EEN VR00LIJKE AVOND
JAN VAN RIEMSDIJK
HANS SNEL
RIE VAN DE ROVAART
MEVROUW VAN RIEMSDIJK
BUITENLAND
Woensdag 15 Oct. 8 uur: „AMICITIA"
DE EEMLANDEU
Maandag 13 October 1930 1 Uitgave: VALKH0FF Co. o°„ Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 88
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Het wassende water
Overal wordt groote
schade aangericht
fortmann en
hehenkamp
DE OOGGETUIGE
GEVONDEN
Het verhaal van den
strooper
Verkiezingen in het
Memekehied
Duitsch protest tegen
Litauens gedragingen
DOOR
L. J. LUYCX ZOON
SCHEEPSONGEVAL
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maande* voor Amersfoort f2.10. per maaod 10.75, per
weck (me* gratis verzekering tegeo ongelakken) f O.W/r
Binnen land franco per post per 3 paandca f 3.-> Ahonderlijke oammers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INIERC 313
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met lebegrip van een bewijsnummer
-elke regel rncer f0.25. Ltc/dadlghelds-adverteotlën voordo
helft vap dea prijs» Kleine Advertentlën „KEITJES" by vooruitbetaling 1—5 rtgela
50 cent, elke rtgal meer 10 cent, driemaal plaatsen I.-» Benrllsnummer «xtfA f 0.ÖJ
De opstand In Brazilië. De
revolutie niet slechts het ge-
volg van don economlschen toe*
stand.
Do revolutionairen in Brazilië zijn er tot
flusvér mót betrekkelijk weinig bloedver
gieten in geslaagd bet grootsto deel van
Brazilië in handen lo krijgen of tot hun
denkbeelden tc bckeeron. Alleen de voor
naamste centra der régeering, Sao Paulo,
Rio de Janeiro en Bahia,. moeten haar over
T algérhecn trouw ziin gebleven. Het is
juist in dezo drio stalen, dat het econo
mische en politieke leven van Brazilië zich
concentreert, zoodat do revolutionairen, al
hebben zij zich in het bezit gesteld van
groote gebieden, nog geen invloed kunnen
uitoefenen, die don doorslag geeft. Do eigen
lijke beslissing in den strijd om de macht
2al pas vallen, wanneer do opstandelingen
vasten voet hebben, gekregen in de drie ge
noemde bondsstaten en deze tot hun ideeën
hebben weten'over te halen.
Wannéér men do oorzaken der rebellie
tracht op te sporen, is tóen geneigd, even
als bij de jongste re vól p tics in de andere
Zuid-Amerikaaiische staten, in da eerste
plaats aan den slechten cconomisclicn toe
stand tc denken Het is buiten kijf, dat dc
nood, die in Brazilië eveneens hcerscht als
gevolg der ecpnoraische wereldcrisis, bcvor
del: jk is geweest voor de opstandige-bewe
ging. Gebieden, die belangrijke grondstof
fen leveren,, worden natuurlijk door de
prijsdaling, dio ccn uitvloeisel is der we
reldcrisis, liet eerst en het ergst getroffen.
Dc Fr. Ztg. is inmiddels van oordeel, dat
ook andere omstandigheden minstons een
even belangrijke rol hebben gespeeld.
De tegenwoordige president. Washington
Luiz, wiens ambtstijd op 15- November van
dit jaar afloopt, heeft van het begin zijner
regoering af zich niet bepaald kunnen ver
heugen in een groote populariteit. Hij
wordt beschouwd als de pleitbezorger der
planters en groot-industrieelen en in dit
verband wordt hij ervan beschuldigd met
de particuliere belangen van deze groepen
op wel wat bedenkelijke wijze rekening te
hebben gehouden. Dc noodtoestand, welke
het gevolg is van de koffiecrisis en het mis
likken van de poging om dc valuta weer
gezond te maken, hebben een ontevreden
heid in^het leven geroepen, die de aversie
tegen Washington Luiz slechts vergrootte.
Hi°r kwam nóg bij. 1 dat bij' de verkiezin
gen voor het presidentschap, die in het
voorjaar plaats hadden, dc candidaat der
regeering, dr. Julio Prcstes, gekozen werd.
hetgeen men toeschreef aan niet heclemaal
zuivere praktijken. Men wilde zich van deze
kliek, „die Brazilië sinds veertig jaren be-
heerscht," bevrijden.
Dc candidaat, die bij do verkiezingen
voor 't preisidentschap de nederlaag had
geleden,. Getulio Vargas, de president van
den staat Rio Grande do Sul, die door de
zen staat en de staten Parahyba, Piauhy en
Ceara gekozen was, had reeds kort na den
stembusstrijd openlijk te kennen gegeven,
dat hij ondanks zijn échec zich zelf tot
president zou maken. Inderdaad ging ook
van hem en zijn staat de tegenwoordige re
volutionaire beweging uit. Zij werd ter
stond .gesteund door de noordelijke staten,
vooral door Pernambucor Parahyba cn Mi-
nas Geraes, waar dc vroegere president Ar-
turo Bemardes over een zekere macht be
schikt. In Parahyba was reeds tijdens den
verkiezingsstrijd de eigenaardige poging
gedaan een afzonderlijken staat, hel „on
afhankelijk territorium Princeza", dat mei
dc centrale regeering niets meer wou heb-
bem.të doen, in 't. leven tc roepen. Do moord
op den staatspresident van Parahyba (2G
Juli), den candidaat der liberale alliantie
voor het vice-prcsidentschap dor republiek
dr. Joao Pessoa door den bcruchten
leider der grootgrondbezitters, Dantas, had
dc stemming ten opzichte van do bohdsre-
gcering nog méér eten ongunstc beïnvloed,
zoodat er destijds reeds sprake was van 't
uitbreken cener revolutie.
Men zag bovendien in den a.s. president
Prestos slechts een strooman van den im-
populairen Washington Luiz, die zoo een
zijdig opkwam voor dc belangen der kof
fieplanters en de grootinclustricelen. Ook
bij leger en marine schijnt men het met'de
methodes van den president niet eens te
zijn geweest. Of'en in wélke mate bij
dén opstand de Engelsch-Amorik'aanscbe ri
valiteit in verband met de Zuid-Araeri-
kaansche markt ccn rol heeft gespeeld, is
nog niet duidelijk. Een feit is echter, dat
up de markten, die bij Brazilië geïnteres
seerd zijn, vooral to London, zicli con pa
niekstemming heeft meester gemaakt.
DE ROEMEENSCHE MINISTERS
BEËEDIGD.
Boekarest. 10 October. (V.D.) Nadat
koning Carol de hom door Mironescu aan:
geboden lijst van ministers had goedge
keurd cn onderteekend, hebben de nieuwo
ministers zich Vrijdag naar Sinaia bege
ven, waar zij in den namiddag werden be-
eedigd.
Naar th^ns. bekend wordt, schijnt de vor
ming van een nieuwe regeering allereerst
bij de uationaal tsaranistische partij op
moeilijkheden te zijn gestuit.
Zoowel Duilschtand ah Frankrijk
hebben daaronder ie lijden.
M a i n z. 1 Oct. Hedenmiddag te twaalf
uur had de Rijn to Mainz een stand van
2.78 meter bereikt. De eerste beperkende
bepalingen voor' do Rijrtsclaeepyaartzijn
dicntcuge\olgc van kracht geworden, om
dat de stand van '2 75 overschreden is.
A n :J c r n a c li. 10 Oct Builen verwach
ting is het water van den Rijn, die hier
gisteren nog maar nauwelijks buiten zijn
oevers was getreden, thans do gebouwen
aan den Rijnoever binnengedrongen. Hier
door hebben dc enkele jaren geleden mot
groote kosten opgerichte aanlegsteigers een
aanzienlijke schade geleden.
Do sector Keulen-Coblenz is even voor
Andernacli eveneens overstroomd. De voer
pont van Andernacli is alleen met booten
te bereiken. In Andernacli, Wei6senthurm.
Brohl en NicderÏBrcisig staan dc 6traten
in do nabijheid van den Rijnoever gehep!
onder 'water
Reims, 10 October Sedert gisteren zijn
de Aisno' en haar zijrivieren op onrustba
rende wijze gestegeji. Do Aisne ia in een
noesten stroom veranderd cn voort'allerlei
voorworpen cn kadavers mede.
In de omgeving is dc toestand eveneens
alarméeVcnd, talrijke wegen zijn onbegaan
baar. Men vreest, dat de Aisno hooger za*
stijgen dan in 1010.
Ook de streek van Verdun wordt door
een hevige overslrooming geteisterd. Hot
water in dc Maas is bij Verdun tot een ge
weldige hoogte gestegen. De scheepvaart
dienst meldt, dat dc rivier nog steeds wast
cn groote uitgestrektheden onder water
slaan
Ook tussehen Sallanchcs en Bonneville
staan de velden blank, waardoor een mil-
lioen'enschade is aangericht. De overstroo-
raingen zijn het'uitvloeisel van het smel
ten der sneeuw, dat weer verband houdt
met den aanhoudenden regenval.
DE VER. STATEN EN DE ONTWAPE*
NINGSCOMMISSIE.
Washington, October. Ten einde
van tevoren dc politick vast tc stellen, die.
dc Ver. Staten zullen volgen bij dc e.k.
zitting van de Volksbondscommissie ter
voorbereiding van de ontwapeningsconfe
rentie, hebben twee deskundigen op het ge
bied van marinczaken cn buitcnlandsch
beleid aangedrongen op een gedachtenwis-
soling met do. betrokken ambtenaren van
het departement van staat Waarschijnlijk
zullen als Ameirkaansche afgevaardigden
in dc commissie-vergaderingen worden
aangewezen do Amcrikuansriie gezant in
België: H S. Gibson cn dc Amerikaansche
gezant in Zwitserland II. R. Wilson.
Aan het. departement van staat te
Washington neemt men aan, dat. dc be
sprekingen tc Geneve ten minste een
maand zullen duren.
HET HUWELIJK VAN KONING BORIS.
R o m e, 10 October Volgens een gerucht
dat er nog al geloofwaardig uitziet, zou het
huwelijk van koning Boris te San Rossore
plaats hebben De datum is nog niet vast
gesteld. Vervolgens zou een orthodoxe gods
dienstplechtigheid plaats hebben te Sofia,
hetgeen in overeenstemming zal zijn met
het kanonickc Techt, daar Bulgarije bij bet
burgerlijke huwelijk vortegenwoordigd zal
wezen. Het is waarschijnlijk tijdens de
orthodoxe plechtigheid, dal de kroning van
den koning cn dc koningin zal plaats heb
ben. De koning moet gisteren incognito
aangekomen zijn. De apostolische visitator
van Bulgarije is vandaag gearriveerd cn
door den paus in audiëntie ontvangen.
RAMSAY MACDONALD 64 JAAR.
Lenden. 12 Oct. ,V. D.) De premier Ram
say Macd<|pald viert heden zijn G4stcn'ver
iaardag. Hij brengt het weekend door op de
Chequers to raidden vau zijn familie.
De Australische premier Scullin en de
hoofdgedelegecrde van den Ierschcn Vrij
staat ter rijksconferentie Mc Gilligan zijn
heden bij den premier op bezoek.
OVERSTROOMING IN LISSABON.
Het verkeer stopgezet. In ver
schillende gebouwen dringt wa
ter binnen.
Londen, 12 Oct. (V.D.) Tengevolge van
geweldige slagregens zijn de slraten van
Lissabon geheel overstroomd. Op sommi
ge plaatsen staat het water twee meter
hoog. In 7 buurten moest het. verkeer wor
den stopgezet. Door enorme druk van hét
water sprongen op véle plaatsen dc water
leidingen, zoodat het etraatdek barstte.
Het'water drong binnen in enkele minis
teries cn het hoofdpostkantoor, zoödat dc
ambtenaren naar de hoogerc verdiepingen
moesten 'vluchten.
iangestraat 63
tel. 88
repareeren, bijvullen en verma
ken van uw matrassen in
één dag.
vraagt prijsopgave.
Slechts 100 M. van het tooneel der
ramp. Hoe de R 101
onderging.
Er /.uilen geen belangrijke verschab
vingen plaats inden.
Londen 11 Oct. lit Londen wordt
aan Dc Tel. bericht. De correspondent van
Reuter te Beuuvais heeft ccn onderhoud ge
had met den eenigen ooggetuige van dc
catastrofe met dc R 101. Deze man, Georges
Baboillc, werd "door dc politie gezocht we
gens strooperij, doch licm werd vrijheid van
straf verzekerd, indien hij zich wilde aan
melden cn verslag uitbrengen van hetgeen
hij had gezien.
De strooper deelde mede, dat hij zich in
den ongeluksnacht om twee uur des mor
gens op ccn heuvel, bevond, in de nabijheid
van dc plek, waar even later dc ramp zou
plaats hebben. Plotseling zag hjj.lict lucht
schip naderen, dat een zwaren strijd met
den wind voerde cn,.hoewel dc motoren op
volle kracht draaiden, slechts langzaam
vooruit kwam. Baboillc vervolgde: Opeens
zakte het luchtschip iets naar beneden cn
scheen zich toen weer op tc richten, om
daarna met den voorsteven naar beneden
langzaam tc dalen. Het eerst kwam het ge
deelte onder den voorsteven met den grond
in aanraking cn direct stëgcn vlammen uit
het gevaarte op, na een lievige, ontploffing.
Hierop volgden twee explosies, die minder
hevig waren dan de eerste cn het gebedje
schip vloog in brand. Ik hoorde hulpgeroep
doch fcag niemand uit hot schip komen. Hoe
wel ik op* hónderd meter afstand van het
wrak stond, was dc hitte vrecschjk. Ik ge
raakte geheel van streek en liep weg, zoo
hard ik maar kon. Direct voor.de ramp was
het luchtschip nog helder verlicht, vooral
dc vensters van de gondels, maar bij dc bot
sing met den grond-gingen de lichten uit
en het schip brak doormidden, terwijl de
motoren nog cenige seconden draaiden.
DOUMERGUE NAAR MAROKKO.
Dc president der Fransclic republiek, Dou-
raergue, is Zondag naar Marokko vertrok
ken, waar hij acht dagen zal vertoeven. In
dc verschillende plaatsen, die hij zal be
zoeken, worden groote parades gehouden,
Een auto, waarin een radiotclegrafisch
zendstation is gebouwd, gaat mede, ten ein
de van alle feestelijkheden terstond verslag
te kunnen geven, dat dan door de Fran-
sche omroepstations verder wordt uitge
zonden.
Memel, 10 Oct. Heden worden In het
Memelgebied verkiezingen gehouden voói
den landdag, die eind Augustus is ontbon
den. Gelijk men wcot, word do landdag-na
een motie van wantrouwen togen de kuids-
règeering ontbonden.
In den ontbonden landdag hadden dc
Duitschc meerderheidspartijen van de 29
zetels er 20 bezet: de Momelcr Volksparlei
10, dc Mcmeicr Landwirtschaflspartci 10,
do Groot-Litaucrs daarentegen maar vier
zetels.
Over de te houden verkiezingen had in
Genèvo een onderhoud plaats tussehen
den Duitschen minister van buitenland*
sche zaken en zijn thans afgetreden Litau*
sclicn collega, Zaunius. Van dc zijde der
Litauschc regoering werd do verzekering
gegeven, dat alle maatregelen, die met dc
autonomisclic rechten van het Memelge
bied niet in overeenstemming waren te
brengen, zouden worden ingetrokken.
Hieronder vallen in do eerste plaats de
vrijheid van drukpers cn van vergadering.
Te Genève werd men het er tevens over
eens, dat na dc verkiezingen een nieuwe
Iandsregeering op parlementairen en de-
mocratischen grondslag zou worden ge
vormd.
Ivo flip, 10 October. IIcl Litauschc lelc-
graafagéntschap deelt nice:
Heden heeft do secretaris-generaal van
den Volkenhond, sir Eric Drummond, .agn
den LitauSchcn minister van buitenland-
sche zaken Zaunius liet volgende telegram
gezonden:
Ik heb do eer u ter informatie het vol
gende uit Berlijn ontvangen telegram toe
,te zenden, dat. ik reeds aan den rapporteur
van den Volkenbond llambro heb medege
deeld:
„Do Duitschc minister van^ huiUnland-
sche zaken dl. Curtnis heeft Óp'30 Sejitehn
ber den Volkonbondsraad ingelicht om
trent do door de Litauschc' regeeVing afge
legde beloften ten opzichte van de 10 Octo
ber te Memel tc houden verkiezingen. Met
het oog op de beloften der Litausciie: re
geering liceft de Raad besloten vöorloopig
de klacht van het Memelgebied niet tc be
handelen.
Ik betreur echter u te moeten berichten,
dat, hoewel er reeds meer dan een week
sedert dien verstreken is, dc Litauscho re
geering haar belofte niet nagekomen is.
Dc samenstelling der verkiezingscommis
sie is weliswaar veranderd, maar zoo laat,
dat de commissie pas Donderdagavond
een vergadering kon beleggen. Dc samen
stelling vau het directorium bleef tot nog
toe ongewijzigd cn dc pers-censuur bleef
in werking. Het' doel der onderhandelin
gen ,te Genève. vrije verkiezingen te verze
keren, kon dus niet bereikt worden, daar
de populaire Veiuwsche zanger.
van het Cabaret Pisussse.
de charmante cabarettière.
aan den vieugel.
in het nieuwe programma.
Voor de lezers van het Amersfoortsch Dagblad kaarten
a 1.25 (inbegr. Verm, belasting, auteursrechten en
vestiaire) verkrijgbaar aan het Bureau van ons blad,
Arnhemschepoortwal 2a.
Plaatsbespreking Woensdagmorgen in AMICITIA om 10
uur (niet per telefoon) a f O.IO per plaats.
WEERBERICHT.
Laagste Barometerstand:
713.G te Rösi.
V c r vv a c li t i n g:
Zwakke tot matige later
wellicht toenemende, tot
W. wind, nevelig tot, half
of zwaar bewolkt, aanvanke
lijk nog weinig of geen re
gen, weinig verandering in
temperatuur.
Langestraat 49-51 -- Tel. 190
Zwart en gekleurd
ASTRAKAN
voor MANTELS en KRAGEN.
dc verkiezingen reeds Vrijdag plaats heb-»
ben".
Ik acht het daarom mijn plicht u daar
over in te lichten en tevens tc verzekeren,,
den rapporteur yan den toestand op do
hoogte to zullen brengen.
Dc Litauschc regecrjng liceft daarop .Vrij*
dag den secretaris-generaal van den Vol
kenbond, een telegram gezonden, waarin
zij in do eerste plaats verzet unnlcckent. te
gen do verwijten der Duitsche regering,
wat aangaat do nict-nakoming van do af
gelegde beloften cn er tevens op wijst, dat
dc Litauschc rcgcc'ring do iii de overeen-,
komst voorziene maatregelen getroffen
hoeft.
M cm c 1, 10 OcL Dc. verkiezingen .yPtóT
den Memellanclschen landdag zijn cveral
vrijwel zonder incidenten verlóopen. Do
deelneming was groolcr dan gewoonlijk.'
Dc voornaamste kwestie Hij do tegenwoor
dige verkiezingen isr hoe do nieuw opge
richte economische partij, wier concur-,
rente in hoofdzaak dc Mcmellandscho
vólkspartij is, uit deze verkiezingen to
voorschijn zal komen.
Blijkens de uitslagen van enkele distric
ten van Memel kan de economische partij
in het gunstigste geval 1 a 2 afgevaardig
den naar den landdag zpnden. Over het al
gemeen zullen bij dc partijen geen" belang-,
njke mandaatsverschuivingen plaats heb
ben. Door de grooterc opkomst der kiezers
zullen alle partijen meer stemmen be
halen.
Vijf personen verdronken.
Hamburg, 12 Oct. (\\D.) Te Brunsbut-
tcl is men diep onder den indruk vau hot
scheepsongeval, dat gisteravond in het slui-
zengebicd van het. Keizer Wilheftnskanaal
plaats vond en waarbij vijf. personen het
leven lieten, doordat het loodsschip „Pilot"
na een aanvaring mot het Noorsche schip
„Jeloc" binnen eenigo minuten zonk. Te
Brunsbuttel zijn alle vermakelijkheden voor
bede afgelast, en de schepen, van welke na
tionaliteit ook, die dc plaats van dc ramp
passeeren, laten dc vlaggen halfstoks dalen.
Den gohcèfcii morgen is men met liet ber
gingswerk bezig geweest, waarvoor gedu
rende cenige uren dc scheepvaart werd stop
gezet.
ONTPLOFFING BIJ EEN FILMOPNAME.
Veertig gewonden.
New York, 12 Oct. (V.D.) Te Flagstaff
in den staat Arizone vond bij het maken van
een buitenopname voor een film in den al-
gelégén Dinosaurus Canyon een ernstige
ontploffing plaats, doordat tengevolge van
een .technische fout 'n mengsel van buskruit
en dynamiet te vroeg ontplofte. Tengevolge
van dc explosie, werden vijftien personen,
waaronder dc regisseur, ernstig gewond,
terwijl 25 personen lichtere .verwondingen
opliepen.
HET ROEMEENSCHE PARLEMENT
VERDAAGD.
Boekarest, 12 Oct. (V. D.) Het parle
ment is verdaagd voor den tijd van een
maand.
SLACHTOFFERS VAN NOODWEER.
Nogales, 9 October. Bij een orkaan m
het zuiden van den etaat Sinoloa zijn tien
mcnschcn om het leven gekomen en een
groot aantal personen gekwetst. De stoffe
lijke 6Chade is grcoL -