NEEM EEN
BOËK
DE EEMLANDEB
Garage Meienaar
BUITENLANDSCH OVERZICHT
eyOTENILA^O
Vrijdag 14 November 1930
Uitgave: VALKHOFF Co. bureau: Arniiemschepoortwal 2a
29e Jaarganq No. 117 J
Wat is een mensch
die niet leest?
van Luxe Automobielen
tKiicri 3W|5ELK B0EK
Inl&U W DAT GE NOG NIET
GELEZEN HEBT
fortmanri en
hehenkamp
DE RAMP TE LY0N
De ontwapenings
commissie
DE WRAAK IN HET
KOFFIEHUIS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pet 3 maanden voor Amersfoort r 2.10 per maand 0.75, per
1week (mei gratie verzekeriag tegeD ongelukken» 1 0.I71/*
Binnenland franco per post per 3 aaindes f 3»-» Alaaaderlljke nummers f OXfi.
POSTREKENING 47910 XUEFOON INTERG SIS
PRIJS OER AOVERTENTIEN van 1—1 regels 1 1.05 met inbegrip vac ten Dewijsaummef
elke regel meer f0.25 L»e/dadlghöos-ftJvem;!>oea voorde
helft van den prij*. - Kleine Advertentlên „KEITJES bij 1—5 regels
50 cent, elks i
meer 10 cent. driemaal plaatsen f I.—BewiieoommcT «et» f 0.05
In onzen onrustigen, gejaagden tijd,
waarin de evolutie op bijna elk gebied zich
voltrekt in een ongekend snel tempo, waar
in de beslommeringen van beroep of be
drijf, het lezen van dag- en weekbladen en
periodieken, de politieke gebeurtenissen in
binnen- en buitenland, de sport, het ge
zinsleven ononderbroken den geheclen dag
onze aandacht eischen, loopt de mencsh het
groote gevaar te gaan lijden aan oppervlak
kigheid. Do veelheid der onderwerpen die
van den ochtend tot den avond den geest in
beslag nemen, is een beletsel om aan een
bepaald onderwerp de volle aandacht te
schenken.
Men weet van alles „iets", maar van elke
zaak afzonderlijk zoo goed als „niets". Up-
to-date zijn is de naam van dit euvel. Het
fransche spreekwoord „Qui trop embrasse,
mal étreint" is hier \an toepassing.
Er bestaat tegen deze kwaal een correc
tief Het Boek! Het boek, voor ontspan
ning en voor ontwikkeling tevens.
Geeft men zich wel voldoende rekenschap
van de groote betcekenis van het boek voor
de samenleving?
Het boek ontrukt den mensch gedurende
eenigen tijd aan do omgeving, aan de zor
gen die hem kwellen, geeft zijne gedachten
een anderen loop, en dwingt hem zich te
concentreeren.
Het verruimt den blik, verrijkt den geest,
is vaak een troost, en leert datgene wat
men bezit naar waarde te schatten.
Door het lezen van goede boeken wordt
de mensch evenwichtig, daar hij in staat
wordt gesteld een eigen oordeel te vormen
over dingen die hij slechts van liooren zeg
gen kende. Het is zoo gemakkelijk een
boekencritiek in de krant te lezen, waarin
de criticus den inhoud vertelt en zijn oor
deel uitspreekt alsof dit inderdaad „het oor
deel" ware. Om iets aan een hoek te hebben
om zich een juist oordeel te kunnen vormen,
is het niet voldoende een kritiek te lezen.
Men moet zelf het boek lezen, zich zelf een
oordeel vormen.
Er zijn menschen die in hun jeugd veel
hebben geleerd, voor wie later liet lezen
van een boek herinneringen opwekt, waar
door de lectuur tot een waar genot wordt.
Maar hoevelcn hebben juist door te weinig
schooljaren, meestal gevolg van do maat
schappelijke jiositic der ouders, in hun
jeugd te weinig gelegenheid gehad om zich
to ontwikkelen, voor wie op lateren leeftijd
het boek een uitkomst is, een middel om de
tekortkomingen aan te vullen? De meeste
menschen gaan reeds op jeugdigen leeftijd
in het practische leven, en beschikken door
de zorgen voor het beslaan, door den drang
om door arbeid vooruit te komen, over te
weinig tijd en middelen om zich door goe
de lectuur datgene eigen te maken, dat zij
u lateren leeftijd zoo hoog noodig hebben.
Wat is in onze maatschappij een mensch
die niet leest?
Hij is het best te vergelijken met een in
woner ecner groote stad die niet is aange
sloten aan het gemeentelijk telefoonnet. Hij
geisoleerd, hij telt niet mee. De groote
:ht van het boek schuilt in de onbe-
•scle verscheidenheid. Voor de jeugd de
L lerboeken die in vorm van sprookjes en
iCg nieten de goede eigenschappen naar vo
ren brengen. Voor de rijpere jeugd avon
turen, reizen, natuurlijke historie, aard
rijkskunde, geschiedenis, die als verhaal do
verbeelding prikkelen en de zelfstandig
heid bevorderen. En voor den volwassene is
de voorraad onuitputtelijk.
Men kan voor weinig geld zich een boek
verschaffen, 't zij door aankoop, 't zij door
gemeente- of particuliere bibliotheken, om
op de hoogte te komen van datgene wat
men wenscht te weten.
Voor menigeen kan één boek reeds eene
openbaring zijn.
De ontvredene, de mopperaar, hij leze
Dickens, en de lotgevallen der arme drom
mels daarin heschrven, zullen hom tot de
slotsom doen komen dat hij het nog zoo
kwaad niet heeft.
Beseft men wel voldoende van hoe groo-
ten invloed op onze cultuur schrijvers als
Potgieter, Busken Huet, van Lennep, Cre-
mer en Mevrouw Bosboom Toussaint zijn
geweest?
Leeft Ilildcbrand's Camera Obscura niet
nog steeds in do herinnering van allen dio
dit werk lazen, en denken wij aan de daar
in getypeerde personen niet vaker dan aan
.verre bloedverwanten?
En Multatulic?
Mr»n onderschatte niet den buitengewo
nen invloed op ons denken van deze groo
te figuur, die de direct voorgaande geslach
ten door zijne prachtige, gecomprimeerde
taal als het ware uit een lethargische slaap
deed ontwaken.
En dan Couperus, van Eeden, en de an
dere schrijvers van onzen modernen tijd.
Dit wat proza betreft, maar even belang
rijk is de poézie.
Het is zoo dringend noodig dat in deze
materialistischen tijd een ieder do gelegen
heid krijgt om zich met hand en tand tegen
vergroving te verzetten, door zich boven zij
ne sfeer te verheffen. Gelukkig heeft onze
materialistische tijd daartoo do gelegen
heid geschapen. Do evolutie op wetgevend
gebied heeft in de eerste plaats „tijd" ge
bracht.
Door de beperking in Het zakenleven,
door den wekelijkschen halven vrijen dag
wordt aan ieder de gelegenheid geboden
naast lichamelijke ontwikkeling door sport,
Eich geestelijk te ontwikkelen en te ont
spannen door lectuur.
Bij al het kwade dat de nieuwe tijd ons
bracht, kan de nieuwe levenswijze, mits
goed toegepast, een zegen wordon voor ons
geheele volk. Niemand kan voortaan zijne
gebrekkige ontwikkeling wijten aan de
omstandigheden. De omstandigheden zijn
gewijzigd, waardoor thans een ieder voor
zijne ontwikkeling kan zorgen.
Niemand behoeft meer onwetend te zijn
of te blijven.
Do meesterwerken der vadorlandsche lit
teratuur, do vertalingen der beste werken
uit den vreemde zijn thans binnen het he
reik van een ieder. Men late die gelegenheid
niet onbenut voorbijgaan.
De beschouwing over groote problemen,
vrucht van een arbeid die vaak een geheel
leven vorderde, kan vele jaren na het heen
gaan van den auteur, opkomende geslach
ten tot sieun zijn, neergelegd in een bock
dat een ieder zich voor een luttel bedra;
kan aanschaffen.
Boeken zijn onze vrienden!
Vrienden die altijd thuis zijn, altijd tot
onze beschikking, waar wij ons ook bevin
den.
In de stad, op het land. op zee, overal ver
gezelt ons de vriend dien wij op een be
paald moment wenschen te raadplegen.
Met een boek is men nimmer alleen.
De vrijgezel, dc weduwnaar, de eenzame,
dc schuwe mensch die zijne omgeving ont
vliedt, de verlegen mensch die zich in gezel
schap onbehagelijk voelt, zij allen kunnen
zicli laten gaan in tegenwoordigheid van
hem wiens geest tot hen spreekt.
Op ieder uur van den dag kunnen zij
zich tot hem wenden.
Het centrum der geheele beschaving is het
bock.
Door het geregeld lezen van goede boeken
worden wij vertrouwd met toestanden die
ons geheel onbekend waren, krijgen wij een
blik in zeden en gewoonten van alle stan
den der maatschappij in de geheele wereld,
verrijken wij op aangename wijze onze ken
nis, terwijl wij daardoor komen tot een
eigen levensbeschouwing, en leeren kennen
wat voor elk individu zoo gewcnscht is.
Ons zclfl
ED. G. SCHuRMANN.
er nt. per dag eo voor langere fermijneD
.Tele 1211.
Te Genève schiet men met de
ontwapening niet op. „Ka-
nonnen en tanks moeten ver
nietigd worden."
Wie geregeld de berichten leest, die de
persbureaux verspreiden met betrekking tot
de werkzaamheden van de ontwapenings
conferentie te Genève, wordt het wel eens
droef te moede, daar men over het alge
meen den indruk krijgt, dat de regeeringen
van talrijke groote staten hartstochtelijke
pogingen doen om aan dc ontwapening te
ontkomen. Ontwafiening achton zij meeren-
deels alleen van belang, wanneer niet zij
zelf, maar een andere staat daartoe over
gaat.
Gisteren heeft in de ontwapeningscom
missie graaf Bernstorff, do leider van de
Duitsche afvaardiging, in een groote rede
laten uitkomen, dat het vraagstuk der ont
wapening niet alleen van technisch, maar
tevens van zedelijk standpunt beschouwd
dient te worden. Volgens hem was de situa
tie toch niet zoo, dat in verband met den
slechten politieken toestand in Europa de
bewapeningen niet verminderd konden wor
den, maar was juist de ongelukkige toe
stand en Europa door de ongelijkheid dei-
bewapening in het leven geroepen.
Juist van moreel standpunt uit, aldus ver
klaarde Bernstorff met zeer veel nadruk,
zijn wij de wereld een vermindering der
bewapening verschuldigd: „the man in the
street" zal echter alleen dan aan ontwape
ning gclooven, wanneer hij werkelijk ziet,
dat kanonnen en tanks vernietigd worden.
De situatie was volgens hem precies zoo
als wanneer een man, wien men zijn revol
ver wil afnemen, zou zeggen: Neen, ik houd
mijn revolver, maar later zal ik er nog .een
goedkooper bij koopeu. Een oenderen toe
stand heeft men, wanneer men het tegen
woordige materiaal behoudt en slechts wil
overeenkomen, dat men naderhand goed
kooper materiaal erbij zal koopen. Vandaar,
dat er alleen volgens Bernstorff sprake mag
zijn van dc methode der rechtstreeksclie be
perking.
Daar de Fransche gedelegeerde, aldus be
toogde de Duitsche woord\ oerder, voor den
zooveclston keer van dc symmetrie der be
wapeningen gesproken heeft, moet ik ver
klaren, dat ik sinds vijf jaren slechts van
een evenwicht der bewapeningen heb ge
sproken: zonder dit evenwicht heeft dc ont
wapening heelemaal geen waarde.
Tenslotte werden van dc drie ingediende
voorstellen der Engelsche, Fransche en Ita
lia ansche afgevaardigden slechts dc beide
eerste alinea's aangenomen. Daarin staat te
lezen:
(1). De commissie keurt het beginsel goecL
dat tusschen de deelnemers aan de voor
gestelde conventie een zoo volledig mogelij
ke uitwisseling van mcdedeelingen over
hun bewapeningen zal plaats vinden.
(2). Do commissie stelt den unaniemen
wcnsch der leden vast om een methode ter
beperking van het oorlogsmateriaal te vin
den, die op nauwgezetter wijze deze beper
king waarborgt dan mogelijk is, wanneer
slechts do weg der publicatie wordt ge
volgd.
Deze beide alinea's werden met onder
scheidenlijk 23 en 21 stemmen aangenomen,
waarbij Duitschland voorstemde, doch sov
jet-Rusland, Turkije en enkele andere sta
ten zich van stemming onthielden, omdat
zij, gelijk Litwinof verklaarde, allereerst een
iir--V
BOEKEN DAG 15 NOVEMBER 1930
tangestraat 63 - tel. SS
uw matrassen worden in één
dag opgemaakt en bijgevuld.
vraagt prijsopgave.
antwoord wenschten op dG vraag, welke
van de beide methodes ter beperking van
het oorlogsmateriaal, de directe of indi
recte, door dc commissie wordt aanbev len.
De derde alinea van het Eng».lach" voor
stel bevat daarentegen riechts cle vaststel
ling, dat voor een combinatie der beide me
thodes moet worden opgekomen Hiprover
zal vandaag worden gestemd, op da* 1c in-
dicnr van het voorstel, sir Robert Cecil,
met graaf Bernstorff, die een voorstel hooft
aangekondigd, ruggespraak kan houden.
In de plaats van deze derde alinea heeft
de Italiaanschc delegatie een voorstel inge
diend, volgens welke de commissie „als de
beste methode" voor do beperking van het
oorlogsmateriaal een combinatie van de
heide stelsels-der directe beperking en der
beperking van het budget aan de hand moet
doen
Litwinoff protesteert tegen het
beleid van Jhr. Loudon
Genève, 13 Nov. (V.D.) Onder voorzit
terschap van den Nederlandschen gezant
te Parijs, Jhr. Loudon, werd hedenmorgen
door de voorbereidende ontwapeningscom
missie cle algemeene beschouwingen over
het vraagstuk van de beperking en vermin
dering van oorlogsmateriaal gesloten. De
leider der 60vjet-delegatie, de Russische
olkscnmmis6aris van buitcnlanclsche zaken
Litwinoff, protesteerde tegen cle tijdens de
debatten gebleken wanorde en verwarring,
die z.i. veroorzaakt werden door de pas
sieve houding van den voorzitter.
Er werden verscheidene ontwerpresolu
ties ingediend, w.o. een ontwerpresolutie
door den leider der Britsche delegatie lord
Robert Cecil, een door den generaal De
Marinis en een resolutie door den afge
vaardigde Massigli, welke resoluties be
trekking hebben op de verschillende metho
den en toepassingswijzen van beperking van
het oorlogsmateriaal.
De resolutie van den Franschen gedele
geerde Massigli verlangt, dat dc commissie
van deskundigen inzake begrootingskwes-
ties de toepassingswijzen der beperking van
oorlogsmateriaal op de begrootingen nauw
keurig zal onderzoeken en dat de regeerin-
gen tijdig vóór het bijeenkomen der defini
tieve internationale ontwapeningsconferen
tie, een rapport over dc resultaten van dit
onderzoek zullen ontvangen.
LOONSVERLAGING BIJ DE
BELGISCHE METAALNIJVERHEID.
Brussel, 12 Nov. De Belgische metaal
industrie heeft besloten met incrang van 1
December cle looncn met 2% pCt. te verla
gen en op 1 Januari wederom met eenzelfde
percentage.
De arbeiders hebben zich in de gemeng
de commissie eens verklaard met deze ver
laging.
MAJOOR PABST
IN OOSTENRIJK TERUG.
Innsbruck, 12 Nov. (V.D.) Majoor
Pabst is heden met zijn echtgenoote uit
Venetië naar Tirol teruggekeerd. Hij werd
aan de grens door talrijke burgerwachten
in uniform opgewacht en toegejuicht. Te
Innsbruck werd bij de aankomst van ma
joor Pabst een wapenschouw van de bur
gerwacht gehouden»
Hei juiste aantal dooden nog
steeds onbekend
Talrijke huizen ingestort.
Een gevolg van aardver
schuivingen?
Parijs, 13 Nov. (V.D.). De eerste instor
ting vond plaats in den afgcloopen nacht
tusschen een en twee uur. Nadat men het
opruimingswerk reeds was begonnen, stort
te niet alleen het nog intact gebleven ge
deelte van het hotel Petit Versailles in,
maar bovendien ook nog een aantal huizen
in dc nabijheid.
Bewoners en hulpmanschappcn, die met
hot. reddingswerk bezig waren, werden op
der dc puinhoopen bedolven. Dadelijk werd
de omgeving in een omtrek van verschei
dene honderden meters afgezet, terwijl do
huizen binnen den afgezetten kring op last
van cle poli lie moesten .worden ontruimd.
Nauwelijks was aan dit bevel voldaan of
wederom'stortte een aantal muren van een
nog ouder huizenblok in. Een aantal ambu
lance-wagens. die reeds gearriveerd waren
om de gewonden te vervoeren, werden zelf
onder het vallend-gesteente, begraven
De -oorzaak van het instorten van. een
aantal huizen in eenzelfde wijk, die wel
iswaar niet allen even hecht zijn gebouwd,
maar waarvan dc meeste toch wel van zoo
danige betrouwbaarheid geconstrueerd zijn,
dat niet kan worden aangenomen, dat de
instorting een gevolg is van constructie
fouten, is vermoedelijk gelegen in aardver
schuivingen, die voornamelijk in de buurt
van de wijk St. Jean hebben plaats gevon
den. Deze aardverschuivingen zouden daar
veroorzaakt zijn, door het hooge water en
de overstroomingen van do afgeloopcn we
ken, waardoor de grond onderspoeld is en
verschillende ondcraardschc holen verder
zijn uitgehold.
Do geheele oude wijk St. Jean
vernield.
P a r ij s, 13 X o v. (V. D3 Steeds meer bij
zonderheden worden omtrent het instorten
van een aantal huizen te Lyon bekend. Men
zal zien herinneren, dat ook eenige jaren
eleden Ie Lyon huizen zijn ingestort, doch
een vamp van dergelijke afmetingen heeft
zich in tientallen jaren niet voorgedaan.
Ilet is niet overdreven ie zeggen, dat een
geheele wijk is ingestort, want dc puinhoo
pen, waaruit men het steunen der gewon
den kan hooren en het geroep van de onge-
lukkigen, die de aandacht trachten te trek
ken om uit hun benarde positie te worden
bevrijd, beslaan een oppervlakte van niet
minder dan 30.000 vierkante meter. Bij de
ingestorte huizen bevinden zich tien woon
huizen van C A 7 verdiepingen*hoog.
Van den heuvel, waarop St. Jean ge
bouwd is, kwam een geweldige aardmassa
naar beneden rollen, waaraan zelfs cle
hechtst geboywde huizen geen weerstand
konden bieden.
Het is onmogelijk de paniek te beschrij
ven, die in de getroffen wijk ontstond. Ter
wijl men met behulp van fakkels, lampen
en schijnwerpers aan het reddingswerk be
gon eii men dc eerste gewonden en dooden
te voorschijn bracht, werd dc paniek ver
groot door een nieuwe aardmassa, die naar
beneden kwam en nieuwe huizen, die in
stortten, zoodat een donderend gekraak
het gillen en steunen der gewonden over
stemde. Vijf aardstortingen vonden in to
taal plaats en maakten van het oudste ge
deelte van Lyon een ruïne. Voor zoover de
ongedeerd gebleven bevolking niet was weg
geleid, bleef zij als versuft den gelieelen
nacht rondom de puinhoopen van wat eens
een woning was, londdwalèn. De stedelijke
autoriteiten hebben zoovee) als in hun ver
mogen lag maatregelen getroffen om aan
de eerste nooden tegemoet te komen.
Reeds ruim 70 dooden geborgen.
Par ij s, 13 N o v. (I-I. N.) De aardmassa's
vernielden ook het woonhuis van de zus
ters van een ziekenhuis. Van een hooger
gelegen rij huizen over een breedte van on
gevcer 100 Meter worden de fundamenten
vernield, zoodat de huizen instortten. Tot nu
toe zijn 71 lijken en 60 gewonden onder de
puinhoopen vandaan gehaald. Het reddings
werk wordt zeer bemoeilijkt, doordien
voortdurend nog aardmassa's verschuiven.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
776.6 te Clermont,
Laagste Barometerstand:
73S.9 te I-Iapar&nda.
Verwachting:
Meest matige, W. tot Z.
wind, zwaar bewolkt of be
trokken, weinig of geen re
gen, weinig verandering in
temperatuur.
L. J. LUYCX ZOON
Langestraat 49-51 -- Tol. 190
Leuke Deux-pieces f £3,50.
Aardige VesSen en PulS-Overs.
Een trambeambte vertelt.
Een beambte van de tramwegen, Jean Co-
hindet, die bij de ramp gewoncl werd, ver
telde blijkens de Tel. aan een correspon
dent van United Press, wat hij had waar
genomen.
„Ik lag rustig, te slapen, toen ik plotseling
wakker werd door een ontzettend lawaai
als van een hevige donderbui. Ik zag door
het venster, dat do huizen om mij heen in
elkaar zakten en wilde mij in veiligheid
stellen, doch reeds begon ook mijn huis te
wankelen en kwam ik onder de puinhoo
pen terecht. Ik kon niet wegkomen en riep
om hulp. Mijn geschreeuw werd door brand
weerlieden gehoord, die er spoedig in
slaagden mij "ter bevrijden. Toon ik buiten
was gekomen, hoorde.ik een .tweede, gerom
mel en zag tot mijn groote ontsteltenis, dat
mijn redders, die zich nog tusschen dc puin
hoopen bevonden, bedolven werden. Zij kon
den zich eclitcr gelukkig bevrijden. Het was,
alsof er een aardbeving plaats had. Ik dacht
dat de wereld verging, toen ik'alle huizen
om mij heen zag instorten. De duisternis
maakte dc veïschikking nog erger."
Parijs, 13 Nov. (V.D.) Omtrent dc instor
tingsramp te Lyon kan nog nader gemeld
worden, dat bijna een heel stadsdeel door
de neervallende aardmassa's bedolven is.
Afgezien van cle 24 ingesloten brandweer
lieden en politie-agenten, kan gerekend
worden op meer dan 100 dooclen. Het bcr-
gings- en ruimingswerk vordert slechts
langzaam, daar men bevreesd is voor nieu
we aardstortingen.
In de nabijheid van de plaats van de
catastrophe spelen zich hartverscheurende
tooneelen af. Van onder cle puinhoopen
weerklinkt onafgebroken het gesteun dei-
gewonden. Voor de geredden wordt een
barak ingericht.
Het juiste aantal dooden nog
niet bekend.
Ook hedenavond laat was nog niet. pre-
cies bekend, hoeveel dooden er bij de aard
stortingsramp te Lyon te betreuren zijn,
aangezien dc slachtoffers zich in hoofdzaak
onder puinhoopen en aardmassa's bevin
den. In allo binnenkomende berichten
wordt er op gewezen, dat het nog vrij lang
zal kunnen duren voor en aleer de cïrDeve
balans van deze calstropbe opgemaakt zal
kunnen worden.
Bij de aardstorting werd o.a. een vracht
wagen zoo grondig bedolven, dat er een
oogenblik later geen spoor meer van terug
te vinden was.
Personen in 't wilde weg
doodgeschoten
P a f ij s, 13 Nov. (V.D.). To BasI,ia op het
uiland Corsica speelde zich gisteravond een
L-rnstig drama af. Een 25-jarige jonge man
irong een goed bezet koffiehuis binnen en
loste, voor zoover men kon nagaa in het
wilde weg een aantal revolverschoten op
de gasten.
Twee bezoekers werden op slag gedood,
terwijl een derde met vier kogels in hoofd
en borst in hopcloozcn toestand in een zie
kenhuis moest worden opgenomen. De da
der werd gearresteerd, doch weigerde een
verklaring van zijn optreden te geven. Men
neemt echter aan, dat men hier "te doen
heeft met een geval van vendetta, dc bloed
wraak, die tot dusver op Corsica nog niet
kon worden uitgeroeid.