DE EEMLANDEU
Woensdag 15 October 1930 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 91
BÜITENLANDSCH OVERZICHT
mnTENLMS©
DE RAMP VAN DE R 101
Studentenonlusten te
Barcelona
Ernstige staking dreigt
te Berlijn.
fortmann en
hehenkamp
Frankrijk bezocht door
storm en hoog water
Zuid-Zweden bezocht
door noodweer
Brazilië's partijen fel
tegenover eikaar
Bloedig verloop van den
Chineeschen burgeroorlog
L. i. LUYCX ZOON
AMER SFGORTSGH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pct maanden voor Amersfoort f 2.10 per maand 0.75. per
Weck (met gratis vcrrekeriag tegeo ongelokkenl f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maande» (3.-* Af»onderll)ke aummera f 0.05.
POSTREKENING 47910 X1LEFOON 1NTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f 0 25 Liefdudlgheldsadvertentlto voord»
helft van den prijs. Kleine Advertcntlün „KEITJES' bi) vooruitbetaling 15 regeU
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatse» I I.—. Bewijsnummer eat*» f 0.05
De kansen op ontwapening niet
bijster groot. Pessimisme in
Engelsche kringen.
Dc volgende maand zal in den boezem
van do voorbereidende Volkenbondscom-
injssie van gedachten worden gewisseld
over dc te houden ontwapeningsconferen
tie en zal natuurlijk ook getracht worden
een desbetreffende ontwerp-conventie op te
stellen. Inmiddels verwacht men in diplo
matieke kringen te Londen niet al te veel
van deze besprekingen.
Toen de Fransch-Italiaanschc onderhan
delingen over de ontwapening ter zee en
over verschillende territoriale aangelegen
heden-enkele weken geleden werden afge
broken. zonderdat een gunstige uitkomst
was bereikt, heelt men van Kngclsche zijde
in Frankrijk gepolst, of een nieuwo Engel
sche bemiddelingsact'o gewenscht was. Het
Fransche antwoord kwam hierop neer, dat
op het tegenwoordige tijdstip tusschcnkomst
van Engeland alleen kans op succes zou
bobben, wanneer zij óf geschiod.de in den
vorm van een diplomatieker, druk op Ita
lic, óf door het aanbieden van Engelscho
waarborgen ten behoove van Frankrijks
veiligheid, een basis voor onderhandelingen
werd geschapen, die in materieel opzicht
.volkomen nieuw was.
Nu de politiek- diplomatieke toestand al
dus is, zal, naar de Engelschen van gevoe
len zijn, de Geneefsche voorbereidende
commissie op het stuk der bewapening ter
zoo alleen tot overeenstemming kunnen ko
men over de tonnagccijfers, die geen ont
wapening betockcnen. doch Engeland inte
gendeel ertoe zouden kunnen brengen in
het belang van net handhaven zijner positie
in dc Middellandscho zee tegenover Ameri
ka en Japan gebruik te maken van de clau
sulo in liet Londenschc vlootverdrag, di«*
tonnageverhooging toestaat.
Naar de Londensche correspondent der
Vossisgjie Zeilung laat uitkomen, zijn, naai
de Engelschen van oerdeel zijn, de kansen
op ontwapening te land niet minder on
gunstig. Zoolang de andere mogendheden
er nif*t voor te vinden zijn het pact- Kel
logg aan tc vullep met sancties en materiee-
le waarborgen, dus volgens het Franschc
standpunt dc veiligheidskwestir. te regelen
vóór het onl\vapeningsvraagstuk, is er nau
welijks op tc rekenen, dat Frankrijk noe
menswaarde concessies doet np het gebied
der ontwapening tc land, het oorlogsmate
riaal en der geoefende reserves.
In Engelsche kringen vestigt men nog 'n
beetje hoop op do mogelijkheid cener krach
tige Arncrikaanschc tusschcnkomst tijdens
«le Geneefsche onderhandelingen. Do beide
Amcrikaaiischo „outwapeningsdiplomaten",
de ambassadeur te Brussel (Gibson) en do
gezant to Bout (Wilson), vertoefden in den
nazomer geruimen tijd bij Hoover en moe
ten van den Amcrikaanschcn president be
langrijke instructies voor do Geneefsche
besprekingen inzake do ontwapening heb
ben ontvangen. Hier wordt echter tegen in
gebracht, dat, hce lloovey's lastgevingen
ook mogen luiden, zo nochtans nauwelijks
geschikt zullen zijn om Frankrijks houding
in belangrijke mate te beïnvloeden, daar dc
Amerikaanscho president niet in staat is
met betrekking tot dc beide vraagstukken,
die voor Frankrijk beslissend zijn (veilig-
heidskwestie en vermindering der schul
den), nieuwe stapocn te doen, zonder den
sterksten teegenstand bij het Amerikaan
scho publiek in het leven te roepen.
Drie geredden naar Engeland terug
Parijs, 14 Oct. (V. D.) De Engelsche
vice-consul te Parijs, sir Klaymaker, heeft
Maandag de drio geredden van de R. 101 in
het hospitaal te Beauvais bezocht.
Disley, de marconist, die reeds een reis
met de B. 101 maakte, toen dit luchtschip
op zijn proefreis Engeland—Canada te Mon-
ireal werd beschadigd, heeft zijn indrukken
weórgegeven van de ramp bij Alonne.
Disley sliep, toon hij door een hevigen
schok ontwaakte. Hij werd uit zijn hut ge
slingerd en lag, met het hoofd omlaag, in
een hoogst ongemakkelijke houding. Hij
stond onmiddellijk op en trachtte naar de
generateur te komen om den stroom af te
snijden en zijn kameraden tc waarschuwen.
Het luchtschip ging.met een hoek van ten
minste 30 graden omlaag. Een tweede, nog
heviger schok, wierp het luchtschip legen
den grond en veroorzaakto do ontploffing.
Disley bevond zich op wonderbaarlijke wijze
builen het schip. Ilij werd ernstig aan ge
zicht en handen gewond.
Gemeld wordt, dat dc drio geredden Vrij
dag naar Engeland zullen terugkcercn, aan
boord van een vliegtuig van den genees
kundigen dienst. Er is nop peen beslissing
genomen over de v raag wat met de over
blijfselen van het luchtschip zal geschie
den. In ieder geval zijn de twee monteurs
van de B. 101 heden uit het hospitaal ont
slagen om naar Engeland te worden over
gebracht.
Portret van den Koning verbrand
Madrid, 14 Oct. (V.D.) Tc Barcelona
hebben heden studenten en arbeiders ge
demonstreerd voor de vrijlating van hen,
die bij de jongste onlusten gearresteerd
werden. De betoogers drukien de deur, die
men voor alle zekerheid gesloten had, met
geweld open. drongen de aula binnen en
rukten de beeltenis van den koning van
den wand. Ilct portret werd op dc binnen
plaats onder groot tumult verbrand. De
rector trachtte de gemoederen tc kalmee-
ren, doch werd uitgefloten Toen dc politic
arriveerde, werd zij door de studenten op
een hagelbui van stccnen onthaald. Bij het
salvo, dat do politie loste, werd een aantal
betoogers gewond
De rector van de universiteit heeft dc
sluiting van het. gebouw gelast.
De meeste metaalarbeiders
tegen de arbitrale
uitspraak
B c r 1 ij n, 13 Oct. Volgens een bericht in
•:1c Vorwarts over do stemming in de be
drijven der Bcrlijnschn metaalindustrie zal
naar alle waarschijnlijkheid de staking a.s
Woensdag beginnen.
Uit dc reeds bekende resultaten van deze
Zondag j.l gehouden stemming blijkt, dat
van de ruim 80.000 arbeiders in 192 van de
270 bedrijven ruim G1000 arbeiders voor sta
king stemden, ruim 14000 hun stemmen
uitbrachten voor aanvaarding van de
scheidsrechterlijke uitspraak, terwijl een bc
trekkclijk gering aantal stemmen ongeldig
bleek te zijn.
De staking wordt een feit.
B e r 1 ij n, 11 Oct. (V. D.) Dc samenwer
kende organisaties van arbeiders in do me
taalindustrie hebben in haar bijeenkomst
van hedenmorgen besloten de staking offi
cieel af ie kondigen. Morgenochtend vroeg
zal liet werk in de Bcrlijnsche metaalindu
strie niet worden hervat Hoewel dc defini
tieve cijfei-3 van liet rcferendunm nog niet
bekend zijn, laten dc reeds binnengekomen
uitslagen geen twijfel meer aan dc over
weldigende meerderheid, waarmee door dc
arbeiders tot staken werd besloten. Het de
finitieve eindcijfer wordt hedenmiddag be
kend. Tengevolge van het stakingsbesluit
zullen morgenochtend 140.000 metaalarbei
ders het werk neerleggen.
MASARYK LEGT TEGEN DE
MINDERHEDEN BELOFTEN AF.
Praag, 14 O c t. HI. N.) President Masa-
ryk heeft gisteren bij een bezoek aan de stad
Pressburg verschillende leiders der natio
nale minderheden ontvangen. In zijn toe
spraak wees hij er op, dat Pressburg niet
alleen de hoofdstad der Slovaken is, doch
ook die van andere nationale minderheden
uls Hongaren, Duitschcrs en Russen. Masa-
ryk verzekerde den woordvoerder der Duit-
schers, dat hij aan de behoeften der Duit-
selic minderheid recht zaUaten wedervaren.
Ook den Hongaarschen spreker zegde hij
de vervulling van alle gerechtvaardigde
cischcn der Ilongaarsche- minderheid toe.
Ook sprak hij den wensch uit, dat de lei
ders der nationale minderheden zich loyaal
zullen gedragen tegenover hen, dio tot an
dere nationale minderheden bthooren.
DE REVOLUTIONAIRE BEWEGING
IN BRAZILIË.
Beide partijen hebben succes.
New-York, 14 Oct. (V.D.) Volgens de
laatste bprichten zouden do Braziliaansche
troepen in rij wel alle provinciën belang
rijke overwinningen op dc opstandelingen
hebben behaald. Verscheidene plaatsen in
den staat Parana zouden heroverd zijn.
Merkwaardigerwijs maken ook de com
muniqués van de opstandelingen melding
van su:ccsvollc offensieven. De berichten
over den toestand in Brazilië blijven dus
tegenst. ijdig.
PROF. STAHLBERG EN ECHTGENOOTE
SPOORLOOS VERDWENEN.
B e r 1 ij n 14 Oct. (II. N\) Uit Helsing-
fors wordt gemeld, dat de vroegere staats
president van Finland prof Stahlberg en
zijn echtgenoote sedert vanmorgen spoor
loos verdwenen zijn. Vastgesteld is, dat zij
vanmorgen hun villa, die in de buurt van
Jlelsingfors is gelegen, hebben verlateu om
oen wandeling te maken. Zij zijn echter niet
teruggekeerd en verder ook door niemand
gezien. Men vermoedt, dal zij ontvoerd zijn.
iangestraat S3 - tel. 88
zeegras, wolvlok, kapok en paardenhaar
matrassen
onze naam op dit gebied is uw garantie
vraagt prijsopgave
Verkeersstoornis cn schade
het gevolg
P a r ij s, 13 October. Uit Grenoble wordt
nog gemeld, dat door de stormen van den at-
geloopcn nacht honderden hoornen werden
ontworteld. Dc verkeerswegen zijn onbruik
baar door telegraafpalen en boomen, die
door den storm werden neergeworpen. Ver
scheidene plautscn zijn zonder electrischcn
stroom. Telegraaf- cn telefoonverkeer zijn
verbroken. Een jonge raaii werd door den
bliksem gedood.
Ook van de Middellandscho Zeekust ko
men berichten omtrent fel stormweer bin
nen. Verscheidene schepen, die voor dc reis
naar Noord-Afrika onder stoom lagen kon
den wegens de slechte weersgesteldheid niet
uitvaren. In Noord-Oost-Frankrijk nemen
dc overstroomingen toe.
Dc Marhe is tengevolgo van den gcduch-
ten regenval in heel li et departement bui
ten de oevers getreden, waarbij belangrijke
schade werd veroorzaakt. Blijkens een be
richt uit Dijon is het water van de Oucke
plotseling dermate gestegen, dat sommige
wijken overstroomden en tal van straten
thans op kanalen gelijken.
Het water in den Duitsclien Rijn schijnt
'"nmiddels zijn hoogstcn stand tc hebben be
reikt, zoodat de toestand minder verontrus
tend is geworden.
P a r ij s, 11 Oct (V.I).) Dc Seine is sedert
eenigen tijd onafgebroken gestegen cn het
niveau staat nu reeds meer dan twee me
ter boven den normalen stand. De Marnc
cn de Yonne zijn nog ste^d^ wassende. Ook
in de andere Fmnscho departementen zijn
de rivieren in vele gevallen buiten de oevers
getreden. In de omgeving van Verdun moes
ten enkele dorpen ontruimd worden, als
govolg van de overstrooming van de Maas.
In sommige dorpen hebben dc overetroo-
mingen onrustbarende afmetingen aange
nomen, als sinds 1879 niet is voorgekomen.
Groote schade op tal van
plaatsen
Men meldt uit Stockholm aan do X.R.C.:
In Zuid-Zweden, vooral in Midden-Skane,
is dc laatste dagen zooveel regen gevallen,
dat tal van heken cn riviertjes buiten hun
oevers getreden zijn en groote uitgestrekt
heden laag gelegen land onder water staan.
Bovendien woedde er Donderdag en Vrij
dag hevige storm. Bij Kullen is een wind
kracht van 36 meier per seconde geregis-
teerd. Zware schade is aangericht aan de
bovenwerken van dc nieuwe haven te To-
rekov. In de haven van Helsingborg was
het water zoo lioog opgestuwd, dat wagon»
die met het spoonvegveer van Elsencur
kwamen, niet op den wal gereden konden
worden. Van de in aanleg zijnde haven te
Viken is een groot deel van liet havenhoofd
weggeslagen, doch de lichtopstand staat
nog op zijn plaats.
Op tal van plaatsen heeft men aardappe
len, voeder- en suikerbieten, die nog op het
land stonden, niet bijtijds kunnen binnen
halen. Aan huizen en bruggen is hier en
daar nogal 6chade aangericht. Van een
brug, die in de buurt van Malmö gebouwd
wordt, zijn, doordat een dam doorbrak cn
het water in de werkput 6troomde, dc pij
lers ondermijnd en gedeeltelijk ingestort.
Bijzonder zwaar is dc v i sscliersb e vol k i n g
langs dc Zuid-Oostkust getroffen. Van de
uitstaande netton is naar schatting twee
derde deel óf geheel vernield, óf zoo be
schadigd, dat ze dit 6eizoon niet meer ge
bruikt zullen kunnen worden. De directe
schade moet volgens deskundigen eenlge
honderdduizenden kronen bedragen; defi
nitief kon de schade nog niet vastgesteld
worden, daar liet ruwe weer ook Zaterdag
nog aanhield.
TREINEN IN DUITSCHLAND
BESCHOTEN.
B r u n s w ij k, 13 October. In het Prinzcn-
park werd gisteren geschoten of 'n bom ge
worpen op den trein naar Brunswiik. Onge
veer drie kwartier later werd ook dc D-trein
Berlijn—Keulen nabij het station Grüner
Jager beschoten. Niemand werd echter ge
wond. Reeds eenige dagen geleden werden
uit het duister eveneens schoten gelost op
een personentrein op het traject Brunswijk
Gifborn, waarbij de machinist getroffen
en licht gewond werd.
HANDEL IN VERDOOVENDE
MIDDELEN.
Eon goodc slag geslagen.
Genève, 14.Oct. (II. N.) Aan dc een
drachtige samenwerking van het opium-
comitó van den volkenbond met dc Ita-
liaanscho en Chincescho politie is het gelukt
een zeer omvangrijken handel in verdooven-
de middelen op het spoor te komen; 52 kis
ten met heroïne en andere verdoovende
middelen zijn door de Chincescho ambtena
ren in de haven van Hongkong in beslag
genomen. De kisten worden maanden gele
den van Constantinopcl naar Triest gezon
den, per spoor of per schip cn vandaar met
het stoomschip Hilda van den Norddeut
schcn Lloyd naar China verscheept. De Ita-
liaansche politie kroeg do lucht van dit
zaakje en waarschuwde het comité van den
volkenbond, dat zich terstond met allo in
aanmerking komende instanties in het Ver
re Oosten in verbinding stelde met het re
sultaat, dat de Hilda bij de aankomst te
Hongkong door do Chincesche havenautori
teiten werd opgewacht en de 52 kisten ge
vonden werden. In volkcnbondskringen is
men over dit resultaat zeer tevreden, waar
door hot groote belang van de samen wer
king der verschillende landen duidelijk be
wezen is.
Bondsregeering en rebellen
melden beide successen
New York, 13 Oct. De strijd om den
Staat Sao Paulo is tusschcn de twee tegen
standers begonnen, die beide voor zich de
overwinning opeischen in de vcorhoedegc-
vochten. Ilct gevecht speelt zich af over
een front van 200 mijl. De opstandelingen
deelen mee, dat zij het belangrijke handels
centrum van Florianopolis, hoofdstad van
den staat Santa Catharina, veroverd heb-
ben. Dc. president heeft alle verzendingen
van koffie uit Mi nas Geraes verboden, he-
khalve die, welke door do regcering zijn toe
gestaan.
R i o de Janeiro, 13 Oct. Een mede
deeling van het ministerie van binnenland-
schc zaken behelst, dat or volkomen msi
neerschl in de staten Rio dc Janeiro en Sao
Paulo Dc operaties, ondernomen door de
bondstroepon, hebben een geregeld verloop.
Alle oogmerken zijn bereikt In den staat
Minas Garaes komen de federalen vooruit;
zij hebben zich in verbinding gesteld mot
sterke colonnes van loyalisten, die uit Sao
Paulo oprukken. Een aanval van dc rebel
len aan de grens van Parana is mislukt. Dc
aanvallers worden met ernstige verliezen
op do vlucht gedreven.
Eon beslissende s:ag nabij
Sao Paulc?
New-York, 14 Oct. (V.D.) Naar uit Rio
de Janeiro gemeld wordt, hebben volgens
cfficieele' mcdedeelingen der Braziliaan
sche regeering, dc rcgecringstroepen in
den staat Minas Geraes over het gehee'e
front groote 6uccessen geboekt. Zij zouden
verscheidene steden veroverd hebben cn
vele gevangenen hebben gemaakt.
Naar uit Buenos Aires gemeld wordt,
hebben vliegtuigen van het revolutionaire
bewind boven Rio de Janeiro strooibiljet
ten uitgeworpen, waarin de bevolking werd
opgewekt zich aan de zijde der revolutio
nairen te scharen. Berichten uit Porto Al-
legre melden, dat de opstandelingen opruk
ken naar Sao Paulo, waar men een groo-
ten bcslisscndcn slag verwacht.
Tsjang Kai Tsjek geeft een
verslag van de verliezen
Nanking, 13 Oct. President. Tsjang Kai
Tsjek doelde heden mede. dat vierhonderd
duizend soldaten van den Kocominsjoen en
twee honderd duizend soldaten uit Sjansi
deelnamen aan den opstand, die onlang»
uitbrak; 150.000 personen werden gedood of
gewond, terwijl er aan de zijde dér natio
nalisten 35.000 personen sneuvelden en
60.000 personen gewond werden.
Dit zware offer, aldus Tsjang Kai Tsjek,
werd gebracht om den vrede en de een
heid te behouden. Niettemin zal elke groep
die in de toekomst militaire macht wenscht
te gebruiken, ten strengste worden onder
drukt.
VASVEREENIGINGSGEBOUW TE
BOSTON BESTORMD.
Door werkloozen.
New-York, 11 Oct. (V.D.) Te Boston
hebben heden ernstige wcrkloozcnrelletjes
plaats gehad. Nadat er een betooging had
plaats gehad bestormden dc werkloozen het
gebouw van de vakvereenigingen. De poli
tie slaagde erin de menigte te verstrooien.
Er hadden 15 arrestaties plaats.
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand:
770.7 te Wccnon.
Laagste Barometerstand:
731.5 te Reykjavik.
V c r w a c ht in g;
Matige, tijdelijk wellicht
krachtige, Z. O. tot Z. of Z. W.
wind, meest zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaring cn
waarschijnlijk tijdelijks re
gen. Weinig verandering in
temperatuur.
(.angesiraat 49-51 Tel. 190
Zwart en gekleurd
ASTRAKAN
voor MANTELS en KRAGEN.
DE OPVOLGER VAN LOP.D THOMSON.
Londen, 14 Oct. (V. D.) Dc Koning
heeft zijn goedkeuring gehecht aan do be
noeming van Lord Amulrec tot. minister
van luchtvaart, in opvolging van Lord
Thomson.
HET BELGISCH KONINGSPAAR
NAAR ENGELAND.
Brussel, 14 Oct. (V.D.) Koning Albert
en Koningin Elizabeth vertrekken heden
naar Engeland, waar zij eenige dagen zui
len doorbrengen.
STAKING IN EEN BERLIJNSCHF.
FABRIEK-
Berlijn, 13 October. Het personeel van
R. Slock W Co., „Spiralbóhrcr-Werkzeug-
und maschinefabrik" tc Berlijn, dat op het
oogenblik 120U arbeiders telt, is in staking
gegaan, daar in twee afdcelingen bij eett
aantal arbeiders ccn nieuwo indeeling is
ingevoerd in de loonklassen, waarmee de
arbeidersraad zich niet konden vercenigen.
Doze staking houdt geen verband met de
scheidsrechterlijke uitspraak, die dezer (la-
geil in de metaalnijverheid werd geveld.
DE EUROPEESCHE STATENBOND
Genève, 13 Oct. (V.DDe Europeescho
commissie, die als gevolg van het Franschc
Pan-Kuiopaplan is ingesteld door de As-
semblée van September, js tegen 13 Janua
ri, dus na de zitting van den Volkenbond*-
raad, die 12 Januari bijeenkomt, bijeenge
roepen.
ERNSTIG GEVECHT MET MISDADIGERS.
De laatsten door do politic na
een schietpartij ingerekend.
Keulen, 14 O c t. (V. D.) Gisteravond i*
-•cn twaalf uur ontstond in een garage aan
dc Tankgasso te Keulen een schietpartij
tusschen twee rechercheurs cn eenige mis
dadigers. Twee goede jjckcnden van de po
litie hadden in dc garage een gestolen auto
gestald, die zij gebruikten om in de omge
ving van Keulen inbraken te plegen. De
politie was hiervan op de hoogte gekomen
cn liet den wagen door rechercheurs bew.i
ken. Tegen twaalf uur verschenen dc beide
inbrekers om dc auto te halen. Toen de
rechercheurs onder den uitroep „handen
omhoog" te voorschijn sprongen, trokken
dc beide dieven hun revolvers en openden
het vuur, doch ook de beide politiemannen
waren van vuurwapenen voorzien. Er ont
stond een wilde schietpartij, waarbij één
der bandieten zwaar gewond werd. De
tweede vluchtte, nog steeds schietende, do
straat op, doch kon even later worden ge
pakt. Ook hij bleek gewond tc zijn. Beiden
werden onder politiebewaking in ccn zie
kenhuis ter verpleging opgenomen. Een der
rechercheurs werd door twee kogels aan
den arm geraakt.
INTERNATIONALE MUSEUM
CONFERENTIE.
Rome, 14 Oct. (II. N.) Gisteren is to
Rome een internationale.museumconferen
tie geopend, waaraan ongeveer 200 geduiv-
geerden uit IS verschillende landen de ne-
men. Bij de opening waren verschillen
de Italiaansche ministers cn ook een verte
genwoordiger van den volkenbond tegen
woordig. De conferentie zal in hoofdzaak
beraadslagen over de beste methoden voor
het onderzoek en het bewaren van kunst
voorwerpen.
OPSTAND OP EEN STRAFGEVANGENEN-
EILAND.
Londen, 13 Oct. (V.D.) Volgens een hier
opgevangen draadloos bericht is er op het
strafgevangcncnciland San Fernando <ic
Noronha opstand uitgebroken onder dc ge
vangenen. Er werd dringend om hulp ver
zocht. Ilct eiland ligt bij dc Braziliaansche
kust -j