HOEDEN
CONFECTIE
HET RAADSEL VAN DEN
INDISCHEN PROFEET
„L'HIRONDELLE"
W K. v. ROSSUM
18 LANGESTRAAT
ZOMER-OPRUIMING
Aniersfoorisch Jjaoklacl y:
OPRUIMING
VAN
RESTANTEN
TEGEN
SPOTPRIJZEN
NHogenbirk
TWEEERLEI GROOTHEID
Krishnamurti van leider tot filosoof
HOE EEN AMERIKAAN ÏN OMMEN BELANDDE
DE ZUCHT NAAR ROEM
~Zoi\da gsbl a cL
Vaij hei
Gedurende 10 dagen
SCHOENHANDEL
v.h. to. JAC KROES
LANGESTRAAT 78 TEL. 3Si
door II. G. CANNEGIETER.
Een regel uit oen Duitscli gedicht was mij
in 't hoofd blijven hangen. Waar had ik hem
gehoord? Wanneer? En 111 welk verband?
Ik kon het mo niet meer te binnen brengen.
Wel wist ik, dat het al jaren geleden moest
zijn, dat deze versregel zich in mijn geheu
gen geprent had Vermoedelijk was het nog
een restant uit mijn schooltijd.
Ik zocht mijn oude schoolboeken na.
Maar nergens vond ik den regel. Een vers,
dat dcnzelfden trant verried, bracht mij op
het vermoeden van den naam van den dich
ter. En daarmee zou ik uit do onzekerheid
zijn.
Want gelukkig had ik onder mijn ken
nissen toevallig een paar deskundigen, die
Duitsche taal en letteren hadden gestu
deerd. Een was er zelfs in gepromoveerd.
Tot hen wendde ik mij om de werken van
den dichter ter inzage te krijgen.
Maar noch van den versregel noch van
den vermoedelijken vervaardiger hadden
zij ooit gehoord. Mijn verzoek om inlich
ting aan een bevriend letterkundige, die in
een onzer groote bladen do rubriek Duit
sche letteren verzorgt, liep evenmin op
iets uit.
Nu was mijn speurzin gewekt. Ik moest
en zou weten, hoo de versregel, die ik rnij
vaag herinnerde, woordelijk luidde en aan
welk gedicht hij ontleend was. Door mid
del van de stadsbibliotheek trachtte ik dit
in handen te krijgen. Maar op geen der bi
bliotheken en leeszalen van ons vaderland
bleek de dichter bekend. Zelfs in de speci
ale Duitsche verzameling wist men niet
van hem af.
Ten einde raad besloot ik, hot in de bi
bliotheek van Berlijn te beproeven. Daar
zou men mij toch wel terecht kunnen hel
pen. En om het onderzoek te vergemakke
lijken, riep ik de hulp in van een te Berlijn
woonachtigen Hollander.
Deze, een koopman, had ook nooit van
den versregel gehoord. Maar hij droeg een
zijner klerken op, naar de bibliotheek te
gaan om de werken van den door mij op
gegeven dichter ter leen te vragen.
De jonge man zat juist aan de schrijf
machine een order te tikken. Toen hij den
door mij opgeschreven versregel en den
naam van den vermoedelijken dichter las,
kwam er glans in zijn oogen.
„Daarvoor hoef ik toch niet naar de bi
bliotheek te gaan1' zei hij.
Hij lei een schoon stuk papier op de
schrijfmachine en tikte uit zijn hoofd liet
hecle vors, waaruit de regel genomen was.
Toen nam hij een nieuw blad en schreef
uit zijn hoofd een tweede vers van den dich
ter. En nóg een en nog een.
Toen do patroon zich over zijn kennis
van zaken verbaasde en opmerkte: „Ik ver
moedde niet, dat jij zooveel van gedichten
afwist", antwoordde de klerk: „Deze kent
immers toch iedereen?!"
Dit geval heeft mij geleerd, welk een
verschil er somwijlen bestaat tusschcn po
pularitcit en officialiteit. De officiceïe
grootheden, die in do vakboeken voor lite
ratuur prijken en die de deskundigen voor
hun examen van buiten moeten loeren, zijn
bij het volk dikwijls volmaakt onbekend en
omgekeerd kent do geleerde wereld de lie
velingsdichters van het volk op haar beurt
weer niet. Als twee volstrekt gescheiden
gebieden schijnen de wereld van dc ge
letterde en die van de ongeletterde lezers
naast elkander te liggen.
En dit is niet uitsluitend het geval, voor
zoover het gedichten betreft. Vindt men
dezelfde tegenstelling niet evenzeer ten
opzichte van romans, tooncclstukken, mu
ziek, film en sport? Overal bcerscht twee
erlei waardeering, tweeërlei kennis.
Dc deskundige wereld trekt den neus op
voor de beunhazen, die bij do massa geza,
genieten als geneesheer, prediker, rechts
kundig raadsman of journalistiek voorlich
ter. En omgekeerd stelt de menigte weinig
belang in de grootheden, voor wie de ge
leerden in eerbied knielen.
Welke van bcido partijen beeft den ju is-
ten toetssteen in handen? Is, wat do ééne
prijst, verwerpelijk, omdat dc andere het
minacht? En, wat do ééne minacht, be
langrijk, omdat do andere hot prijst? Of
zouden beide maatstaven betrouwbaar zijn
en de tweeërlei grootheden niet met elkan
der vergeleken mogen worden, omdat het
hier ongelijksoortigheden betreft?
IIoc dit zij, het dunkt mij benepen, dc
waarde van mcnschenwcrk slechts uit één
oogpunt te bcoordcelcn. Wie op het ééne
gebied groot is, behoeft het op het andere
nog niet te zijn. Wie in den éénen kring
gezag heeft, behoeft in een andere om
geving niet voor gezaghebbend te gelden.
Misschien is de dichter van den in mijn
geheugen gebleven versregel naar den
maatstaf van schoolsche kunst en abstrac
te schoonheidswetten een onbetcekonond
man. Maar dat hij millioenen als die een-
voudigen kantoorklerk geluk en verhef
ting geschonken hoeft, betcckcnt toch ook
Iets!
(Dooi- een Amcrikaanschcn
correspondent).
New York
De nieuwe wereld, zooals dc Europeanen
gemeenlijk ons „gezegende land", Amerika
noemen, heeft de laatste jaren weinig zege
ningen meer ondervonden. Beurscrisis en
toenemende werkloosheid, dalende fondsen
en steeds goedkooper wordende automo
bielen hebben het leven bij ons niet tot het
aangenaamste gemaakt. Waarom dus zijn
acantic in Amerika door to brengen, waar
men overal dezelfde goede wegen, dezelf
do merken automobielen en dezelfde mer
ken sigaretten tegenkomt. Waar alles zoo
in de puntjes is, dat er van een mcnsch
niets meer overblijft om zijn kwaad lm
meur op tc luchten. Europa, het wereld
deel dat nog niet aan de Amcrikanisatie
toe is. waar nog niet alles up to date is,
daar gaat men dus heen, als men nog eens
van ouderwctschc romantiek wil genieten.
En daarom stapte ik op een van de snel
stoomers, die me binnen dag naar Euro
pa bracht.
En spoedig bracht dc Etoile du Nord mij
naar liet schoone Zuid-Frankrijk, naar do
goddelijke Rivièra. Want men moet toch
een overgang hebben, niet waar? De zee
ruischte en schuimde tegen de schilderach
tige rotsen. Palmen en bloeiende cactcccn
omlijsten den spoorweg, waar over onzo
trein suisde. Boven ons straalde dc godde
ijkc zon. Tegenover mij zat een •-
blonde vrouw met heerlijke blauwe oogen.
zoo blauw als de azuren luchten, die over
de Middellandsche Zee w elfden. Haar oogen
keken mij vol schittering en adoratie aan
Maar helaas, al spoedig bleek mij, dat deze
heerlijke blikken niet voor mij bestemd
waren, maar voor den Indischen profeet,
den Messias, den vlcesch geworden Boed
dha, den groolcn toovcnaar, die onder den
naam Krishnamurti voor zijn gclooviger.
de goddelijke wereld belichaamt. De blonde
vrouw trachtte mij in dc diepte van deze
Indische openbaring binnen te leiden. Het
was nuj onmogelijk twijfel of tegenspraak
te uiten, want als ik ook maar even iets in
het midden trachtte te brengen, versom
berden dc stralende oogen. En dit was
dan ook dc aanleiding, dat ik niet
anders kon dan beloven dc volgende samen
komst met de aanhangers van Krishna
murti bij 1c wonen. Ik had toch niets an
ders to doen en zoo bevond ik mij op een
Juli-avond op een heel klein stationnetje
in Nederland, tezamen met nog een twaalf
tal andere-enthousiasten of nieuwsgieri
gen. Wij behoorden tot de kleine troep na-
komers. Den dag tevoren waren ongeveer
2500 personen uit 47 landen aangekomen
en hadden zich als een vreedzame volks
gemeenschap over het tentenkamp ver
deeld. Tot mijn verwondering werd ik door
een paar studenten ontvangen, die zich als
aanhangers belangeloos in dienst van den
profeet hadden gesteld. Dus in Europa wor
den er nog menschen gevonden die iets
voor niets doen. Twintig minuten lang re
den we in een omnibus, die reeds uit den
praehistorischcn automobicltijd moest stam
men, langs grauwe, met dauw ovenvaasde
heidevelden tot ons bonderden tenten
stralend zilverwit tegemoet blonken. Na
vervulling van enkele formaliteiten werd
mij een plaats in een groote tent aangewe
zen. Nu begon de kamp-romantiek. Op bet
groene gras stonden ongeveer honderd brit
sen naast elkaar, zoo dicht naast elkaar,
dat men er nauwelijks tusschenToör kon
loopen. De britsen bestonden uit lage, met
grof jute ovestrékken houten ramen, even
twintig centimeter boven den gr nd. Hier
op lag een soort matras, d.w.z. een zak
met stroo of ander hord materiaal gestopt,
Van verspilling was geen sprake, want do
raatrassen waren maar enkele centimeters
dik. Als kroon lag op deze ascetische leger
steden een kussen, d.w.z. een niet geheel
smetteloozc zak, waar het stroo uit ver
schillende gaten nieuwsgierig kwam uit
puilen. De grond was nat, want het had
reeds weken geregend, iets wat in Holland
nog al eens meer voorkomt vertelde men
mij. Ook de matrassen waren nat 011 do
kussens zouden wel geen uitzondering
maken. Toen ik zuchtend dit alles had on
dcrzocht dacht ik met, weemoed aan do
heerlijke Ilivièra en aan de mooie vrouw
met haar dwepende oogen. Toen begon ik
mijn bed in orde Ie maken. Rhcumatiok.
ischias en dergelijke kwelgeesten werden
in mij wakker en trachtten revolutionnair
te doen.
Maar lang mijmeren, daar bad ik geer.
tijd voor, want ik was erg laat gekomen
en dc schaduw van den nacht lag roods]
over hot tentenkamp. Belichting was niet
aanwezig. De meeste tentgenooten lagen
eeds op hun britsen. Toen kwam de groo
te vraag. Zou ik me in nachtgewaad ste
ken? De anderen hadden hot ook gedaan
Maar die schenen van binnen verhit te
worden door het vuur der vervoering of
hadden misschien warmte in blik meege
bracht uit Afrika of andere tropische lan
den. Doch wat 2500 menschen konden, dat
moest ik toch ook kunnen doen. Ik kleed
dc me voorzichtig uit en kroop rillend op
het vochtige nachtleger, dat onder mijn
gewicht tot op den vochtigen grond door
zakte. Ik kleedde mij ijlings weer aan
Mijn maag begon te jeuken, maar dc vege
tarischc keuken, waarover ik zulke aan
lokkelijkc verhalen geboord had. was ge
sloten. Tot overmaat van ramp bleken de
gende, in deze omgeving misschien wat on-I der massa uit geestelijke en lichamelijke
logische verlangen me te wasschén, want I ellende is Krishnamurti niet meer en za!
ik was al nat, mijn kleeren waren nat en I hij ook niet meer worden. Want hij ia
alles om me heen was nat. Buiten goot teen abstractie van de wereld, dc wereld-
het met bakken. De menschen met het in-1 vervreemde, de wereld ontkennende filo-
nerlijke \uur tiokken badmantels aan enlsoof geworden, die door zijn aanhangers
gingen naar dc waschgelegenhedcn ergens I langzamerhand alleen gelaten wordt,
buiten. Daar was zelfs warm water. Men
kon ook een stortbad nemen. Maar dit leek I
mij werkelijk wel wat overbodig, want de VERHAAL VAN DE WEEK
hemel zorgde daar veel beter voor. Terwijl
de regen door do open, onbeschutte wasch-
plaats blies, maakten de kampeerders toi
let alsof zij zich in hun slaapkamer thuis
bevonden. Ook hier heerschtc dc boeddhis
tische wijsheid: Het is hetzelfde of men
rlieumatiek, verkoudheid of longontste
king krijgt, ik, jij of een ander. En deze
stemming kwam ook over mij, ik deed ten
minste geen verkoudheid op.
Terzijde van bet eigenlijke kamp stond
do groote „lecturc-tent", waarin Krishna
murti 's ochtends tot zijn gcloovigen sprak
Toen ik daar kwam was de tent al ge
vuld. Ongeveer 2500 lagen of zaten, tegen
door
ROBERT DUN.
Het gebeurde, dat John Dee geboren werd
met een begeerte naar roem, zooals anderen
cboren worden met geen ander verlangen
dan naar een goed plaatsje aan de gemeen
te- of staatsruif, en weer anderen om eer
zame renteniers te worden. En daar alles
wat met god Mars in connectie staat tegen
woordig zeer in discrediet is, kwam John
Dcc tot de overtuiging, dat zijn eenige kans
elkaar gedrukt, zoodat dc enkele nakomers lag Qp litterair terrein. Dus kocht hij een
bijna geen staanplaats konden innemen. \Tiem schrijfpapier.
Ze waren van allerlei leeftijd. Kinderen cn I jj 20u een boek schrijven, een dik, in-
grijsaards, alle wachtten op de komst van teressant boek, en dan zou iedereen op
hun geliefden profeet. En toen kwam de I straat naar hem wijzen en fluisteren: „Kijk,
bruine man in het witte flanellen pak. Hij I daar gaat John Dec". Dat was zijn idee van
kwam niet als de door allen vereerde, beroemdheid. En in zijn droomen zag hij al
niet als een Messias, niet feestelijk, maar I den dag? waarop hij een beroemdheid zou
als een bescheiden sterveling, die zich'l zjjn
zonder eenige pose volgens Indische wijze Gedurende vijf lange jaren werkte hij
met gekruiste beenen op liet verhoogde po-1 aan zijn boek. Opdat het iets origineels zou
dium neervlcide. zjjn, las hij nooit andere boeken. Nauwelijks
De leider sprak. Honderden menschen sprak hij tot iemand. Gelukkig bezat bij de
deden moeite de door hem gesproken woor- twee voornaamste benoodigdheden voor een
den als do hoogste wijsheid op tc schrijven, litterator, n.l. overvloed van tijd en een
Luidsprekers zorgden er voor dat zijn stem vast inkomen.
tot zelfs op de achterste plaatsen van dol Eindelijk was zijn opus gereed! Het was
tent gehoord kon worden. Wie niet ijverig I een roman, „Verwoestend Vuur' geheetcn
meeschreef, rekte het lichaam naar voren I cn ruim zevenhonderd pagina's groot. Nio-
om toch vooral maar geen woord tc mis I mand wist eigenlijk waar 't over ging,
en, alsof uit zijn rnond een symphonie van I doch iedereen was het erover eens, dat het
Ludwig van Beethoven, een paradijs van I een „geweldig" boek was.
klanken getooverd werd. John Dee's boek had reuze-succes: van
En wat leerde dc bruine man? De vol-1 den auteur werd gezegd, dat hij, hoewel
komen ontkenning van het leven, zooals wat duister, de waarheid durfde zeggen,
wij dat gewoonlijk opvatten. Het doel van I Zelfs de critici hadden niets dan lof-
ons bestaan cn alle'ervaringen is, elk be- John Dee was in één slag beroemd. Over-
wustzijn tusschcn ons en dc ons omringen-1 aI zag men foto's van hem, waarop hij er
de wereld te verliezen, een te worden met I met zijn groolen uilenbril en zijn fluweelen
het heelal. Want wij zelf zijn het al en Jasje heusch artistiek uitzag. Hij werd ge-
het al is in ons. Slechts in dezen zin is interviewd en het publiek vernam dat hij
er liefde. Alle menscbelijko voorstellingen do1 °P chocoladepudding was, dat hij zijn
van andersgeaarde liefde, van God, on- boorden op maat 15^ droeg en pekingeesjos
sterfelijkheid na den dood zijn sleclus illu- verafschuwde. Ook zijn meoningen over het
sics van onzen eigen zelfzucht, geboren uil Plan-Hoover, over vegetarisme cn over de
Krishnamurti, de Omniensche wereld
leeraar, die het niet meer wil zijn.
broodjes, die ik 's middags aan een sta
tion had gekocht, verdwenen tc zijn. Plot
seling boorde ik geluiden, die ik door mijn
drukke besognes niet eerder bad gehoord
Velen mijner tentgenooten snurkten, na
tuurlijk op verschillende toonhoogten, hard
en zacht. Hetgeen men van moede pel
grims moeilijk andei's verwachten kon. Ik
belichtte mot mijn zaklantaarn de omgc
ving en in dc verte ontdekte ik een leege
brits en daarop een matras. Aldus ontstaan
misdadon. „Als je deze matras eens zou
nemen," sprak de stem der verzoeking. En
reeds sloop ik voorzichtig langs de slapers,
trachtte, maar tcvergeefsch, ze niet te wek
ben. Eindelijk had ik mijn rooftocht me'
succes volbracht cn dacht: „Je bent hier
toch naar toegekomen om wijs en goed te
worden. Maar het is nog tijd, wanneer je
er morgen een begin mee maakt onder
Krislinamurti's leiding".
Uit de officieele programma's kan men
niet gewaar worden wat een pelgrim in Om
men tc wachten staat. Iloe lang ik op mijn
geroofde matras heb geslapen wéét ik niet
Maar plotseling hoorde ik onbegrijpelijk
gorgelgeluiden in een voor mij onbekende
taal. Wat ik er uit begreep was, dat iemand
zich over iets ergerde. Iemand zocht naar
zijn matras Eigenlijk wildo ik eerst den
volgenden dag goed cn wijs worden. Ik
streed een hcldhaftigen strijd en mijn be
ter ik zegevierde. Ik werd dus reeds den
eersten nacht goed cn gaf den zoekende
zijn matras terug, maar de beroofde was
beter dan ik. Hij wilde dc matras niet
hebben. Hij bleef met vele buigingen dc be
tere mensch cn ik mocht zijn matras hou
den. U Ik of ander, dat blijft hetzelfde, zei
hij.
Don volgenden morgen kreeg ik bet drin
Krishnamurti temidden zijner getrouwen,
den drang onderscheid te maken tusschen
ons cn dc buitenwereld, om bet eigen Ik op
den voorgrond tc plaatsen. Slechts deze
liefde, die een is met liet heelal, zondei
onderscheid, of bet gaat om onze verhou
ding van mcnsch tot dier of zonnestraal,
deze liefde, die dus de liefde toi den enke
ling niet kent, omdat dc enkeling is om
sloten door het heelal, slechts deze liefde
beleokcni waarheid, volmaaktheid, volle
digheid. En hij, die geen leeraar wil ge
noemd worden, geen profeet, doch slechts
een zoeker, hij, Krishnamurti heeft na
rootc moeite en strijd deze volmaaktheid
bereikt, waar ook ieder ander naar streven
kan en moet om waarlijk vrij en gelukkig
tc worden, zonder liefde, zonder haat, zon
der wenschen cn begeerten, zonder voor
oordcelcn
Dit zijn woorden, die voor dc moesten
niets meer dan woorden bleven. Wannéex
men echter dc duizenden zag, die deze
woorden als bet ware inzogen, wanneer
men bedenkt, dat deze duizenden uit allo
oorden der wereld jaarlijks samenkomen,
bun huis cn haard verlaten om naar de
„talkies" werden eerbiedig aangehoord. Dus
was voor John Dcc het heerlijke oogenblik
aangebroken, waarop hij steeds gehoopt
had. Eindelijk was hij dan beroemd.
En hij bevond, dat dc gevolgen daarvan
waren: dagelijks een groote hoeveelheid
post. Dreigbrieven. Brieven van onbeken
den met aanbiedingen tot samenwerking
aan zijn volgenden roman. Verzoeken oui
een kleine leening. Brieven van haarkloo-
vers. hem wijzende dat er op blz. 459 van
zijn boek op den 13en regel van boven, een
komma slond inplaats van 'n punt-komma.
Brieven van personen, die een 500 blz- groot
liistorischen roman geschreven hadden, met
verzoek het manuscript eens door te loo
pen en zijn bemiddeling verzochten bij een
of anderen uitgever.
Andere gevolgen van zijn roem waren:
Een aanklacht, tegen hem ingediend, door
zekeren Jaspar Fisher, die beweerde dat een
der hoofdpersonen in „Verwoestend Vuur",
eveneens Fisher genaamd, een sprekend
evenbeeld van hem zelf vormde. J. Fishor
voelde zich in zijn goeden naam aangetast
en eischte een schadevergoeding van
25.000. John Deo kon aantooncn, dat hij
leer van dezen jongen Indiër te luisteren, I Van den slager Jaspar Fisher nooit gehoord
dan wordt het duidelijk, dat van dezen
bruinen man een geheimzinnige kracht,
moet uitgaan die sommige menschen boeit
Ik was nog in dc gelegenheid een lang
gesprek met Krishnamurti tc voeren. En
had cn won het proces, wat hem 3500
kostte.
Daarna een aanklacht van een zekere
mevrouw Elisabeth Vandermaere. eischcnde
een schadevergoeding van 40.000 wegens
ook ik. die me anders nimmer van mijn 1 net verbreken van een huwelijksbelofte, op
nuchtere redelijkheid laat afbrengen, kwam dat John Dee in dcn win(er van 19l0
onwillekeurig onder den indruk van den I haar verzocht had haar vijfde echtgenoot
man, die ongewoon in zijn rnenschclijkheid I te mogen worden. John Dee wist te be.wij-
cn zijn alles omvattende liefde is. Een jon I zen dat bij mevr. Vandermaere nooit ont-
go man met een prachtige kop en goedver-1 moet had cn dat hij in de winter van lOlO
zorgd lichaam. Ongetwijfeld een edel, goed I juist 11 jaar geworden was. Na een iang-
mensch, die het beste wil cn een heilige I durig gerechtelijk onderzoek, waarin John
roeping gelooft to vervullen. Ik vroeg hem I Deo door sommige bladen voor 'n belager
of hij niet wist, dat de moesten van zijï der onschuld uitgemaakt werd, werd bo-
toehoorders niet in staat waren hem I slist dat mevr. Vandemaere zich moest ver-
begrijpen, dat hij hen alles afnam en c_-1 gissen. John Dee's advocaten brachten hein
niets voor in de plaats gaf. Hij erkend» I 9000 in rekening.
dadelijk dat hij dit wel wist. Maar de waar-1 Vervolgens een aanklacht wegens pla-
heid is heilig en die moet men om haar giaat, ingediend door Frank Roseveldt, die
zelfs wil verkondigen.verklaarde dat John Dee het ontwern van
Krishnamurti is iets meer dan 30 jaar „Verwoestend Vuur" gestolen liad van rijn
oud. Hij heeft zich van een verlaten jongen nog niet uitgegeven roman „liefde :s
tot thcosophisch leerling, dan tot theoso-1 als een droom". Zijn advöc? en er
phisehc Messias, tenslotte tot loochenaar uitdrukkelijk op, dat in b»Me >o'k-n een
van alle theosophic ontwikkeld. Thans is I meisje, Clara genaamd, l'-fd» rpvat voor
hij do van alles zich los gemaakt hebbende I een man, Ben genaamd, doch dc«.t er van
Krishnamurti geworden, voor wien slechts een huwelijk riet* komt, cn aa*. beide boe-
twee dingen belangrijk zijn: „De waarheid I ken sociale problemen behandelden. N*
en bet leven". Hij zal zich met 't vorderen lange, hartstocbt-Iijko pleidooien word
van zijn leeftijd nog wel meer ontwikke- John Dee vrijgesproken. Z'jn proceskosten
ien, want zijn hoogtepunt heeft hij zeker bedroegen i.t totaal f 14000.
nog niet bereikt. I Een half jaar nadat John Dee beroemd
Maar de Messias, de heilbrengende red werd, trok hij zich terug op bet platteland
der, waar een gedeelte der verwarde we- I cn interesseerde r.ich r.ergens anders yocip
reld op schijnt te wachten, een bevrijder 1 dan voor zijn hoenderpark.
