DE EEMLANDEB
Donderdag 14Augustus 1930 Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 39 j
Buitenlandsch Overzicht
Scherpe tegenstellingen
in Palestina
De Arabieren stellen
hun eischen
Zal Trotzki naar Rusland
terugkeer en?
Beweerde besprekingen in
Tsjecho-Slowakije
BUITENLAND
fortmann en
hehenkamp
bouclé karpet.
Turkscheiroependringen
Perzië kinnen
De helling van den
Ararat bezet
Beieren en Oostenrijk
door wolkbreuk
geteisterd
Het verkeer op ernstige wijze
ontwricht
Treviranus verzacht
zijn rede
De Vorwarts spreekt van een
aftocht
De gezondheid van den
paus
Deze laat niets te
wenschen over
ABONNEMENTSPRIJS - voor Amersfoort f 2.10. per maand 0.75, pst
weck (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afxonderlijke namroera f 0.05.
POSTREKENING 47910 IILEfOON INTERG 513
PRIift DFR ADVERTFNTIFM van «Qdsmct l*begrtp vo° ceD bewijsnummer,
elke nqt] mcer fo.25. Llefdadlghelds-advcrtcntlto voorde
helft vnn den prijs. Kleine Advertentlïn „KEITJES" bQ voorn!tbetaling 1 5 regels
SO cen^ elkt regel meer 10 cent, drlet&aai gjaatic» i l»rr« Bcwlisnomroer eittA f 0.0i
Opzienbarende redevoeringen
van Duitsche ministers. De
openbare meening in Frankrijk
in beroering.
VoïMgcn Zondag heeft dén der Duitsche
rijksministers, Trcviranus. een rede ge
houden, die nog al wat opzion heeft ge
baard in het buitenland. Vooral komt de be
roering tot uiting in een groot en invloed
rijk deel der Fransche pers, die erg boos is,
omdat Trcviranus nogal onomwonden de
herziening der vredesverdragen op den
voorgrond heeft geplaatst. In de Fransche
bladen is reeds meegedeeld, dat de Duit
sche regeering, bij monde van Von Hoesch
den gezant te Parijs tegenover
Briand haar leedwezen over de rede heeft
betuigd, maar dit is niet juist.
Te Berlijn vindt men het ni officieelc
kringen wel onprettig dat Trcviranus niet
wat tactischer is te werk gegaan, maar
ondcrtusschen is men daar niet van oor
deel, dat Trcviranus tot maatregelen van
geweld heeft aangespoord. De minister
heeft er zich toe bepaald te. wijzen op „de
open wonde'1 aan Duitschlands Oost
grens, het geva.ir geschetst, dat daarin
voor Europa is gelegen cn uiting gegeven
aan het felle verlangen van het Duitsche
volk. dat deze wonde eens zal heelen. Van
de beginselen der Duitsche politiek, zooals
die zijn vastgelegd in do verdragen van
Locarno, is Treviranus, naar men tc Ber
lijn meent, niet afgeweken. Wanneer de
Franschen, aldus de Kölnische Zeitung,
niet zulke slechte psychologen waren, als
de ervaring telken» weer leert, zouden zij
de zakelijke correctheid der uiteenzettin
gen hebben vastgesteld, ondanks het feit,
dat de stijl der rede van temperament blijk
gaf en deze zelf werd uitgesproken door
een levendige persoonlijkheid op een va-
derlandsch feest. Bovendien is men in
Duitschland de opvatting' toegedaan, dat
de Fransch-Duitscho toenadering, v.ie
noodig is in 't algemeen belang van Euro
pa, geenszins de verandering; op vreedzame
wijze, uitsluit van onrechtvaardigheden,
die aan 't verdrag -van Versailles vastzit
ten.
Verder neemt men het Poincaré kwa
lijk, dat. hij op denzelfdpn dag, dat Trevi
ranus het woord voerde, in een rede bij
do onthulling, van een gecjcnktccken. voor
de gevallenen in den oorlog, in strijd met
art. 19 opkwam, voor de onaantastbaarheid
der vredesverdragen en de Duitsch-Fran-
sche toenaderingspolitiek bestreed.
Ondertusschen is, van Fran.sch standpunt
bezien, niet alleen Treviranus buiten zijn
boekje gegaan, doch evenzeer de vroegere
rijkskanselier W'irth, die dezer dagen de
volledige vrijheid van liet Rijnland hofitt
opgeëischt, hetgeen de Fransche, pers doet
concludceren, dat Duitschland thans een
stelselma.tigen strijcl tegen de vredesver
dragen (die ook door Mussolini niet meer
als eeuwig en heilig worden beschouwd) is
begonnen. Volgens de Franschen komen
uitlatingen, als de beido politici zich heb
ben veroorloofd Treviranus sprak o.a.
van de „gebrooder» van Eupen en Malme-
dy niet te pas, omdat Duitschland in 't
verdrag van Locarno de onschendbaarheid
der Westelijke grens, zooals zij door het
verdrag van Versailles werd vastgesteld,
plechtig heeft erkend. Dat Wirth, die in
frankrijk bekend slaat als dc ..vervullings'"
kanselier en bevorderaar van het tc Lo
carno begonnen werk, mee zingt in het
koor van Treviranus r.s.. is voor de Fran
schen vooral een teleurstelling.
De Fransche bladen laten dan ook niet
na talrijke uittreksels tc publiccercn uit
de Duitsche pera en wijzen, naar aanlei
ding daarvan, erop, dat ook linksstaande
cn liberale bladen als de Vossische Zei
tung en het Berliner Tageblaft. de uiteen
zettingen van Treviranus verdedigen of al
thans verontschuldigen. Alleen de Vor
warts maakt hierop een uitzondering.
Uit een en ander wordt de conclusie ge
trokken, dat zoo goed als heel het Duitsche
volk de verlangens van Trcviranus en diens
geestverwanten deelt, wat betreft een vér
strekkende verandering van hot. verdrag
v$n Versailles. Een deel der bladen, die de
spreekbuis zijn van uiterst rechts de Ac
tion Francaise, die Brand's politiek steeds
als onzinnig heeft bestempeld, vooraan
ontleenen aan deze eensgezinde houding
der openbare meening in Duitschland na
tuurlijk cle krachtigste motieven om de
juistheid aan to tocnen van het standpunt,
dat zij steeds hebben Ingenomen.
leidingen in de nieuwe huizenblokken sterk
loodhoudend te zijn. Bij vele bewoners wa
ren de symptomen (opgezwollen ledematen,
braken, pijn, vermoeidheid en zwarte ran
den om de tanden) zeer duidelijk waar te
nemen. In enkele gevallen waren heele ge
zinnen ziek. Het onderzoek heeft tot nu toe
geen resultaat opgeleverd.
Los lood heeft men niet in de waterlei
dingbuizen gevonden. Thans wordt een
onderzoek ingesteld naar de mogelijkheid,
dat het sterk koolzuurhoudende water van
de Lcipziger waterleiding do looden lei-
dingspijpen aantast.
Jeruzalem, 13 Aug. (V. D.) Het te
Damascus verschijnende Arabische dagblad
Aleï Ba doet opzienbarende mededeelingen
omtrent do besprekingen tusschen den Brit-
schen minister van koloniën, lord Passfield,
en de delegatie van Arabieren uit Palestina,
van welke besprekingen nog slechts weinig
in de pers is doorgedrongen. Volgens Alef
Ba heeft lord Passfield de vorming van een
Pnlestijnsch parlement, zooal6 door do Ara
bieren werd voorgesteld, afgewezen, maar
stelde hij de stichting voor van een Arab
Agency, dat op dezelfde wijze als de Jewish
Agency zulks voor de Joden doet, de belan
gen der Arabische bevolking zou beharti
gen. Volgens de Arabieren zouden verder
gaande concessies door de Engeleche re
geering slechts uit vrees voor de Zionisten
geweigerd zijn.
Door eenigc leden van de Arabische exe
cutieve wordt thans het onmiddellijke bij
eenroepen van een Palestijösch-Arabisch
congres geëi6cht, omdat de toenmalige lei
ding in de voornaamste kwestie, de vor
ming van een Palestijnsch parlement, ge
faald heeft. Verder gaan er stemmen op
voor een non-cooperal-ion-beweging. zooals
die in andere Oostcrsche landen en speciaal
in Iridic op'het oogeriblik plaats vindt.
Het Christen-lid der Arabische executieve,
dc journalist Boulos Sjebadeh, eischt een
intensieve propaganda iji alle Mohamme-
daansche landen in het Oosten, omdat
slechts in die landen Engeland krachtig
getroffen kan worden.
In verband met al deze feilen, is het be
langwekkend, dat de communistische en
anti-imperialistische beweging in Palestina
steeds grootcren omvang aannemen. Vol
gens onlangs verspreide strooibiljetten zou
dc Palestijnschc' communistische partij
gearabiscerd worden cn zou deze partij
onder haar leden een groot aantal Arabie
ren tellen.
UIT GEKRENKT EERGEVOEL.
Een leeraar van een ambachtsschool le
Grüna bij Chemnitz heeft, volgens de NaLC.
Dinsdag in één der vertrekken van tie
school een collega, die tevens waarnemend
hoofd was, neergeschoten cïi daarna zich
zelf een kogel door het hoofd gejaagd. Uit
achtergelaten papieren bleek, dat de man
gehandeld uit gekrenkt eergevoel.
fcOODVERGIFTIGING TE LEIPZIG.
Dc oorzaak nog niet ge
vonden.
Leipzig, 12 Aug. (V.D.) In de laatste
maanden deden zich hij talrijke bewoners
van de nieuwe woningblokken te Leipzig
•ymptomon van loodvergittiging voor. Bij
onderzoek bleek het water uit de water-
Boedapest, 13 Aug. (V. D.) Volgens
hier ontvangen berichten zou een blad te
Prcssburg de mcdedecling hebben ontvan
gen, dat de verbannen leider der bolsje
wistische oppositie Trotzki zich met toe
stemming en medeweten der Tsjecln.-Slo-
waaksche autoriteiten onder een anderen
naam naar het Kurort Franzensbad zou
hebben begeven. Tijdens zijn doorreis zou
Trotzki zich tc Pressburg koften tijd heb
ben opgehouden. Beweerd wordt, dat
Trotzki te Franzensbad een onderhoud zal
hebben met den afgetreden volkscommissa
ris van buitenlandsche zaken Tsjitsjerin
en den volkscommissaris Loenatsjarski.
Tsjitsjerin zou zich reeds te Franzensbad
bevinden en Locnatsjarki zou er dezer da
gen verwacht worden. Het doel der bespre
king zou zijn het onderzoeken van de moge
lijkheid van een terugkeer van Trotzki cn
de wijze, waarop deze eventueel zou moeten
geschieden. Men geeft dit bericht echter
onder voorbehoud.
HET GODSDIENSTONDERRICHT
IN SOVJET-RUSLAND.
Riga. 13 Aug. (V.D.) Kaar aanleiding
van het gepubliceerde witboek in antwoord
op dc beweringen omtrent den godsdienst
oorlog in sovjet-Rusland wordt medege
deeld. dal het nieuwe Russische wetboek
van strafrecht een bepaling bevat, waardoor
personen, die op particuliere of staatsscho
len of instituten aan minderjarige kinderen
in den tijd van het lesrooster godsdienst
onderricht geven, gestraft kunnen worden
met dwangarbeid voor den tijd van ten
hoogste één jaar
CONCURRENTIE VAN DE SPRE
KENDE FILM?
New-York, 13 Aug. (V.D.) Uit Holly
wood wordt gemeld, dat vijf bekende film-
langestraat 63 -- tel. 86
voor uw huiskamer een
zoor solide, beschaafde kleuren en dessins
200 x 300 230 x 315 250 x 350
39.-
52.-
64.-
sterren, n.l. Mary Pickford, Colleen Moore,
Lya de Putti, Vidma Banky en Rod la
Rocque hun geluk weer op het tooneel zul
len gaan zoeken en dat zij lens en micro
foon te Hollywood voorloopig tijdelijk
zullen verlaten voor de planken van Broad
way. Mary Pickford zal in New-York gaan
spelen, zoodra haar manager Archie Selwyn
erin geslaagd !6 een goed tooneelstuk te vin
den met een voor haar geschikte hoofdrol.
Lya de Putti zal van September a.6. af op
treden in een comedie „Made in France",
terwijl Vilma Banky en Rod la Rocque dc
hoofdrollen zullen spelen in „How to be
happy." Colleen Moore zal optreden in een
sjuk, waarvan de naém nog niet bekend is.
P a r ij s 12 Au g. (V. D.) Volgens berich
ten uit Constantinopel zou de Turksche re
geering in haar ultimatum aan Perzië haar
voorstel inzake een Turksch-Perzische mi
litaire samenwerking tegen de opstandige
Koerden herhaald hebben en tevens hebben
verzocht om antwoord binnen 24 uur
Volgens berichten uit andere bron zou dc
Turksche regeering er reeds toe overgegaan
zijn troepen te dirigocren naar de Perzische
grensgebieden, waarin de opstandige bewe
ging van de Koerden merkbaar is.
Berlijn, 12 Aug. (V. D.) Volgens be
richten in de -Berlijnsclibladen hebben
Turkscbo troepen de Perzischo grenzen
overschreden en de Oostelijke hellingen van
den Ararat bezet.
Par ij-s12 Aug. (H. N.) De Fransche
hooge commissaris van Syric heeft een
hoofdman der Koerden, die op het oogen-
blik in Syric vertoeft, het verdere verblijf
in het land verboden, daar zijn verblijf ge
vaarlijk is, aangezien de Koerdische bevol
king daardoor tot opstand aangezet cn de
goede betrekkingen met Turkije gestoord
zouden kunnen worden.
Do Indraft In Engeland.
Londen, 13 Aug. (V.D). De berichten
omtrent den opmarsch der Turksche troe
pen hebben te Londen vrij veel opzien ge
baard. In diplomatieke kringen in Enge
land werd een ernstig conflict tusechen
Turkije en Perzie niet verwacht. Men ge
looft echter, dat Perzië thans een beroep
op den volkenbond zal doen.
Wat het resultaat daarvan zal zijn, zal
men moeten afwachten, omdat Turkije geen
lid van den volkenbond is. Bovendien zou
de Perzische regeering moeten bewijzen,
dat zij ernstige pogingen heeft gedaan, om
de onlusten aan de grens te onderdrukken.
Tot op het oogenblik is er geen enkele aan
wijzing, dat Perzie ook maar een enkele
poging daartoe heeft gedaan, wat waar
schijnlijk het gevolg is van het feit, dat
Perzie in het grensgebied niet over voldoen
de troepen beschikte, om de Koerden met
eenige kans op succes aan te vallen
Bovendien acht men het in Kngelsche di
plomatieke kringen zoo goed als zeker, dat
de Turken hun troepen uit Perzisch gebied
zullen terugtrekken, zondra zij de Koerden
uit het grensgebied hebben verdreven
POLEN MAAKT PROPAGANDA
IN LITAUEN.
Een opzienbarende onthulling.
Kof no, 11 Aug. Naar het Litausche tole-
graa(agentschap bericht, heeft enkele dagen
geleden de directeur van het tc Riga ver
schijnende Litausche emigrantenblad de
Arbeidersotem, Davidaricius, te Kof no ver
klaard, dat het door hem uitgegeven blad
even goed als het te Wilna verschijnende
orgaan der Pletsjkaitisten. Pirnini. uitslui
tend met Pooisch geld betaald wordt. De
vcreischte bedragen worden aan de bladen
betaald door het comité der Litausche émi-
gré's te Wilna, dat onder leiding staat van
de voegere Sejmafgevaardigden Papluskas
en Janaschki. Uit de ingediende balans van
den directeur der Arbeiderskern blijkt on
betwistbaar. dat de bladen van Poolsche
zijde gefinancierd worden en Poolsche be
langen dienen,
WEER EEN ONGELUK IN DE BERGEN.
Pa rij 6, 13 Aug. (H.N.) Het aantel onge
lukken in de fransche Alpen i6 dit jaar bui
tengewoon groot. Gisteren is weer een toe
rist verongelukt, die door het breken van
het touw in den afgrond viel.
München, 13 Aug. (H. N.) F.en hevige
wolkbreuk heeft zich gisteren boven het
grensgebied van Beieren en Oostenrijk ont
last, waardoor vooral in dc omgeving van
Bad Reichenhal en Bcrchtesgaden groote
massa's water en modder drongen de ge
bouwen en de huizen binnen. In Reichen
hal werd de Wappach opgestuwd en groote
verwoestingen zijn aangericht Bij Reichen
hal zelf liepen de kelders onder. Op do we
gen kwamen meters hoogo bergen moddei
en sicencn te liggen, zoodat het verkeer
onmogelijk werd. Auto's cn wagens konden
niet verder en slechts met moeite konden
de inzittenden en do paarden in veiligheid
worden gebracht. Het herstel van dc ver
bindingen zal waarschijnlijk ccnige dagen
duren, liet spoorwegverkeer van Reichen
hal naar Innsbruck cn naar Berchtesgaden
is gestoord. Ook de spoorweg naar Freilas-
sing is door aardverschuivingen op twee
plaatsen beschadigd. Een trein kon niet
meer verder cn de reizigers moesten per
auto naar het volgende station worden ge
bracht.
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand:
769.2 te Lacorune.
laagste Barometerstand:
737.9 tc Vardö.
Verwachting:
Krachtige tot matige, W.
tot N. W. wind, meest zwaar
bewolkt, regenbuien met
kans op onweer, weinig ver
andering in temperatuur.
UITBREIDIG DER CHOLERA
IN AFGHANISTAN.
Londen, 13 Aug. (H.N.) Volgens be
richten uit Kaboel breidt de cholera zich in
Afghanistan nog steeds uit. Vooral in de in
het Z.O. de6 lands gelegen stad Kandahar
is het aantal sterfgevallen zeer groot. De
stad i6 door dc bevolking bijna geheel ver
laten, zoodat zij uitgestorven schijnt.
B e v 1 ij li, 13 Au g. (H. N.) Rijksminister
Treviranus heeft gisteravond in een vraag
gesprek voor de radio over den indruk ge
sproken, die zijn jongste rede, waarin hij
de herziening der vredesverdragen heeft
aangeroerd, in het binnen- en buitenland
heeft gemaakt. De minister verzachtte zijn
uitlatingen thans aanmerkelijk, zoodat de
Vorwarts zelfs van een terugtocht spreekt.
Hij verklaarde, dat hij natuurlijk niet aan
een rectificatie van do oostclijko grens door
avontuurlijke of oorlogszuchtige middelen
heeft gedacht. De verdragen, die overeen
komstig het volkenrecht zijn gesloten, moe
ten gehandhaafd blijven. Het onrecht moet
slechts langs den weg van vredelievend
overleg en overeenkomstig de mogelijkheid
van herziening, welke het verdrag van Ver
sailles zelf biedt, worden goedgemaakt.
Voorts kwam dc minister op tegen de Fran
sche kritiek, welke het doet voorkomen,
alsof er een tegenstelling tusschen zijn op
vattingen en die van wijlen dr. Stresemann
bestaat. Duitschland heeft den vrede noo
dig om te kunnen leven, doch ik verlang,
aldus besloot Treviranus, een vrede, die
dezen naam ook verdient. Het onrecht
moet door recht worden vervangen, opdat
Europa cn Duitschland gelukkig zullen zijn.
EEN DROEF VAC ANTIETOCHTJE.
Twee jongens verdronken.
Londen, 13 Aug. (VD) Drie jongens, die
hun vacantia doorbrachten in het dorpje
Cirkcaldy in Schotland en met een bootje
een tochtje maakten naar Linghorri, wer
den in het open vaartuigje door een on
weer overvallen, waarbij het bootje door
den bliksem werd getroffen en twee der in
zittenden werden gedood.
Het bootje sloeg om en de 3de inzittenden,
een 16-jarige knaap, wist zich zoolang aan
het omgeslagen bootje vast te klemmen, lot
hij door een passecrcnd schip werd opge
pikt.
TERAARDEBESTELLING GENERAAL
REINHARDT
Stuttgart, 12 Aug. (V.D.) Onder groo
te belangstelling van officieren van het
oude cn nieuwe leger, Wurtcmbergsche
staats- cn gemeenteambtenaren en de be
volking van Stuttgart heeft heden alhier
de teraardebe6lelling plaats gehad van het
stoffelijk overschot van Generaal Reinhardt.
De begrafenis had met militaire eer plaats.
Er was ook een krans van den ex-keizer.
Met het spelen van den Duitschen oorlogs
zang „Ich hatt' einen Kamaraden", eindig
de de plechtigheid.
VERKEERSCEBOD:
Niet schuins, maar steeds loodrecht
Een rijweg oversteken
Nadat ge eerst geducht
De straat hebt afgekeken!
Rome, 12 Aug. Mgr. Vanneufville, ka
nunnik van St. Jan van Lnterancn, die he
denochtend een langdurig onderhoud had
met den paus, werd na afloop dezer audiën
tie geintervielvd door een vertegenwoordi
ger van Havas nopens dc vooral in liet bui
tenland verspreide geruchten over den
„slechten gezondheidstoestand*' van den H.
Vader.
Mgr. antwoordde, dat deze geruchten,
waarvan men oolc in het Vaticaan gehoord
heeft, beschouwd dienen te worden als pure
verzinsels. Mgr. verstrekte tal van bijzon
derheden over de werkzaamheden van den
H. Vader, ten bewijze, dat de paus physiek
en intellectueel nog steeds oen bewonde
renswaardige gezondheid geniet. Na zeer
zware arbeidsdagen wijdt de H. Vader nog
steeds do avonden aan documenten-studie
en lectuur. (Maasbode).
DE ZAAK-JORIS DE LEEUW.
Zij komt 21 dezer weer voor.
Naar de correspondent der N.R.C. te Brus
sel meldt, zal de Vlaamsche milicein Joris
De Leeuw, die 6 Mei j.l. door den krijgsraad
te Luik tot 3J4 maand opsluiting werd ver
oordeeld wegens het principieel niet-uit-
voeren van in de Fransche taal gegeven be
velen, 21 dezer voor het hoog militair ge
rechtshof verschijnen. Verwacht wordt vrij
algemeen, dat hij deze behandeling In
hooger beroep, waarvan het, tot gisteren,
niet zeker was, dat ze ooit zou plaats heb
ben gehad, de straf, door De Leeuw te Luilf
opgeloopcn, tot een minimum zal worden
teruggebracht, zoodat hij niet meer zou
worden opgesloten.
Hoewel geen enkele door het parlement
goedgekeurde militaire wet of bepaling het
gebruik van de Fnnsche taal als comman
dotaal voorschrijft cn de grondwet aan alle
Belgische staatsburgers de vrijheid van het
taalgebruik verzekert, valt toch niet te
voorzien, dat het hoogo militaire hof te
Brussel het door den krijgsraad te Luik
gevelde vonnis geheel zal te niet doen en
door een vrijspraak vervangen.
ERNSTIG AUTO-ONGELUK
BIJ MEMEL.
Memel, 12 Aug. Een autobus, die het
verkeer onderhoudt tusschen Memel en
Polangep, verloor een rad en vloog tegen
een boom op, waarbij het benzinereservoir
ontplofte. De wagen vatte vuur cn brandde
geheel uit. Zeven personen werden in **et
ziekenhuis te Memel opgenomen; drie 'noir
den weer ontslagen worden. De vier ande
ren zijn ernstig gewond.
DROEVIG ONGEVAL TIJDENS EEN
SCHUTTERSFEEST.
Schwerin, 12 Aug (V.D.) In de Oost-
zeebadplaats Wustrow heeft op een schut
tersfeest een droevig ongeval plaat9 gehad.
Een 70-jarige grijsaard was bij het schijf
schieten heiast met het aanwijzen van de
treffers. Toen hij op een gegeven oogen
blik tijdens de pauze achter de vuuixlek-
king tevoorschijn kwam, werd hij door een
gelijktijdig afgeschoten kogel in het hoofd
getroffen. Hij was op slag dood.