'BIJ HENRIK IBSEN'S 25en STERFDAG Amlrsfgdrt X X X X X X X FIRMA DUIM BURGER DE EEMIANDEa BELANGRIJKSTE NIEUWS BERICHT UIT MOOI JOH. DE HEER Q Hivze „DE STICHTSCHE HEUVEL" TRICOTAGE VOOR SPORT EN STRAND Zaterdag 23 Mei 1931 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwai 2a 29e Jaarganj No. 274 1906 23 MEI 1931 BRIAND'S AANKOMST TE PARIJS [sanM-n 9 uur 30 min. L. J. LUYCX ZOON PIANO- EN 0RGELHANDEL fortmann en hehenkamp ÖCXXXXXX Q TELEF. 1290 - AMERSF00RTSCHE BERG TELEF. 1290 n ffiCXXXXXXIXIXXXXXX^S ARNHEMSCHE WEG 26 DAMESMODEZAAK AMERSFOORTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS P*r 3 maaD{1«a voor Amersfoort f 2.10. per maeod t 0.75. par w«ek (met gratia vcrzekcrlag «gen ongelukken) f 0.17*/» ölnoeolond franco per post per 3 saaadea f3»-. AhonderlIJk» nummer» f 0.0f. POtTIEKENING 47910 TELEFOON INTERG «43 PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regel» I 1 05 act inbegrip vas co» bewijsnummer. elke regel mee» f0.25. Liefdndtgbelds-adverteotlêo voor <fc Wtft van den prijs. Klein» Advertentlto „KEITJES" bfj vooruitbetoltsg —3 regel» 30 cent eik» regel meer 10 cent, drtesaaJ plaataes f 1.—. Bewijsnummer extra 0.05 Eeiimaal heeft men verbitterd om Ibsen gestreden. Hoe weinigen kunnen daar thans nog van meepraten? Toen het wilde schuim, dat de golven van zijn werk op het strand hadden geworpen, alleen nog maar zacht* kens in den flauwen wind natrilde, ver dween zienderoogen dc belangstelling voor den dramaturg Ibsen en thans zijn er velen, die hem nog slechts van naam kennen. In tegenstelling met vele bekende schrij versfiguren is niet dc jonge, doch dc oude Ibsen het middelpunt van een verwoeden strijd geweest. De meeste schrijvers, die de zestiger jaren nabij komen, hebben erken ning of miskenning in de wereld gevonden. Ibsen stond toen in het brandpunt der meest verwoede disputen en zijn vijanden spaarden hem niet Terwijl zijn vrienden hem met een Shakespeare op één lijn stel den. ontzegden zijn tegenstanders hem zelfs het schrijftalent en het is Max Nordau geweest, die beweerd heeft dat Ibsen niet eens in staat was om duidelijk te denken en een behoorlijk drama te schrijven. Thans wordt Ibsen niet meer met Sha kespeare op één lijn gesteld. Toen de ten- denzen van Ibsen door den tijd werden ver drongen en de 6toomhaven in een vlak ebbend stroompje veranderde, werd het stil ler om Ibsen. Men noemt hem nog met achting, hij heeft een veilige plaats als his torische figuur verworven, doch Ibsen be- teekent niet meer voor onze eeuw wat hij omstreeks 1890 heeft beteekend. Toen was men er aan gewend door Ibsen op de vragen van het leven opmerkzaam te worden gemaakt, waarvan de groote massa nog totaal onkundig was. Velen waren er hem dankbaar voor dat hij hen uit een traditioneele dommeling had opgewekt en het leven met nieuwe lichtzijden had ver rijkt. Daartegenover stond natuurlijk de gramschap van velen die er verstoord over waren, dat zij niét langer in onwetendheid konden voortdroornen en zij waren het vooral, die onder aanvoering van Nordau, Ibsen hebben belasterd als een vijand der samenleving, die met deze niets goeds voor had. Wanneer Ibsen er hen op attent maak te, dat de vrouw den tijd te boven was, waarin zij het huwelijk in zijn meest primi tieve gedaante moest aanvaarden, scholden zijn vijanden hem voor een schender van het huwelijksgeluk. Algemeen was men van meening, dat hij gevaarlijke tendenzen pro pageerde om een idee uit te voeren, dat hem toevallig in het brein was opgekomen, zonder dat hij zich om het geluk der men- schen bekommerde. Deze dienden slechts als dragers van zijn theses. Aldus oordeelde men. Den ernstige bewonderaars van Ibsen was het echter bekend, dat Ibsen in het geheel geen gedachtengoochelaar was, doch de kern van zijn stukken toetste aan ervarin gen uit zijn onmiddellijke omgeving. En daar Ibsen een dichter was, zag hij niet al leen het onrecht in zijn onmiddellijke om geving, doch zijn gedachten vergleden naar dc groote massa, die zijn toekomststukken goed begreep, omdat zij daarin een gedeelte van eigen zorgen en verdriet, eigen wen- schen en verlangens zag weerspiegeld. Groote schrijvers zijn bijna steeds de toetssteen der massa, voor wie zij spreken, bidden en eischen. Zij schenken de wereld do verlossende Woorden, die zij zelf niet ver mocht uit te spreken. Ibsen bediende zich echter zoo matig van tendentiëüse slagwoorden, dat men hem zou kunnen verwijten te weinig wegwijzer voor het volk te zijn geweest. Thans is wederom de behoefte ontwaakt orn uit den mond van den kunstenaar te vernemen welke levensopvatting hij is toe- ge da r.n. Ibsen was en bleef echter dc zoon varr den tijd van den twijfel, waarin van ver rassen cn beslissingen geen sprak# was. Daar Ibsen twijfelde, erkende hij dn reikendheid van vele sociale gezinsvormen. Hij hoopte dat er een ingrijpende verande ring zou plaats hebben, alleen hoedde hij er zich wel voor om zelf deze verandering door te drijven, ja zelfs den weg te wijzen waar heen die verandering zou moeten gaan. Het lokkende woord van een nieuw derde toe komstrijk hield ook hem geboeid. Heeft hij het echter ooit gewaagd, liet wezen van dit tockomstnjk vast tc leggen? Hij toonde 6lechts aan hoe velen op zoek naar het derde rijk mislukt waren, vooraan Keizer Julia nus, de bestrijder der Galilccére. Julianus vindt in dc drama's van Ibsen een talrijke navolging. Ja Ibsen, wien zooveel aan het derde Rijk gelegen was, zou men het best kunnen bestempelen als de hoeder voor het kwade, die de mcnschen ervan trachtte te rug te houden den weg naar het derde Rijk in tc slaan. De nieuwe zedelijkheid, die van Ibsen verwacht en gehoopt werd, de kern van dit derde Rijk, heeft zich in zijn scheppingen meer en meer bepaald tot de verhouding van den man tot de vrouw. Ilct schijnt alsof voor Ibsen, vooral in zijn laatste stuk ken, al het andere slechts hijzaak was. Hij beperkte zich tpt het groote proces, dat tus- schcn de geslachten aanhangig 'is, zooals Hebbel het eens noemde. Dit valt thans sterker cp dan in 1900. Eindelijk is de over tuiging weer wakker geworden, dat trage- diecn niet behoeven beperkt to blijven tot de haat cn liefde tusschon man cn vrouw. Strindberg en Shaw, dc beide bewuste „overtroevers" van Ibsen, bewijzen dat de vrouw cn haar wezen niet uitgeput zijn, nadat typen als Nora, Ellida, Hedda Gabler of Hilde Wangel een, gestalte hadden aan genomen. Zij beschouwden bovendien van den beginne aan deze types in een anderen zin. Strindberg, dc vrouwenhater, die do vrouw toch niet ontberen kon, Shaw, do. eeuwige spotter, dacht er niet meer aan de vrouw in de uiteenzetting met dén man, zooals Ibsen'deed, te hulp te komen. Doch terwijl Strindberg nog steeds graag man nen teekendc wier wel en wee van hun verhouding tot dc vrouw afhing, wees Sliaw ree(js den niéuwen weg, waarbij hetc-roti- séhc'eleraent niet langcr'het middelpunt van de zinnen van den man betcckent. Het tragische noodlot welde uit een andére bron. Velen daarna gingen van het begin af dezen weg. Nu zijn wij reeds gewend aan drama's, die uit het leven zelf tragiek putten, zonder star te/blijven stilstaan bij het procés, dat tusschen den man en de vrouw aanhangig is. Zelfs in romans en novellen grijpt deze richting rond zich heen. Dit verwijdert ons van Ibsen. De tegon- woordige tijd wendt zich bovendien van hom af, omdat de tegenwoordige generatie heldere beslissingen verlangt en zich niet met een vraagtccken tevreden stelt, vraag- teekens, die zoo vaak aan het einde der stukken van Ibsen worden aangetroffen. Toch moet men toegeven dat zijn scheppin gen door een oprechte/zedelijke wil gedra gen worden. Toch heeft deze wil in den twijfel-tijd van Ibsen niet dc kracht kunnen inden de voor noodzakelijk erkende, nieu we zedelijke doelstellingen vast tc houden en te cultiveeren. Briand's terugkeer naar Parijs. Het schijnt, dat hij zijn ont slagaanvrage handhaaft. Briand, Frankrijks minister van buiten- landsche zakenj is gisteren uit Genéve ver trokken en in Parijs teruggekeerd, waar hem een grootschc ontvangst is bereid. Het democratische Frankrijk had al zijn aan hangers gemobiliseerd om den man, die de personificatie is geworden van den vredes wil van het Fransche volk, op een koninlc lijkc wijze in tc halen en ten aanschouwe van geheel do wereld te betoogen tegen de nederlaag, die dc Nationale Vergadering hem onlangs bezorgde, toen zij in plaats van Briand Doumcr aanwees als president der Fransche republiek. Ondcrtusschen hebben de Fransche bla den juist den allerlaqtstcn tijd den indruk trachten tc wekken alsof Briand's heen gaan nog niet in allen decle vast stond. In derdaad hóeft het in de afgeloopen dagen niet aan pogingen ontbroken om den minis ter van buitenlandsche zaken ertoe te be wegen zijn ontslagaanvrage in te trekken. Ook Laval, de minister-president, die hier- bijgesteund werd door andere leden van liet kabinet, heeft al zijn best gedaan Briand van gedachten te doen veranderen. Wanneer men den Parijschcn correspon dent \an de Vossisclie Zcitung mag geloo- DE BEUKENSPRINGER. Dc/.cr dagen werd mij gevraagd: „Hoe komen die gaatjes toch in het jonge buitenloof?" N'u kaii mon meer Vragen, dan zeven wijzen kunnen beantwoorden, nietwaar? Eh met deze zegswijze zou ik mc gerustclijk kunnen dekken. Echter was ik ook wel een beetje nieuwsgierig naar die gaatjesfabrikanten, die soms dc beukenbladen geweldig k jour kunnen bc* handelen. Dus trok ik op onderzoek uit. Dit onderzoek bracht mc eerst in han* den kleine kevertjes, die steeds aan dc onderzijde van het beukenblad vitten. Toen ik cr centje in mijn vingers wou nemen, hup! daar sprong dc kleine dc* linquent met een geweldigen wip een heel eind w eg. Ik dacht toen aan vlooien, bladvlooicn natuurlijk, maar vretende, dat aardvlooicn, die wc zoo lastig vin* den op radijs, koclplantcn, etc. eigenlijk ook kevers'zijn, liet ik het idee „kever" toch niet los cn vond, na ccmg snuffelen in Oudeman's „Insecten" cn een paar Duitschc werken, dat onze gaatjesbijter Enthoron'fagi heet en de Duitschcrs hem Buchenspringcr noemen. En omdat hij nog geen Hollandschen naam had, heb ik hem maar Beukenspringer genoemd. De diertjes kunnen dc bladeren zoo belagen, dat dc boomen er ernstig onder lijden, zoodat ze in den zomer als bcvro* ren lijken en-het loof bruin wordt. Dc wijfjeskevers leggen in of tenmim stc vlak bij een nerf een eitje cn schub ven dit in het bladmoes. Dc na een weck uitsluipcndc larve eet het moes weg en baant zich zoo een-weg- tusschen opper* cn onderhuid van het blad: het dier m i* n c e r t. Dc gang wordt al wijder cn wij* der cn ten slotte spint het beest zich dicht bij den rand in een doorzichtig zij« den omhulsel. Ge kunt dit alles zelf waarnemen, maar er moet een loep bij. A. JOMAN. ven, is het niet gelukt Briand aan 't wan kelen tc brengen. Hij zou zich voorafdoor de overweging hebben laten Jeidon, dat hij de gevangene zou worden van de groepen, die hem te Versailles op 13 Mei hebben la ten duikelen, wanneer hij thans als minis ter aanbleef. Het wordt dan ook waarschijnlijk geacht, dat Briand van heden af definitief zal af treden als leider der Fransche buitenland sche politiek. Tot 13 Juni, den dag, waarop het kabinet als geheel aan don nieuwen president der republiek zijn ambten ter be schikking zal stellen, zal Laval, dc premier," vermoedelijk ad interim huitenlandscho zaken waarnemen. In sommige kringen heeft men het ver moeden geuit, dat Laval van de demissie der regeering, dlc het uitvloeisel is van de ambtsaanvaarding door Doumcr. gebruik zal maken om het ministerie te rcorga- niseeren en wel derwijze, dat de parlemen taire grondslag ervan naar links wordt uit gebreid. Dit vermoeden lijkt geenszins on juist in. verband met den aard der discus sies, die Woensdag plaats hebben gehad in bet uitvoerend comité van dc partij der ra dicaal-socialisten. De verscherping van het conflict tus schen de burgerlijke partijen van links en de socialisten als gevolg van de persoonlij ke polemiek tusschen Horriot en Daladicr aan den eencn, Léon Blum aan den ande ren kant wórdt beschouwd als een beves tiging van het voornemen, dat den rad! caalsociaiistischén leider wordt toegeschre ven, om weer tot de regeering toe te tre den. Ondertusschen zal Herriot na dc scherpe ojipositie, die hij heeft ontmoet, er zich rekenschap van moeten geven, dat een zwenking in de hovenaangeduide richting onvermijdelijk zal leidén tot een splitsing zijner partij, daar de linkervleugel Herriot er Woensdag niet over in twijfel heeft ge laten, dat hij niet bereid is de, partijleiding op dezen weg te volgen. Overigens wordt als mogelijke opvolger van Briand ook reeds de socialist Paul Boncour genoemd, die sinds 13 Mei in pu blieke verklaringen en in de pers opvattin gen heeft verkondigd, die zoozeer afwijken van het buitenlandsch-pólitiekc program zijner partij, dat men ernstig rekening houdt rnet de mogelijkheid eener definitie ve breuk. Met spanning ziet men clan ook den partijdag der Fransche socialisten, die tijdens do Pinksterdagen wordt gehouden, tegemoet. BUITENLAND. Incident tusschen Briand en Lilwinof. (Vierdo Blad, pag. 1.) Do textielstaking in Noord-Frankrijk. (Vierde Blaa pag. I). Opstandige beweging op Cuba. (Vierde Blad, pag. 1). Briand's aankomst to Parijs. (Eersto Blad, pag. 1). BINNENLAND. Voortgezette gerechtelijke behandeling van het drama in den Majellatoren. (Tweede Blad, pag 2\ Ook Prinses Juliana gaat naar Parijs. (Tweede Blad, pag. 1). Het proces-Nieuw Bceihaavc. (Tweede lilad. pag 1) Zitting der Tweede Kamer Dc dranK- wet afgehandeld (Derde B*ad pag 1). ReorganisatieNijverheidsonderwijs. (Tweede Blad, pag. 3). UIT DEN OMTREK Een drama aan het Merwedekanaal (Eerste Blad, png. 2). Geestdriftige ontvangst op het station P a r ij s, 22 Mei (V.D). Bij zijn lerugkccr hebben de vrienden van Briand hem een grootschc ontvangst bereid. Reeds uren voor het. binnenkomen van den trein verdrong zicli op bet grooto plein voor het Gare te Lyon en in het station oen geweldige men- schenmenigto. Ivcn uitgebreide politiemacht was reeds spoodig gedwongen dc ingangen en dé toegang^straten tot het station af te zetten. Toen do trein binnenroed en Briand uit den salonwagen stapte, 6tecg een oorverdoovend gejuich op, dat spoedig buiten het station werd beantwoord. Voort durend riep de menigte „Leve Briand, leve do vrede". Dames boden den minister van buitenlandsche zaken boeketten rozén aan Het gedrang der menechen werd spoedig zoo. gevaarlijk, dat de glazen deuren wer den ingedrukt; verscheidene personen vie len in zwijm. Ten slotte moest Briand langs een zij-uïtêang naar zijn wagen gebracht worden. Betrekkelijk zwiakkc tegendemon- stralies werden door het publiek over schreeuwd. Hier én daar kwam "net tot kleine vechtpartijen. Zoodra Briand in zijn auto "was weggereden, zette dc menschen- menigte zich in beweging en vormde een ontzaggelijken optocht naar don Quay d'Orsay. Het eerstvolgende nummer van het Amersfoortsch Dagblad zal Dinsdagavond verschijnen. DE DIRECTIE. WEERBERICHT Hoogste Barometerstand: 7?2.7 te Haparunda. Laagste Barometerstand: 730.1 tc Val ent ia. Verwachting: Zwakke tot matige, Z. tot Z.O. wind, meest, licht tot half bewolkt, droog weer. be houdens kans op onweer, iets warmer. Langestraal 49-51 Tel. 190 HANDSCHOENEN GGIacé, Suède, Nappa, Gazelle, Wildleder. Nieuwste Modellen. Varkensmarkt 5 Tel. 1309 Franco levering huls. engelsche ledikanten vanaf f 7.50 geschilderde 6.90 massief eiken 22.50 SNELHEIDSRECORD VAN HAWKS. Parijs, 22 Mei (V.D.) De bekende'Ame- rikaanschc vlieger, Hawks, dio onlangs het traject LondenBerlijn in recordtijd vloog, heeft gisteren een nieuw snelheidsrecord gemaakt. ITij verliet Malmö te één uur en arriveerde te 4.15 uur des middags te Le Bourget. Het geheele traject, dat over Ham burg loopt, bedraagt 1150 K.M., zoodat hij een gemiddelde snelheid had van 353 K.M. Q RESTA URA NT - THEETUIN HETH0NGAARSCHEORKESTLACZIFARKAS gedurende de Luncli van 12-3 ure de Thee-concert van 3-6 ure het Diner van 6-8 ure de Soirêe- Dansante van 8-11 ure Speciale Lunch en Diner gedurende de Feestdagen. JJ Reserveert Uw tafel onder Telef. 1290 (T

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1931 | | pagina 1