HOEDEN CONFECTIE Aniersfoorisch Daohlad W. K. v. ROSSUM CHINA EN AMERIKA: EEN VERSCHIL IN TEMPO ,,L'HIRONDELLE" 18 LANGESTRAAT ZOMER-OPRUIMING Vaii hei OPRUIMING VAN RESTANTEN TEGEN SPOTPRIJZEN N. Hogenbirk HET ANDERE KOMT WEL! De Chinees doet z'u'n zaken op zijn gemakje af Maar in Amerika: „Tijd is geld". Koortsachtig tempo. Voortschrijding der erf elij kheidstheor ie ^oildagsblad Gedurende 10 dagen SC IIO EN HA NDEL v.h. fa. JAC. KROES LANGESTRAAT 78 TEL. 351 door H/G. CANNEGIETER. ..Ik bon gezond cn ik heb nog altijd plei- 'zier in mijn werk en wat geeft het dan, dat ik tachtig jaar oud hen; het andere komt wel vanzelf, daarmee hoef je je niet voor af te bemoeienAldus verklaarde mij een levenslustige grijsaard. Zou hij door deze opvatting zoo flink en opgeruimd zijn gebleven, dat hij op hoogen leeftijd nog den indruk maakte van een man in de kracht van zijn leven? Tobben is on gezond en onvruchtbaar, cn toch verdoen de meesten onzer hun jaren met tobben. Men stelt vaak tobberij en lichtzinnig heid tegenover elkaar. Ten onrechte. Want wie niet tobt, behoeft niet lichtzinnig te wezen. De lichtzinnige blijft in gebreke, doordat hij verzuimt na te denken over vraagstuk ken, waarvan hij de oplossing in handen heeft; doordat hij zich onttrekt aan een taak, waarvoor hij de verantwoordelijkheid draagt; doordat hij geen maatregelen neemt om zich zijn toekomst te verzekeren, voor zoover deze te verzekeren is. De grijsaard, dien ik ontmoette, gaf blijk bet omgekeerde van lichtzinnig te zijn. Ik kende hem jarenlang juist als een man die met een voor zijn beroep cn maatschappc- rijken staat buitengewone belangstelling zich verdieplo in politieke, economische, ze delijke cn godsdienstige vraagstukken; die bekend stond om de geweldige voortvarend heid, waarmee l.tj ondernemingen op touw zette en de krachtsinspanning, waarmee hij ze ten einde bracht; om zijn zeldzaam be rekenend doorzicht, dat partij wist te trek ken van het oogenblik om voordeden in het verschiet te bereiken. Er zat grondslag, iu- houd, perspectief in dit leven. En toch tobde deze man, die het tegen beeld van den lichtzinnige is, nooit. Met zijn scherp ontledend verstand en zijn prak- tischcn zin maakte hij onderscheid tusschen tweeërlei zaken: de dingen, die een mensch in zijn hand heeft, en die welke hij niet in zijn band heeft. Aan de eerste besteedde hij zijn uiterste aandacht; aan do laatste ver spilde hij geen seconde. Hij had zich deze levenshouding zoo aan gewend, dat ze hem een tweede natuur was geworden. En dit stelsel was het geheim van zijn opgeruimdheid cn kracht. ..Is het niet zoo", merkte hij eens tegen mij op, ,dat er twee soorten dingen zijn? Al' men voor zijn ouden dag wil zorgen of zich ontwikkelen wil of zijn zaken prompt in orde wil houden, dan komt dit niet van zelf, rnaar dan moet men hierover naden ken en hiervoor werken. En als men zich vrijwaren wil voor rampen, dan moot men voorzichtig met vuur omgaan en behoed zaam de straat oversteken cn zijn lichaam njet vergiftigen met nicotine cn alcohol. Maar er zijn dingen, die men niet berei ken of afweren kan, hoe men zijn best doet. Waarom zal men zich daarin verdiepen? Ik kan morgen ziek worden en overmorgen storven. Maar daarmee behoef ik mij niet te bemoeien. Dat komt wel, vanzelf. Daar over hoef ik niet in zorg te zitten. Is het geen rustige gedachte, dat er dingen zijn, die op hun tijd cn vanzelf kornen? Wc heb ben al zooveel rampslomp om ons mee bezig te houden, zooveel lasten, die beslag op ens leggen, dat we ons toch heusch wel de weel de mogen veroorloven, daarnaast het een en ander over te laten!" Zou deze opvatting niet de bron zijn, waaruit deze tachtigjarige zijn levenskracht heeft geput? De mcnsch beschikt slechte over een bepaalde hoeveelheid énergie; het komt er maar op aan, waaraan hij deze be steedt. De tobber gebruikt haar op aan de dingen, die buiten zijn macht staan en houdt hierdoor niet genoeg over om ziju voor de hand liggende levensplicht te ver vullen. Er ligt inderdaad iets opwekkends in de I^uze, waarmee men de tobberij zich van 't lijf houdt: „Laat ik mij uitsluitend be moeien met de aangelegenheden binnen liet mij toegewezen gebied; het andere komt wel!" Wanneer wij ons aan een dergelijke leuze houden, behoeden wij on.s niet alleen voor \ruchtoloozc verspilling van kracht en tijd, maar wij gewennen on.s tevens, de slagen van 't noodlot, gelalen te aanvaarden. Zoo men dit fatalisme wil noemen, dan is fatalisme in dit geval toch wel het tegen gestelde van passiviteit. Want er zijn ccen werkzamer men6chen dan do aanhangers van deze levensbeschouwing, die niet bij de pakken gaan neerzitten en niet Gods water over Gods akker laten loopen, maar heel hun belangstelling cn aandacht besteden aan de bereikbare en vermijdbare dingen die vele zijn. Slechts in liet onbereikbare en onvermijdelijke, dat huiten hun toedoen wegblijft of komt, schikken zij zich met een heldhaftigcn glimlach. 'Nadruk verboden). Indrukken van G. E. SOKOLSKY. Een Auicrikaanech journalist, die zoowel in China als in Ame rika langen tijd heeft gewoond, heeft een belangwekkend arti kel geschreven, waarin hij het leven in China met dat in de Vereenigde Staten vergelijkt. Wij geven zijn indrukken in .het volgende weer. Toen ik na een verblijf in China van veertien jaar achtereen terugkeerde in Ame rika, was dat voor mijn gevoel een opwin dend avontuur door de grootc cn verras sende tegenstellingen, die ik telkens ont moette. In China, tenminste in die gedeelten, waar niet gevochten wordt (en die vormen nog altijd de meerderheid), gaat het leven zijn kalm gangetje, snel genoeg om niet vast te roesten, langzaam genoeg om zich op zijn gemak te kunnen voelen, om een vredige atmosfeer te doen ontstaan. In Shanghai, "de meest Westcrsche stad in Chi na, raakt men nooit buiten adem. Waarom ook? Het werk, dat er in de wereld gedaan moet worden, komt toch wel klaar, wat eerder of wat later. Maar kom nu eens in New York! Daar heeft men nauwelijks tijd cm te ademen, zelfs waar het de amuse menten betreft. Men vertelt een aardige anecdote van een Chinees, dien men op de ondcrgrondsche spoorbaan van New York een sneltrein wil de laten nomen, inplaats van een gewone. „Dat scheelt U een minuut." Doch hij ant woordde: „Wat zal ik met, die minuut doen, als ik hem uitgespaard heb?' Veranderingen. Zoowel in China als in Amerika voltrok ken zich groote veranderingen waarvan de uitkomst nofc onbekend is. In Amerika is het individu zich van die veranderingen niet zoo bewust; hij is het onderdeel van een groote machine. In China is hij er zich wèl van bewust; hij ziet ze dagelijks voor zijn cogen plaats grijpen, doch hij blijft zijn eigen leven leiden, in het diepst van zijn wezen leeft lnj naast de gebeurtenis sen. In Amerika behoort men tot een fa briek of tot een vcreeniging. in China tot een grootc stam familie, iets wat veel meer een levend begrip is. In China heeft, men soms schokkende gebeurtenissen, een schijnbare haast cn opwinding, doch als al les weer rustig is geworden, blijkt het in dividu onder dat alles weinig aangedaan tc zijn. In Amerika ziet men zelfs hij zooiets rustigs als een toonee.lvoorstelling of een concert een jachten om hot eerst de zaal te verlaten. Zelfzucht en onpersoonlijk heid. In heide landen moet men eten en slapen en zich amuseeren, doch in Amerika kan de enkele strijd om het bestaan iemand zoo geheel in beslag nemen, dat er niet eens tijd cn energie meer overblijft voor het on derhouden van vriendschapsbanden. Hoe licht wordt daardoor zelfzucht en onper soonlijkheid aangekweekt. In Amerika wordt er veel gesproken over naastenlief de, doch men heeft er niet eens den tijd, zijn naaste te loeren kennen. De Chinees behoort tot zijn groote familie, waarvan elk lid bereid om zich voor elk ander lid op tc offeren. Men noemt dat do eer van de familie en het is een warm, levend gevoel; In Amerika heeft men ook zoo iets. men noemt het sociaal gevoel en het is een koud, vcr-of ideaal. Shanghai. Toch is Shanghai een Westcrsche stad trams, aulo"s, clcctriscli licht, neonlampen voor dc regeling van het verkeer, bioscopen, radio en jazz-bands. Maar Shanghai ligt in China, een land van gestadig hard werken, maar op een rustige manier. Er zijn b.v. naast de auto's nog.'aitijd rickshaws; soni- I mieon vinden dat prettiger l ijden en dc Chinees is een individualist op het gebied an smaak. Daarom eet hij ook veel liever in een restaurant dan thuis; welke huisKOk kent bijv. dc twintig manieren om eend klaar te maken of de ingewikkelde berei ding van haaien vinnen? Eten in een restau rant kost tijd, maar eten is in China een schoone kunst en wie kan dc kunst haas ten Verandering van tempo onmogelijk. Wie kan zak».n doen verhaasten in Chi na? Misschien zal een Europeaan, die er pas is, denken dat hij een eeuwenoude maatschappij kan veranderen, doch luj zal spoedig leeren dat dc kortste weg naar het hart en dc beurs -— van den Chinees een effen weg moet zijn, die iangzaarn en bezadigd moet worden afgelegd. Haast zou den Chinees slechts don indruk geven, dat hij met een ongemanierden kerel te doen had en wie uil daar nu zaken mee doen? Zijn er niet genoeg potte Hecren, die ook zaken willen doen niet den Chinees? Een verstandig man komt' dus het kantoor bin nen en zegt rustig goédeii morgen. Er zijn vermoedelijk andere cliënten cn klerken aanwezig; die zegt men ook goeden morgen. Men verliest in China zijn waardigheid niet door een praatje te houden. Men maakt kennis met. iedereen en dan kan men zaken gaan doen. Niet op onze manier, o, neen Er wordt eerst een kopje thee gedronken, warme, geurige, gele cn groene thee. Dat theedrinken is niet iets, waar men zoo spoedig mogeiijk doorheen jaagt. Men kan de thee prijzen; waarom zou men dat niet doen om den gastheer tc ccrèn Dan begint hij misschien te praten over de thee van Kiangsi, en aangezien Kiangsi een broei nest van communisten is, komt het gesprek allicht op de politiek. Intusschen zitten bui ten op een galerij een paar klerken om een ronden tafel, pratend 011 etend. Rijst met groenten, visch en vleesch, die zij met hou ten of ivoren stokjes uit een bakje eten. „Eer en oneer1'. En dan wordt het langzamerhand tijd om naar huis tc gaan. Men laat zich zoo terloops de opmerking ontvallen, dat men wel gaarne een ha-.f millioen dollars zou willen Iconen om dc Whangpo-katoenspin nerijen te koopen. En daaraan koppelt men een uitnoodiging vast om den volgenden avond met nog éenige andere betrokkenen een restaurant te dineeren. Nu, dan is de zaak vrijwel beklonken. Als dc Chinccsche bankier niet van plan was geweest, het geld te leenen, zou hij wel gezegd hebben, dat de volgende dag de sterfdag van zijn groot vader was en dat. hij dan nooit uitging. Daarmee redt hij dc „eer" van zijn cliënt, Maar als hij belooft te komen, zal hij op de transactie ingaan en niet zijn cliënt „onteeron" door in bijzijn van zijn com pagnons te weigeren. In den ioop van den namiddag laat de bankier dan zijn onderdirecteur bij zich ko men om aücs omtrent, die zaak uit te vin- Jen en den volgenden dag weet hij evenveel als zijn cliënt. IIij weet ook, dat deze een grooter bedrag heeft gevraagd dan hij noo- dig heeft en hij maakt tijdig voor zichzelf uit, hoeveel hij zal geven cn tegen welke rente. Mochten dc onderhandelingen af springen, dan geschiedt dat door een blik, een handig ingelaschtc anecdote. Dc ander begrijpt dat even goed en dan is zijn eer gered, al krijgt hij ook zijn geld niet. In China is geld niet alles cn koopt men er niet alles voor. Geen „eer" bijv. en geen aanzien of invloed. Dat nlics behoeft men ook nog niet tc missen, wanneer men arm is. Armoede of rijkdom is iets, wat met sociale positie niets tc maken heeft, cn meen dan op rijkdom beroemt dc Chinees zich op kennis. Dit is ongetwijfeld een van de voornaamste redenen waarom China zoo langzaam de mechanisatie en industrialisa tie, de trust, alle eigenschappen van het grootkapitalisme aanneemt. Het biedt lij delijk verzet tegen liet vernielen van hef oude China, omdat liet instinctief voelt dat hot een dieper besef heeft van dc werkelijke levenswaarden cn van dc waardeering van het individu. De koelie. Zelfs een koelie beschouwt zich niet als een machine. Hij werkt harder dan één Westerling van dc thans nog levende gene raties ooit gewerkt heeft, maar toch zingt hij nog zijn oude volksliedjes onder het werk. De liedjes en zijn uurtje in het thee huis, waar hij met andere, misschien meer elecrdc rnenschen een verstandig gesprek voert over dc dingen van het leven, dat is zijn wereld. Als men in China geld verdient, heeft men geld en dc gemakken van het leven, die voor geld Ie koop zijn. Doch zelfs in dc politiek zal men er niet- mee vooruitko men. Een „generaal", hoeveel millioencn hij ook verzameld beeft, zal geen aanzien ge nieten terwille van dat feit, doch filosofen als Tsai -Joen Pei of Hoe Sji hebben een positie en een invloed, die de Westerling ziqh niet voor kan stellen, al bezitten zij practisch niets. Geen regeering zal hen over last durven aandoen. En als een Chinees te oud is om te werken, trekt hij zich terug om te lezen, m.a.w. om zich geheel te wij den aan de ontwikkeling van zijn geest. Als hij zelf geen geld heeft om in zijn on derhoud tc voorzien, zal een zoon, een neef of een vroegere leerling daar op niet- sl uitende wijze voor zorgen. Het gebeurt natuurlijk wel eens dat door hongersnood, burgeroorlogen en dergelijke rampen een familie in haar geheel verarmt, doch zoo lang er nog één welgesteld man in dc fa milie is, behoeft geen van haar leden het zonder zijn bakje rijst te stellen. In New York zijn duizend mcnschen hij elkaar gepakt in een ondcrgrondschen trein. Niemand durft met zijn buurman tc spre ken cf hem zelfs rnaar een beleefdheid te bewijzen. Spreken met onbekenden kan tot de onaangenaamste verwikkelingen aanlei ding geven. Als men zijn bum-man vroeg hoe hij heet. en uit welke streek hij komt, zou hij dadelijk wantrouwend worden en minstens denken, met een rechercheur te doen te hebben. Tempo, tempo. Het ecnige. wat men daar kent, is zaken doen en dat in een razend tempo. „De Heer Smith is in conferentie. Als U a.s. Donder dag om kwart over tien terug komt, zal hij U tc woord staan." En meteen zit dc ty piste alweer aan haar machine: „Uw schrij ven van lieden Waarom maken de hoeren in hot privé kantoor van Smith zich zoo druk? In een hoek staat een instrument te likken, onver biddelijk als de tijd. Het vertegenwoordigt voor Smith en zijn compagnons het noodlot. Hun gezichten zijn gespannen, omdat er iets in prijs daalt, gisteren waren ze ook gespannen, omdat er iets steeg in prijs. Tc- lefoonbellctjcs, rnenschen die geld vragen. „De volgende weck heb ik wel wat, zegt Smith. „De macht van het geld1'. „Neen. Betalen of er uit". Smith kan niet betalen. Jones, zijn compagnon zou het wel kunnen, maar waarom zou hij een ander helpen? Jones zelf koopt de volgende week een jacht öf hij verkoopt zijn auto. Omhoog, omlaag, het is de strijd om het bestaan. Zij willen geld hebben, niet alleen om den hakker en den schoenmaker te betalen, maar om moe tc tellen. En men moet lieol wat geld hebben om mee te tellen in New Y'ork. Als men het op zijn veertigste jaar nog niet zoover gebracht heeft, komt men er nooit. En vóór het veertigste jaar heeft men maar oen kort stuk van zijn leven, waar zóóveel in moet worden gedaan! Nie mand heeft tijd om te wachten en hot er op aan te laten komen. Iedereen marcheert voort op dc maat van de trommelslagen... Het is tijd om te lunchen. Duizenden gaan op en neer in liften. Niemand zegt een woord. Alle mannen en alle vrouwen dragon hoeden, ook als zij liet gebouw niet verlaien. De lift is een straat geworden, een verticale straat. Anderen eten buitens huis. Ze loopen op de overvolle trottoirs en gaan binnen. Gelijkvloers of in een sous- lerrain. Vlugge bediening, eten en drinken dat men spoedig gebruikt heeft. Gloeiend heete koffie cn ice cream. En dan weer weg! Tien rnenschen wachten erop om Uw ledige plaats in tc nemen. Geen overtollig woord hij dc afrekening. Een volslagen zwijgen op dc straat met haar rumoer. Een paar kerk klokken vergrooten slechts het lawaai. Een verschil ton goede. Slechts één lichtpunt zien wij. Armoede, werkelijk afzichtelijke armoede, rnenschen die flauw vallen van den honger, bedelaars, in lompen, rnenschen die ^ich in geen jaren gewassclien hebben, afgrijselijke wonden en huidziekten dat ziet men in de New Yorksche straten niet. In Azië ontmoet men zulke dingen voortdurend. Doch daar zlei men weer niet de vermoeidheid, zenuwach tighcid, prikkelbaarheid en onverschillig heid van New York. En die andorc dingen bestaan die in het geheel niet in New York 1 (Nadruk verboden). door Prof. Dr. P. KERSBERGEN De eugenetiek stelt zich o.a. ten doel, de resultaten van het natuurwetenschappelijk onderzoek niet slechts aan de afzonderlijke personen, doch ook aan het volk als geheel ten goede te laten komen. Zij houdt zich vooral bezig met de vraag, in hoeverre de mcnsch wordt beïnvloed door de erfelijk heid en in hoeverre door invloeden van bui tenaf. In het hijzonder houdt men zich in den laatsten tijd bezig met het onderzoek van tweelingen. Er zijn twee soorten van twee lingen; de eerste categorie brengt precies denzelfden aanleg mede op de wereld, de andere niet. Men kan dus hier den invloed van geërfden aanleg en den invloed van buitenaf scherp scheiden. Zoo heeft men b.v. 75 tweelingparen onderzocht op T.B.C Van deze 75 waren er 10 die door erfelijke belasting dezelfde kiemen in zich droegen (dc kwaal van het cene kind irad dus ook. bij het andere op), terwijl de overige 56 dezo overeenkomst met elkaar misten. Bij de laatste categorie zou dus het eene kind ziek kunnen zijn, terwijl hot andere van deze ziekte in het geheel geen last had Bij het genoemde onderzoek werden dii groepen onderscheiden; in dc eerste groep kwamen de tweelingen, die op dezelfde wijze leden aan tuberculose, in dc tweede groep die, waarbij een duidelijk onderscheid in verloop cn oorzaak van de ziekte waar neembaar was en in de derde groep die tweelingen, waarbij de een aan T.B.C. was storven. terwijl de ander nog leefde. Yau de „crfelijk-gelijkcn" waren er 69 in de eerste groep (het verloop van de ziekte was bij -deze gevallen dus geheel en al gelijl;», 21 in de tweede groep (het verloop vua de ziekte was verschillend) en slechts 10 in dc derde groep de eene lijdt aan io ziekte of sterft er aan, terwijl de ander leeft en van de ziekte géén last. heeft). Van cle 2de categorie die wij (,crfelijk-verschillen- den" zouden kunnen noemen in-tegensler* ling met de „erfelijk-gslaken V waren daar entegen 21 in de eerste gj;oep, 37 m dc tweede en -52 in de derde. Bijzonder interessant was het geval can 26-jarige tweelingzusters, dio in den ouderdom van 17 jaar gescheiden werden: de een was naai ster in Oost-Pruisen; de andere verkoop©t- r* in Berlijn. Ze werden, ondanks liet groote verschil in omgeving, heiden gelijktijdig tu- berculeus, en de Röntgen foto's die van de zieken werden gemaakt, toonden dat 't ver loop van dc kwaal tot in de kleinste detaPs met elkaar overeenkwam. Ook bij Röntgen* onderzoek van andere eigenschappen bij.ei- ielijk-golijke tweelingen doet men dergelij ke ervaringen op. Zoo wordt verteld van tweeling-broeders, dio beiden kapelmeester geworden zijn. Ze bezitten precies dezelfde muzikale opvattingen, ondanks het feit dat ze twee jaren gescheiden leefden en do overeenkomst van de opvattingen is zoo volkomen, dat geen enkel lid van dc kapel om van het publiek nu maar te zui gen er iets van merkt, wanneer inpïaats van den -kapelmeester zijn tweeling-broei: dirigeert. Interessant is ook het geval van twee lingzusters, die reeds als kinderen aanleg voor muziek en schaken toonden. Daar de ouders financieel niet in staat waren, de beide kinderen hun twee ambities tc laten ontwikkelen, bezocht de een liet conserva torium, terwijl do ander aan het hoofd van een groot handelskantoor kwam to. staan. Natuurlijk werd het verschil in muzikale kundigheid door het verschil in werkkring grooter, doch niet zooveel als U wel zult denkon. Op het gebied van schaken zijn beide zusters elkaar echter volkomen gelijk, wat zich heel aardig hierin uit dat ze hei den winnen van hun vader in con lournooi met een derde, terwijl hij' ze beiden in en kelspel altijd overwint. Een lastige en ook zeer belangrijke vraag rijst bij het onderzoek van tweeling-misda digers, lastig vooral, omdat een rechtsgel dige bestraffing van een mensch nu een maal geen biologische eigenschap is zooals voortreffelijk schaakspel, muzikale begaafd heid of het lijden aan T.B.C. Geheel en al tegenovergestelde eigen schappen kunnen oen mensch voor den strafrechter brengen cn omgekeerd kan door dezelfde daden de één een misdadiger zijn, terwijl de ander door de mazen van dc wet heenkruipt, afgezien van het feit dut nog maar een zeer klein deel van de wan daden wordt ontdekt en den rechter voor gelegd. Ondanks dezo grootc bron van fou ten en vergissingen schijnt het tweclingon- derzoek ook bij misdadigers erop te wijzen dat de invloed van geërfden aanlog grooter te achten is dan dio van de buitenwereld. Het belangrijkste resultaat van de gelieo- 1c eugenetiek is dus: geërfde aanleg maakt veel meer uit dan welke opvoeding of welk noodlot ook. Het onderzoek naar de erfe lijkheid is dus van zeer groot belang. Daar bij vindt men echter riog zeer merkwaardi ge opvattingen, zooals bijvoorbeeld dc mee ning, dat door toevallige uiterlijke invloe den verscheidene eigenschappen en bijzon dere fouten geërfd kunnen worden; zulke.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1931 | | pagina 15