^immi m
TOONEELCRISIS TE AMSTERDAM
J
St. EMILION
A. H. van NIEUW KEEK
ltTF:STR.I7 T( I.IV1 Illi
Cairo Axenisister tapijt kleedjes
EEN ONDERHOUD MET
DIRK VERBEEK
Het publiek gedesoriënteerd
HET REIZEN IN ITALIË
PHILIPS' SCHOLEN TE
EINDHOVEN
Beroep op Ged. Staten
GR0NINGSCHE DISCONTO
BANK
De staat veroordeeld
DE WERKLOOSHEID IN
BRABANT
Een goed voorbeeld
Beekensteinscheüaan Beekstraat Tel. 543
HUMORHOEKJE
Bezwaren van de tegenwoordige
regeling.
Naar aanleiding van hel officioclc persbe
richt, dat gisteravond het Nodcrlandsche
publiek over de nieuwe moeilijkheden, waar
zich de Amsterdamschc looneclspeelkunsl
voor geplaatst ziet, inlichtte, heeft de Tele
graaf zich gewend tot de Kon. Ver. „liet
Nederlandsch Toonecl", om nadere bijzon
derheden omtrent een en ander te verne
men. Een der directeuren, de heer Dirk Ver
beek, stond het blad te woord en verklaar
de o.m. het volgende:
„De praktijk der nieuwe speclregeling
•waarbij naar u w eet de twee groote Amster
damschc gezelschappen „Het Amsterdamse-li
Tooneel" en de Kon. Ver. „liet Neder
landsch Toonecl" afwisselend de beschik
king hadden over drio theaters in onze
stad: den Stadsschouwburg, den Ilolland-
schen Schouwburg en het Itika IIopper-
Theater heeft bewezen enorme bezwaren
met zich te brengen. Bezwaren èn voor de
twee tooneeldireclies èn \oor het publiek.
In groote trekken bezien komen die be
zwaren neer op de volgende zaken. Wan
neer men vroegere seizoenen naar hun fi-
nancicele resultaten bestudeert, dan blijkt
het dat op de, zeg: twaalf stukken die zijn
uitgebracht, er gewoonlijk niet meer dan
twéé z.g. „kasstukken" zijn. Die twee ple
gen samen de helft van het totaal bedrag
der ontvangsten in te brengen; zij worden
„tegenover elkander" gespeeld wat wil
zeggen dat zij dusdanig zijn bezet dat zij
beide op ecnzelfden avond kunnen gegeven
worden en zij vormen, vóór zij er nog
zijn: de hoop, later het hart van ons be
drijf."
„Kunt gij er voorbeelden van noemen?"
„Zeker. De uitkomsten van het „Ni.au vv
Necrlandscli" heb ik nu niet bij do hand,
maar bij liet „Vcreenigd Tooneel" wijs ik u
op de „Heilige Vlam" dat tegenover „De
Groote Reis" stond: samen brachten die
stukken 160.000 a twee ton op."
„En dat zou thans niet meer kunnen?"
„Dat kan thans daarom al niet meer. w ijl
wij door de nieuwe regeling de gelegenheid
missen een stuk bij hei publiek zijn kans
te geven om succes te bereiken. Doordat
wij maar kort achtereen m eenzelfde thea
ter spelen kan het stuk geen carrière ma
ken: liet heeft geen tijd door te dringen tot
'de algemecne bekendheid. Ik twijfel niet of
dc beide stukken die ik u zoo juist noemde,
zouden hij de tegenwoordige regeling niet
meer hebben behaald dan een kwart Aan
wat zij bij dc vorige situatie hebben opge
bracht. En u voelt hoe nadeelig dat voor
ons is. Er is een lek ontstaan; licl voordeel
der kasstukkon is daardoor weggevloeid."
„Er ïs een tweede punt. Wanneer ik dc
'due theaters waar wij spelen moeten onder
zoeken, dan constateer ik dat zij èl te sterk
in grootte verschillen. Bij een breed-opge-
zette exploitatie als de onze voert dat tot
practische absurditeiten.
Neem het Rika Hopper-Theater. Het
wordt voortreffelijk gemanaged, het liceft
allerlei omstandigheden vóór, men kan er
werken, liet heeft een uitstekende accous-
tick, kortom: het is een uitstekende come-
dic. Maar voor ons, voor ons formaat, voor
onze afmeting is het te klein! Wij kunnen
er niet genoeg recette maken voor onze ex
ploitatie: met het stuk dat wij er geven
zouden wij in dc provincie, of hier in een
grootcr liuis, véél meer verdienen kunnen.
Voor een kleine groep zou dat wat anders
zijn, maar voor wat wij er aan arbeids
kracht neerzetten en aan onkosten aan
spendeeren, rendeert het niet: het wordt
waar :t voor anderen misschien een bron
van inkomsten zou zijn voor ons een blok
aan 't been."
„De Hollandsche Schouwburg?"
„Hij is 11a zijn restauratie nog niet -vol
doende ingeburgerd, 't Groote publiek beseft
nog niet dat hij een nieuw theater is gewor
den. Zoo iets wordt zoo traag cn langzaam
algemeen bekend..."
„En wat het publick aangaat: dat is ten
eenenmale uitclkaar geslagen en gedes
oriënteerd. Men weet niet meer wie, waai
en wat hij speelt. Ik vraag het u. a bout
portanl: wie treedt er vanavond in den Hol-
ïandschen Schouwburg op!?"
„U ziet het. Eu het gaat ous bijna net
zoo. wij moeten ons soms werkelijk beden
ken waar en wat we vanavond spelen moe
ten. Het is daarom zelfs den waaraclitigen
minnaars van het toonecl niet meer kwalijk
to nemen dat ze het zoeken opgegeven heb
ben. Maar ondertusschen is met hen het
beste deel van 011s publick verdw enen.
Het besic dcsl: ons vast publiek. Reken
eens zooals het vroeger was. Comoedia,
Nieuw Neerlandsch, Vcreenigd Tooneel
dat laatste na een jaar van wennen
ieder had zijn vaste vrienden en zijn vaste
kijkers. Men wist hoe dc zaal er \rj een pre
mière uit zou zien: vol, en men rnist wie cv
in do zaal zou zitten. Dat was een steun
een vast contact, ceji waarde waarover U
niet gering rnoct denken."
„Maar thans: de activiteit waar men voor
dezen winter zoo op hoopte?"
„Een bedriegelijke schijn. Dat wij veel
premières geven 1 ij k t een artistieke winst
In waarheid is het dal niet: wij zijn er toe
gedwongen. Wanneer wij, gedwongen door
de regeling, een schouwburg uitgaan breken
wij de carrière van ccn stuk, gelijk ik u al
zei, en wanneer een stuk niet voldoende pu
bliek bereikt liceft, heeft het noch zijn ar-
tistieken, noch zijn financieclen plicht ge
daan."
„U kunt er toch, wanneer uw tijd weer
daar is, mee terugkomen?"
„Dat heeft meestal geen zin, zoo min als
dc voortzetting in een andere comedie. Oor
spronkelijk w as het trouwens ook dc bedoe
ling van dc regeling, dat ccn stuk niet „ver
huizen" zou. Én later bleek, dat, wanneer
we na een paar weken met een stuk terug
kwamen, het publick dot in een minimum
van tijd volmaakt vergeten had. We konden
dan weer van voren af aan beginnen met
liet „er in" te brengen. En dan waren we ci
maar liever als de kippen met een nieuwe
première bij."
Per flesch fl.40 Per anker f56.
1924
Waar men a an dient
Ie denken
De moreele vrijheid van den
werknemer door den
Raad in twijfel
getrokken
Het bestuur van dc Philips' vereeniging
voor onderwijs on volksontwikkeling te
Eindhoven had, naar de N.R.C. meldt, zich
tot den Raad dier gemeente gewond met
liet verzoek om gelden beschikbaar te stel
len voor dc stichting van twee lagere
scholen.
De gemeenteraad was van oordeel, dat
tusschen de N.V. Philips Gloeilampenfabrie
ken en do Philips' Vereeniging voor onder
wijs cn opvoeding een zoodanig nauw con
tact bestaat, dat voor den werknemer de
moreele vrijheid ontbreekt, althans kan ont
breken inzake het bezoek zijner kinderen
aan do op te i ielften scholen, en dat ver
klaringen, als hier bedoeld, dan ook buiten
beschouwing moeten worden gelaten. Na
uitschakeling dezer verklaringen bleek, dat
de scholen niet door het voreischtc getal
leerlingen zouden worden bezocht, en wei
gerde de Raad zijn medewerking tot op
richting.
Van deze weigering kwam de Philips'
Vereeniging in beroep bij Gedeputeerde Sta
len van Noord-Brabant. Zij wees er in haar
beroepschrift op. dat Burgemeester cn Wet
houders aan den gemeenteraad hadden voor
;estcld gunstig op de aanvraag te beschik
ken, cn dat de Raad dit voorstel had ver
worpen, welk negatief besluit baars inziens
niet zonder meer dc beteekenis liceft van
een met redenen omkleed besluit tot afwij
king van hetgeen gevraagd is; een dergelijk
besluit moet ingevolge artikel 75, tweede lid
der L.O. wet worden genomen, ingeval de
gevraagde medewerkng wordt geweigerd.
Appellante verzocht mitsdien om bij ge
breke v an een zoodanig raadsbesluit cn om
dat de Raad binnen den termijn, gesteld in
artikel 76. eerste lid, der L.O. wet dus geen
wettig besluit had genomen, primair te be
slissen, dat de Raad geacht rnoct worden
zijne medewerking te hebben verleend, sub
sidiair liet raadsbesluit, waarbij op bet. ver
zoek van appellante afwijzend is beschikt,
te vernietigen wegens strijd rnet dc wet, en
tc bepalen, dat de gevraagde medewerking
alsnog moet worden verleend.
Gedeputeerde Staten, in beroep uitspraak
doende, hebben primair gedaan verzoek af
gewezen, omdat dc Raad tijdig zijn mede
werking heeft geweigerd bij liet bestreden
besluit, dat met redenen was omkleed, en
buiten beschouwing kan blijven liet mo
ment, waarop die redenen zijn geformu
leerd, nu toch is beweerd, noch gebleken
dat zij zouden strijden met 's Raads bedoe
ling.
Voor waat aangaat bet subsidiair door ap
pellante gedaan verzoek hebben Gedepu
teerde Staten beslist dat noch is aange
toond. noch is gebleken, dat dc verklarin
gen, omtrent liet bezoek van kinderen aan
dc op to richten scholen niet in vrijheid
zouden zijn ondertcekcnd, cn dat nu buiten
geschil is en vaststaat, dat deze verklarin
gen overigens aan dc wettelijke cischcn vol
doen, en dc medewerking tot schoolstich
ting slechts mag worden geweigerd, wan
neer niet aan dc wettelijke vcrcischtcn is
voldaan, het bestreden raadsbesluit in strijd
is met dc wet. Gedeputeerde Stalen hebben
dit besluit vernietigd cn bepaald, dat de
door de Philips' Vereeniging voor onderwijs
cn volksontwikkeling le Eindhoven ge
vraagde medewerking tot oprichting van
twee bijzondere lagere scliolcn inoct worden
verleend.
's-Gravcnlia^c, li Jan. liet ministe
rie van buitc-nlandschc zaken brengt in
herinnering, dat Nederlanders, die zich
naar Italië wenschen te begeven, in liet
bezit moeten zijn van een geldig Neder
landsch paspoort te hunnen name en zich
binnen .3 dagen na aankomst in genoemd
land moeten aanmelden bij de „Publica Si-
curezza' hunner verblijfplaats aldaar,
waarbij zij een vcrblijfvcrklaring moeten
doen. Zij moeten dit herhalen bij elke ver
andering van huil verblijfplaats in Italië.
Nederlanders, die in I'.nlië alleen op
doorreis naar ccn ander land vertoeven ot
die er zic-h voor ontspanning gedurende
niet ianger dan twee maanden ophouden,
behoeven slechts de eerste verklaring bij
aankomst af te leggen.
Zij, die in Italië arbeid wenschen te ver
lichten. bchccven daartoe een bijzondere
vergunning.
Aangezien deze vergunning in liet alge
meen slechts wordt verleend, indien er aan
Italiaansche werklieden gebrek mocht zijn
of indien in ccn bepaalde tak van nijver
heid buitenlundsche specialisten noodig
zijn, verdient het voor Nodcrlandsche werk
zoekenden aanbeveling con weikvergun-
ning vooraf door tusschenkamst van een
Italiaansch consulaat in Nederland aan te
vragen.
Vreemdelingen, die zonder voldoend mid
del van bestaan in Italië worden aangetrof
fen, kunnen over de grens worden gezet.
Op dezelfde wijze kan worden gehandeld
ten aanzien van hen, die worden aangeliof-
fen in gemeen tori of plaatsen, waarvan hun
dc toegang met hei oog op do verdediging
van den staat is ontzegd of die om andere
redenen van openbare orde ongewcnschl
worden gcachi, onverminderd de mogelijk
heid var. strafrechtelijke vervolging.
MEVR. SUZE GROENEWEG.
Tot voorzitster van de Rotter-
damsche raadsfractie benoemd
Rotterdam. 13 Jan. Naar de „Voor
waarts" mededeelt, heeft de soc.-dem. raads
fractie tc dezer stede in zijn vergadering van
gisteravond mevr. Suze Groenewcg, tot dus
verre tweede voorzitster \an dc fractie, tot
voorzitster benoemd. De lieer Brautigarn,
die tot nu toe de fractie had geleid, had n.l
verzocht hem -van deze functie te willen oni
heffen, zulks in verhand met zijn andere
drukke werkzaamheden. Als tweede voor
zitter van de fractie is aangewezen mr. L. A
Donker.
HET S.S. EDERA.
Rotterdam. 13 Jan. 1 let Italiaansche
s.s. Ede ra, dat onlangs op de Maasvlakte is
gestrand cn tenslotte door de Bergingrnaat
schappij L. Smit cn Co. is losgcsleept, is
thans te Rotterdam door bemiddeling van de
makelaars .T. Pierot en Zonen voor '28,200
voor dc sloop verkocht.
Muiden begeven. Onderweg had liij met ccn
boerenwagen meegereden. Hij droeg over de
gcstichtskleeding een versleten cn half ge
scheurde jas, welke hij, naar hij zcide, on
derweg gevonden had.
Üe aangehoudene was, naar dc Gooi- en
Eemlandcr meldt, er niets over le spreken,
dat zijn kameraad licm in den steek had
gelaten. In Amsterdam had deze, naar v. G.
vermoedde zich ingescheept op een boot
naar Kampen, om vandaar le trachten En
scliodc le bereiken. In den loop van den das
word v. G. door de Muider politie naar liet
gesticht te ITeiioo teruggebracht.
GOEDERENTARIEVEN DER
SPOORWEGEN.
Een commissie benoemd.
Dc minister van waterstaat heeft thans
uit overweging dat bot wcnschclijk is een
onderzoek tc doen instellen naar dc huidige
goederen-tarieven der Ned. Spoorwegen cn
meer in het bizondcr omtrent die voor den
uitvoer \an land- en tuinbouwproducten
een commissie benoemd, aan welke wordt
opgedragen een onderzoek in tc stellen naar
de vraag:
a of, en in hoeverre liet peil van dc ta
rieven der Ned. Spoorwegen voor uitvoer
van land- cn tuinbouwproducten, ook in
vergelijking met dc tarieven \an landen,
waarmee Nederland wat den uitvoer bc
treft moet concurreeren, gerechtvaardigd is,
dan wol verlaging behoeft;
b of en in hoeverre ook overigens het
spoorwcgbcleid hier te lande l. a. v. de goo-
dorontaricven voortaan moet worden bc-
hcerscht door cornmercicelc cn financicele
overwegingen, dan wel behoort tc zijn ge
grond op economische overwegingen van
anderen aard, met verzoek om hem (minis
ter), daaromtrent rapport uit te brengen.
In de Commissie zijn benoemd:
tot lid en voorzitter mr. 1'. dc Vries, hoog-
lceraar aan de Ilandclshoogcschool te Rot
terdam
tot leden: A. Donker, directeur van dc
Stoomvaartmaatschappij „Noordzee" cn lid
van den Siioorwegraad te Baam; jhr. dr. P.
Elias, chef van den dienst van handels
zaken cn goederentarieven hij do Ncderl.
Spoorwegen tc Bilthovcn; W. G. A. M. v. d.
Lugt, ondervoorzitter K. v. K., oud-lid van
den Spoorwcgraad te Rotterdam; L. II.
Mansholt, lid Gedcp. Stalen van Groningen,
tc Glimmen (gem. Haren); ir. T. M. D. van
Marïe, inspecteur-generaal der Spoor- en
Tramwegen te 's-GravenhageF. V. Valslar,
lid van den Spoorwegraad te Naaldwijk en
tol secretaris L. Slagter. oud-rcferendaris
bij het departement van Waterstaat tc
's-Gravenhage, Galvanistraat 21.
RELLETJES TE ROTTERDAM.
R o 11e r dam, li Januari. Gistermiddag
omstreeks vier uur zijn er in de binnenstad
bij dc Korte JIoog6traat een zestigtal Xc-
derlandsche werklooze zeelieden verscho
nen die gepoogd hebben diar 12 demon-
stroeren. Zij zijn uit elkaar gejaagd, doch
licbhen exen later up de Hoogstraat deze
poging herhaald. De politic heeft lien toen
met den gummistok uit elkaar geslagen. In
cidenten zijn daarbij niet voorgekomen.
EEN DER ONTVLUCHTE FSYCHO-
PATEN AANGEHOUDEN.
Dinsdagochtend waarschuw de dc caféhou
der I. te Muiden de politic, dat zich in zijn
café een jongeman bevond, van wien hij
vermoedde, dat bij een der twee psychopa
th cmvas, die gisteravond uit liet gesticht te
Heiloo ontvlucht waren. Dc rijks- en ge
meentepolitie begaven zich naar bedoeld
café en tioffen daar den bcw ustcn persoon
aan, die bleek tc zijn dc 23-jarigo v. G., die
inderdaad ontvlucht was. v. G. was gedeel
telijk te voet en voor een deel met een wa
gen van I-Iciloo naar Amsterdam gekomen.
Vandaar had hij zicli gisterochtend naar
Het uitgesproken faillissement
vernietigd.
Lccu w a r d e n, 1 4 J a n. Hot gerechts
hof t." Leeuwarden liceft lieden het door de
Gronmgscho rechtbank uitgesproken faillis
sement van de N.V. Groningschc Disconto-
bank vernietigd. Zooals bekend was dit fail
lissement door den officier van justitie to
Groningen aangevraagd, en door dc recht
bank uitgesproken op grond van het alge
meen belang, cn opdat zou worden aange
toond, liet verband tusschen de N.V. Gro
ningschc Discontobank en dc N.V. Handels
en Landbouwbank t.o 's-Gravcnhagc, die
onder één directie stonden. liet Hof over
woog echter, dat het tekort van dc Discon
tobank niet liet algemeen belang betrof. Ter.
tweede, dat de directeur iu hechtenis is ge
nomen in verband met malversaties, die
gecncrlei verband houden met zijn geste
van directeur der discontobank; ten derde,
dat bij een accountants-onderzoek niet is
gebleken, dat dc administratie -van de Gro
ningsche disconto-bank niet ,in orde was.
Krachtens de faillissemcnlsvvet vallen de
kosten van het faillissement, dat wordt ver
nietigd ten laste van den aanvrager, in dit
geval ten laste van den Staat der Nederlan
den, die veroordeeld is tot betaling van
een bedrag van f 1627.47.
DE REIS VAN BANCKERT EN
WITTE DE WITH.
Ouessaut gepasseerd.
's-Gravcnhagc, li Jan. Bij liet Dé
partement van Defensie is telegrafisch be
richt ingekomen, dat de lorpedoboot jagers
Banckcrt en AVittc dc With den l ien Janu
ari des voormicldags tc 5.30 uur Ouessant
zijn gepasseerd. Alles is wel aan boord.
DE PRINSES OP HET LOO.
A p c 1 d o o r n, 1 4 J a n. Prinses Juliana
arriveerde hedenmiddag tc 12 uur per auto
voor ccn kort bezoek op liet Loo
Nog voortdurende toeneming
over de geheele
linie
Men schrijft uit Noord-Brabant aan de
T ij d
Over vrijwel do geheele linie neemt cie
werkloosheid in deze provincie nog voort
durend loc. Bepaalde vóór enkele maanden
de groote 'arhcidsschaarschtc zich in hoofd
zaak tot dc industrieclc entra als Eindhovn,
Helmond, Tilburg, enz., sindsdien wordt ook
in ernstige mate liet platteland getroffen
I-lier doet. met name speciaal in de kleistre
ken, het zw aard aan twee zijden zijn scherpte
gevoelen, eerstens omdat ook in de platte-
lands-industricelc bedrijven werkloosheid is
ingetreden en voorts ook omdat in den land
bouw in vele gevallen arbeiders worden
ontslagen.
In dc streken, waar in het najaar de plat
telandsche arbeiders cenigc maanden werk
vinden in de suikerfabrieken, is, nadat do
dit jaar korte campagne werd beë:ndigd, dc
werkloosheid zeer nijpend. In betrekkelijk
kleine plaatsen als Oud- en Nieuw-Gastel,
Iioevcn, Zevenbergen, enz. zijn de arbeiders
met honderdtallen werkloos. Te Hoeven al
leen, om een voorbeeld te goemen, stonden
verleden week niet mindr dan ongeveer 210
bij don correspondent der arbeidsbemidde
ling ingschrcvcn. Hieronder waren 132 ge
huwden, van w ic thans ruim 100 konden
worden tewerk gesteld.
Alle omsiandighedcn spannen samen om
het euvel dc.r werkloosheid steeds ernstiger
vormen te doen aannemen. Lcn der oorza.
keil ten plattelande is ook de algehcelo ont
wrichting van het vlasbedrijf, waarin vroe
ger zulk een goede arbeidsgelegenheid werd
gevonden. Thans zijn do prijsverhoudingen
in dezen tak van nijverheid van dien aard,
dat, na zoovele andere, ook deze industrie
zich niet meer bediuipen kan. Hetzelfde
geldt voor den scheepsbouw, die op ver
scheidene punten langs onze rivieren in
normaio tijden vele armbeiders van werk
voorziet.
Tot slot. is daar de landarbeid, die welis
waar om dezen tijd van het jaar uiteraard
steeds zeer slap is. doch waar nu onder den
invloed der malaise meer ontslagen vallen
dan gebruikelijk pleegt tc zijn. Dit verhoogt
op zijn beurt het ulgemceno werkloosheids
cijfer. doch de hoop mag worden uitgespro
ken, dat, vooral ook door het juiste inzicht
en het gemeenschapsgevcl van de in aan
merking komende landbouwers, het aantal
ontslagen bij den landbouw binnen zoo eng
mogelijke grenzen zal worden gehouden. Wij
hoorden van landbouwers, ©enigszins kapi
taalkrachtig, die een aantal werknemers,
ondanks de slechte tijden, toch in dienst heb
ben gehouden. Moge dit voorbeeld, dat ge
heel in den geest is van wat van de hoogste
kerkelijke zijde werd aanbevolen, nagevolgd
worden door allen, ook buiten den land
bouw, die het zich veroorloven kunnen!
HET NIEUWE STOOMGEMAAL IN DE
VECHT.
Onthulling van een gedenk
steen.
M u i d o n, 14 Jan. Op Zaterdag 17 Januari
a.s. zal do onthulling van den gedenksteen,
die is aangebracht in het Machinegebóuw
van het nieuwe gemaal tc Muiden, door het
Comiré van Actie plaats hebben. De plech
tighcid, die een eenvoudig karakter zal
dragen, vangt aan tc drie drie nam.
Speciale aanbieding van een groote collectie
240 lang, 70 breed van f 20.50 voor slechts f 5.90.
Ontcjekkings-reiziger„Ze zeiden me. dat ik hier nog
nboorlingen-dansen zou kunnen zien."
Inboorling„Vandaag geen kans ouwe De radio is
«tuk." (Passing Show),
