VERHUUR
DE UITBARSTING VAN DEN MERAP1
BRIEVEN VANEEN!
BRABANTSCHEN BOER
DE EEMLANDEQ
Garage Molenaar
Maandag 5 Januari 1931
Uitgave: VALKHQFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 158
fortmann en
hehenkamp
NU JOFFRE FRANKRIJK
ONTVIEL
Deelneming van vele zijden
L. J. LUYCX ZOON
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSFOORISCH
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
week (met gr at li verzekering tegen ongelukken) f^O.171/»-
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
TELEFOON 1NTERC 51J
POSTREKENING 47910
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Llcfdadighelds-adverttntiën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertenticn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaauen f Bewijsnummer extra f 0.05
door
Dit Cf I I SlM.Y
Leider van den \'ulkanologischen
dienst in Xederlandscli
lndië
De leider van den Indischen
Vulkanologischcn Dienst Dr.
Stehn, die met verlof onder
weg naar het moederland is,
seinde ons desgevraagd eeni-
ge bijzonderheden over de
Merapiramp.
Gaarnewil ik mijn m'ecning; Ic kennen
geven over dc omvangrijke ramp. die ver
oorzaakt werd door de uitbarsting, van den
vulkaan de Mcrapi op het eiland Java. Aan
gezien ïr.ij tot hcclen toe echter nog geei.
directe berichten van den Ncdcrlandsch-
Jndischen Vulkanologischcn Dienst bereik-
ien. kan ik slechts aan dc hand van enkele
berichten, die ik hierover ontving, naar de
oorzaak gissen.
In de buitcnlandschc kranten verschijnen
de meest ongeloofelijke verhalen. Zelfs las
)k een bericht van du verwoesting va.ti Fort
de Cocq op Sumatra. Waarschijnlijk was.dit
artikel geïnspireerd door den naam „Meiu-
pi*. Op Sumatra ligt immers ook een Me-
rapi, vlak in de nabijheid van l ort dc
Cocq. L it dit alles begrijpt u wel, dat de
Luitenlandsche pers zeer onvoldoende op de
hoogte van do ware gebeurtenissen is. In-
tusschen -wil ik aan de hand van de in
de eerste dagen zeer uitecnloopen.de bc-
richten trachten' mijn indruk te geven
Tun de voorgeschiedenis, dc werking van
den Vulkanologischcn Dienst in lndië, enz.
De begrippen Lavastroom (d.w.z. gloeiend,
vloeibaar gesteente) en laharstroom (d.w.z.
ramstroom) worden telkens weel* verwis
seld. Toch meen ik ook. dat de oorzaak van
den ramp in hoofdzaak aan gloedwolken en
hun afzettingen toegeschreven moet wor
den.
Wanneer men liet groote aantal slacht
offers nagaat, zou men zeggen, dat de be
volking niets van het naderend onheil heeft
gemerkt. Jk ben van meening. dat de men
schen op de waarschuwingen geen acht
hebben geslagen, met het oog op de laatste
onbeduidende cnlptic in September 192 L
Z.j meenden waarschijnlijk, dat er hier vveer
een valseh alarm in liet spel was.'
Van hieruit is 't trouwens moeilijk om te be-
or.rdeelcn of de waarschuwingsdienst naar
hohooren functioneerde en zelfs wannéér
deze dienst geheel zijn plicht deed. is het
toch nog altijd dc vraag of het mogelijk
was do bevolking tijdig te waarschuwen.
Met het oog op de voorgeschiedenis van dc
uitbarsting zou ik tot de neiging overhellen
dc laatste vraag met „neen" tc beant
woorden. Immers hoewel de vul-
kanntop, in verband met do tijdelijke
grootere seismische werking, regelmatig
door personeel van den Vulkanologischcn
Dienst vvenl bezocht werden er geen noe
menswaardige veranderingen in dc gesteld
heid van dén top en in dun toestand van de
sol fataren waargenomen. Op perioden met
sterke seismische werking ter plaatse volg
den perioden van rust, zonder dat uitbars
tingen plaats hadden.
Evenzoo kon uit dc maximale tempera
tuur der solfatarcn in bet topgedeellc geen
andere conclusie getrokken worden, dan dat
zij weliswaar hoog was tplm. GUÜ gr. C.\
doch dat zij in de laatste jaren niet ver
an derde.
Het laatste onderzoek.
Gezien de plaatselijke seismische werking
werd het tdpgedeclte in Augustus i 1. nog
eens nauwkeurig onderzocht en hierbij werd
vastgesteld, dat dc hoogo temperaturen in
tegenstelling met vroegere jaren beperkt
waren tot de SenowobrCs en dat zich vorder
geen bijzonderheden voordeden Het laatste
onderzoek vóór ue' uitbarsting had half Oc
tober plaats. Ook hierbij Werden geen ver
anderingen waargenomen, die aanleiding
tot ongerustheid hadden kunnen geven, al
werd dooi mij de raad gegeven, aan den
vulkaan, met het oog op dc verhoogde seis
mische werking, verder dc. noodigc aan
dacht le besteden.
Daar in November mijn verlof begon, heb
ik niet persoonlijk kunnen controleeren. of
na dien tijd dc clagelijksche rapporten van
den waarnemingspost tc Maron in hun seis
mogrammen iets omtrent de verhoogde vul
kanische werking bevatten. De graad van
ceii uitbarsting en dc hoedanigheid daar
van laat zich tot nu toe niet voorspellen.
"Wat betreft dc overige vulkanen, is hot
ons ten eencn male onmogelijk alle 109 ac
tieve vulkanen in Nederlandsch-Indiö door-
lcapeail iu bewaken. Vooral in de buiten
gewesten zijn wij op dc hulp van andere
landsdiensten en van particulieren aange
wezen, die bij gelegenheid den vulkaan be
stijgen cm daarr.van bericht aan ons geven.
Op Java staan S vulkanen onder permanen
te bewaking, waarvan er vijf door onzen
dienst zelf bewaakt worden.
Tot aan den datum van mijn vertrek ver
toonden deze, afgezien van de hovengcnocni
•le seismische werking te Maron. geen ob-
noimale verschijnselen. Zelfs de Krakatau.
dio ïn zulke gevallen den toon aangeeft,
bleef na 15 Augustus j.l. zonder werking.
(Nadruk verboden)
Dc Litausche regeoring ligt met
de Katholieken overhoop. Tal
van maatregelen tegenover
geestelijken.
Dc betrekkingen lusschcn de Litausche
regeering en cle Katholieke geestelijkheid
zijn dc laatste lijden weer aanmerkelijk
verscherpt. Dc regeering heeft zich go-
noodzaakt gezien, zulks in verband met dc
tegen haar gerichte agitatie, maatregelen
tc nemen, waarvan een aantal Katholieke
geestelijken het slachtoffer zijn geworden.
Dc bekende Katholieke theoloog prof. Rau-
langestraat 63 - tel. 88
UW MATRASSEN
worden in één dag opgemaakt en bijgevuld.
Vraagt prijsopgave.
kelis, die aan dc Litausche universiteit is
verbonden, is voor den duur van den „oor
logstoestand", uit hei district Ivofno verwij
derd. \an den leider der christelijke demo
craten. pastoor Krupavicius. is verboden het
het stadj.i Garliavi. waar hij zijn geestelijk
ambt vervult,, tc verlaten en zich in Kofno
te vertooficu Krupavicius moet zelfs onder
politietoezicht staan. Ook den pastoor van
Koschedari is hot niet toegestaan het stad
ie te verlaten. De zich cliristelijk-democra-
tj'sch oriontcorende bisschoppon nemen van
hun kant scherpe maatregelen tegen de
Katholieke geestelijken, die de regeering
steunen. Ongetwijfeld trachten dc christe-
lijk-deniocratcn dc regeering met behulp der
Katholieke geestelijkheid moeilijkheden te
bereiden en op deze wijze den terugkeer lot
cle macht voor te bereiden.
Volgens de Fr. Ztg. geeft de regeering van
haar kant niet toe. zoodat dc tegenstellin
gen met dc Katholieke geestelijkheid, die
op grond van het concordaat haar invloeds
sfeer in het land wil uitbreiden, don vorm
aannemen' van een cultuurstrijd. Deze te
genstellingen hebben ook een buitën-
h.ndsch-politieke bcteckenis. liet Vaticaan
streeft er ai sinds lang naar een overeen
stemming tusschen Polen en Litaucn na
derbij tc brengen.
luist in den laatsten tijd voer 11 de Chris
tel,k-dcniocraten, evenals de andere oppo
sitiepartijen in Litauen, een felle campagne
lun gunste van een actoord mat Polen en
tegen de Duitsch-sovjet-Russische orientee
ring v an Litauen. Daarom hecht men in po
litieke kringen te Kofno groote politieke be-
tcckenis aan dc moeilijkheden, die tusschen
dc regeering en de Katholieke geestelijkheid
zijn gerezen.
De Litausche regeering heeft, nog niet
langen tijd geleden, zich met een nota tot
het Vaticaan gewend. Ih deze nota wordt
verzet aangcteckend tegen het feit. dat de
pastoors in dc kerken legen de regeering
c'.geeren. Naar te Kofno verluidt, deelt het
Vaticaan in de antwoordnota, die het heeft
gezonden; geenszins dc opvatting der Litau
sche regcering en moet het er bij 't Kofno-
sche gouvernement op aangedrongen heb
ben tot overeenstemming tc komen met de
Katholieke geestelijkheid.
Ofschoon het Vaticaan zijn laatste woord
nog niet heeft gesproken, zal na~r alge
meen wordt aangenomen de Litausche re
geering vasthouden aan het standpunt, dat
zij lot dusver heeft ingenomen, al zal een
conflict met liet Vaticaan er ook het gevolg
van zijn. Dit laatste is le eerder tc vrcezen,
daar de nuntius van den Heiligen Stoel in
Litauen. Bartolomi. te Kofno beschouwd
wordt als iemand, die nadrukkelijk de par
tij der togen te regecring intrigueerende
Katholieke geestelijken kiest.
Woensdag \indt een nationale
begrafenis plaats.
Parijs, 3 Jan. Tc tien uur is president
Doumerguc een laatst en groet aan maar
schalk Joffic gaan brengen en zijn deelne
ming aan mevrouw Joffrc betuigen.
Om zeven uur vanochtend heeft dr. Fon
taine, die dc polsslagen van den zieke tol
de. vastgesteld, dat liet einde nabij was. Te
lefonisch werden dc verwanten en vrien
den gewaarschuwd.
Om half acht bevonden zich mevrouw
Juffie, haar kinderen en alle officieren van
Joffrc's staf zich in dc sterfkamer met de
drie geneeskundigen. Om acht uur heeft
een geestelijke den stervende opnieuw de
absolutie verleend en daarna gebeden ge
zegd.
Om 8 u. 2.3 is de dood langzaam en kalm
ingetreden. Professor Loriche hield den
pols van den stervende vast. Hij voelde hoe
het hart zijn slagen nog versnelde en toen
plotseling stil hield. Dc maarschalk had op
gehouden te leven.
Korten tijd later is Steeg, de ministerpre
sident, tol den doode toegelaten.
Het gezicht van den maarschaik heeft in
den dood zijn gewone rust herkregen; het
rust, geheel wit, op dc peluw, met diepe
rimpels om de wangen.
Heden is een kabinetsraad gehouden,
waarin de maatregelen voor de plechtige
bijzetting van het stoffelijk overschot van
Joffre zijn voorbereid. De regeering heeft
besloten, dat de begrafenis op staatskosten
piaats zal vinden. Do bijzetting geschiedt
Woensdag in alle vroegte.
Alleen de minister van oorlog, Barthou,
zal uit naam der regeering het woord voe
ren.
Ingevolge den laatsten wil van den maar
schalk zal de bijzetting niet plaats hebben
in de maarschalkskapel van de Dómc des
Invalides, maar op zijn landgoed Louve-
eienne, waar hij dc laatste jaren door
bracht.
Do Belgische deelneming.
Uit Brussel wordt (l.d. 3 Jan. aan het Va
derland gemeld:
Onmiddellijk na ontvangst van het offi-
cieele bericht van het overlijden van maar
schalk Joffic is aan het Fransche gezant
schap alhier do vlag halfstok uitgehangen.
van Luxe automobielen
per rit, per dag en voor langere
termijnen.
TELEFOON 1210.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
Tliü.l Thorshaveu.
Laagste Barometerstand:
739.9 Wislay.
Verwachting:
Meest matige aanvankelijk
nog Noord-Westelijke later
veranderde wind, gedeeltelijk
bewolkt weinig of geen neer
slag, des nachts iets kouder.
In liet N. O. aanvankelijk nog
eenige kans op regen of lia-
Langestraat 49-51 -- Tel. 190
WINTER-OPRUIMING
Vult nu uw
KOUSENVOORRAAD AAN
't kost U niet veel.
De Belgische regeering heeft aan den Belgi
schen gezant te Parijs twee telegrammen
van deelneming in den rouw, die Frankrijk
tieft, gezonden. ïïen dezer telegrammen was
bestemd voor dc weduwe van den maar
schalk, de andere voor de Fransche regee
ring. Drie pelotons infanterie met het rej£-
mentsvaandcl cn de stafmuziek zullen aan
de uitvaart van Joffrc deelnemen. Koning
Albert zal vertegenwoordigd zijn door één
zijner adjudanten, terwijl het niet onmoge
lijk wordt geacht, dat ook prins Leopold
of prins Karei en oen delegatie van het
kabinet-Jaspar de plechtigheid zullen bij
wonen.
Rouwbeklag door jhr. Loudon,
Jlir. Loudon heeft het ziekenhuis bezocht,
om het stoffelijk overschot van Jof/re te
groeten.
Namens de koningin en de regeering
heeft Loudon Briand zijn deelneming be
tuigd met het overlijden van den maar
schalk.
Deelneming van koning George.
L o nd e ii, 3 Jan. Fngclands koning heeft
aan president Doumergue een telegram ge
zonden, waarin hij do Fransche natie zijn
diepgevoelde sympathie betuigt ter gelegen
heid van den dood van maarschalk Joffrc.
In Praag hangen de vlaggen
halfstok.
Praag, 3 Jan. In verband met het over
lijden van Joffre waaien van alle militaire
gebouwen van het land dc vlaggen half-»
stok.
President Masaryk heeft telegrafisch Dou-.
mergue zijn deelneming betuigd. De eerste*
minister heeft en telegram gezonden aan
Barthou.
Ulvcnhout, Ouwejaar 1930.
Menier,
M n leste bricfkc van deus jaar, op d n
lesten dag van t jaar, amico. Blaans hoef ik
me tc maken!
Zóów, uit onzen kop, kunnen Trui cn ik
wel zeggen „louw
Gisteravond, op bed, ge wit, rnc zitten
m de lezjees, dus as ge vva tc bepraten het
doe-d-et maar in de bedstee, toen zee ze
zoo* ,,'t is dunne op 'nen riek, Dré, van T
jaar."
k Weel wel vva ge zeggen wil, bezürgd-
wcfke-van-nie", sustc-n-ik; ,.'k weet goed da
me van i jaar ons duuzend guldens nie
overleed emmen, maar vva kan mijn die
duuzend gulden schillen. Wemmen al
les Bekare, gezondheid, Ti verken in
de kuij> om vcur in de houding le gaan
slaan, dc schuren leggen vol vcur de bies-
ton, de vvinterzaai staat er bij om óp Ie
héten, raauw uit 't vüstjc, wemmen 'n
aarig kappetaaltjc, en 'n onbelast gedocike.
wa kan me toch diecn rooien rug meer of
minder maken'.'"
„llcride gjj soms de goldpest.?" vroeg
ze toen: ,,'t is toch vcur dc kienders. as wij
'r *s niemccr zijn.
„Dan zullen ze mee z'n allen duuzcn-J
guldens minder erven,' foeterdé-n-ik, „om
cia-d-et in heel dc wcarcld zoo belabberd
gaat, t zal er toch nog veul meevallen,
en daar wil ik nou-w gin menuutje le min
der om slapen, horrc!"
„Maar.
„Niks! Ik ben wei 'nen ouwen gek
maar leert ditte van mc: kek nie naar t
bietje da gc mist; zie naar t veule da gc
bezit cn vcur dc rest: sloppèl!
Ilicr, amico, hedde nouw m'ncn blaans
vcur oevv leggen cn d n jouwe mag beter
uitgevallen zijn. ik hoop asdat ic nie
slechter is, dan bedde nog gin klagen, man!
Ik zet er teminsle gère m'ncn naam vcur,
da-d-éénendarlig nie slechter afjopt. Keb
heel t afgeloopcn jaar lekker gcschraanst,
en t is ine bekomen as 'n jonge spreeuw,
keb veul plazier g'ad, gin groote zürgen, gin
droeve dingskes van beteekenis.
Maar genogt: ik duikel weer mee alle
vertrouwen t nuuvvo jaar in, zooas ik
s zomers in onze Mark plens cn ik ben van
plan er deur te zwemmen, tusschen de zui
veren vischkcs en laangst dc zuutgelc
doüerblonimcn; te dompelen naar d'n laau-
wen. witten bojem en op tc drogen in 't
zonnekc. llali! i Is ieveraans allij zoo
schoon. D r zijn duuzend oogenblikken 111
één jaar. du k teugen m'n eigen zeg t kan
in d'n hemel host nie- schoondcr zijn en
dan zwaai ik m m eigen aan 'nen boom-
knoest, da m'n klompen soms in dc kruinen
blijven hangen. En das meer as duuzend
guldens, amico.
Dan vuul-d-ocvv eigen mieljenècr, amico,
maar zonder de ziirgen van zo nen geldwolf
Amico, das allemaal goud, vva zukke
menschen emmen, mee n kcurwe d'r op en
da s kepot!
Waant 't bewijst olleen maar, dal cr nog
Ti mindere soort van goud is. maardat
er even mooi uitziet.
Maar „nujn" goud as 'k 'i zoo dan is
zeggen mag, da-d-hce gin keurkc noodig
Da's zoo puur, zóó echt, da kunde vuulen
in ocw haart. As d'n gouwen glaans van
't zonnekc strak vveer op m'n akkcrlaand
lee te beven en "k zie m'n zaaisel mee
schokskes deur d'n zvvaren eerde breken,
dan zijn da de muljoenen keurkes op t zon-,
negoud, die 'k cr hekstra hij krijg!
Da's zoovv eerlijk, zóów schoon, zóów
waar. da vuul in nen Blek nog wel deur
z'n krulharen henen, as ie nice zukke
dagen teugen mc-n-opspringt en mee z'ncn
tongelap deur m'ncii nek sliert, om mijn te
bcdaanken vuur 't goeie da van d n hemel
af komt vallen!
Nccc, alles bij mekare genomen, keb
dan volgens Trui 'n kvvaai jaar gemokt
maar 'k ben dubbelt-cn-dvvars tevrejen. En
as mc-nct aundcr jaar d'r weer zoovv deur
komen en keb zo n gevuul van ja
óljee, rpéér bé k nic tc wenschen. Kunnen
er duuzend guldens op overschieten zoo-
vculs te beter! Da's dan 'n bewijs, da-d-et
allo mensehen weer 'n bietje beter gaat!
Waant, d'r z ij n boerkes, ollee, die kosten
van 't jaar gin dubbeltje missen vcur "n
kèrske bij 't kribke!
De pölletiekcrs zeggen: „da zit Tn in 't
kappetaal. Kom maar bij ons, gif-d-ocw slem
maar aan mijn, (dan is ie ók weer ge-
brooid...!) dan za'k da verken wel vcur
oevv wasschen!"
Ochèrme!
Da kom van 't kappetaalXecé, dat zit
'm in 't n i e-k a p p e t a a 1.
Me zitten nouw eenmaal in de magere
jaren, da's ok nie veur 't eerst, en daar
motten me deurhenen.
Ge doe bij ons, in ons vak, nouw eenmaal
meer mee één schup mest as mee 'nen pol-
lctickcn speech van tien hoekdcelcn. Daar
groei nog ginnen braandnetel op. En as de
menschen giii centen emmen om genogt
vcur ons perdukten te betalen, dan kunde
de schuld wel geven aan 't kappetaal, maar
ge kun-d-eVcngoed zeggen: „da-d-hce Jantje
of Pieterkc gedaan."
Aanderen zeggen: ..'t is dc schuld van de
Boisewickers, (t nict-kappétaal dus.'!) die
d r graan dc vveareld ingooien veur lage
prijzen en zeivers op 'n houtje zitten tc
bijlen En ons Tweede Kamer zee: „brood-
eten da van crpclmeel gebakken is en de
boeren zijn uit d'n pinaric.
Witte vva-d-ik denk? Nic-kappetaal, vvel-
kappctaal, èrpelmeelbrooikcs, lopt allegaar
naar dc schaans mee oevv smoesjes! Aan
'non boer verkopte gin knollekes vcur ci
troenen en brood van èrpelmcel? It ze mee
hapkes, maar dan gaai ik z.clvcrs weer bak
ken, net as vruuger. 'k Zouvv t jammer
vinden vcur d'n Fiolp, onzen liakkcr, maar
in nen oven staat cr nog.
Vandaag of mergen gaan zc jiils brouwen
uit. zagemeelamico dc keurkes!!
Daar zijn dc keuren weer, jonk. die motten
bewijzen da doublé gin goud cu zagemeel
echt zagemeel is!
Maar gif mijn vanavond mee d'n ouwe
jaar maar 'n pintckc pils van doodgewoon
graan cn worstenbrood van zuiveren blom,
horrc.
Da's me 't heele jaar ók nog duuzend gul
dens wèèrdl
Maar 't is gek ee, zooas na den oorlog
alles vcraanderd is' Tot t woordenboekske
toe.
Vruuger, dan noemden me iemand 't-mes-
op-z n-kcel-zctlen uitzuigen! Teugeswoorig1
liiet 't: .,b e z u-i n i g c 11".
Vruuger, dan noemden rnc brood van
èrpclmeel knoeien, vervalschen Teuges
woorig: „eckonncm i c"!
'k Geef toe, amico, deus woorden klinken
fulsoenlijkcr!
Maar op die manier gaan mc mee al ons
futsoen zoo laankzamerhand naar de
schaans! Laten mc 'shemelsnaam dc din-
geskes hij d ren waren naam vernoemen.
Da's dan wel nie pollitick, maar me zijn
nouw zoo zuutjesaan zóów dcurgemazeld
aan pollitick, da mc-n-ons bükske d r
knapkes van vol emmen.
Eli pollitiekers, n gelukkig nuuwejaar
hone, mee alle plazier, maar lol ons, boe-
reu. maar dorschcn! Wemmen oew nie ge
roepen, dus: nic noodig vandaag, kopman'
zeggen wij lner in dc contrijcn.
'k Wensch de hcclc waereld veur 1931
wat minder „futsoen" toe. cn wa meer
eerlijkheid, daar zummen t dan maar op
houwen!
En gij, amico. Ollee! 'k Neem m'n pilske
op van eclit graan en ik klink mee oew op
'n zalig, 'n heilvol nuuwejaar!
'k Wensch ocw toe zegen op oew fermilic,
op alles vva-d-oew aanbelaangt cn dan
dan zal 't zekers nie slecht gaan! 'k Spreek
uit ondera inding
Nogmaals: saantjés cn da mc 'm nog
laank meugen lusten'
Veul groeten van Trui cn as altij, gin
horkc minder van oevven
toet a voe
DRé.
