DE EEMLANDED BRIEVEN VAN EEN BRABANTSCHEN BOER BUITENLAND jMaandag 18 Augustus 1930 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 29e Jaargang No. 42 Buitenlandsch Overzicht PROCES OM 'DEN NAAM fortmann en hehenkamp haardfauteuils, damesfauteuils, ST0RM TEISTERT DE WERELD TREVIRANUS' REDE WEKT BEROERING Scbepen zenden ooodseioen uit JACKSON EN O'BRIEN GELAND DOOR A. A. L. GRAUMANS AMERSFOOMSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS 3 maandeo voor Amersfoort I 2.10. per maand I 0.75. per wef,|< (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/r Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-, A/xonderlijke nummers f O.Oi. POSTREKENING 47910 IILEfOON 1NTERG JIJ PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f0.25. Llcfdodlghelds-advertentlën voorde helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt 50 cent, ejkc regel meerJ0 cent, driemaal plaatsen 1.—Bewijsnummer extsA f 0.05 Volkenbond^ contra p!an-Brland. Een scherpe aanval van een Britsche autoriteit. Dc Geneefsche correspondent van -de Pa ris Midi heeft Zaterdag een bericht gepu bliceerd, dat heel wat opzien hoeft ge baard, een bericht, waarvan de inhoud ge- 6chikt lijkt te zijn, zooals de Ul.'stein Nach- richtendienst terecht opmerkt, onvoorziene verwikkelingen in het leven te roepen met betrekking 1ot Briand's federatieplan. Eenigen tijd geleden toch moet op het aigemeene secretariaat van den Volken- hond een „officieuse studie inzake Briand's memorandum" zijn overhandigd, welke dc handteckening draagt van Sir Arthur Sal ter, den directeur van dé financiecle en economische afdeeltng van den Volken hond. Het document, gedateerd 20 Mei 1930, werd tot dusver streng -geheim gehouden, maar niettemin ter kennis gebracht van alle ministers van buitcnlandsche zaken der Europeesche staten. Van het eerste oogenblik af werd aan Salter's document de grootste beteekenis toegeschreven. In bedoelde „officieuse studie" wordt na melijk, volgens genoemde bron, Briaikl's plan zoo scherp mogelijk gekritiseerd en tevens categorisch gcoischt, dat het ont werp in zijn geheel moet worden gesteld onder de voogdij en leiding van den Vol kenbond. Sir Salter gaat zco \er 1c ver klaren, dat, wanneer men de Eürópécechc federatie werkelijk, zooals Briand van plan is, parallel met den Volkenbond wil de verwerkelijken, het Volkeiiboiidssecre- tariaat daardoor beroofd zou worden van zijn functie. Met betrekking tot zijn onthullingen over dit geheim gehouden eigenaardige „zeven en-twintigste antwoord" dccli de Paris Midi nog mee, dat in Volkenbondskringcn ter stond na dc overhandiging aan dc mogend heden van Briand's vragenlijst gefluisterd werd van het. bestaan ecner vernietigende kritiek uit de kringen van het Vollcen- hondssecretariaat. Deze geruchten namen een concreten vorm aan, toen het officiecle Engelsche antwoord werd ingezonden en enkele Engelsche bladen indiscrete zinspe lingen maakten over een tweede document eveneens uit Engelsche bron. Deze indiscre ties werden echter tijdig onderdrukt en door de openbare meening weer spoedig vergeten. Het memorandum van Salter heeft ech ter de zeer groote aandacht, der verschillen de Europeesche regeeringen getrokken. Het Fransche blad gaat zelfs zoo ver (e bewe ren, dat de antwoorden van sommige Euro peesche staten hun argumenten rechtstreeks uit dit document hebben geput, dat als toonaangevend voor de stemming in de kringen van het Volkenbondssccretariaat moest worden beschouwd. Omtrent den inhoud der nota kan op het oogenblik alleen worden meegedeeld, dat daarin nadrukkelijk dc eisch wordt ge steld, dat „alles zich dient af te spelen bin nen het kader van den Volkenbond". Verder wordt erin vastgcjleld. dat Briand's voorstellen in flagranten strijd zijn met Briand's tegelijkertijd geuite wen- schen, hierop neerkomende, dat de Euro peesche federatie den Volkenbond niet schaadt, noch zijn werkzaamheden stoort of zijn veld van arbeid beperkt. Tien bladzij den van het document zijn louter cn alleen gewijd aan de „bestrijding van den matê- rieelen kant Nan Briand's ontwerp". Tenslotte wordt, evenals in het Engel sche antwoord, de schepping van een Euro- peesch comité binnen het raam van den Vol- kenbondsraad gepropageerd, waarbij echter bovendien aan de hand wordt gedaan, dat dit Europeesche comité hoogstens eenmaal per jaar bijeen zal komen en slechts op voorwaarde, dat het zijn verslag dil-ect aan dc Volkenbondsvcrgadering voorlegt. De Paris Midi eindigt haar publicatie met den lakonieken wensch, dat de tekst van dit .,zeven-cn-twintigstc cn belang rijkste antwoord aan Briand" terstond en in extenso zal worden gepubliceerd, opdat heel de wereld een begrip krijge van den invloed, dien het Volkcnbonds6ecretariaat en de Volkenbondsfunctionarissen op de in ternationale gebeurtenissen uitoefenen,'een invloed, die bij de openbare meening nog weinig bekend is. maar die niettemin voort durend grooter wordt. De beslissing nog niet terstond genomen Men meldt uit Berlijn aan het Vaderland: liet proces, om dc naam van dc Duitschc Staatspartij heeft Zaterdag gediend voor de Bcriijhsche rechtbank. Men weet, dat een ze kere Hall-Halten een voorloopig verbod had verlangd tegen Arthur Mahraun van de Jong-Duitsche orde, dr. Koch van dc demo cratische on dr. Hopker Aschoff, den Prui- sischcn minister van financiën, dc leiders van dc nieuwe staatspartij, om dien naam aan hun organisatie te geven. Ter terecht zitting cischtcu dc twee advocaten dezer po- lil ïeke leiders van Hall Halten een vol macht. dat hij inderdaad in opdracht van een door hem opgerichte Duitsche Staats partij had gehandeld. Mahraun, Koch en Aschoff zijn overigens van meening, dat hun organisatie een zuiver politieke kies- verceniging is cn dat volgens dc kieswet alleen de centrale kiescommissie bevoegd is te beslissen, of zij zal worden toegelaten ot niet. De advocaat van Halfen \oerdc hiertegen aan, dal men uitsluitend met een zaak van burgerlijk recht te doen heeft. De niéuwe Duitschc Staatspartij heeft zich den naam van dc organisatie van Halfen toegeëigend en daarom kunnen Ilalfcn en zijn organi- toe aanspraak maken op bescherming dooi de wet. Uitspraak volgende week Zaterdag. langestraat 63 - - tel. 88 verstelbare rookstellen. 24.-, 28.-, 32.- Hoog water in de buurt van Hamburg De Fransche pers tegen herziening der verdragen AARDBEVING BIJ FLORENCE. Rome, 15 Aug. Bij Florence, in Cas- teifiorentino, is Donderdag een aardbeving waargenomen, die zich golfsgewijze voort plantte cn verscheidene seconden duurde. De bevolking kwam met den schrik vrij. Groote matericelo schade werd niet aange richt. Tegelijkertijd zijn in dc Abruzzcn, in Je omgeving van Teramo, aardschokken waargenomen, welke begeleid werden door hevige onweders. In verschillende dorpen is de bliksem in de huizen ingeslagen, waar door aanzienlijke schade werd toegebracht. Ook uit andere provincies komen berichten over stormen cn wolkbreuken, evenals over ongewoon lago temperaturen. Dc opwinding in de Fransche pers over dc rede van Traviranus is nog steeds niet geluwd. Dc linksche Oeuvre wcnscht, dat, voor het welzijn van Europa, Treviranus formeel zal worden gedesavoueerd. „Wij hebben in het belang van den vrede alle noodige concessies gedaan, zoodat wij niet verder kunnen gaan zonder hetgeen verkre gen is in gevaar te brengen," Dc Echo do Paris meent te moeten vaststellen, dat, nu het Rijnland is ontruimd, Duitschland da delijk zijn offensief ontketent. Dit offensief, aldus het blad, zal echter grondig worden afgeslagen. J)o Figaro is van oordeel, dat Duitschland thans een campagne inzet, die een volkomen verandering bedoelt van de kaart van Europa. Lc Peuplc betoogt, dat, als de Duitsche regeering op haar program heeft thans herziening van dc oostelijke grenzen, dit dan een der grootste fouten zal blijken die Duitschland sinds den oorlog begaan heeft. Het oordcel van Severing. Berlijn, 10 Aug. Vrijdagavond heeft dc vroegere rijksminister Severing in een ver kiezingsvergadering der soc.-democratcn te Bremen kritiek geoefend op dc rede van minister Treviranus, maar Severing zei.de dat ook hij dc meening huldigde, dat d e nieuwe grenzen van Duitschland niet iets bovennatuurlijks zijn. Dc Poolsche corridor is dc pijl 111 het vlecsch van Duitschland. AMERIKA'S WERKLOOSHEID VAN ZEER ERNSTIGEN AARD. President Hoover kont net plannen. Washington. 16 Aug. President Hoo ver heeft aangekondigd, dat hij ter bestrij ding van de werkloosheid een groot plan heeft opgesteld voor den aanleg van nieuwe wegen. New-York, 10 Aug. (H.N.) Hoc groot de werkloosheid in de Vercenigde Skaten is, blijkt hieruit, dat zich \oor -10 betrekkin gen, welke bij dc pas gestichte gemeente lijke arbeidsbeurs to New-York te bevra gen waren, niét minder rlnn2600 sollici tanten hebben 'aangemeld.- De Ainerikaan- sche regeering heeft vóorloopig een eerste crediet van S 125 miilioen beschikbaar ge steld om dc dreigende werkloosheid der landarbeiders in hst door de droogte ge teisterde gebied te bestrijden. Hamburg, 16 Aug, (H.N.) De lievige regen bleef ook vandaag in h3t gebied van de benedcn-Elbc aanhouden, zoodat neg grootere oppervlakten land blank kwamen te staan. Bij Apenrade heeft een wervel storm groote verwoestingen aangericht Zware boomen werden geknakt, telefoon- en telegraaflijnen vernield, terwijl ook aan de gebouwen veel schade is aangSPicht. Een groot deel van den oogst in dit gebied moet als verloren worden beschouwd De krachtige Noord-Westenwind, die s? dert Donderdag over het Noordzee-gcbied en de Benedcn-Elbe woedt, heeft den stand van de Elbe aanzienlijk verhoogd. Gisteravond om 9 uur was de stand in de haven meer dan 1^2 rr.eter hooger dan gewoonlijk. Daar de zeewacht vroegtijdig voor het hooge water gewaarschuwd had. waren bij tijds alle maatregelen getroffen om over strooming te voorkomen. Alleen enkele kleine schepen zijn losgeslagen, maar overi gens heeft de 6torm hier geen schade aan gericht Naar uit Cuxhafjn gemeld wordt, is giste renmiddag om -4 uur bij een orkaanic-htigón storm het vuurschip Tier van de ankers, losgeslagen en 200 meter ver afgedreven .Flet vuurschip heeft thans nog alleen maar de ankerlampen. Meden is do temperatuur gedaald on is de storm in hevigheid toegenomen. Uitge strekte landerijen zijn door het breken van een dijk in een groot meer veranderd. Op de Elbe liggen thans ongeveer 50 schepen van alle nationaliteit voor anker. In het Reuzengebergte trad een 6terke da ling van temperatuur in. Sneeuw en regen wisselen elkaar af; daarbij woeden hevige stormen in het gohsrgte. De meeste vreem delingen zijn in verband met het ongun stige weer vertrokken. In het Engelsche Kanaal woedde een ha vige storm. Verscheidene schepen hebben S.O.S.-signalen uitgezonden. Aan da Ziveecteche Noordkust is gisteren avond een Zweedsch stoomschip aan den grond geloopen en gezonken. Hevige cycloon bij Napels. R o m e. 16 Aug. (V.D.) De cycloon, die boven Napels heeft gewoed, heeft, naar thans kan worden vastgesteld, groote scha de aangericht. Dertien personen werden ge-» dood, terwijl twintig ernstig gewond wer den. WEERBERICHT. Hoogste barometerstand 766.0 te Vardö. Laagste barometerstand 752.9 te Malinhead. Verwachting Zwakke tot matige Zpidelijkc tot Weste lijke wind. zwaar bewolkt tot betrokken, waarschijnlijk eenige regen met kans op onweer, iets koeler. Na 648 vlieguren DE WERKLOOSHEID IN ITALIË. Rome, 15 Aug. (V. D.) Blijkens een pu blicatie in de Lavoro Faseista bedroeg het aantal werkloozcn in Italië per 31 Juli 3-42,000, waarvan in Lombardije alleen reeds 60,000. Londen, 17 Aug. (V.D.) De Amerikaan- sclie duur vliegers Jackson en O'Brien zijn hedenmorgen om 6 uur 39 wegens een de fect aan den motor geland. Zij hebben rond 648 uren gevlogen cn daarmede het record, dat ten name stond van de gebroeders Hun ter, met ongeveer 96 uren gebroken. ERNSTIG AUTO-ONGELUK IN BOHEMEN. Acht dooden en zes zwaar ge wonden. Praag, 17 Aug. (V. D.) Zondagmiddag is op den weg van Spintlermühle naar Hohanelbe een ernstig auto-ongeluk ge beurd. waarbij acht personen werden ge dood en zes zwaar gewond. Dc auto. die om 13.30 uur met 13 passagiers uit Spintler mühle vertrokken was, geraakte in een bocht door de gladheid van den weg aan het slingeren, reed door een muur van één meter hoogte heen cn stortte in de Elbe. Allo passagiers en de chauffeur werden in het water geslingerd, alleen de conduc teur kon zich door springen in veiligheid brengen. Bij het opruimingswerk werden acht doo den en zes zwaar gewonden geborgen. Van de gewonden verkeeren nog 3 personen in levensgevaar. HET BULGAARSCHE FASCISME. W e c n e n, 16 A u g. Een te Sofia ver schijnend socialistisch blad deelt mee, dat de Bulgaarschc fascisten-organisatie belang rijken financieelen steun ontvangt van het Italiaansche fascisme. Hierdoor is het mo gelijk, dat de Bulgaarschc fascisten een uit gebreide propaganda kunnen voeren. UTvcnhout, 12 Augustus 1930. Men i er, Nie om te klagen, maar 't is gin geze gend jaar, amico. "t Valt van alle kaa-nten teugen. 't Is toch zo'nen aarigen tijd, ee! Ge wit niémee of ge beter bent mee 'nen goeien of mee 'nen kwaaien oogst. As me vruger naar bed gongen, clan ke ken me nog 's effekes naar de maan, - in welken hoek d n wind sting en bcpeisdon goeie en kwaje kaansen veur 't gewas op de velden, dat daar stillekens lc slapen lag onder 't schijnsel van 't zuiveren maantje. En as me dan de klink van dc clcur om gooiden, mee 'n klein 'bietje aang6t, zou 't vannacht wel goed gaan? dan gonzen deur 't heele durp zoo stiekum de schiet gebedjes de hogte in, naar achter dc slerrc- kes; dan gongen me zwijgend ons uitklee- jen, keken nog 's cfkens naar de locht en stapten zwijgend in dc bedstee, mee alle ge dachten hij dc velden, die "nen heelen nacht blootgesteld laggen aan de wispelturige na tuur, zonder da-g-er zei vers hij was. „JAh!" zuchtte Trui dan, as me onder de wol laggen en ik antwoordde: ,,jah! -- en clan begrepen me mekare wel. En as er dan 'nen wind geetooten kwam teugen "t huis op; as clan de takskes van d'n notelèèr teugen dc pannen rooschen: of as me-n-'t hosch in dc verte beurden zuchten, dan brak ons 't zweet wel p. uit. Dan zeeën me niks, maar wiesten. van me kaar da me wakker laggen, mee wijdopen oogen en 't hoofd 'n bietje van 't kussen af om alles goed te kunnen belüstcren. Ja, amico, dan gongen me wel s mee veul, heel veul zürgen slapen, vcural toen me pa6 begonnen waren cn éénen nacht oew lïeelegaar zouw emmen crinnewcerd. Oew cbben-cn-houwen naar de pinnekes Maar nouw? Ge sallemaandert 's aves dikkels d'n klina om mee \eul la wijd, lot maan, wind en sturm naar d'n duvel loopen en 't eénigste wa-d-oew hart nog hee, da zijn dc 'biesten. Waant 'nen vetten of 'nen schralen oogst, v cur mijn part heelemaal gin nen t allemaal één toet mem! In 't veurjaar, Mei en Juny, toen groeide en blofcide-n-alles onder 't stovende zonne- ke. dat ge gezeed zouw emmen: 't zonnke strooit goud over ons laand! Blomkoolen, amico, 'n veld vol, zoo groot as ocwen kop, dat ge ze mee twee haanden dragen moes, keb zc verkocht veur drie centen per stuk. Ge kun 't kostelijke goed tooh nie laten verrotten op d'èèrde! Maar op die manier schiet 'r niet veul mee op. Wor-d-oew. zweet nie betaald! Met ploeteren veur d'n keizer z'nen baard; veur noppes. En daar kunnen me zeivers nog gin kwaaje segaar veur koopen, omico. Gaat 'r dus maar a An staan! Neeë, zoo is 't gin aarigheid meer. En nouw is op 't eind van 't liedje de rommel nog vcrrengeld ok. 't Koren, dat er bijgestaan hee as 'n zee va.n goud, lee plat geslagen teugen d'èèrde. Bakken water zijn d'r opgekledderd cla-d-et loswoelde-n-uit d'n papperigen grond. D'n sturm is "r deur- getrokken da-d-et er allemaal neerleet a6 wecrborstels. En a6 ge me nouw vragen zouw: „is da-d- erg veur oew?" dan zou 'k motten zeg gen: „verstaampt as 'k 't weel." Toen 't in d'n veuraomer allemaAl vol van schoone beloften was, is 't bij die belofv ;s gebleven; nouw alles plat leet, ollee, nouv val 't mescliienl nog 'n bietje mee! En daarom: as me saves naar bed gaan, kijken Trui en ik mekaar 's aan mee 'n paar doffe koeien-oogen en praten nergens over. In bed heur ik zc dan wel 's zuchten, maar dan doe 'k maar net of ik slaap...! De marten worren ier volgegooicl mee gruuntes en fruit uit d'n Bels en as gc'n •kwartje in ocwen zak stikt, dan kopte veur twee. drie dagen de schoonste gruunten. Komkommers as èrmen drie veur 'n dub beltje! Princessoboontjes, 'nen stuiver d'n kielo. Reken 's uit, amico, eer ge "non kielo van die boontjes geplukt het! En da veur vijf centen. Nouw reken ik nie d'n zaai, 't spitten van d'n akker, 't vviejen, 't maandenlaank verzurgen, 't naar de stad brengen, enzoo voorts! 't Uitgaan mee d'n gruuntenwagel, ok daar is d'aardigheid he-elegaar af. Die vvefkes die pingelen, die pingelen amico, neeë jonk. ze halen 't bloed onder oew na gels vandaan! En gif ze 's ongelijk? Keb er ééntje bij ollee as 't nie zo'n aardig ding was, ha'k ze nllaank ge- zeecl waar ze naar too kon loopen, maar hoo gaat da, ec' 't oog wil ok wa-cl- emmen. Vlccjo week docht ik zoo toen 'k bij d'r had aangebeld, nouw za k oew toch 's gin kaans geven om weer af tc leggen te pin gelen. „Mergen. mcVrouwke,'' zee ik goed ge mutst, toen ze vcurkwam, „smerig wirke, ec! Wa zal 't zijn vandaag?" 'k Ilad 'n leut, stiekum leut, amico. waant ik docht zoo. 'k zal oew vandaag veur zijn, schat van n bloedzuigerske! Zc kwam «aan dn wagcl, trok n heel be denkelijk gezicht er wees naar 'nen blom kool, groot genogt veur 'n weeshuis. „Kost ie?"vroeg ze. „As go nouw vandaag 's nie pingelt," zee ik, „dan zak oew 'nen prijs noemen, waar ge'm zelvvors nic veur maken kunt!" ,,'t Zal me benieuwen, dec ze uit de hogte. „Hier," zee ik, en ik pak-n-'m mee twee haanden vast, „die krijgde nouw vandaag 's veur niks; 't is toch kepot!" En nouw kunde me gcleiivcn of nie, ami co, maai" veur ze'm aanpakte, bekeek ze 'm nog "s van alle kaaiitcn, toen naar d'n wagel of 'f d'n grotstc wel was cn toen zee ze. „goed, maar dan mot tc'r zo'nen kom kommer fbij doen veur d'nzelfdcn prijs." Laat k oew vertellen dat d'n blomkool uit m'n haanden over dc keién rolde. „Bc- daankt, veur de klandisic,zee ik en pakte d'n wagen op en riep: „vort Blek!" Toen 'k van den mergen laangst kwam, sting z'aan de deur en riep me. ,AVa vraagde veur twee kropkes slaai „Drie kwartjes," zee ik zonder blikken of blozen. „Vijfenzeventig centen?" „Vijfenzeuventig cent, jawel!" knikte- n-ik. „In gin vijfenzeventig jaren," gromde ze. „Koom ik teugen dieen tijd nog wel 's verom; vort Blek!' zee ik kalm, en weg waren me. Toen ik 't. Trui vertelde, wier zc rood cn wit om de beurt cn gooide d'r muts van d'r linker- naar d'r rechteroor, overent- wcer. „Daar hèk gin woorden meer veur," zee ze toen cindeiijk en da-d-ee ze nog nooit gezeed, amico! ,,'k Staai perplekt", schudde Trui mee d'r kop: „denken ze soms da- me-n-et gestolen emmen?" en ze sloeg mee do viist op tafel da m'nen koffie om viel. En Dubbeleen, do kat, school er van onder de kast. „Keb gruuntes overg'ouvven," zee ik, „waar zak 't laten?" „Gooi 't zooikc maar op d'n miestkuil," I foeterde Trui en toen amico, ollee, 't is I haard, jonk* toen sprongen twee groote tranen in d'r oogen. „Emmen daar ons zweet veur gelaten?" snikte ze cn toen hè'k de boel maar stil- lekes in n hoekske van d'n stal geleed, om weg tc zijn, waant 'k zie Trui veul liever mee heele serviezen „werken" as mco twee tranen! En zoo schèrclen me deur d'n tijd. Eiken dag leggen mo d'r nog centen bij en zooas ik al zee, 't eenigstc wa nog iets betec- kont, is 't vee. Van d'n rhulk krijgen mo nog gèèf geld omcla'k 'm nie aan de fc- briek lever, maar aan m'n klaantcn en t verkcnsvleesch, ochja, 't gAAt- 't Hoeft teminsto nie heelemaal veur niks van d'haand cn das leugenswoorig al 'nen groote! k Weet nie waar 't naar toe mot mee d'n hoer. Van alle kaanten wordt ie plat gedrukt en waar de meesten mee Bamis d'ren pacht vandaan motten halen, (das begin October), da's mijn n raadsel. Maar da zè 't vandaag uit d'ren mond motten sparen, nimt da van mc aan, ami co! Waant fcljiet-gaan, da's bij d'n boer nog al tij schaande! Amico, t gaai d'r maar afscheièn. t' Is ginnen rooskleurigen brief (leuzen keer, maar 'k kon 't nie laanger veur me houwen. Da wefkc vaii deus week hee heeleg^iu' de deur dicht gedaan mee d'ren blomkool- veur-niks as ze 'r nog 'nen komkommer bij kedoow kreeg. Ontvang dus veul groeten van Trui en as altij, gin horko minder van ocwen toet a voe Dré.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 1