AMTOSFOCffilSCH DAGBLAD
BUITENLAND
Umuider Vischhandel
H. GLASTRA Co. N.V.
DE KRAKATAU UIT DE LUCHT
Donderdag 31 Juli 1930
.DE EEMLANDEü?
29e Jaargang No. 27
DERDE BLAD
Hoe het gist in den staat
Parahyba
Ongehoorde druk op de
kiezers uitgeoefend?
Amerika's maatregelen
tegen Rusland
Speelt de politiek
heelemaal geen rol?
is en blijft alleen gevestigd
Utrechtschestraat 40
Telef. 92
IJmuider Vischhandel H. GLASTRA Co. N.V.
isen blijft alleen gevestigd Utrechtschestraat 40
Telef. 92 EET MEER VISCH
TSJANGSJA IN VLAMMEN
Plunderingen op groote schaal
BOMAANSLAG OP EEN
FABRIEK
EEN
ZEER INTERESSANTE
TOCHT
Gloeiende gesteenten
De nieuwe politieke
formaties in Duitschland
Scherpe kritiek op de houding
der sociaal-democraten
MACKENZIE KING GAAT
HEEN
Uitvloeisel van de verkiezings
nederlaag
Scherpe kritiek geoefend op de
federale regeering van
Brazilië
Men schrijft ons uit Den Haag:
Dezer dagen is in de pers eeri beticht
verschenen betreffende moord up
'dodo Pessöa, gouverneur van Parahyba,
oon staat van Je republiek Bfazhiè. Daar
bij meldden dc bladen, dat de vermoorde
een broei' was van den heer Epitacio Pes-
csóa, rechter in het Permanente Hof van
Internationale Justitie cn oud-presidont
van de republiek Brazilië.
Gisteren deelde rechter Pcssóa ons mede
dat laatstgenoemde mededeeling onjuist
\\os. De heer Joao Pessóa was niet zijn
broer, maar zijn neef.
Tijdens dit onderhoud kwam rechter Pes
sóa te eprekon over een communiqué, door
de Brazlliaansche regeering aan de pats
gegeven, waarin zij beweert, dat „de be
treurenswaardige gebeurtenis 't uitvloeisel
is van plaatselijke politieke hartstochten,
welke cenigen lijd geleden oplaaiden" in
den staat Parahyba.
De federale regeering, zei de heer Pes
sóa, heeft verzuimd daarbij in hot licht te
stollen, dat deze hartstochten zijn opge
wekt door haar politieke vrienden en op
duidelijk waarneembare wijze door haur
zelf zijn aangewakkerd. In dit. verband
deelde rechter Pessóa de volgende bijzon
derheden mede:
De president van Brazilië wordt door
rechtstreeksche volksstemming gekozen. De
verkiezing geschiedt op 1 Maart om de 4
jaar.
Bij do laatste verkiezing, welke in Maart
j.ï. heeft plaats gehad. 6teldo do toenma
lig© president ai<> candid a-af, om "hem in
het presidentschap op te volgen, een per
soonlijken vriend voor. Drie van de bonds
staten, Rio Grande do Sul. Minae Geracs en
Parahyba, verklaarden zich tegen deze
candidatuur. Dit was voldoende voor den
president om tegen die staten de meest
scherpe repressaille- en onderdrukkings-
maatregelen te nemen.
In Parahyba bijv. begonnen twee maan
den voor de verkiezing zijn vrienden wa
pens en munitie bijeen te brengen op een
plaat6 in het binnenland van den staat en
stonden deze, nauwelijks vijf dagen voor
de uitspraak der kiezers, versterkt door
allerlei misdadigers uit de naburige staten,
in massa op met de wapenen in de hand
en overmeesterden de stad Princeza en an
dere volkrijke centra, terwijl zij do km
zore dwongen te stommen voor den candi
daat van don president der republiek en
den gouverneur Jofio Peesöa dreigden af te
zetten. Deze, zooals volkomen begrijpelijk
is, nam zijn maatregelen om de beweging
te onderdrukken. Toen gebeurde er een
ongehoord feil: de president van de repu
bliek liet den staat Parahyba blokkeeren
door oorlogsschepen en troepen van het le
ger, om to beletten, dat de president JoAo
Pessóa munitie kon ontvangen uit. andere
staten of het buitenland, om hot hoofd te
bieden aan de opstandelingen. Tegelijker
tijd konden de opstandelingen zich vrijelijk
voorzien van alle soorten oorlogsbehoeften
en op munitie, welke hun is afgenmocn,
heeft men do merken van de fabrieken der
bonjsregeering kunnen lezen.
Maar de heer Jofio Pcasóa. iemand
van buitengewone geestkracht, richt
te inmiddels een fabriek op, waarin
de verbruikte patronen van de opstand©
lingeri ophieuw werden geladen cn liet ver
der twee vliegtuigen uit het buitenland
door de lucht komen. Met behulp van een
en ander slaagde hij er in de opstandelin
gen op do vlucht te slaan en hij was don
toestand vrijwel volkomen mééster, toen
één der ondcraanvoerders van de rebellen,
Du arte Dautas, steunende op dc bescher
ming, welke hij tot dusver genoten had on
ongetwijfeld op de straffeloosheid rekenen
de, liem vermoordde.
Het misdrijf werd bedreven op klaar
lichten dag in de hall van eert hotel, ge
legen aan de hoofdstraat van Pernambuco,
een groote buurstaat van Paranyba, waar-
hoop president Joflo PMSóa zich liad bege
ven, om de opening van een hospitaal bij
te wonen.
kleeding gekleed, in colonnes door de stad
zouden hebben gemarcheerd met roode
vaandels en vlaggen en onder het zingen
van de „Internationale". Deze stoet zou
voorafgegaan zijn door de plaatselijke mu
ziekkapel van de rijksweer. Hat ministerie
van de rijksweer deelt hieromtrent, mede,
dat dit bericht in groote trekken juist is.
De Arbclter- Turn- und Sportbond had
voor zijn feest de medewerking ingeroepen
van een rijksweerkapol. Hiervoor bestaat in
het algemeen de bepaling, dat dergelijke
vereenigingsfee6ten geen politiek karakter
mogen dragen. De organisatoren hadden
een overeenkomstige verzekering gegeven,
waarop de rijksweermuzikanten verlof kre
gen om in burgerkleeding aan het feest
deel te nemen. Achter de kapel werden in
derdaad roode vlaggen en vaandels mee
gedragen, terwijl ook dc Internationale is
gezongen.
Deze aangelegenheid wordt nader onder
zocht, zoodat in het huidige stadium nog
geen verdere mededeelingen kunnen wor
den gedaan.
New York, 30 Juli (V.D.). Uit Washing
ton wordt gemeld, dat het Witte Huis of
ficieel verklaart, dat van een algomeencn
boycot van sovjet Rusland, zooals van vele
zijden wordt geêischt geen sprake zal zijn.
IHef schijnt, zelfs, dat het departement van
de schatkist zelf reeds, wat. den invoer van
houtpulp betreft, don terugtocht aanvaardt.
Gisteravond Iaat word bekend gemaakt,
dat de onderstaats-secretaris voor handel
nogmaals een onderzoek zal instellen naar
do weigering van een invoervergunning
voor de reeds in de haven liggende schepen.
Het Witte Huis verklaart met nadruk, dat
bij het al cf niet toelaten van uit Rus
land aangevoerde producten geen enkele
politieke overweging een rol speelt, doch
slechts dc bepalingen van de taripfwet, die
geen invoer van niet door vrije arbeiders
vervaardigde of verladen producten toe
staan.
De vice-president van do American fede
ration of Labour heeft thans aan de orde
gesteld de kwestie van den invoer van Ita-
liapnschc producten, aangezien die voor eop
deel onder facistifichen dwang vervaardigd
zouden worden.
rusland maakt gebruik van
duitsche werkkrachten.
Berlijn, 29 Jul'- <H- H.) Volgens Mn
bericht ia een der Russische bladen is de
sovjotregoering voornemens in de Russi
sche fabrieken 200 Duitschc ingenieurs en
1000 Duitsche geschoolde arbeiders, die een
bijzondere opleiding ontvangen hebben, te
werk to stéllen.
een klacht over een rijksweeh-
muz1ekkapel.
Berlijn, 2 9 Juli. (V. D.) Heden bracht
de Völkiseho Beobachter liet merkwaardige
bericht, dat Zondag j.l. te lilm een turn- en
sporffeest gehouden «as, waarbij de deel
nemers <m deelneemsters, in, lichte sport-
Eet meer Visch!
25 ci. per pond.
PRIJZEN VOOR DEZE WEEK:
KABELJAUW, niet uitgesneden
dikke moten
staartstuk
BAKSCHOL, vana!
KOOKSCHOL, vana!
BAKSCHELVISCH, vana!
KOOKSCHELVISCH
TARBOT
uitgesneden
KOOKTONG
BAKTONG
Alle soorten vcrsche Noord- en Zuiderzeeviscb. lederen dag verscbe
aanvoer. Levende Zuiderzecbot, verscbe garnalen, zonteviscb, stokvisch.
gerookte zalm enz. De meeste soorten vischconserven.
THUIS BEZORGEN ZONDER VERHOOGING.
Onze overheerlijke gebakken visch. Zaterdags, nam. steeds garnalen
croquetten en vischkockjes verkrijgbaar.
4
40
m
V
0
40
M
0
4
20
ff
9
50
0
'4
V
0
15
it
p
4
30
tf
m
0
.75
80 I,
M
4
95,
100 .1
W
II
180,
I90„
ff
O
00
190
11
Communistische terreur
in China
een valsche getuigenis
afgelegd.
Wegens pressie van de autori
teiten.
New York. 30 Juli. (V. D.) Uit San-
Francisco wordt gemeld, dat John Macdo-
nald thans voor de Californische rechtbank
onder cede heeft verklaard, dat hij in 1910
een V3lsche getuigenis heeft afgelegd, ten
gevolge waarvan Thomas Mooney en War
ren Billings, onder beschuldiging van een
bomaanslag te hebben gepleegd, werden
veroordeeld.
Macdonald verklaarde, dat hij indertijd
(ot het afleggen van deze valschc getuige
nis door de autoriteiten was gedwongen,
die, toen hij aanvankelijk weigerde, not
zoo lang pressie op hem bleven uitoefenen
en hem zelfs met vervolging dreigden, tot
hij eindelijk toegaf.
Londen, 30 Juli (V.D.). Dc verdere be
richten uit China melden, dat de door de
communisten veroverde stad Tsjangsja in
vlammen staat. Do communisten, die aam
vnnkelijk een losgeld van V/t millioon gul
den hadden geöischt hebben thans alle re-
geeringsgebouwen en do buitenlandschc
eigendommen verwoest en in brand gesto
ken. De plunderingen duren voort. Ver
scheidene Chineesche zakenhuizen en kan
toren, o.m. ook het gebouw van de Stan
dard Oil en de Texas Oil Company, werden
platgebrand. Volgens Japanschc berichten
zouden ook het Japanschc Consulaat en
ziekenhuis, benevens 12 gebouwen van de
provinciale regecring en vrijwel alle mis
siehuizen, alsmede de kerk met den grond
gelijk gemaakt zijn. Aan dc plunderingen,
die systematisch worden uitgevoerd, nemen
ruim 8000 roode soldaten deel. De buit
wordt als „onrechtmatig eigendom" der
kapitalisten onder de menigto verdeeld.
Meer dan 10.000 inwoners hebben de stad
reeds verlaten. Hot. aantal dooden is/ nog
niet bekend. Dc broeder van den gouver
neur en andere ambtenaren werden ont
hoofd. Do buitcnlandsehe kolonio, bestaan
de uit 91 personen,-werd door Engeïsche cn
Amcrikaansclie kanonneerbooten gered. De
Amerikaansehe kanonneerboot „Palus"
werd door de communisten beschoten cn
moest dc Europeesche vluchtelingen op een
Engelschen oorlogsbodem overbrengen.
Omtrent het lot van het Engeïsche consu
laatsgebouw, dat een waarde van 5 mil-
lioen vertegenwoordigt, is nog niets be
kend.
De stad Tsjangsja is dc hoofdstad van de
provincie Hoe Na en telt bijna 500.000 in
woners. Een vijftal zendelingen heeft ge
weigerd de stad to verlaten.
De dader gedood
Soli n gen, 30 Juli (V.D.). In de fabriek
van de firma Ivlopp te Waid, waar sedert
cenigen tijd een deel van het personeel in
staking is, werd in den afgeloopen nacht
door eon onbekend gebleven man een bom
aanslag gepleegd. De onbekonde had een
pakket springstof, dat hij op een fabriek/)-
muur gedeponeerd had, door middel van
een metaaldraad met de hoogspanningslei
ding verbonden. Door een onvoorzichtigheid
explodeerde de ontplofbare massa echter te
vroeg, met het gevolg, dat de man letter
lijk in stukken word gereten. Op de plek
van het misdrijf vond men een geladen re
volver en een aantal scherpe patronen. Bij
de firma Klopp hebben reeds verscheidene
botsingen tusschen stakende arbeiders cn
politie plaats gehad.
Erupties van modder
en zwavel
Men meldt aan hel Haagscho Anela-kan-
loor d.d. 30 Juli:
De K.N'.I.L.M. hoeft op Zondagochtend 22
Juni j.l. oen vliegtocht georganiseerd naar
hot eiland Krakotau in Straat Soendn, om
er de erupties van den actie,ven vulkaan van
uit do hoogte gade te slaan. Doze toch!
heeft onder zeer gunstige weersomstandig
heden plaats gehad, en de passagiers van
bovengenoemd vliegtuig hebben naar har
telust genoten van den onvergetolljken aan
blik dien dit schouwspel oplevert. Een der
verslaggevers van bet Soerabajasch Han
delsblad maakte don tocht mede.
Ten 9 uur voorm. «-aren alle passagiers
op het vliegveld Tjililitan aanwezig, en om
8.5 startte het vliegtuig, bestuurd door den
hear Moll, die ons in cnkclo seconden op
plm. SOO meter hoogte bracht. Hooger,
steeds hooger, gaat het echter, totdat de
altlmètro" 850 aanwijst, welke hoogte we
goruimen tijd behoudon.
Een magnifiek vergezicht doet zich thans
aan ons voor.
I.inks de machtige (oppen van den Salak,
den Halimoen en den Kendang. onder ons
de laagvlakten van de residenties Batavia
en later Bantam, en geheel rechts de Java-
zee, met haar helder blauw water. De dam
metjes der irrigatiewerken geven aan het
laagland het aanzicht van een legkaart,
terwijl de diverso rivieren zooals de T.|i
Angke, Tjisedano, Tjidoerian cn Tji Ood-
joeng, den indruk maken van smalle kron
kelslootjes, die hun bruin gekleurd water
in den grooten plas uitstorten.
Naarmate we het Westelijkst gebergte van
Java naderon. wordt de hoogte opgevoerd
en wijst de hoogtemeter achtereenvolgens
900, 10p0, 1100 meier aan.
Daar heel \er heneden ons wat „kinder
speelgoed", dat den naam Serang en Pon-
'daglang draagt, rechts komt de Ramanbaai
in zicht, met haar vele eilandjes, in het
Westen begrensd door het s rij hoog ge
bergte van St. Nicolaaspunt. We houden
thans meer op de kust aan cn lalen den
hoogen G. Karang aan onzen linkerhand.
Met oen gemiddelde snelheid van Ito K.M.
passeeren wc ten 9.50 iets benoorden Java's
Idc punt de kust en bevinden ons dan bo
ven Straal Soonda.
Naar dc piloot ons thans mededeelt, is
door den uitkijkpost op Lang Eiland ken
nis gegeven, dat de krater ieder kwartier
aardmasSa's uitstoot die tot 600 Meter hoog
te komen. Dwars in den Weg wordt nu ge
passeerd; hot doet zich een on, voor als een
breed uitgeslagen stompe hoek. Eensklaps
heerscht in de ruime cabine een gespannen
aandacht, want recht vooruit vcrloonen
zich oenige witto rookpluimen op groote
hoogte. We komen nu nabij Sumatra's Zuid
kust waar de hoogo Radja Basa trots zijn
omgeving beheerscht
Om 10.10 pasooren wc links den hoogen
top van den Rakata op Krakatau, rechts
liggen Verlaten Eiland en Lang-Eitand, op
welk laatste duidelijk dc Hollandsehe vlag
is te onderkennen, die van den seinmast
van den uitkijkpost uitwaait.
Net tusschen deze twee eilanden in bc-
De centrumleider Kaas juicht de
opheffing der versplintering toe
speuren we een grooto ovale zwarte vlok
op het water, welke later blijkt een eiland
je te zijn, omgeven door het witte schuim
der branding. Aan den Westkant van dit
oilandje, dat bijna met het zee-oppervlak
gelijk ligt, een groote rondo poel mei ko
kend bruin water, do eigenlijke krater.
Voortdurend stijgen er witte zwaveldampen
uit op, terwijl daar omheen duidelijk de
gloeiende gesteenten zichtbaar zijn. die op
don rand liggend, nog liggen uit te gassen
Plotseling, oen sterkere actie in het bor
relend© water, on nagenoeg tegelijkertijd
schiet een enorme hooge zwarte zuil van
gitzwart© modder omhoog, omgeven door
wittige zwavelgassen en waterdamp, die
zich als dikke stapelwolken om de zwarte
loodrechte zuil groepceron, welk schouw
spel zich eenige seconden non 0119 oog blijft
voordoen, totdat dc wolken in den krachti-
gen wind verwaaien, on slechts de kokende
modderbrij overblijft. Wij cirkelen op een
hoogte van pl.m. 850 M. om den vulkaan
'neon on zijn hierdoor ln de gelegenheid, om
de erupties van alle kanten te bezien, ter
wijl de heer Hermanideo (de toekomstige
K.N'.I.L.M.-agent te Mcdan) opnamen van rle
mooiste momenten der uitbarstingen maakt
De zwarte, uitgestooten aard massa's, ten
deele gehuld in een kleed van helwitte zwa
veldampen door do zon bestraald, afstekend
tegon hot diepblauwe water, vormen een
onvergetelijke panorama.
Te 10.43 werd dö terugtocht aanvaard, het
vliegtuig volgde than* nagenoeg dezelfde
route als op de heenreis. Wij zagen weder
om op pl.m. 1100M. hoogte, daar heel ver
beneden ons, dat vredige tropische land
schap aan ons voorbij schuiven, wel een
schrillo tegenstelling met do woeste na
tuurkrachten, dio zich zoo juist aan on9
oog vertoond hadden.
Om even over half twaalf kwamen Priok,
Batavia en Meester-Cornelis in zicht, om
11.40 lag het Waterlooplein weder onder
ons, terwijl om kwart voor twaalf onze pi
loot zijn pasagiers veilig cn wel op den bc-
ganon grond terugbracht.
Een hoogst interessante tocht. AV-5Z
B e r I ij 11. 29 Juli. Het bestuur van hei
centrum hield heden in het rijksdaggen
bouw een vergadering, waarin do' voorzit*
ter van de rijksdagsfractie, dr. Kaas. sprak1
over den politieken toestond. #Zijn rede ia
te beschouwen nis dc program-verklaring
van het centrum bij den komenden stem
bus-strijd. In verbond met de nieuwe poli*
tioko formaties wees spreker er op, dat het
centrum elke poging, van welke zijde deze
ook moge komen, om te geraken tot ophef*
fing van de versplintering der politieke
partijen, met oprechte vreugde begrootte*
Juist in de burgerlijke middenpartijen was;
concentratie dor politieke krachten eon on*
afwijsbare eisch. Aan het naioopen van an*
dere partijen moest, thans oen eindo ko
men; slechts zakelijkheid kon redding bren*
gen. Geen vernietiging, maar behoud van
de democratie cn van het parlementaire
stelsel was het dool van het centrum.
Nooit hadden sociaal-democraten aan do
ware democratie on do van haar vcrant*
woordelijkheid bewuste politiek zoon slag
toegebracht als op den „zwarten Vrijdag'*
waarop de sociaal-democratie, baars on*
danks, hot streven naar vernietiging van
do republikeinscho cn democratische ge«
dachte steunde.
Hij hoopte, dat deze partij er zich wol
van bewust was. dat in de toekomst, in
Pruisen een coalitie-politiek alleon moge*
lijk is, wanneer in dc rijkspolitiek zooiets
niet meer zou voorkomen. Zij zou do ste*
righoid van de Pruisische coalitie over
schatten door te denken, dat zij een derge*
ïijke krachtproef nog eens kon probeeron.
Dr. Kaas verklaarde zeker te zijn van de
instemming der Pruisische vrienden, wan
neer hij vaststelde, dot er slechts óén Duit*
sche contrumpartij was, die, met machine*
raing van de wettelijke rechten der frac*
tics, niet slechts in de groote en beslissen*
de vragen, maar ook op het stuk der poli*
tleke strategie eensgezind naar haar doel
streefde.
Tenslotte besprak dr. Kaas de nieuwe
formaties en groepeeringen hij do rechter*
zijde. Hij meende, dat zich hier eon pro*
ces voltrok, dat een belangrijke factor kon
worden in de saneering van het politieke
cn parlementaire leven. Alles zou er van
afhangen, of do nieuwe groep opbouwend
werk wilde verrichten op republikoin9chen
grondslag, of dat ze wilde overgaan tot een
compromis met het verleden, wat den toe
stand ernstiger kon maken. HU meende
echter, dat een groot aantal leidende figu
ren, zonder het verleden te verloochenen,
thans onvoorwaardelijk de republiek wil
den steunen. De centrum-partij kon daarin
slechts oen nadrukkelijke bevestiging van
de juistheid van haar gevolgd beleid zien.
Da regeering Mackenzie King heeft, ge
lijk reeds bleek uit de eerste telegrammen
uit Canada, bij do vonkiezingen een zwara
nederlaag geleden. Gekozen ztjn 136 con
servatieven, 85 liberalen, 10 bocrenbondera,
3 socialisten, 4 progressieven en 2 onaf-
banketljken. Van vijf districten Is de uit*
slag nog niict bekend, maar de conserva
tieven hebbon dus op zijn mirwt een moer*
dertieid van 136 tegen 109 en op zijn hoogst
van 141—104. In olie provinciën, behalve
Quebec, zijn de liberalen verslagen en vnu
de elf liberale ministers zijn er zes niet
herkozen.
Ottawa, 29 Juli. Terstond nadat de
uitslag der verkiezingen bekend was, is de
regeering Maokenzie-Iiing afgetredon.
Mackonzie King verklaarde, dat hij alles
zou doon om den consorvatiovon leider R. B.
Bennett het overnemen der regceringsza-
ken zoo gomakkotijk mogelijk te maken. Hij
stelde den gouverneur-generaal voor Ben
nett zoo spoedig mogelijk met de vorming
van een nieuwe rogoering te belasten, aan
gezien hij zelf na afwikkeling van dc loo-
pende zaken zoo spoedig mogelijk wil aftre
den. i
engeland en het vlootverdrag.
Goedkeuring door 't Hoogorhnls,
Londen, 29 Juli. (H. N.) Het Hooger-
huis heeft hel Londenscho vlootverdrag
goedgekeurd, dat nog deze week voor de
verdaging van het parlement door den
koning zal worden onderteekoud.
anti-fascistische relletjes.
Naar uil Milaan wordt gemold, Is het tot
handtastelijkheden gekomen tusschen fas
cisten en anti-fascisten in het dorp Turro,
waarbij één man gowond is. Ook in het
vlek Seato San Giovanni ia het tot een der
gelijke botsing gekomen, waarbij zelfs ver
scheidene personen gewond zijn. a
