DE EEMLANDEB
GARAGE MOLENAAR
JOH.DEHEER
ABONNEMENTSPRIJS per 5 waanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75, per
Woensdag 14 Januari 1931
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
29e Jaargang No. 166
Piano- en Orgelhandel
fortmann en
hehenkamp
DE ONDERDRUKKING DER
DU1TSCHE MINDERHEDEN
NATHAN STRAUS
IS ER ÏN SPANJE WEER
IETS OP TIL?
MOEILIJKHEDEN BIJ DE
DUITSCHE SPOORWEGEN
Een ernstig geschil is in
Saksen ontstaan
HET HOTELDRAMA TE
ST. MORITZ
Ook mevrouw Boulton
ernstig gewond
ERNSTIGE ONLUSTEN
TE ERFURT
MACLAREN EN ZIJN
GEZELLIN OMGEKOMEN?
4 uur 41 min.
L. J. LUYCX ZOON
POLITIEKE MOORDEN
IN SOFIA
POLITIEKE ARRESTATIES
IN LITAUEN
MOTORBOOT VERDWENEN
AMERSFQORTSCIH DAGBLAD
week (met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3,-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bepvijsnivnmer,
elke regel mee/ f0.25. Liefdadighelds-advertentlëo voor de
helft van den prijs. Kleine Advertenticn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaaUan f I.—, Bewijsnummer extra f 0.05
Britsch-Itulië zal den status van
dominion verwerven. Een be
langrijk rapport van lord San-
key.
anneer niet alle leekeuen bedriegen,
zal in hei begin der komande week dc laat
ste zitting van de ronde-tafel-confcrentio
worden gehouden en wonneer op 22 Januari
het Kngeische parlement weer bijeenkomt,
zal van regeeringswege kunnen worden
meegedeeld, dat de besprekingen, die onge
veer twee maanden lang met vertegenwoor
digers van 't Indische volk zijn gehouden,
in beginsel tot overeenstemming hebben ge
leid.
Het kan niet worden geloochend, dat aan
velschillende wenscheu van het mccrcn-
doel der Indiërs tegemoet zal worden geko
men en dat bij de Kngelschen de bereid
heid bestaat aan Britsch-lndië den status
van een dominion tc vei iconen, hetgeen he
tcckcnt, dat in den v» rvolgc dc zelfstandig
heid van Indic \cel grooter zal worden dar.
tot dusver. Dc vorderingen, die tot.dusvci
zijn bereikt, vindt men belichaamd in het
verslag', dat lord Sankey, de lórd-kanselier,
Maandagmiddag heeft ingediend op de ple
naire zitlfhg van het comité voor grond-
v\etsafwigelegenhcden, de belangrijkste sub
commissie der al-Indische conferentie. Net
raj>port van Sankey kan meer of minder
worden beschouwd als een'ontwerp-consti-
lutie en het gewichtigste Aan heel liet docu
ment is, dat daarin aan dc hand wordt ge
daan India den status van dominion te ver-
Jecncn. In beginsel zal de verantwoordelijk
heid voo»1 hot rcge'eren van het Indische rijk
hij de Indiërs zelf berusten en hei voorstel
inzake den dominion-status brengt tevens
mee, dat dc vice-koniug zal worden vervan
gen door een gouverneur-generaal, die ter
zijde zal worden gestaan door een raad van
ministers, waaruit de gouverneur-generaal
een persoon kiest, die \oor de door hem
voorgestelde en door den gouvcrneur-geiie-
3 aal goed te keuren ministerlijM verant
woordelijk is. Deze premier en zijn geheelo
kabinet moeten echter het \ei trouwen ge
nieten van het parlemenl. Zij blijven slechts
in functie, zoolang het parlement hun dat
a ei trouwen blijft schenken. Ilun verahtw oor
«lelijkheid zal collectief zijn, cl-.w.z. de egec-
3'ing treedt als geheel af of "blijft als geheel
aan. I-Iet rnfnisteric behoeft echter pas dan
af te treden, wanneer twee derde van de
beide Kamers in gemeenschappelijke zitting
oen motie van want rouwen aannemen.
Gedurende een overgangsperiode zal de
verantwóórdelijkheid voor de verdediging en
de huitcnlands.che betrekkingen van Indi-
- met inbegrip van de relaties met de In
dische staten bij den vice-koning blijver,
berusten. Verder zal hij in staat worden gc-
sleld om in bepaalde nader aangeduide ge
vallen op eigen verantwoordelijkheid tc
handelen en de wet zal hem daartoe mach
tiging verlocnen. De vicc-koning zal tevens
op eigen houtje kunnen optreden, wanneer
'dit hoodig is, teneinde rust en vrede in
cenig deel van het land te handhaven, wan
neer er gevaar bestaat, dat de rechten van
eenige bevolkingsgroep in het gedrang ko
men, enz. Tevens kan hij tusschenbcide ko-
men, wanneer bij het financiecle beheer mc-
ihodes worden toegepast, die z.i. het Indi
sche crediet op de kapitaalmarkten der wc-
rclcl érnstig zouden schaden.
De volksvertegenwoordiging zal uit een
Hoogerhuis en een Lagerhuis bestaan. Het
eerste, de senaat, telt 100—150 leden, die
door.de wetgevende vergaderingen der pro
vincies worden gekozen. Het Lagerhuis zal
uil niet meer dan 250 personen worden sa
mengesteld.
Het grondwclsoiihvei p bevat echter geen
vaststelling inzake hel kiesrecht, dat 'n zeer
netelige aangelegenheid is in verband met
dc groote verschillen in las, religie en be
schaving der millïoencnbevolking van In-
dié. Op verdere congressen in Indiè zelf zal
getracht worden voor deze kwestie een op
lossing te vinden. Dit zal werkelijk niet ge
makkelijk vallen; op dc roncle-lafcl-confc-
rentic traden le dezer zake ernstige mec-
n'mgsverschilhm aan den dag en in begin
sel is het zelfs niet uitgesloten, dat juist
deze aangelegenheid dc klip. zal zijn, w aar
op al dc tot dusver verrichte arbeid nog
strandt.
Wie werkelijk ervaring heeft,
Kiest de garage „Molenaar"
Wat voor Uw auto noodig is
Dat vindt U altijd daar!
TELEFOON 1210.
VARKENSMARKT. TEL. 1309
Vakkundig- Stemmen.
WEER EEN VLIEGONGELUK IN
ENGELAND.
Vier dooden.
Londen. 15 Jan. In Engeland is giste
ren non ec-n tweede militair vliegtuig ver
ongeluk! Km bombardcnrtoestel «sloeg )>ij
het maken van een noodlanding oner urn
kop en werd geheel vernield. Dc vier inzit
tenden koinien slechts al6 lijken worden ge
borgen.
larsgestraat S3 - is!. 88
kapstoUkleeden
pluche tafelkleeden van 7.50
pluche divankleeden van 16.90
Polen wijst de beschuldigingen
ran de hand
W a r s c li a tll.J Jan. V.D.) De Poolsche
pers publiceert heden den inhoud der Pool-
schc antwoordnota op de Duirsche protóöi-
nota aan den Volkenbond inzake dc behan
deling iler Duitschc minderheid in Opper-
SiJozié. De Poolsche nota bestaat uit vier
deelcn. In het eerste deel wordt aange
toond. dat «le au ie der Duitschc regeermg
dc grenzen van de bevoegdheden, die de
minderheden-kwestie haar geeft, heeft over
schreden en «lat dc Duitschc nota het ka
rakter van een direct politieke actie draagt.
Het optreden der rijksregccring heeft dc
anti-PooIsche gezindheid van dc Duitschc
pers -en publieke opinie versterkt, evenals
het geloof aan overdreven en Verdichte fei
ten.
In liet tweede deel tracht dc Poolsche
regcering aan de hand van door haar ver
zameld materiaal de verschillende feiten
inzake de vcrkie'/.ingstcrrcur tegen do Duit
schc minderheid le weerleggen Do. diepere
oorzaken van een zekere opgewondenheid
in Opper-Silezie tijdens dc verkiezingscam
pagne moeten'gezocht worden in.de reactie,
die was ontstaan in de Poolsche publieke
opinie door dc politieke actie tegen Polen
van. dc zijde v.-.u, Pubs chianti, n-,-na i-door de
Duitschc minderheid ertoe kwam tegenover
den Poolachen staat een minder loyale hou
ding aan te nemen.
In het derde deel tracht de Poolscho re
geering aan te tooncu. dat dc gebeurtenis
sen tijdens dc vcrkiezingscampangc in Op-
pcr-Silezië geen ander karakter hadden dan
die van verkiczings-incidenten als. gevolg
van den strijd tusschen de deelnemende
partijen. De opmerking wordt erin gemaakt
dal deze incidenten niet vergeleken kunnen
worden met dc botsingen, die in verkie
zingstijd in andere landen ontstaan, bij
voorbeeld in Duitschland, waar de politie
ke hartstochten zulk een omvang hebben
aangenomen, dat de incidenten slachtoffers
cischcn cn een aantal dooden en gewonden
tengevolge hebben.
Ten slotte bevat het laatste deel een op
gave aan den Volkenbondsraad van auto
riteiten, die bij de incidenten betrokken
waren en ter beschikking van den Raad
staan vóór in te v innen informaties. De
nota zelf berust op uitvoerig bewijsmate
riaal. dat in tien aanhangsels cn bijvoeg
sels is vervat.
Bekend filantroop
Opgewonden drukie aan de
Fransche grens.
Parijs, 13 Jan. (V.D.) Aan de Spaansch-
Fransche grens heerscht sedert eenige da
gen weer opgewonden drukte. Aan de Spaan
sche zijde is de contróle verscherpt cn de
Fransche grensautoriteiten hebben verschil
lende verzoeken om inlichtingen vei kregen
omtrent bijzonderheden inzake voorberei
dingen voor een algemecne staking, die in
Frankrijk zou plaats vinden. De nieuwe
stakingsbeweging zou van Madrid uitgaan.
Tusschen San Sebastian en Frankrijk is een
telefonische verbinding in orde gemaakt,
voor het gevel de verbindingen met Madrid
verbroken /.ouden worden. Vluchtelingen
uit Spanje worden door dc Fransche grens
beambten aan een gestreng onderzoek on
derworpen. Niemand wordt in Spanje toe
gelaten, zonder in het bezit tc zijn van ge
heel in orde zijnde papieren.
Afgezien van eenige onbetcekenende stu-
derilenonlustcn lieerschtc tol gisteravond
echter nog overal rust en erde.
Omtrent den vermaarden Anierikaun-
schcn filantroop Nathan Straus, dezer ua-
gen, 82 jaar oud, to' Ncw-York aan «-en
hartverlaininig gestorven, vinden wij nog
vermeld aldus de N.R.CL dat hij op
jeugdigen leeftijd uit Beieren naar de Ver.
St. vertrokken daar als warenhuis-ex
ploitant tot grootgn rijkdom was gekomen.
Ilij zal echter vooral in do herinnering
voortleven om de door hem uitgeoefende ti-
an tropic. Stiaus had zijn groote winkels
zoowel.te Ncw-Y-ork, als te Chicago en Phi
ladelphia. Ilij maakte voor hot eerst zijn
naam algemeen bekend door de verstrek
king op groote schaal van gepasteuriseer
de melk aan beho.ettigcn. vooral aan kin
deren. Hij deed dit op reusachtige sch uil
en zoowel in de Ver. Staten als in Duilsch-
land, Lngcland en Ierland (van tot i mil-
lioen flcsschon per" jaar)
In den winter van 1892 op 93 slichtte cn
onderhield hij in de stad N'ew-York <wn
aantal centra waar steenkool, brood «n
ki'i lcnier*waren aan de armen worden
uitgedeeld. In den. paniek-winter 93—94
richtte hij voor chv zeer behoeftigen gocd-
koope «slaapgelegenheden in, waar 1200
tnenschen pei dag voo; een dubbeltje lig
ging en ontbijt vonden.
In den oorlog verkocht hij zijn stoom
jacht en hij besteedde de opbrengst in hel
belang van de oorlogsinvaliden.
Zeer belangrijk werk. verrichtte hij in
Palestina. In 1912 slichtte hij daar een cen
trale hygiënische inrichting en een aficc-
ling van het Instituut-Pasteur. Het w as al
weer Straus, die in 1911 te Jeruzalem het
terrein gaf voor de Joodsche academie, en
die zes jam later voor tie academie nog
cons 8 10U.UÜ0 schonk. Daarop volgde in
1927 een gift van 250.000 voor dc verbete
ring van de gezondheidstoestanden i;i Jo-
rtizalem. 'Op zijn" Verjaardag gaf hij
öOO.OOD voor de Joden in Palestina, Ook
stichtte hij toen het Nathan en Lino. Straus
gezondliéidsoord te, Tcl-Aviv,. waar perso
nen .uit elk ras en van elk gelcof kunnen
worden opgenomen.
Men vertelt, dat Straus gedurende «le
laatste 15 jaren van zijn leven elk jaar
meer weg gaf, dan zijn inkomen bedroeg.
Lr is een scheidsrechterlijke uitspraak
geveld in'het reeds geruimen tijd hangende
geschil over den arbeidstijd bij da Duitsche
rijksspoorwegen. Voor enkele groepen van
arbeiders (ongeveer 220.000 man) is thans
de 48 urige werkweek ingevoerd, met dien
verstande echter, dat de directie tot 130
overuren kan cischcn per jaar. Voor dc an
dere groepen (bedrijfs- en verkeersdienst),
samen ongeveer 180.000 man, blijft dc thans
geldende arbeidsregeling gehandhaafd.
Dresden, 12 Januari. Het geschil bij de
Saksische spoorwegen is verscherpt. De di
rectie heeft, blijkbaar met de verklaringen
der arbeiders ten aanzien van de door haar
beraamde maatregelen geen genoegen ne
mend, meer dnn 10.000 arbeiders opgezegd.
De opzeggingstermijn loopt 16 Januari af.
Gisteren heeft, een buitengewone bijeen
komst der «listiictsbeslurcn te Dresden
plaats gehad Met algemecne stemmen
werd een resolutie aanvaard, waarin le
plaatselijke organisaties worden opgeroc-
pen. onmiddellijk alle toebereidselen Ic
treffen voor den strijd, die alle spoorweg
arbeiders in Saksen zal omvatten.
ONDERDRUKKING VAN MINDERHEDEN.
Een petitie van den Duitschcn
volksbond.
Gcnèv e, 12 Januari. De petitie van den
Duitschen volksbond, die nadere gegevens
behelst over clc onderdrukking van de Duit
schc minderheid in Poolsch Opper-Silezië.
is bij den secretai is-gencraal v an dén vol
kenbond ontvangen, die nu zal hebben uit
tc maken, of de petitie „dringend" ver
klaard zal worden, zooals dc Duitsche volks
bond verlangt, en nog op de agenda van de
a.s. raadszitting geplaatst zal worden.
HET SCHANDAAL RONDOM OUSTRIC.
Péret en Besnard voor het ge
recht?
Parijs, 12 Jan. (V.D.) In verband met
het onderzoek in het Oustric-schandaal
door de parlementaire commissie van on
derzoek bestaat, naai- verluidt, de moge
lijkheid, dat «lc voormalige minister van
justitie Péret en de voormalige ambassa
deur te Rome Besnard voor het gerecht zul-
lij worden gedaagd. Het staat echter nog
niet vast, of de kamer haar goedkeuring
zal kunnen hechten aan een desbetreffend
besluit
AARDBEVING IN KLEIN-AZIë.
C o n s t a n t i n op e I, 12 Januari. Een lie
vige aardbeving heeft de streek Konia ge
teisterd. In één dorp zijn 60 huizen inge
stort. Tot nog toe wordt niet gewag ge
maakt van slachtoffers. De schokken duren
nog voort
Over het drama, dat zich Zaterdag in een
hotel te St. Moritz heeft afgespeeld en waar
bij een Zwiteersch auteur door een Engel-
sche dame vermoord werd, worden aan Het
Vaderland de volgende bijzonderheden ge
meld:
Do 50-jai Lo schrijver Kuno Hofcr ver
toefde sedert de Kerstdagen met zijn vrouw
en een zoon in een hotel le St. Moritz.
Spoedig aia de aankomst van'dc familie
Hofcr-nam ook een zekere mevrouw Boul
ton uit Londen kamers in hetzelfde hotel.
Hofer en mevrouw Boulton kenden eikaar
van vroeger. Tusschen den lieer en me
vrouw Hofcr bestond een zeer goede ver
standhouding. Lenige dagen geleden was
mevrouw Hofer vertrokken
Het schijnt, dat Hofer dc betrekkingen,
die tusschen hem en mevrouw Boulton be
stonden, heeft willen afbreken.
Vrijdagavond wilde de Engels,chc een on
derhoud met hem hebben. Hofer had zich
echter in zijn kamer opgesloten, Daar me
vrouw Boulton er niet in slaagde binnen
tc komen, wachtte zij in het portaal.
Toen een piccolo Hofer iets bracht en
deze de deur opende, drong mevrouw Bpul-
loii naar binnen. Dadelijk ontstond een he
vige woordenwisseling- Kort nadat de pic
colo de kamer verlaten had, klonken vijf
schoten. Toen men de kamer binnendrong,
lag Hofer op den grond, terwijl mevrouw
Boulton ernstig gewond was. Hofer was
door vier schoten getroffen. Den vijfden ko
gel had mevrouw Boulton zichzelf in dc
borst geschoten.
Zij is ernstig gewond, maar haar toestand
is niet levensgevaarlijk.
Botsingen met de politie
Erfurt, 13 Jan. (H.X.). Tc Erlui i is het
gisteren cn vandaag tot ernstige onlusten ge
komen. Bij dc machinefabriek van Henri
Pelt en Co. was onlangs tot staking overge
gaan, omdat de directie een loonsverminde
ring van 6 overeenkomstig de scheids
rechterlijke uitspraak voor dc Thüringsche
metaalindustrie had toegepast. Na de bin
dend verklaring van de uitspraak had on
geveer de helft der arbeiders het werk her
vat. terwijl de andere helfte die voor het
grootste gedeelte uit communistische ele
menten bestaat, dc staking voortzette. Reeds
gisterenmiddag waren de werkwilligen door
stakers en werkeloozen, die voor dc fabriek
samengeschoold waren lastig gevallen, zoo-
dat de politic van den gummistok gebruik
moest maken. Vanmiddag om 5 uur bij het
wisselen van dc ploegen herhaalden zich de
zelfde tooneelen. Dc politie werd, toen zij,
nadat een werkwillige ernstig gewond was
de straat wilde schoonvegen, met een ha
gel van stecncn begroet. Zij maakte daarop
van haar vuurwapenen gebruik, met liet
gevolg dat een 28-jarige werkloozc door een
schot doodclijk getroffen werd, terwijl een
ander persoon door een schot in den arm
gewond werd.
Taal nocli teeken van de Trade
wind vernomen
New York, 13 Jan. (V.D.) Nog steeds is
geen enkel bericht, ontvangen van of om
trent de Tradewind, het vliegtuig, waarmee
captain Maclaren cn Mrs. Hart naar de
Uorcri waren vertrokken, om vandaar naar
Europa te vliegen. Noch op de Azoren, noch
op eenig schip heeft, men ccnig teeken van
hen ontvangen.
Dc vrees, dat zij verloren zijn, wordt
steeds grooter.
New Y'o r k, 13 Jan. (H.N.). De Trade
Wind, het vermiste vliegtuig van kapitein
Maclaren möet in de buurt van dc Azoren
in zee gestort zijn. volgens een ontvangen
radiobericht. Aan de schepen, die in de
buurt van dc vermoedelijke plaats van het
ongeluk zijn, is verzocht nasporingen tc
doen.
DE POOLSCHE PERS OVER DUITSCHE
VONNISSEN.
Warschau, 13 Jan (V.D.) De vonnis
sen in het spionnageproces van Neuhüfen
cn in het proces van Nikolai, wagrbij Pool
sche onderdanen veroordeeld werden, wor
den door do I'oolsche pel's algemeen als een
provocatie beschouwd. De regeeringegezln-
dc Express Porany zet boven het bericht
van het vonnis zelfs als kop: „Een mi6daad
der Pruisische justitie".
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
770,2 te Yalcntia.
Laagste Barometerstand:
750.5 tc Yiirdö.
Verwachting:
Meest matige wind, uit V
richtingen, zwaar bewolkt of
het rok kenwaarsch ij n 1 ij k
«Mikelc regen- of sneeuw
buien, iets zachter.
Langestraat 49-51 Tel. 190
WINTER-OPRUIMING
EFFEN en FANTASIE
FLUWEELEN.
De betere kwaliteiten.
De daders ontkomen
Belgrado, 13 Jan. (V.D.) Naar uit So
fia gemeld wordt werden hedenochtend
vroeg de heide'aanhangers van «lc Protoge-
roff-groep vim «Ie Macedonische revolution-
naire organisatie Rajco Spasoff cn Nicola
Daneff vermoord. Gelijk bekend werd dc
aanhanger van den Macedonischen leider
Michailoff, Witkaroff op den huwelijksdag
van koning Boris vermoord. Spasoff oji Da-
ncff werden vap dien moord verdacht en
slaagden erin te vluchten. Toen dc daders
gearresteerd waren, werden zij kort daarop
weer door de justitie vrijgelaten, naar het
heette wegens gebrek aan bewijsmateriaal.
Dc aanhangers van Michailoff schijnen hun
echter wraak gezworen tc hebben. Heden
ochtend vroeg werden zij te Sofia met niet
minder dan 10 revolverschoten door hen ge
dood. Er ontstond een paniek, waardoor de
daders erin slaagden te ontkomen. Zij wor
den door de politics achtervolgd.
Een bevestiging van dit bericht is echter
nog niet uit Sofia ontvangen.
K o f n o,- 12 Jan. (V.D.) Dc christelijk-dc-
mocratiöchc partijleider cn oud-minister
van financiën dr. Karvelis, bekend uit dc
dagen van de omwenteling van 1926, is in
den afgcloopen nacht gearresteerd wegens
tegen dc regeering gerichte handelingen. Hij
is voor den tijd van drie maanden naar het.
concentratiekamp van Vorny gezonden.
Bovendien werden notr eenige andere per
sonen, ow. een geestelijke, gearresteerd cn
voor zes maanden naar Vorny gezonden.
Naar verluidt, worden zij er van verdacht
massabetoogingen tegen dc regeering te,
hebben voorbereid. Karvelis was tot op het
moment zijner gevangenneming leider van
het door don staat gesubsidieerde instituut
voor economisch onderzoek.
Acht dooden
Oslo, 13 Jan. (V.D.) Een motorboot, die
gisteren rnet 8 personen aan boord van Ka-
bclvaag op dc Lofoten naar Henningsvaer
was vertrokken, werd onderweg door een
onweder overvallen en heeft de plaats van
bestemming niet kunnen bereiken. Vandaag
heeft rrfep op de kust wrakstukken gevon
den en het lijk van een der opvarenden, zoo
dat men aanneemt, dat alle aebt om het
leven gekomen zijn.
HET TEXTIELCONFLECT IN ENGELAND
Pogingen van Henderson om
het geschil te regelen.
Minister Henderson, die Burnley in hét
Lagerhuis vertegenwoordigt, heeft de eige
naars cn weversorganisaties naar Londen
ontboden orn terstond op het departement
van handel te beraadslagen over de moge
lijke voorkoming van de algemeene uitslui
ting a.s. Zaterdag. Minister Graham zal
beide partijen hooren, maar Henderson
heeft zich bereid verklaard, indien beide
partijen hem uitnoodigen* als bemiddelaar'
op le treden.- wu~va- a
