FIRMA DUIM ByR®iÜ
Fa. M. ARamselaar
iyeTEML®j»
PLYMOUTH
Complete Luier
mand uitzetten
JJ.MOLENAAR
DE EEMLAHDEU
Zaterdag 20 September 1930
Uitgave: VALKH0FF Co. «g. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 70
FOOIEN
BUITENLANDSOK OVERZICHT
Muitery van politieke
gevangenen
Stormachtige verkiezingen
in Bombay
Franscfe-Duitsch
samengaan i
j Londen, 19-Sej) t. (H. N.) Dc Morning
Post cn dc Daily Mail publiceeren een op
roep van dc voornaamste leiders van dc
Etigclseho industrie en van den handel,
waarin dc instelling van een nationalen
CHRYSLER - NIEUWS
GEDUCHTE REGENVAL ÏN
SCHOTLAND
Bruggen en huizen vernietigd
BUIKBANDEN
TSJANG HS0E LIANG
WENSCHT DEN VREDE
Hij treedt op als bemiddelaar
tusschen Noord en Zuid
U KUHJ
mm
ABONNEMENTSPRIJS pci 3 maandeD voor Atnersfoori f2.10. per maand 0.*75, per
week (met gratis verzekering tcgcD ongelukken) f 0.l7'/t»
Binnenland franco per post per 3 maandeo f 3.-» Afzonderlijke nummers f 0.ÖS.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 515
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4-regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
mmmmelke regel meer. f0.25. Llcfdadlghelds-advertcntllfn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
§0_cent, elke regel meer lO cent, driemaal plaatsen i !»-• Bewilsnummer ctto f 0.05
SEIZOEN-OPENING
ARNKEMSCHE WEG 25
DAMESMODEZAAK
■dóór'
H. G. CANNEGIETER.
Het was in een buitciilaiidsche stad met
een beroemd stadhuis. Op ons verlangen
om dit te bezichtigen haalde de portier
een opzettelijk voor dc ontvangst van be
zoekers aangestèidën gids. Deze bleek een
uitermate wellevend man,- die niet alleen
met liet.grootste geduld en met onuitputte
lijke bereidwilligheid ops elke merkwaar
digheid haarfijn uitlegde,-maar die boven
dien aan het gesprek een persoonlijk karak;
ter verleende do,or. de wijze, waarop, hij
onze opmerkingen beantwoordde en met
ons van gedachten..-\visseïdc<-ovcr ond^rwel
pen, w,clke. bij de rondwandeling, onwille-
keurig ter sprake k-wa)ncn
Toon .we alles pp ons gemak .hucUioj) ;be:
koken cn ik den gids vroeg, wat ik hem
schuldig-was, zei hij glimlachend: .Niels,
hcelemaal niets. Dat doen wij ,hjcr<«allemaal
kosteloos' en wc mogen cn willen'er ook
niets voor. aannemen." Er sprak trots op
zijn slacl en haar bestuur, maai ook zelf
respect uit de vriendelijke woorden, waar
mee hij ons ten afscheid verder goede reis
wcnschte.
Weer was ik een ervaring rijker gewor
den. Deze keurige, vriendelijke .en, welle
vende man had mij nogmaals een bewijs ge
leverd tegen die pessimisten, die alüjd weer
komen met het bezwaar, dat clc menschen
geen moeite rrnfeiuzullen doen, zoodia 'de
drijfveer van dc zelfzucht ontbreekt. liet
verbaast mij vaak. dat zulke menschen
niet beseffen, hoe JJeleedigeiul hun veron
derstelling is jegens clc vcje bekwame en
hoffelijke beambten in allerlei takken van
dienst, die hot publick Jpompt bedienen
zonclcr voor elke beleefdheid een fooi aan
te nemen.
Wat was het toch eigenlijk een lastige
tijd, waarin- incn met een beurs vol kwart
jes cn een zak vol sigaren moc.-i werken,
wijl zelfs de onnoozetetc inlichting of hand
reiking met een fooi moest worden be
loond! Maar wat stoncl ook bet peil van dc
maatschappelijke moraal in die (lagen nog
laag! Grondslag van die moraal was im
mers dc opvatting, dat een dienst of. een
hoffelijkheid iets zoo buitengewoons was,
dat ze een afzonderlijke vergelding verg
den. Zooals men voor liet redden, van dren
kelingen een medaille had ingesteld, dien
de het kwartje of de sigaar tot cereblijk
.voor wellevend gedrag.
Gelukkig heeft men thans ingezien, dat
liet doen van zijn plicht een normale maat
schappelijke functie is. Wanneer dc ge
meenschap iemand een opdracht geeft, om
liet publiek in tc lichten of te bedienen,
behoeft men niet stomverbaasd te slaan
dat zoo iemand die opdracht correct ver
vult en behoeft men niet bij wijze van ap
plaus voor zoo bewonderenswaardig gedrag
naar zijn beurs of sigarenkoker te grijpen.
Er doet zich in de moderne gemeenschap
een factor gelden, welke in dc oude maat
schappij niet tot zijn recht ;S gekomen:
het zelfrespect. De beambte, die zichzelf
eerbiedigt, neemt geen geschenken aan voor
plichtmatige handelingen, lipt contract
heeft de persoonlijke willekeur vervangen.
Men weet, waarop men rechtens kan reke
nen cn is niet langer afhankelijk van de
goedgunstigheid van allerlei klanten, whci
luimen en grillen men heeft te ontzien. De
predikant wordt, niet langer gehonoreerd
met een ham of, een snees eieren; dc nota
ris krijgt voor zijn mobile niet langer eon
koppel gemeste ganzen; dc conducteur niet
meer een sigaai, de werkman geen borrel.
Men behoeft niet meer links en rechts
dank-u ie zeggen
Is hierdoor de maatschappij naar dc
maan? Is er minder correctheid of minder
plichtsbesef, nu de gulle gever met langer
ech streepje vóór heeft cn de brani-mnkev
zijn beurt moet afwachten? Geefl hel geen
rust, dat men niemand naar de pogen, of
liever' naar beurs of sigarenkoker behoeft
te kijken cn men zijn klanten eerlijk cn
naar volgorde bedienen kan?
Zeker, cr bestaan nog steeds lopien, maar
zij hebben liun schadelijk karakter verlo-
ron, sinds ze zijn geüniformeerd. De kell-
aier, die volgens vast tarief tien percent we
gens bediening op clc rekening schrijf! of de
chauffeur, die op een dergclijken evenredi
gen toeslag een gewoonterecht kan doen
gelden, ontvangt niet meer een fooi in den
oudcrvvetschen zin van het woord. Immers
is deze toeslag verplicht en wordt hij, voor
ieder gelijk, vooruit aangekondigd.
Wel begint deze uitzonderingstoestand
voor enkele beroepen allengs tot de merk
waardigheden te be.hooren. Waarom, aldus
vraagt men zich af, ontvangen clezo func
tionarissen hun loon niet, gelijk ambachts
lieden, en winkelbedienden, rechtstreeks
van den patroon? Een timincrmansknccdit
betaalt men toch ook niet voor elk kar
weitje cn als mien een das of een pond
suiker koopt, geeft men toch ook geen loc-
slag voor den bediende die helpt
Allengs zal ook in de genoemde beroepen
het atavisme verdwijnen. De gids op hel
stadhuis is de voorbode geweest van een
tijd, die met de fooi radicaal heeft gebro
ken.
L ^Naclruk .verboden).
Zwart cn black in Zuid-Afrifca'.
Scherpe aanval op do inboor-
lingenpolitick der Eritsche re
geering.
De Zuid-Afrikaanschc minister Grobber,
die deel uitmaakt van de rcgeering-Hei tzog,
liecft te Pretoria een rede gehouden, waarin
hij de politiek van t Britschc gouvernement
tegenover clc inboorlingen zoo fel mogelijk
veroordeelt. Ilij ontzegt de Engelsche re-
gecrnlg het. recht zich met* deze aangelegcn-
he:d. die voor den Zuid-Afrikaahsch.cn staat
van dc grootste beteekenis is, te bemoeien
öc 'minister w ees daarbij op het Engelsche
ï'ejeeringsrapport oVcr de bestuurshervor-
ming voor Otisl-Afrika, d.vv.z. Oeganda, Ke
nya on Tanganyika, die oen politick tegen
over do inboorlingen zal inleiden, welke niet
relijkbércchtiifg is gebaseerd, maar
jop bevoorrechting van den neger. De
denkbeelden, welke het rapport bevat, heeft
ónder clc blanke kolonisten in Kenya een
stórrii van verontwaardiging in bet leven
geroepen cn aanleiding gegeven tot felle
kritiek op clc deihdcratiseciingsplaiincn der
Engelsche rcgceiing, waardoor dc overheer-
sclundo positie der blanke kolonisten met
tertijd in i gedrang raakt. Genoemde gobie-
den lócli worden door de Engelsche regee
ring niet als koloniën beschouwd, maar als
negergebieden. Dat Zuid-Afrika zich niet
kalm houden, lag voor dc hand, want
voor deze staal, clic gebouwd is op clostrcn-
c scheiding tussclicn zwart en blank en
zooals de Fr. Ztg. opmeikt zelfs op de
onderdrukking, der inboorlingen, is het van
het grootste gewicht, wanneer ergens in
Afrika.zich ccn te Londen verzonnen en met
de autoriteit van Engeland gedrenkte be'
siuur.svcrm ontwikkelt, dio met liet oude
kolonistenbeginsel breekt, don inboorlingen
lc leiding yap den staat in t vooruitzich
stelt cn dit onder het motto: Afrika voor dc
negers. Men krijgt den indruk dat Engeland
het erop aanstuurt, in ccn veiwvijderdo toe
komst een zv.art dominion in liet leven te
Pepin, terwijl volgens de opvattingen dei'
clqniot.'n een blank dominion reeds iets
s van .'ie zeer nabije toekomst.
Iu- deze kwestie, die van vercldbctcekc-
nïs mag worden geacht, grijpt nu de 'ge
ne erode vertegenwoordiger der Zuid-Afii-
■inaiische regcering met dreigende vuist in
cn wjj beloven nu, hetgeen iets phenome-
uiais is. dat een Zuicl-Afrikaner voor hei
.eerst clc pretentie hoeft voor geheel Afrika
tc spreken, wanneer hij zegt Wij hestrij-
d'-n, dat dc cene of andere Europecsche
natie. Engeland inbegrepen, het recht heeft
ergens in Afrika m strijd met onze idealen
le haclcl:ii cn wij zijn vast besloten tc ver
hinderen, dat men cr ons onder krijgt.
Ilij oischt voor Zuid-Afrika als cleel van
liet Britschc lijk het recht op een definitie-,
ve opvatting over deze kwestie in alle gebie
den onder Engclsch beheer tc kennen to ge
ven en ontkent, dat het mogelijk is de in-
hoorlingcnpolitick in eenig deel van Afrika
lc- regelen, zonderdat men onmiddellijk de
ge- "Igcn daarvan bespeurt in elk ander
doel. Dc minister is van gevoelen, dat ge
lijkberechtiging tussclicn zwart cn blank
het begin zou zijn van ZuidrAfrika's onder
gang ais staat, waarvan de beteekenis juist
cbor de scherpe scheiding tussclicn kolo
nisten cn inboorlingen zoo geweldig is he-
vcidcid. „Wij weigeren", aldus do Zuid-
Afrikaanschc minister, „do gelijkheid tus
sclicn Europeanen cn inboorlingen als een
oplossing van bet inboorlingcnvraagstuk tc
beschouwen en zijn ervan overtuigd dat wij
ons geluk zullen vinden, wanneer zwart en
blank uit elkaar w orden gehouden.
Da leider van dc Zuid-Afrikaanschc rc
gceiing, generaal Hertzog, is al op weg naai
Londen urn zijn land op de rijkscoüferen-
lie tc vertegenw oordigen. Do vraag is, of hij
bij deze gelegenheid de Engelsche politiek
tegenover dc inboorlingen even scherp zal
laken als zijn rcgeeringscollege dat tc Pre
toria heeft gedaan.
raad'voor industrie en handel'wordt'ver
langd om met alle middelen het économi
sche leven van Engeland cn dc financieelc
welvaart, tc bevorderen.' j0t de onderteeke
naars behooren o.a._de_ voorzitters van dc
Automobielfabrieken, van de General Elec
tric, dc Imperial Chemical Cy. cn tal van
andere.bekende industrieeion; Aan 4en op
roep wordt veel beteekenis toegekend in
verband met de aanstaanndc rij ksconf eren-
tie, waar liet vraagstuk van vrijhandel bin
nen het Engelsche rijk een belangrijke rol
zal spelen.
LANGESTRAAT
Tc!. 341
Na veel moeite in hun cellen
teruggedrongen
VON GRONAU TE CUXHAFEN.
Cuxliafcn, 19 Sept. (V.D.) Aan boord
van het Hapag^stóomschip ..Hamburg" is
hedenmiddag tc Cuxhafen aangekomen de
bekende (Jceaanvlieger von Gronau. Ilij
werd vergezeld van den aviateur Zimmcr,
den monteur I-Iack cn den radio-telegrafist
'Alb recht.
Een escadrille vliegtuigen cirkelde bo
ven. de haven. Het enthousiasme der aan
wezigen. o.w. de naaste familieleden van
do vliegers, was zeer groot.
Bielefeld, 19 Sept. (V.D.) In dc ge
vangenis alhier is een muiterij uitgebro
ken onder dc politieke gevangenen. Het
bcwakings-personeel was niet bij machte
het oproer lc' onderdrukken. Een- gerequl-
rcerd„overvalcommando" heeft, cèret de
straat voor dcgevangenis afgezet, daar
zich ccn zeer gróot'e menigte voor het ge
bouw verzameld had cn gevreesd werd dat
liet publiek zicli in het geschil zou mengen.
Dc gevangenen riepen uit de vensters der
eetzaal, dat zij te weinig voedsel krijgen.
Zij weigerden naar hun cellen terug tc
keei'cn. De politie heeft tenslotte dc zaal
met geweld ontj-uimd, waarbij de gedeti
neerden krachtige» tegenstand boden.
Dc politie-agenten wisten hen tenslotte
met. dc gummistok in bun cellen terug tc
dringen.
Tat levenslange deportatie
veroordeeld
Dit kan slechts den vrede in
Europa ten goede komen
BSEMOIRES VAN KROONPRINSES
CAECILIE.
Leipzig, 19 Sept. (V.D.) Dc voormalige
kroonprinses Caccilie heeft besloten liaar
memoires te publiceeren.
Volgens een moclcdeeling van den uit
gever. wordt in deze gedenkschriften ner
gens de politiek ter sprake gebracht.
Daarentegen geven zij ccn duidclijk.becld
van het leven aan dc Duitschc en buiien-
landsclie hoven,waarmede de prinses ver-
vvan t was.
ER
BEVORDERING VAN
WELVAART.
ENGELANDS
Een oproep van industrieele
leiders.
Parijs, 19. Sept. D.) Dc Volonlé
bespreekt héden dc kwestie van dc toenade
ring tusschen Düitscliland cn Frankrijk,
welke hot blad den grondslag noemt voor
den vrede in Europa. Fan-Europa aldu.s
wordt in het blad betoogd is slechts mo
gelijk, wanneer dit gebouwd wordt op een
eerlijke samenwerking tussclicn Duitsch-
Jand cn Frankrijk. Vcrcenigd kunnen
Frankrijk cn Düitscliland dc gchcelc wereld
hun wil kenbaar maken en zoo tot vreed
zame bij legging van alle kwesties bijdragen.
Mussolini doet alle moeite om ccn Duitsch-
Ilaliaansch-Russisch-Oostenrijksche Enten
te tot stand te brengen als tegenwicht te
gen dc kleine cn groote Entente. Aan het
eind van dergelijke combinaties staat steeds
de oorlog, dien men wcnscht tc verhinde
ren. Ilct toenemen van de dictatuur schaadt
den vrede, zoodat de groote staten, Hie het
democratische regiem gehandhaafd hebben,
als Engeland, Frankrijk cn Duitschland, on-
voonvaai delijk met elkander moeten onder
handelen. Het is dc plicht van Frankrijk na
den uitslag van de verkiezingen in Duitsch
land de Duitsche jeugd den gruwel van den
oorlog voor te houden. De aanhangers van
Hitler zijn meest jongelieden, wien men
Vergeten heeft dc gruwelen van den oorlog
te leeren. Daarom moet Frankrijk het be
zoeken aan dc vroegere slagvelden verge
makkelijken cn door persoonlijk contact
van rnensch tot mensch ccn eerlijke samen
werking bevorderen.
EEN ARABISCH LEIDER VERBANNEN.
L o n d c n, 19 Sept. (V. D Uit Jeruzalem
wordt gemeld, dat Subchi Chadrah Bei, dc
burcauchef van de' Arabische executieve,
wegens opruiing en liet verspreiden van
ophitsende pamfletten naar Safed is ver
bannen en voor een jaar onder politictoe-
zicht is gesteld.
f 100.-- duurder dan de goed-,
koopste Amerikaansche Auto
Districts Importeur
Telefoon 1210 Amersfoort
Londen, 15 Sept. (V.D). Dc verkiezingen
voor de wetgevende vergadering tc Bombay
zijn bijzonder stormachtig vcrloopcn. De po
litie zag zich genoodzaakt '382 vrouwen en
IS mannen, welke (ot dc congrespartij be
hoorden, tc arresteoren. In totaal werden
250 personen gewond. Vrouwen stonden als
boycotpostcn voor de stemlokalen cn deden
al liet mogelijke om dc kiezers te verhin
deren hun stemplicht uit te oefenen. Na af-
,loop der verkiezingen trad dc politie tegen
de menigte op. De vrouwen werden na het
vallen der duisternis grootendcclg weer op
vrije voeten gesteld.
Calcutta, 18 Sept. Dinesh Chandra Ma-
jumdar, de student in dc rechten, die op
25 Augustus wegens den bomaanslag op den
commissaris van politic, sir Charles Tcgart,
in hechtenis was genomen, is lot levens
lange deportatie veroordeeld.
Londen. 18 Sept. Naar bericht wordt,
neemt de boycot van Engelsche goederen
in Britsch-Indic af. In Engelsche tcxticl-
kringen wordt verklaard, dal de export-
vooruitzichten van Engelsche goederen naar
IndiT gunstiger beoordeeld kunnen worden
L o n d e li, 19 Sept. Een deel van Schot
land werd Donderdag door een lievig ui re
gen geteisterd. Er is belangrijke schade
aangericht. De stralen in Glasgow stonden
geheel blank, zoodat de kinderen in vracht
auto's naar school moesten worden ge
bracht. Een- 8 M. hooge muur 6toitte in,
waardoor een nachtwaker gedood werd.
In Dunning in liet graafschap Perth wer
den vier bruggen weggeslagen. In Bed-
worth zijn 18 huizen overstroomd, waar
van één instortte.
DE BEROERING IN SPANJE.
Rog ccn ernstige toestand
tc Barcelona.
Uit Barcelona wordt nog gemeld, dat een
aantal orde-maatregelen van den gouver
neur de staking hebben'verhaast. De stra
ten van dc stad maken ccn verlaten indruk.
Er is order gegeven om dc stakingsleiding
van dc bouwvakarbeiders aan to houden,
maar dezen licbben reeds van te voren
plaatsvervangers aangewezen. Te Barcelona
zijn eenige honderden gendarmen samenge
trokken. De gouverneur der provincie hoeft
uitgebreide volmachten ontvangen. De stu
denten hebben zich met dc stakers solidair
verklaard.
De rector der universiteit heeft zijn ont
slag ingediend.
De stakingen te San Sebas
tian en Granada behooren
tot het vorlcdon.
Madrid, 18 Sept. De algcmccne staking
is geëindigd te San Sebastian en tc Gra
nada, waar alle arbeiders weer aan liet
werk zijn gegaan. Er hecrsclit volkomen
rust.
Opheffing van de censuur.
Een telegram uit Madrid behelst, dat na
zeven jaren eindelijk do censuur op dc
pers is opgeheven.
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand:
761.5 tc Lacpruna.
Laagste Barometerstand:
732.0 tc Holyhead.
.Verwachting:
Stormachtige, tot krachtige,
Z. \Y. tot W. w ind, betrokken
tot zwaar bewolkt, regen
buien, iets koeler.
L. J. LUYCX ZOON
Langestrsat 49-51 -- Tel. 190
SPECIAAL AORES
VOOR
S j a nfg h a i, IS Sept. Men meent tc weten,
dat Tsjang ITsoe Liang, dc dictator van
Mandsjoerije, van plan is als vredesbemid-.
delaar op le treden tusschen dc Noordelijk
ken cn de Zuidelijken.
Mot goedvinden van deze tegenstanders
zou Tsjang ITsoe Liang Tientsin on Peking
gedurende de vredesonderhandelingen on
der zijn hoede willen nemen, ten einde daar
dc orde te handhaven.
Dc Zuidelijken cn Noordelijken moeten de
vorige week verwoede gevechten hebben
geleverd, waarbij de nationalisten (Zuidelij
ken) 30.000 man aan dooden zouden hebben
verloren.
Teruggave van Amoy aan China?
Londen, 18 Sept. In bevoegde kringen
verklaart men, dat cr een overeenkomst ge-t
siotcn is, waardoor Amoy aan China terug*
geven zal worden onder dezelfde vóor-i
waarden als Tsjekiang verleden jaar.
DE TOESTAND TE BARCELONA.
Madrid, 19 Sopt, (V.D.) In "den alge-
mccnen toestand van dc slaking tc Bar
celona is lot nu loc weinig verandering
gekomen. De stakers hebben eenige ma
len werkwilligen aangevallen. Daai bij werd
één persoon gedood cn een andere zwaar
gewond.
Te Madrid deden aanhangers van het
monarchistische leger een aanval op liet
redactiebureau van de „Nosotros", dat ge
heel vernield werd. Zoowel van do zij do
der aanvallers, als van de zijde der redac
tie werd gescholen. Daarbij werd evenwel
niemand gewond.
I ncassokostcntijdverlies en
moeite vermijdendoor ons
ie machtigen, uzo abonne
mentsgelden automatisch en
zonder hosten van uw giro
rekening ate schrijven,
behoclt daartoe slechts een
machtigingsformulier in te
vullen, dat wij u met genoe
gen zenden.
Hel spreekt vanzelf, dat de
machtiging vervalt bij de op
legging van hel abonnement.
?Iogen wij u zulk een formu
lier zenden?
Ook ons maakt u het daar
mee gemakkelijker.
Vriendelijk dank!
Adm. Amersf. Dagblad