ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU F. H. LOMANS - Utr.str. 15 Tel. 843 Wij vertegenwoordigen de bekende DUCRETET en PHILIPS toestellen Betaling in overleg met den kooper RADIO MET OPEN RAMEN van 3 tot 12 JulL De Zondag heeft voor ieder altijd wel een paar stille uren. Voor den een zijn ze in den morgen, voor den ander in de middaguren en ze worden zeer verschil lend benut. De muziekliefhebber grijpt I echter graag naar zijn instrument, zingt, luistert naar orgelspel of radio. Die uren zijn voor ons zélf, ze hebben iets eigens V en liet is of wij soms meer voedsel voor ziel en gec6t uit de stille momenten put- ten, dan uit de luidruchtigo en feestelijke. Wij hooren dan bij voorkeur muziek, die onze aandacht vraagt; wij zijn bereid te luisteren en wcnschen ook dikwijls niet de 5 alledag-muziek. Maar deze Zondag-gc9tcmdheid kan ook zonder bezwaar op andere dagen van de week komen; een algemeene regel is be zwaarlijk te geven en het is mogelijk hier aan te wijten, dat de radioprogramma's van de verschillende stations in Europa zich maar bitter weinig van den feestelij- ken begindag der week aantrekken. En dat I schijnt in den zomer nog minder het ge val te zijn. We zijn aan 't ebben en met angsten en beven zitten we do zeeslang af ft te wachten de vloed komt pas weer met September, October Zondag. I Hilversum. I De V.A.R.A. zet haar serieuze Zondag- ochtendconcerten echter moedig door. Het programma vermeldt de symphonic „met den paukenroffel" van Haydn, de orkest- suite uit de muziek bij Molière's „Burger als edelman" van Strauss (niet den Johann, S|doch den Richard) en wat klein goed. Haydn (17321809) heeft het schema voor den nieuweren tijd vastgesteld. Hij is acht tiend' eeuwer, maffr tevens mensch van de toekomst. Hij is naar levensgewoonto en zeden een vergeten man; maar in for- meele en geestelijke betcckenis een mcnsch, volkomen waardig om Schiller en Goethe gekend te hebben. Iemand, die half in de pruikentijd zat en er voor de andere helft schoon doorheen gegroeid is. Hij i -T schreef symphonieën en kamermuziekwer ken, die zoo volkomen &f zijn en zoo vol komen „Haydn" zijn gebleven, dat men zijn werk uit alle andere zou kunnen her kennen aan den vorm en instrumentatie. Een muziekcultuur, die op breede grond slag wil rusten, kan Haydn niet negeeren en óls de radio de cultuur wil verdiepen, dan is het noodzakelijk den luisteraar meer vertrouwd te maken met Haydn dan Ko- tclbey, Friml, Weinberger of Lincke. De meeste symphonieën van Haydn beginnen met eenige plechtige adagio-maten (her inneringen aan de Fransche ouverture!), waarna het eigenlijke sonatenvormige d'»el komt. Zelden schrijft Haydn meer dan één sonatcnvormig deel in zijn symphonieën. De poëtische benamingen: de beer. de ko ningin, de klok, de kip, onze „met den paukenroffel" en tientallen andere nomen, jj gaven waarschijnlijk Haydns' tijdgenooten naar aanleiding van bijzondere toevallig heden, waarmee de uitvoering soms samen- llvicl. De Suite van Richard Strauss heeft ,^een lijdensgeschiedenis, vertelt Richard Specht, Strauss' biograaf. Oorspronkelijk heeft Hugo von Hofmannsthal de tekst bc- jK werkt van Molière's „Bourgeois Gentil- Hliommc" in dien vorm, dat aan het slot ':i daarvan een kleine opera moest komen. Die opera heette „Ariadnc auf Naxos'Maar het bleek, dat zoowel librettist als com- Hponist de eischen der praktijk over het 3 hoofd hadden gezien: de Burger als edel man, gevolgd door Ariadne op Naxos word veel te lang. In zijn oorspronkelijken vorm werd het werk in 1912 te Stuttgart opge- |Jvoerd, maar spoedig daarna heeft Strauss zijn „Ariadne" losgemaakt van de Burger als Edelman. Van het laatste maakte hij een concertsuite, die veel instemming heeft verworven, doch na de Salome, de Electra- Jleldenlebcn met hun monsterachtig groo- te orkesten zeer sober aandeed. Het orkest bestaat uit 38 musici. De piano is weer tc- 'f\ rug, de blazers zijn la Lully" en Ramcau solistisch behandeld. Strauss imi teert de achttiende eeuw en schrijft 7 onder andere voor, dat de piano „cem- balo-artig" bespeeld moet worden. De muziek van Strauss tracht hier Haydn en Lully te benaderen. In hoeverre de mo- &'i derne meester er in is geslaagd, moet de luistervriend zelf maar uitmaken. In het slotstuk (het diner, de „tafclmuziek") mis- .jj sen wc het tooneel wel erg. Immers, het ','j, aardige van het geval is, dat de keukon- Nj jongen zijn gangen het tooneel opdanst. Eerste gang: „saumon du Rhin"; tweede gang: „gigot l'italienne"; derde gang „Bouchéc de grives et d'alouetles"; vierde gang: „omlelto aux surprises". De muziek wordt natuurlijk hierdoor karakteristie ker; als het goed was, moest je haar kun nen ruiken. Huizen. Het Fransche programma der K. R. O. (8.1510.40) laat de luisterschare In ken nis komen met stukken van Rameau, Gre- try, Massenet, Bizet et tutti quanti. Dat is zeer verdienstelijk; doch het kan zijn voor dcol hebben meer de componisten naar tijd en karakter te groepecren. Het programma heeft naast zijn kwaliteiten het nadeel, dat er te veel fragmenten op voorkomen. B e r 1 lj n. Voor de vroolijke muziek heb ik altijd een open oor gehad. De Berlijnors krijgen hun oude getrouwe Jean Gilbert weer eens voor de microfoon, die eigen werk dirigeert. Het is onjuist te denken, dat „lichte" muziek steeds slecht moet zijn. Gilbert, die eigen lijk op zijn belastingbiljet Max Winterfeld heet (Gilbert is dus een pseudoniem), is leerling van Xaver Scharwenka en een componist van groote vakkennis en routine. Zijn groote succesvolle doorbreking van de starre muziekmüren dateert van 1910, toen hij do aardige, fijn geciseleerde, zanspcl- achtige operette „die kcusche Suzanne" schroef. Vlak daarop maakt hij sensatie door de „Polnischc Wirtschaft" (oen Ber lijnscho „Posse") schoon 580 keer achtereen te laten opvoeren. Gilbert dirigeerde toen zijn werk zelf. Hij werd door het succes eerzuchtig en merkwaardiger wijze daalde onmiddellijk het peil vati zijn muziek. De spanning ging er uit; hij werd platvloersch doch hij bleef 't vóór-oorlogsche „Schlager" type. Tegenwoordig is de zon van zijn roem onder de kimbijna. Deze radio-uitzen ding is een late stuiptrekking; misschien ook iets voor de oudere generatie, die: „Pupp- chen, du bist mein Augenstern" beter ken nen dan „Happy days". Berlijn, Hamburg, Langenbcrg, Zeesca De Rijksuitzending der Bach-cantate heeft deze Week een vol uur noodig (10.5011.50). De 5e Zondag na Trinitatis bepaalde de keus op „Wer nur den lieben Gott laszt walten" (No. 93), een koraalcantate van ra den zuiversten gedaante. Dat wil zeggen: for meel zijn er nog wel andere, die duidelijker zjjn; doch het koraal werkt in deze can tate veel meer dóór. Het koraal is door de muziek van het g e h e e 1 e werk als het ware geabsorbeerd. Steeds weer duiken koraalf ragmen ten in de stemvoering op; het koraal als cantus firmus is de leidende draad, die overal in het klankenweefsel op te merken is. Bach heeft hier soms iets van „Handel" in ^ijn muziek, dat duidelijk op te merken is in de bijzonder mooie tenor aria. De muziek ie hier edel, mooi van lijn plastisch en melodieus; doch gladder dan Bach's wezenlijke contrapuntiek en meer vocaal. Met een enkel woord wijs ik op Lan ge n b e r g, waar men om 7.50 een vertel ling kan hooren over de „kunst van te luis teren"; 't Ï6 misschien wat voor eigenzin- nigo knapen.. Een nuttige penitentie voor onze „Nachwuchs" om er een opstel over in te leveren. Jammer, dat de school deuren reeds dicht zijn en Maandag is de zaak alweer voorbij. Maandag. Hilversum. De A.V.R.O. is actueel door Pierre Palla op het nieuwe orgel in de Kurhauszaal te laten spelen (3.454.30). Maar als organist in den ouden beproefden zin hoort men den knappen musicus niet. Het is blijkbaar vol komen uit de mode om orgels te bouwen, waarop met eenig sucécs oudo en nieuwe orgelmuziek, die speciaal voor het instru ment geschreven is, kan worden uitge voerd. Zoo ook Pierre Palla, die tusschcn haakjes zijn orgel uitmuntend zal laten klinken. Hij speelt precies niet één orgel- nummer; alles is arrangement en een beetje „Schmiere". Zeker niet de schuld van Palla, die wij als kundig man waardeeren; het publiek vraagt blijkbaar om orgels met evenveel bijwerk (bellen, trommen, wind- machine, pauken, tremolo) als registers. Om 8.15 sluit de A.V.R.O. aan op het Kurhaus, waar de ouverture en balletmu ziek uit „die Gcschöpfe des Prometheus" van Beethoven wordt uitgevoerd, gevolgd door Brahms' vierde symphonic. Hiermede doet de A.V.R.O. weer een uitstekend werk. De verzorging van do Kurhausprogrammn's zijn van dien aard, dat uitzending dubbel en dware verantwoord is. De ouverture en bal letmuziek van Prometheus is minder be kend dan de ouvertures Coriolanu6 en Kg- mont. Niettemin hebben we hier met mu ziek van geweldige kracht te maken. Ilot scenario was van den ballctmeester Salva- tor Vigano, doch dit is geheel verloren ge gaan. Wij weten dus niets van de eigenlijke beteekenis der verschillende muzieknum mers. Hoe het zij, vroolijk en lichthartig zal dit „ballot" wel niet geweest zijn. Prome theus is dc bezitter en brenger van het hemelsche vuur. Hij steelt dit uit don hemel om zijn gestalten, uit leem vervaardigd, tot levende wezens te bezielen. Als straf voor dezen daad, die hij verrichtte uit liefde tot de menschheid wordt hij aan dc rotsen vastgeklonken. Deze klassieke sage lijkt wel bij uitnemendheid geschikt om Beethoven te inspireeren tot een muziek, die geheel de geest daarvan ademt. De balletmuziek be staat uit verschillende langzame en vlugge stukken, deels solistisch (harp, fluit, klari net, fagot, cello) deels voor orkest (als con tradansen. Müblacker. Het omroeporkest onder Rosbaud geeft om 8.50 de Es dur symphonischo van Bruckner. Dit is de vierde of zoogenaamd romantische symphonic, waarop ik in deze rubriek reeds meerdere keeren den aan dacht heb gevestigd. Hamburg. De Duitsche toonkunstenaars od muziek- leeraren zijn in Bad Pyrmont aan 't verga deren. Bij gelegenheid hiervan organiseer den da hoeren een concert, dat in zooverre belangrijk is, omdat het dc spiegel i6 van den goest dezer Duitsche collega's. Niets bijzonders namelijk wordt er om 8.50 uit- gezondon. Het is alle muziek volgons ge ijkte schabionen: een pianoconcert van Ku6terer, een suite van ZÖllner etc. Mis schien zal de Feestelijke muziek van onzen landgenoot Jan Brands Buys to midden de zer middelmatigheden oen goed figuur ma ken. Beter ware het, als hij er buiten ge bleven was- Dinsdag. Met alle waardeering voor den ijver en de vindingrijkheid onzer Nederlandsche en buitenlandsche omroeporganisaties: ik vind weinig van mijn gading. Zeker, 't i6 wel onderhoudend, maar er is weinig nieuws. Moet ik Paul Schramm met onze Neder landsche Diny Soetermeer weer opnieuw vermelden? Nu dan, ze spelen gezamenlijk weer een stukje Jazz voor twee vleugels voor do microfoon te Leipzig om 7.50. P a r ij s. Daar vind ik nog een „noviteit", al is het er een uit de oude doos. Hot gaat om Liszt en zijn Faustsymphonio. Als in zoo veel werken van de romantische school staat een vrouw op don achtergrond. Hier is het Caroline Sayn-Wittgenstein, Poolsche vorstin. Liszt leerde haar kennen in 1847 to Kiew (Rusland) en er ontstond een in nige verhouding. Caroline besloot haar (toch reeds ongelukkig) huwelijk te ontbin den om haar verder leven met Liszt (die toen 3G jaar was) te deetcn. Door allerlei bezwaren kon dat niet, maar zij toch volgde Liszt naar Weimar en leefde 14 jaar lang aan zijn zijde. In 1847 heeft Liszt de eerste schetsen voor zijn Faust-symphonic ge maakt. Hij bestudeerde met Caroline Dan te's „Divina commedia" (Goddelijke kome die). Hieruit kwam voort de Dante-sympho- nie. Later, in 1857 is de Fau6t-symphonie voltooid. Liszt heeft de philoeophische ka rakteristiek der Faustfiguur in zijn werk behouden. De teedere Gretchenfiguur (Ca roline von Wittgenstein) „halb Kind. halb Gott im Herzen" is de verpersoonlijking der reine macht der vrouw, waarvoor Me- fi6tofeles moet zwichten. Een mannen koor met tenorsolo zingt in dc finale: ..das Ewig Wcibliche zicht uns hinan". als sym bool van de verlossing uit de strijdende conflicten. Voor de overige dagen der week verwij zen wij naar de officieele programma'6. P. T. nuwen gesloopt en overmatig gevoelig ge worden zijn door het gejaagde leven en de drukkende zorgen van dezen tijd, zoodat het voor hen eenvoudig een ondragelijke kwelling is om urenlang naar een ander mans luidspreker te moeten luisteren. Laat elke luisteraar ook bedenken, clat de nummers, die hij voor zichzelf uit het pro gramma uitzoekt, nog lang niet de neigin- gon en smaak van de geheele buurt behoe- von te vertegenwoordigen. Hij kan dus ge rust heel spaarzaam zijn mot het rond strooien van zijn „gaven". Want, zooals wij reeds zeiden, de gevolgen kunnen ernstig zijn: radiovrienden kunnen voor altijd tot tegenstanders worden gemaakt. En ieder een, die zelf een radiotoestel bezit, die weet en dagelijks opnieuw bemerkt, hoeveel vreugde het hen telkens weer geeft, zal toch niet willen dat door zijn schuld een ander van dat allee vrijwillig afstand doet en dus dat alles verliest. Wat is er tegen onbehoorlijk gebruik van den luidspreker te doen? Men behoeft niet eens om wettelijke maatregelen te vragen, want die zijn niet eens noodig. Het is al leen noodig, dat elke luisteraar strenge maatregelen tegen zichzelf neemt, om alles te vermijden, wat hinderlijk kan zijn voor een ander. Zooveel zelfbeheersching, zoo veel welwillendheid jegens zijn mede- mensch kan men toch wel hebben, dat men niet van '6 morgens vroeg tot 's avond6 laat gedachteloos en zinneloos het toestel op volle kracht laat spelen, waardoor men nie mand genoegen doet, doch zoovelen overlast veroorzaakt. Men moet zichzelf hierin opvoeden! Dan zal de zomenschc plaag van de schreeuwen de luidsprekers spoedig verdwijnen. Ik zou tot slot het eerste radiogebod willen aan halen van de acht, die V. H. Fuchs een paar maanden geloden heeft opgesteld: „Gij zult naast uw radiogod nog andere goden heb ben, die u kunnen verheugen, opdat hij niet door voortdurend gebruik van 's mor gens tot middernacht de demon van uw omgeving wordt''. In de zomermaanden geldt dit gebod dub bel. Houdt dus een weinig rekening met uw buren. „Waarde buurman, wat stilte alstublieft?" OVERDREVEN LUIDE MUZIEK IS HINDERLIJK. De zomer 16 in het land, de tijd van ver vulling en overvloed, van geuren en kleu ren! Maar ook de warme tijd, waarin elk koeltje een weldaad is dus de tijd van do open ramen. Ja, de wijd openstaande ramen, waardoor do geuren en de zomc lucht en de koelto vrij naar binnen kunnen stroomen, maar waardoor ook alle geluidei; naar binnen en naar buiten dringen. En dit laatste wordt maar al te dikwijls ver geten. Ik denk hier vooral aan dc luidspre kers, die tijdens dc zomermaanden tot een ware plaag kunnen worden, wanneer niet elke luisteraar zich voor oogen houdt, dat hij toch een beetje rekening met zijn buren behoort te houden. Het is toch zoo gemakkelijk en men mist er niets door. Men behoeft er alleen aan te denken, dat men de radio voor zichzelf inschakelt en niet voor de heele buurt. Om van de radio te genieten, behoeft men den luidspreker toch niet op volle kracht te laten werken. Iemand van eenige smaak zal dit alleen daarom al laten, omdat daar door de klank en dc schoonheid vermindert. Men geniet immers ook van zachte mu ziek, die niemand hindert. Er zijn helaas nog genoeg menschen, die mccncn, dat zij 's morgens heel vroeg al de radio op volle kracht moeten laten werken. Dat zij daar mee hun buren wakker maken, vergeten zij maar liever. En dan do radiomaniakken, die dc radio den hcelcn dag door laten spe len! Zij schaden in de eerste plaats zich zelf, want zij bederven hun vermogen om de uitzendingen te verwerken cn ervan te genieten. Doch onder bepaalde omstandig heden zijn zij ook de oorzaak, dat een hee le groep menschen het land aan dc radio krijgt. De radio wordt hen op dc meest onaangename wijze opgodrongen; zonder een oogonblik pauzo moeten zij luisteren naar een toestel, dat op dc grootste geluid sterkte is ingesteld, een ware marteling voor dc zenuwen! Zoo kunnen ook de vu rigste bewonderaars van de radio tot hef tige tegenstanders worden gemaakt, alleen door het zinnclooze cn niets ontziende ge- drug van een mensch. Er zal zeker niemand iets tegen hebben, wanneer men 's avonds eens de radio aan zet, omdat men van zachte -muziek wil genieten, in de vredige avondstilte, even min als er bezwaar bestaat tegen mando- iincspel b.v. Alleen overdroven luide mu ziek is hinderlijk. En onafgebroken muziek: van 's morgens vfoeg tot s avonds laat. Daartegen moeten vooral dc radiovrienden stelling nemen, want de radio is niet uit gevonden om eikaar overlast te kunnen aandoen. En dat i6 het geval! Voor ver schillende soorten werk is concentratie on rust noodig. Verder is hot algemeen be kend, dat oude menschen als regel in de lange uren van den nacht wakker liggen en pas tegen den ochtend inslapon; dikwijls genoog worden zij echter na zeer korten tijd weer gewekt door hot lawaai van een luidspreker in de buurt. Dan i6 het zoowol voor jonge kinderen als voor oude men schen noodig, om een middagslaapje te houden. Mon dient er ook rekening mee te houden, dat bij vele menschen de ze NEW-YORKSCHE ZOMERCONCERTEN. De „Goldman Band" geeft eiken Woens dagavond concerten in het Central Park en op de „campus" van de universiteit. Deze concerten zullen thans worden uitgezonden door het station N. Y. C. en beginnen om 8.45 New-Yorksten tijd. Het peil van deze concerten is zeer hoog; de échte muzieklief hebbers zullen echter nog meer voelen voor de zoinerconcerten van het beroemde New Yorkscho Philharmonieche Orkest. Deze be ginnen op 7 Juli a.s. en worden op 8 -Ach tereenvolgende Dinsdagen gegeven; het uur is nog onbekend. Als dirigenten zullen op treden onze landgenoot Willem van Hoog straten, die o.a. het eerste concert dirigeert, en verder Fritz Reiner en Albert Coatcs. STEEKPROEFJES IN DEN WERELD AETHER. P a rij e. De Fransche zender Radio-Nor mandie, die tot nu toe op golflengte 229.9 zond, zal thans op lengte 219.9 Meter gaan uitzenden. Rome. De nieuwe Italiaanschc zender Palermo heeft op 1 Juli j.l. proeven genomen op lengte 427 Meter (703 Kiloperioden) met een energie van 3 Kilowatt. Van de uitsla; der proefzendingen is nog niets naders be kend. P a r ij s. Het laboratorium-kortegolfsta- tion Nancy-experimental in St. Nicolas-du- port relayecrt dagelijks van 14.00 tot 15.00 uur de uitzendingen van Strassburg. Warschau. De totaalinkomstcn der Poolsche radioindustrie, die tegenwoordig ongeveer aan 1000 arbeiders werk verschaft, bereikten verleden jaar ongeveer dc 18.000.000 Zloty. Warschau. De nieuwe Warschauer reizenzendcr te Raszin heeft, teneinde vor- wisseling met de Russische zenders te voor komen, liaar aankondiging veranderd. Deze luidt thans: „Hallo! Hallo! Polskic Radio Warczawa!" MANNEN- EN VROUWENSTEMMEN VOOR DE RADIO Het behoort tot de eigenaardigheden van den luidspreker, dat mannelijke zangstem men veel voordeeliger uitkomen dan vrou welijke. Het is dan ook geen toeval, dat on langs te Weenen de luisteraars zich bij een enquête met groote meerderheid ten gun ste van de mannenstemmen uitspraken, Dezelfde enquête waaraan niet minder dan 48000 luisteraars deelnamen, bracht aan het licht, dat Johann Strauss de meest po pulaire componist was en dat zijn ouvertu re van de „Flcdermaus" een van do lieve lingsstukken van het Weenschc publiek is Zijn bekende walsen verwierven eveneens een groot aantal stemmen. Op de tweede plaats kwam als componist Franz Lehar met als populairste werk „Das Land des Lachclns". De Weenschc omroep komt al tijd zooveel mogelijk tegemoet aan de wen- schen der luisteraars, zoodat zoo'n enquê- to onder de musici met belangstelling wordt gevolgd. Niet alleen de samenstelling van dc programma's, doch zelfs de keuze der arti9ten, die een bepaald nummer zul len uitvoeren, hangt grootcndecls af van de luisteraars. VLIEGMACHINE-SNELHEDEN BU DE SPOORWEGEN Beloften van de „Rails-Zeppelin". HET SNELVERKEER IN DE TOEKOMST. De propellerwagen van Ir. Kruckenberg, door den volksmond de „Zeppelin op rails" gedoopt, heeft de af6tand Hamburg—Ber lijn, waarover de express 3 uur doet in 98 minuten afgelegd. Men heeft dit beschouwd als een spannende recordrit. Een vliegtuig heeft met de rails-Zeppelin om het hardst gevlogen cn tienduizenden hebben er on derweg en in Berlijn met verbazing naar staan kijken. De eeuw der techniek heeft do menschen weer in haar macht gehad. Doch de rit beteekent nog veel meer dan de ge slaagde proef van een vernuftige vinding. Zij beteekent een nieuw tijdperk voor het aan dc aarde gebonden verkeer. De beproef de oude spoorbaan, die al tientallen jaren in haar verdere ontwikkeling door onover komelijke bezwaren werd tegengehouden en die daardoor ook een 6teeds kleiner aan deel in het verkeer kreeg, heeft nu weer een toekomst voor zich. Men heeft de ne gentiende eeuw weieens de eeuw der spoor wegen genoemd en do twintigste die van den benzinemotor. Dat was een beetje over ijld gezegd. Spoorweg en explosiemotor zijn nu met elkaar vereenigd in de rails-Zeppe lin, die de goede eigenschappen van beide naar voren brengt. De spoorwegen hebben al tientallen jaren met moeilijkheden te kampen gehad. De laatste jaren vooral werd het autobusver- keer een geduchte concurrent. De stoomma chine op wielen is 6lechts rendabel bij ver voer in het groot, doch lange treinen be- teekenen naar verhouding minder 6terk be zette wagens. Voor het vervoeren van groo te men6chenmassa's heeft de trein zijns ge lijke niet, doch wanneer er geregeld kleine aantallen personen vervoerd moeten wor den, zijn vliegtuig en autobus beter ge schikt. Door dc rails-Zeppelin kunnen de spoorwegen thans echter ook hiermee con- curreeren. Zij kunnen zich beter aanpassen aan het verkeer en zullen daarin dan ook weer een voornamere plaats gaan innemen. Dit is de grootste vooruitgang. De tweede is de bijna verdubbelde snel heid, die nog hooger schijnt te kunnen wor den opgevoerd. Dat beteekent een geduchte concurrentie voor het vliegtuig, dat tot dus ver juist om zijn önelheid werd gekozen, ondank6 het grootere risico, de afhankelijk heid van weersgesteldheden en landings terreinen. Het snelverkeer zal vermoedelijk van het vliegtuig naar de rails-zeppelin overgaan. Dat beteekent een voordeeltje voor de spoorwegen, doch nog meer voor deel voor de menschen met kleine beurzen, die tot nu toe snelheden van 200 K.M. per uur niet konden betalen. Want in 'tegen stelling met het vliegtuig is de railszeppelin geschikt voor mas6avervoer, doordat de bedrijfskosten van Kruckenbcrg6 vervoer middel betrekkelijk laag zijn. Volgens de voorloopige berekeningen zouden dc tarie ven tusschcn de 2e en 3e klas prijzen der tegenwoordige sneltreinen komen te liggen. Dat zou een omwenteling in de vervoerta- rieven beteekenen. Alle rijtijden voor bin nen- en buitenlandsche trajecten zouden ge halveerd kunnen worden, wat nieuwe mo gelijkheden brengt voor handel en indus trie. Vooral de groote internationale spoor lijnen worden op een geheel nieuwe leest geschoeid. Parijs—Warschau in 10 uur en BerlijnPeking met de Transsiberische spoorweg 4 of 5 dagen inplaats van 15. Een omwenteling op spoor* weggebicd. Men moet nu echter niet denken, dat mor gen aan den dag allo spoorwegmaatschap pijen ter wereld bij Kruckenberg een paar duizend propellerwagens bestellen cn dat over een half jaar het bliksemverkeer be gin.t Zoo vlug gaat dat niet. Het boven staande 16 echter geen fantasie, het is vol komen uitvoerbaar, doch er moet eerst oen massa voorbereidend werk worden gedaan. De geheele onder- en bovenbouw van den spoorweg, het 6ignaalwezen en de berich tendienst zijn op de tegenwoordige snelhe den ingesteld. Dat alles moet dus veran derd worden. Dc ernstigste moeilijkheid is misschien wel, dat verscheidene tracé'6 ver anderd moeten worden. De tochten zijn be rekend op maximumsnelheden van 80 of 100 K.M. per uur, in bergachtige streken dikwijls voor nog minder. Dc spoorweg Berlijn—Hamburg loopt bijna kaarsrecht door dc eentonige Noord-Duitsclie laagvlak te en heeft vrijwel geen bochten. Daarom behoeft cr ook niets aan veranderd te wor den. Doch bijna alle andere trajecten moe ten eerst min of meer belangrijke wijzigin gen ondergaan. Dat kost tijd en vooral geld. De onderlinge afstanden der signalen vol gens het bloksysteem moeten vergroot wor den, want de propellerwagen heeft natuur lijk een langeren remafstand. De moderne optische 6ignalcn moeten door geheel automatisch werkende vervangen worden, omdat zij bij geweldige snelheden al te ge makkelijk over het hoofd gezien kunnen worden. Toch zijn de Duitsche staatsspoor wegen van plan om binnen afzienharen tijd dit snelverkeer op het traject Berlijn Hamburg in te voeren. Dit groote bedrijf bewijst daarmee, dat de belangstelling voor het nieuwe vervoermiddel oprecht is. An ders had men ook niet de proeven van Kruckenberg gefinancierd. Het traject Ber lijn—Hamburg is niet alleen technisch zeer geschikt door de weinige bochten, doch ook economisch, doordat tU6schen deze twee groote 6tcdcn het doorgaand verkeer het drukst is. Eerst wanneer op dit traject be drijfservaring is verkregen, kan er een be sluit genomen worden over andere trajec ten, waarvan het meest in aanmerking ko men Berlijn—Keulen en Berlijn—Frankfurt en MainzBazel. De reizigers zullen voor- loopig nog wel wat moeten wachten op de veelbelovende raitezepprlin, doch dat komt niet door „misplaatst conservatisme" van de spoorwegmaatschappijen, doch door de noodzakelijkheid om de recd6 bereikte re* sultatcn nog nader te bestudeeren.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1931 | | pagina 17