TAXI MOLENAAR
DE EEMLANDER
BRIEVEN VAN EEN
BRABANTSCHEN BOER
„PEUGEOT WILL GO" RIT.
Maandag 4 Mei 1931
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a I 29e Jaargang No. 258
TEL. 1210 (3 LIJNEN)
OCK VOOR LANGERE TRAJECTEN DE FIAT LIMOUSINES
fortmann en
hehenkamp
MADEIRA'S REBELLEN
DELVEN HET ONDERSPIT
BOMAANSLAG OP EEN
JAPANSCH MINISTER
TETZNER HEDENOCHTEND
TERECHTGESTELD
LICHT OP
7 uur 59 min.
L. J. LUYCX ZOON
GEDUCHTE BRAND TE
BOMBAY
26000 K.M. NON STOP
Aankomsten vertrek eiken avond en ochtend 9 uur bij
WILLGO - AMERSFOORT
DOOR A. A. L. CRAUMANS
AMERSFOORtSGH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 Manden voor Amtrafoott (2.10. per maand (0.25. per
week (mei gratia verzekering tegeo ongelukken) f 0.17>/a
per post per 3 maanden 3.-. Afzonderll)ke nummera OXU.
TELEFOON INTEEC «IJ
Binnenland franco
POfTREKENlNG 47910
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1-4 regala 1.05 «et inbegrip van een bewijsnummer.
n*m^elkf regel meer f 0.25Llefdadighelda-advertentlëo voor dt
helft ven den prijs. Kleine Advertent!én .KEIT|ES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt
90 ctat, eüa rege! meex 10 cent, ërkaaal planues f I,—. Bewijsnummer extra 0.05
i
Spanje voor den verkiozings*
strijd. Maura licht het rc-
geeringsprogramma toe.
Mot den Spaanschen minister van bin-
nenlandscho zaken liceft dc Madrileenschc
con esjxindent van dc Vossische Zeitung
een langdurig onderhoud gehad. Miguel
Maura verklaarde, dat. nu de monarchie
lot het verleden behoort, er een einde is ge
komen aan de politieke beïnvloeding der
kiezers door de regceringsautoriteiten. De
gouverneurs der provincie hebben te dezer
zake dc allerstrengste voorschriften ont
vangen. Dc staatsburgers moeten er volko
men op kunnen vertrouwen, dat dc regee
ïing bij dc verkiezingen boven de partijen
staat.
Op 24 Mei zullen opnieuw geineen teraads
verkiezingen worden gehouden in al die
plaatson. waar tegen dc jongste verkie
zingsuitslagen bezwaren zijn ingediend. Mo
uarchistische kranten beweren, dat repu-
hlikoinsche comité's de vorming van monar
chistische gemeentebesturen hebben ver
hinderd. Waar dc verkiezingen op onberis
pelijke wijze hebben plaats gehad, zullen
echter ook do monarchistische gemeente-
raadsledcn hun ambt aanvaarden. Overi
gens hebben in verschillende plaatsen de
als monarchistisch gekozen gemeenteraden
verklaard, dat zij thans republikeinsch zijn.
De onrechtvaardigheden, die hij de be
noeming van ambtenaren tijdens de dicta
tuur zijn geschied, zullen tc niet worden
gedaan. De verantwoordelijkheden der dic
tatuur en haar handlangers zullen echter
sicchts volgens streng judirische beginselen
worden vastgesteld en gestraft, niet volgens
het persoonlijk goeddunken der tegenwoor
dige republikeinsche regecring.
Het agrarische vraagstuk, vooral in An-
dalusic en Estrcmadura, zal reeds binnen
twee maanden lijds in nieuwe banen zijn
geleid. De dagiooners zullen beter worden
betaald en tevens zal er onder meer voor
worden gezorgd, dat in dc pachtverdragen
van hen, die reeds langen tijd huurder zijn,
het recht van koop wordt opgenomen.
Ieder landbezitter zal worden gedwongen
zijn grond werkelijk te bebouwen of tc la
ten bebouwen; wanneer dit niet geschiedt,
zal de grond tegen vergoeding worden ont
eigend. (Dc meeste grootgrondbezitters" be
taalden belasting op den grondslag van de
door hen opgegeven waarde der opbrengst,
d.w.z.: zij betaalden nagenoeg niets. Man-
neer overigens, wat dc vergoeding betreft
by onteigeningen, de opgaven der bezitters
als basis zouden worden genomen, zouden
zij ernstige verliezen lijden)
De minister verklaarde verder, dat het
Catalaansche vraagstuk hem geen zorg
haarde, daar de behandeling van dezo
uw matrassen worden in één dag
opgemaakt en bijgevuld.
vraagt prijsopgave.
aangelegenheid door alle betrokkenen
nauwkeurig is vastgesteld: (1) er zal, dooi
de Catalanen zelf, een statuut voor Catalo-
nie worden uitgewerkt; (2) over deze zaak
zal in geheel Catalonic een volksstemming
worden gehouden; (3) dit project zal aan
dc Nationale Vergadering worden voorge
legd en besproken.
Op de vraag, wat er zou gebeuren, wan
neer het Calataarisclic plebisciet zich mocht
uitspreken ten gunste van dc scheiding
van Catalonio van Spanje, antwoordde de
minister, dat de Nationale Vergadering een
dergelijk besluit zou moeten aanvaarden:
wanneer Catalonio separatistisch zou zijn,
zou men daar niets tegen kunnen doen. Ge
lukkig aldus de minister is dit niet
hot geval; alleen m Barcelona zelf vindt
men een-separatistische minderheid. Maar
ook de separatisten moeten inzien, dat dc
annuleeringen van opdrachten der Cata
laansche industrie van de zijde der Spaan
schc firma's voor de betrokkenen zeer scha
delijk zouden zijn, wanneer de verhouding
tussclicn Catatonia en Spanje niet langer
een vriendschappelijk karakter zou dragen.
De minister vertelde bovendien nog, dat
ook de rcchts-rcpublikcinschc partij, waar
toe hij zelf behoorde, voorstandster was
van de scheiding van kerk en staat, zij
het dan op den grondslag van een concor
daat. Andere republikeinsche partijen schij
nen echter de voorkeur te geven aan een
minder vriendschappelijke oplossing van
dit vraagstuk. Persoonlijk verklaarde- Mau
ra zich een tegenstander der echtscheiding.
Bij den verkiezingsstrijd, die voor de
deur staat, zullen volgens Maura de tot dus.
ver vereonigdè republikeinsche partijen en
de socialisten niet meer samengaan. Onder
deze omstandigheden zal de Nationale Ver
gadering een werkelijk nauwkeurige uit
drukking zijn der volksmeening. De monar
chisten hebben zoo geducht klop gehad, dat
zelfs in het gunstigste geval slechts weini
gen hunner tot afgevaardigden zullen wor
den gekozen.
Op de vraag, of dc Spaansche republiek
naderhand niet een veel linkscher koers zal
inslaan, antwoordde de minister, dat dit
zeer wel mogelijk was, maar van een com
munistisch gevaar was z.i. geen sprake (te
Madrid telt dc communistische partij tot
dusver slechts 147 leden.)
De laatste vraag van den correspondent
luidde: zal dc koning terugkeerèn?
Hierop gaf minister Maura ten antwoord:
Nog eerder zal geheel het land een puin
hoop worden!
De beweging thans
verhopen
Lissabon, 2 Mei. Daar de opstandelin
gen op Madeira inzagen, dat hun verzet
vruchteloos was, hebben zij zich overgege
ven. De rovólutionnaire beweging kan
thans als geëindigd worden beschouwd.
Het merkwaardigste bij deze revolutie was,
da! in tegenstelling met in het buiten
land circuieerende berichten de bevol
king zich vrijwel niet met de beweging
heeft ingelaten. Alleen een 400-tal gedepor
teerden toonden zich tegenstanders van het
wetig bewind. Dezen bevonden zich reeds
sinds Januari j.l. gedwongen in de Portu-
geesche koloniën cn werden later door dc
regeering -n de gelegenheid gesteld naar
Madeira te gaan, in verband met hun ge
zondheidstoestand. Het betreft hier in
hoofdzaak aanhangers van dc z,g. „Liga de
Paris", wf-ike onder leiding stond van
voormalige parlementsleden, die in het be
zit zijn van het Fransche Logioen van Eer.
De 4"0 rc vo'iit'oimaircn, die nu op Madeira
eer staatsgreep opzetten, zijn voor het
moerend»,cl vroegere militairen. Hun actie
had weinig resultaat. Zij verwachtten, dat
hun geestverwanten in het moederland cn
in de uitgebreide overztcsche bezittingen
tezelfder tijd de revolutie zouden ontkete
nen Indien de regeering niet onmiddellijk
troepen cn oorlogsbodems na^r het eiland
had gezonden, had hét plan zeer wel kun
nen gplukk"!) De dictatuur tc Lissabon
handelde echte: zen doortastend on met
gróote koelbi.-e.Jighoid. Zij stelde onmiddel
lijk ccn scherpe radioYontróIe in en con
troleerde allo plannen van de „Liga dc
Paris".
Toeii de rogecring ccn partieele mobili
satie afkondigde, was zij er zich van be
wust, dat er f-l innen bestonden tot vesti
ging van een Tan-Iberische republikein
sche federal ie. welke voor het Portugce-
sche rijk gevaar ijk zou kunnen worden.
De regeerir.g is thans den toestand vol
komen mees'.r. D»; in de laatste dagen
verbreide geruchten over onlusten tc Lis
sabon zijn onjuist cn misleidend.
1-MEI ARRESTATIES TE PARIJS.
P a r ij s, 2 Mei. (II.N.) In het geheel zlln
gisteren 1500 personen gearresteerd In ac
meeste gevallen gold het echter slechts
lichte overtredingen. Onder de gearresteer
den bevinden zich 100 buitenlanders, die
over dc grens zullen worden gezet.
Londen, 2 Mei. (H.N.) Uit Tokio wordt
gemeld, dat vanavond een bom in het huis
van den minister van financiën is ont
ploft De aangerichte schade was niet
groot. Slechts enkele ruiten werden ver
brijzeld. De splinters van de bom drongen
door tot een aan de overzijde van de straat
gelegen huis, waar echter ook geen schade
van beteekonis werd aangericht. De dader
is onbekend.
Nader meldt V.D.:
Zaterdag, is, zooals reeds gemeld, in dc
woning van den Japanschcn minister van
financiën een bom ontploft, waardoor even
wel sicchts geringe schade werd aange
richt. In verband met dezen aanslag zijn
14 personen door de politic gearresteerd.
Dc gearresteerden ontkennen allen op
(•enigerlei wijze bij den aanslag betrokken
te zijn. Men neemt aan dat politieke rede
nen geen drijfveer tot de daad zijn ge
weest, doch dat ontevredenheid over door
den minister getroffen belastingmaatrege
len aanleiding is lot. de daad.
Regcnnburg, 2 Mei (V.D.) Zaterdag
ochtend te 7 uur is het vonnis tegen den
moordenaar Kurt Erich Tetzner voltrokken.
Behalve de bevoegde vertogen woord igers
der autoriteiten waren nog tegenwoordig
twaalf getuigen cn zes journalisten. Ook
do rechters, die Tetzner hebben veroordeeld,
waren aanwezig.
Tetzner zag bleek, doch was volkomen
rustig. Na voorlezing van het vonnis vond
de terechtstelling plaats door den beul uit
München.
DE ONTPLOFFINGSRAMP BIJ RIO DE
JANEIRO.
Nog talrijke personen vermist.
London, 2 Mei (V.D.) Omtrent de ont
ploffing in het marine-arsenaal wordt nog
uit Rio de Janeiro gemeld, dat tot nu toe
45 lijken zijn geborgen, van welke 38 kon
den worden geindent-ificeerd. Er worden
echter nog vele personen vermist.
Een motorboot, ditf dc plaats van de
ramp op het moment van de ontploffing
passeerde, is spoorloos verdwenen. De bei
de inzittenden werden in het ziekenhuis te
Rio dc Janeiro teruggevonden, zonder dat
zij wisten hoe zij daar zijn gekomen.
WEERBERICHT
Hoogste Barometerstand:
7GS.7 te Yan Mayen.
Laagste Barometerstand:
744.9 tc Den Ilelder.
Verwachting:
Moest matige, W. tot Z.
wind, zwaar bewolkt met tij
delijke opklaring, waar
schijnlijk regenbuien met
kans op onweer, weinig ver
andering in temperatuur.
Langestraat 49-51 Tel. 190
CREPE GEORGETTE
Uni en Fantasie voor
COSTUMES
Schitterende dessins.
De schade loopt in de
honderdduizenden
Londen, 2 Mei (V.D.) Naar uit Bombay
wordt gemeld, heeft daar Vrijdag in den
Bhendybazar, gelegen in de Mohammedaan-
sch3 wijk, een geweldige brand gewoed. De
schade wordt op ten minste 300.000 ge
raamd Honderden families werden dooi
de politio uit de gevaarlijke zóne verwij
derd om verlies van menschenlevens te
voorkomen Bij het verzenden van dit be
richt was men er nog niet in geslaagd het
vuur meester te worden.
DE NIEUWE ONRUST IN CHINA.
Londen, 1 Mei (II.N.) Uit Nanking
wordt gemeld, dat Tsjang Hsoo Liang, de
dictator van Mandsjoerije, per vliegtuig al
daar is aangekomen orn besprekingen te
voeren met Tsjang Kai Tsjek, het hoofd
der Nankingregeering. Men neemt aan, dat
deze besprekingen ten doel hebben het uit
breken van een nieuwen burgeroorlog in
China tc voorkomen.
Menier,
Snapte nouw wa van da veurjaar?
Mijn petje ga-g-ct glad te boven. Wa-d-is
*t toch jammer van dieën kustclijken tijd,
die zoow triestig naar dc pinnekes gaat.
Trui is er zoow van in dc wèèr, da ze var.
dc week naar Amsterdam is gegaan, wa. zc
nanders in deuzen lijd wel zal laten. Maar
*t is waar, me zijn 'n maand ten achteren
mee alles, op z'n minst amico, en me kun
nen 't werk op ons slofkes af. „Ouwe", zee
ze van de weck teugen me. as ze da
zeef mot ze w a van me gedaan ernmen, aan-
dors is 't: zeg, licur 's cffe, of ze flut 's cn
as ik dan kijk, dan gooi ze d'ren kop mee
'n snukske achterover, maar van de week
zee ze dan- „Ouwe, 'k gaai 's effc 'n dagsko
op-en-necr naar de kienders in Amsterdam
'k Ben tocii zoow nuuwsgierig hoe ze 't stel
len on 't is zóöw laank gelcjen, gij wil-d-oew
eigen zekers wel 's "ncn dag bchellepcn,
6e?"
„Ollcc," zee ik: „doet da. Maar komt dan
's avonds verom, dan haal ik oew af mee
de sjees, doe ze daar m'n beste komplcmen-
lon cn pakt d n kleinen Dré maar 's flink
hij z'n lurven van mc."
Keb toen veur da boskc 'ncn vollen buil
mee tooverballckes gehaald bij \rouwke
Oomen, daar is ie razend op, op die too-
verballekes tenminste, die haalt ie elke
menuut uit z'ncn mond om te kijken wa
veur 'n klürke 't ballekc nóuw weer hcc,
en Trui d'n aunderen dag mee d'r Zondag-
schc muts mee blo- niekes en netjes in 't
zwart en d'r karhiesKC bij d'r, naar Amster
dam.
En toen 'k ze 's avonds weer oplaaide in
de sjees, toen liec zc van de stasie af tot
da k al 'n haalf uur in dc bedstee lag, ver
slag gedaan van d'r rc:%. Wa die nie alle
gaar tc vertellen wit as ze zoo's 'ncn dag
is weggcwicst, da's in één woord: indruk
wekkend! Ze was onverwachts gegaan, ze
wouw ze daar 's verrassen, zee ze, maar as
ik oew nouw gong schrijven wa zij allegaar
vertelt, alleen al van d'n tram van de Am-
Sterdamsche stasie tot da ze boven kwamp
bij onzen Dré, dan was oew kraant al te
klein. Twee dagen achter mekaar, van d'n
vruugen mergen tot da ge 's avonds in bed
legt, doe ze verslag. En ollee, da's nie onge
zellig, liorre. 'k Laat zc maar kaaieren cn
as ik 's effe mee m'nen kop knik of m'n
oogon vertrek, zéggen hoef ik niks dan
ga ze weer 'n uur deur. Inwendig lach ik
me dan 'ncn aap, da vuulde en dan begrijp
ik ok 'n bietje van d r klacht as ik 's wege-
wicst hen: „Gij? gij wit nooit, wa tc vertel
len. Gij zij net op reis as de karbies; gij
reist mee as dc schouw op de lokkemotief".
Alles cn alles vertelt ze; zc wit zelfs te ver
tellen wat dc menschen denken, die
z'onderweg ontmoet liec, „Die blonde juffer
van één hoog trok open en toen zee zc, da
'k verkeerd gebeld liac', zee ze, maar ik
docht: lopt naar de pinnekes en toen zag
ik wel wa zij docht, maar da liet me netuur-
iijk zoow koud„As 'nen ijswafel", hoef
ik dan meor te zeggen cn dan lopt ze weer
'n paar uur achter mekaren af. Af fijn, 't
vcurnomstc is da ze 't daar goed stellen,
ik gelcuf meer en meer da 'r nog 'nen apar-
ten lieveneer is, om dc kunstcnèèrs deur do
weareld te trekken; m'nen verver schijnt 't
best tc boeren, en da Trui w eer 's hcele-
gaar gerus: is. Waant as die maar denkt
en da schiet 'r dan zoow onverwachts in
d'ren kop as hij 'n aander buikpijn da ze
van d'n een of aandelen van 't span 'n tijd
je niks gebeurd hee, dan gaat lieur „veur-
gevuul" aan 'l werk cn is ze zoo stiekum-
weg van d'ren streek af.
't Meeste lok liè'k g'ad toen 'k vuulde
aan 'n klaankske in d'r stem, dat d'n klei
nen Dré, dn oudste daar, zo'n bietje in
z'non wiek geschoten was, da z'n opa nie
mee was gekomen.
„En wa zee-t-ic van z'n looverballekcs?"
vroeg ik toen.
„O," zee Trui zo'n bietje-n-effen af: „toen
ie z'nen mond er mee vol gedouwen had,
toon zee-t-ie: en toch ha ik liever gehad da-
d-opa zeivers gekomen was; veul liever'as
'n mud tooverballetjes." Ik schokte van d'n
lach en 't. wier van binnen 'n bietje wèrm
in me amico. Da's nouw nie om wa tc zeg
gen, maar zo'n tweede boskc lopt er nie!
„En hoe vondc de blombollen, Trui?"
vroeg ik, toen 'k docht da'k alles wiest.
..Blombollen?" zee ze en ze trok 'n gezicht
mee rimpeltjes of ik had gevraagd of z'on-
dcrweuge ijsberen gezien had: „blombol
len?"
,.Ta, dc blommenvelden tusschen Leiën
en Amsterdam?"
.Prachtig," zee ze: „prachtig, maar ik zie
liever 'ncn akker mee bloemkool!"
„Ieder in z'n vak," zee ik.
„Ieder in z'n vak," zee Trui op 'n loontje
of ze zeggen wouw: „mijn nen biet."
Nouw, amfro, keb zc zeivers gezien, de
blommenvelden. Zaterdag, teugen zonson-
dergaank, toen 'k op Hilversum aan moest,
om daar te gaan Laaicren veur d'n mieke-
refoon. Heel d'n godsgaan9chelijken mid
dag had 't gegoten.
Mee pèèrdcvrachten waren de buiën naar
omlaag gekletst en teugen da d'n avond
gong vallen, brak de locht aan klon
ters. Of 't erom gedaan wier, zoow
schoon was 't. As 'ncn bol van gloeiend
goud zwom dc zon deur 't pèèrse westen.
Nevels stegen van de èèrde af of Y sluiers
van gouwen weefsel zachtjes wieren neer-
gespreid op 't bloeiende laand daar benejen.
In 't oosten voeren gevaarten van zuiver,
zoo groot en zoo statig as zeilschepen in 't
blauw van d'n brekenden dag. En 't gou
wen licht van de zijgende zon in 't westen
da ketste d'r teugen da-d-ct weer neer
stroomde op de dürpkes daar gunder aan
d'n endc^ die dreven op dc geurende nevels,
gestegen van dc bloeiende velden. Mee'ncn
open mond hc'k zitten kijken van stomme
bewondcrink. Waant die durpkes van vuri-
gen baksteen, glimmend van d'n overdadi-
gen rcngel nog, die hongen as pèèrlmocren
kaantwerk aan de zware lochten die gc-
ruischloos aan 't brokkelen waren boven
da laand van drijvende kleuren.
Rimpelend goud stlng daar in de slooten.
En 't was of d'n hemel d'n bloeienden arbeid
op deuze pèèiimoeren velden wouw vatten
en zetten in goud van 't puurste karaat.
Velden van oranje gloeiden as vuren; vel
den van geel waren zuut aè de room. P!a-
katen van lila, van wit en van rose, die
dekten de èèrde in vloeiende pracht, 'k Zag
er de stilstaande, diepblaauwe „meren" van
inuljoenen hyacintcnbloei. En 't getoover
van de lochten waar 't vuur van de zon in
versmeulde, da mokte ons laandje, daar tot
'ncn droom.
En as ik dan eindelijk m'n oogen dicht
moes knijpen, moei as ze wieren van gul
zigheid hij al de schoons; as m'n haart te
snel gong kloppen van 't zien van al die
wonders: as ik dan heurdc 't gesnater van
duuzenden vogels die as jachtende wolken
deur de lochten trokken; as ik dan al die
kleuren vuulde drijven in m'n toeë oogen
dan \uulde-n-ik 't goud aan m'n ooghor-
kes hangen die knipperden of ze lachen
moesten van 't veul te veule schoons. En
dieper zeeg d'n dag. De zon zonk achter de
kale takken van hoog struikgewas en
gouwen netwerk wier gespannen aan d'n
cncler.
En eind dijk, toen dieën wonderen, god-
dclijkcn vuurbol zoo diep verzonken was of
ic 'n gat *ïn de eerde had gesmolten om in
weg te zakken, toen alleen 't vlammend gc-
fonkcl dc plak verraaide waar ze ergens
zweefde in de wondere schepping, toen dc
locht gong dusteren cn weer de wolken in
mekaar slierden as onmetelijke sluiers,
nouw, toen.... wa was da kollesaal!
toen spoot 't goud van de zon Achter de
èèrde, leugen da sluierende zwark, cn
toen sting de schepping in 'nen laaicnden
braand.
Heel 't oosten sting daarboven te sidderen
cn te gloeien in roodkoperig gevlam. 't Was
of heel de éérdc aan 't verbraanden was en
z'n schijnsel teugen dc lochten smoet.
Amico, as ge 't niet gezien hèt, as go op
da mement oew Zaterdagsche kas zat op te
maken, as ge toen wa zuiver van laag ge
halte zat te tellen miéschient, jonk, dan
heddc heel wa goud deur oew vingers la
ten druppen! 't Was zóów bovcnraenschlijk
schoon da 'k wouw, da 'k 't veul schonder
vertellen kon, om oew toch nog 'n bietje-n-
ervan te toonen.
Ik licb van 't jaar de blommenvelden ge
zien; op 'n avondschofje mee z.g. kwaai
weer en mee 'n snelheid van zcuventig Kie-
lemcters in 't uur, maar keb ze nog nooit
zóów schoon gezien!
Kom, ik schei d'r maar af. Waant as ge
over zulke pracht mot potlooien, dan is 'f,
of ge 't beste aanrokt mee 'n paar groffe,
zwarte werkhaanden.
Veul groeten van Trui en as altij gin
horke minder van ocwen
toet a voe
DRÉ,
