een Round Table Conference, welke aan
het rapport-Simon gebonden zou zijn, een
voudig niet plaats zou hebben of althans
door een zoo groot deel der Indische, na
tionalisten geboycot zou worden, dat. haar
besprekingen geen vrucht zouden dragen.
Het wantrouwen is toegenomen.
Het rapport der commissie Simon heeft
het wantrouwen tegen Groot-Brittanje aan
zienlijk doen stijgen. Lord Irwin zei in zijn
redo van deze weck, dat dc in zijn procla
matie van November uitgestoken hand dooi
de Indiërs niet gcnereuselijk aangenomen ïs
In Groot-Brittanje wordt 'hem nog altijd
verweten dat die rede, door den Dominium
'Status te vermelden, een groote flater was.
Zijn doel met die vermelding was echter
Alleen, -de wantrouwende Indiërs het ver
trouwen in de 'oprechtheid van Groot-Brit-
t'(injes intenties te-hergeven. Als een flater
zou men de proclamatie .achteraf ten hoog-
sle in het licht van het rapport-Simon kun
nen beschouwen. Tot op het rapport was de
weg'naar den ijl het vooruitzicht gestêlden
Difcminum Status altijd zeer vaag gebleven.
Dé Indiërs verwachtten de nadering van
di<^n status door c.cn flinke uitbreiding van
hun zelfbestuur in het centrum.
Ilct- rapport heeft -nu voor het eerst den
we;f, dien Indii? naar het oordeel der com-
rnisfeie naar Mpm'mium Status,te doodoopen
zal hebben, met rij scherpe lijnen gctec-
kenfll. Die' weg blijkt nu uiterst lahg en
uiteist. moeilijk. Het doel lijkt daardoor
noodzakelijk eel verder afgekomen, terwijl
de opistandigheden, waaronder Irvvins pro
clamatie in November uitgesproken^ werd
er toé leidden, dat clc Dominium Status toen
eerder iets dichterbij gedroomd werd: Dat
de Iniliërs uitbreiding van zelfbestuur altijd
van Uitbreiding van hun bevoegdheden in
het centrum vcrwachttén, cn dat juist in
dat centrum die bevoegdheden ongewijzigd,
onverbeterd zouden blijven, accentueert nu
het nog ver afliggen van den Dominium Sta
tus en maakt de onvermijdelijke uitwerking
van Irwins woorden in November tot een
flater, die allicht niet begaan zou zijn, wan
neer Irwin de bedoelingen der commissie
voldoende gekend had. Dat de Indiërs zelf
door oen cn ander hun wantrouwen hebben
voelen groeien, spreekt daarom vanzelf.
Dat wassen van het wantrouwen heeft
échter ook nog andere redenen. De Indiërs
mogen het rapport volgens de Britsche
schrijvers dan slecht bestudeerd hebben
eenige van zijn implicaties blijken toch
scherp genoeg tot hun aandacht doorge
drongen. Stel dat men het federaal beginsel
aanvaardt, en dus toegeeft, dat van een ge
zonde staatsregeling pas sprake zal zijn
wanneer Indic Britsch-Indië en do Vor-
sten-Staten tezamen een eenheid vormt
en Britsch-Indië uit op bevredigende wijze
zelfbesturende provinciën bestaat. Uit de
premissen volgt, dat Groot-Brittanje Indie
den vollen Dominion Status pas zal toeken
nen, dat de Indiërs dus eerst volledig ais
tot zelfbestuur bekwaam erkend zullen wor
den, niet alleen wanneer alles in dc pro
vincién naar wensch gaat, maar ook, wan
neer de Vorsten-Staten tot de federatie toe
getreden zijn.
Dat de Vorsten voorshands heel weinig
voor federatie voelen, spreekt van zelf en is
al duidelijk gebleken. I-Ioo vollediger het
zelfbestuur in Britsch-Indië wordt, hoe ster
kcr op deze vorsten de aandrang zal worden
om hun autokratisme tc laten varen. Uit
zich zelf zullen zij dus niet gauw tot toetre
den overgaan. Hun toetreden zou echter
onder de regeling van het rapport voor de
Britsch-Indièrs een groot nationaal belang
zijn en deze zullen in de Vorsten Staten
daarom een agitatie ten gunste van fedc-
ralisatie beginnen. Verzetten dc vorsten
zich tegen die agitatie, dan zal deze tegelijk
en onvermijdelijk het karakter van agitatie
tegen den in deze staten hecrschenden be
stuursvorm krijgen.
Nu meenen de nationalisten in Indié, dat
de vorsten in hun weerstand tegen deze
agitatie door Groot-Brittanje gesteund zullen
worden, zoodat van dezen kant Groot-Brit
tanje in staat zou zijn op grond van de hou
ding der Vorsten-Staten (hun weigering n.l
om tot de federatie toe te treden) de verwe
zenlijking van den volledigen Dominium
Status tegen te houden.
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand:
765.9 tc La Coruna.
Laagste Barome t erstand
751.1 tc Den Helder.
Verwachting:
Meest matige W. tot Z.
wind, tijdelijk opklarend met
nog kans op regenbuien, la
ter waarschijnlijk weder toe
nemende -bewolking met re
genbuien. Weinig verande
ring in temperatuur.
LONGEST. AAT 40-51. - Tel. 180
Zijde - Flop - Flor met Zijde.
Moderne Tinten.
Verschenen^-*'
'an Cissy van Mar.weM 11 yyyXO
Emmy Belinfnr.le-Belw/antelp
Feng aan 't hoofd der nieuwe
Regeering?
Londen, 14 Juli. (V. D.). Volgens een te
legram uit Peking zouden de linker-vlcugel
en de rechter-vlcugel van de Kwo Min Tang,
die sedert den dood van Dr. Socn Yat Sen.
in 1925 gescheiden waren, besloten hebben
zich weer te vereenigen.
De partij heeft een verklaring gepubli
ceerd, waarin het herstel van re eenheid
wordt bevestigd en waarin verklaard wordt,
dat do Kwo Min Tang voornemens is een re
geering te vormen. Zij zal de functie van
het parlement van Noord-China waarne
men totdat een volksvertegenwoordiging zal
kunnen worden gekozen. De herstelde een
heid beteekent een versterking van de
macht van het Noorden dror' het vormen
van een grondslag voor een constitutioneele
regeering. Men neemt aan, dat generaal
Feng aan het hoofd der nieuwe regeering
zal komen te staan.
Peking, 14 Juli (V.D.) De voormalige
voorzitter van de Kwo Min Tang, .Wang
Tsjang Wey is belast met de vorming van
een nieuwe centrale regeering.
Een fofale schade van een
half millioen mark
F. is en ach, 14 Juli. (V.D) Alhier heeft
heden een der geweldigste fabrieksbranden
gewoed, die men zich hier herinrieren kan.
In Hoerselberg, een der belangrijkste lak
en duimstokfabrieken van Duitschland,
brak in de lakinrichting, toen het perso
neel deze reeds vprlatcn had. door ?nbe-
kende oorzaak een groote brand uit, dia
zich snel uitbreidde. Groote voorraden lak.
hout en spanen stonden weldra in lichter
laaie. De brandweer kon niets uitrichten
cn moest zich beperken tot het nat houden
van de belendende perceelen, dabr door de
ontzettende hitte de balken van deze hui
zen reeds begonnen te gloeien. Ongeveer
drie vierde gedeelte van het fabriekscom
plex werd door het vuur verwoest. De 150
arbeiders, die hier werkten, zijn voor lan
gen tijd werkloos geworden. De totale scha
de wordt geraamd op ongeveer een half
millioen mark.
