BRIEVEN VAN EEN 1
BRABANTSCHEN BOER
DE EEMLANDEQ
BELANGRIJKSTE NIEUWS
t-jL-mrtrra
JOH. DE HEER
BIJKANTOOR
SOESTERKWARTIER
SOESTERWEG 107
ABONNEMENTSPRIJS pci 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. pc» maand 0.75, per
Maandag 7 September 1931
PRIJS DER ADVERTENTIES 1~^rc9cl* f 105 met «obefldp van een bewijsnummer
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30e Jaargang No. b9
TOESTAND IN CHILI
VERERGERD
Staat van beleg afgekondigd
Piano's, Orgels, Radio
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
LICHT OP
8 uur 14 min.
L. J. LUYCX ZOON
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSFQORTSGI DAGBLAD
- week (met gratis verzekering tegen ongelukken) l 0.17'/r
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INT ERG 513
elke regel meer f0 25 Llefdadighelds-advertentièa voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentièn „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—, Bewijsnummer extra f 0.05
Het atzlen van de Duitsch-
Oostcnrijksche douane-unie.
Zal Schober als minister
van het tooneel verdwijnen?
Men weet, dat de Duitschc en Oosten-
rijksche ministers vnn buitenlandscho za
ken, Curtius en Schober, nog voordat de
uitspraak van het Ilaagscho Hof was ge
vallen, te Genèvc te kennen hebben gege
ven, dat de beide landen van de voorge
nomen Duitsch-Oostenrijkscho douane-unie
afzien. Zij hebben dit gedaan in do ver
wachting en deze hoop dan ook nadruk
kelijk onder woorden gebracht dat de
andere staten er met grooten ernst naar
zullen streven aan tolunics op grooter
schaal hot aanzijn te geven en zoodoende
geleidelijk aan tc sturen op een econo-
ipisch pan-Europa.
Inmiddels is ook het „vonnis" van het
Haagsche Hof gepubliceerd. Wij brengen in
herinnering, dat acht rechters van het In
ternationaal Gerechtshof te kennen hebben
gegeven, dat de- ontworpen tolnie in-
druischte tegen het Gcneefschc protocol
van 4 October 1922; zeven rechters waren
echter van tegenovergestelde meening cn
hebben verklaard, dat de douane-unie noch
met de vredesverdragen noch met boven
genoemd protocol in strijd was.
Men ziet dus: het scheelde een haartje,
of de politiek der beide Duitsch-sprckende
landen was goedgekeurd. Thans hebben zij
echter een nederlaag geleden, al hebben zij
een poging gedaan aan den terugtocht het
karakter eener vrijwillige handeling te ge
ven, waarvan het doel heet te zijn nóg
meer te bereiken dan in het Duitsch-
Oostenrijkschc douane-unicplan was be
lichaamd.
Hóe dit zij, de geruchten, die te Genèvc,
Berlijn en andere plaatsen do ronde doen,
als zou de positie van Schober', do Oosten-
rljksche minister \an buitenlandsche zaken
en vice-kanselier, geschokt zijn, nemen
voortdurend toe. Men krijgt inderdaad den
indruk, dat de minister zeer wel vandaag
of morgen kan aftreden.
Trouwens: de Oostenrijksche bondskan
selier, Burescb, heeft, zelf verklaard, dat
Schober, voordat deze
naar Genèvc ver
trok, zijn verzoek
om ontslag reeds
-had ingediend. Of
Schober echter al
dan niet deel van
het kabinet zal blij
ven uitmaken, kan
pas na zijn terug
keer uit Genève, dus
waarschijnlijk
Woensdag, uitge
maakt worden.
Er bestaan met
betrekking tot Scho-
SCHOBER. ,bc,;'s cv°ntucel af-
treden een tweetal
lezingen. Aan den eenen kant wordt opge
merkt, dat Schober, voordat hij zich naar
Genève begaf, zijn heengaan in het geval
van een óchcc bij den Volkenbond in ern
stige overweging heeft genomen en dit
voornemen zelfs tc kennen heeft gegeven
in een brief aan dr. Burcsch.
De andere lezing daartegen berust op
een mededeeling van de Neue Frcie Presso
uit Genève, volgens welke Schober nog voor
zijn vertrek naar Genèvc den bondskanse
lier zijn portefeuille ter beschikking heeft
gesteld in verband met een hatelijke, tegen
hem gerichte perscampagne. Verder wees
Schober in een gesprek met den correspon
dent er op, dat het ontwerp van de tolunie
op 19 Maart 1931 in een ministerraad van
het kabinet-Endcr unaniem werd goedge
keurd cn algemccnc geestdrift wekte. Dr.
Schober heeft zijn ambt, wat deze netelige
en gewichtige kwestie betreft, steeds in
contact cn in voortdurend oycrleg zoowel mot
den toenmaligcn bondskanselier als de re
geering in haar geheel bekleed. Bovendien
was ook de Nationale Raad het eens met
het standpunt, dat de minister van buiten
landsche zaken innam, zoodat Schober
geenszins een positie heeft ingenomen, af
wijkend van dat zijner collega's.
Ondentusschcn zal van grootc bcteekenis
voor de beslissing van Schober zijn, hoe
zijn collega dr. Curtius op de tolunic-neder-
laag zal reageeren. Het vraag3tuk van dr.
Schober's aftreden zou feitelijk pas dan
actueel worden, wanneer ook dr Curtius
zich genoodzaakt zag van het tooneel te
verdwijnen. In het tegenovergestelde geval
zal dc beslissing van Schober afhankelijk
worden gesteld van dc opvattingen, die de
Landbund en dc Groot Duitschers te dezer
zake koesteren. Voorloopig scharen zij zich
in elk geval aan zijn zijde.
Regeering en muiters gewa
pend tegenover elkaar
New York, d Sept. (V.D.). Ofschoon de
regeering het ultimatum der matrozen heeft
aangenomen, is de locstand in Chili nog
steeds ernstig, daar het opstandige marine
personeel zich nog niet overgegeven heeft
Verscheidene schepen hebben dc havens, van
Coquimbo cn Telcahuano verlaten. De ver
tegenwoordigers der matrozen zijn heden
avond weer bijeengekomen om verdere
plannen uit to werken.
New-York, 5 Sept. (V. D.) Naar hit
Chili gemeld wordt, zijn tot dusver twee
regimenten naar dc opstandelingen over-
geloopen. Het spoorwegverkeer is in vole
Jcclen van het land verbroken
De geruchten, dat dc Vcreenigde Staten,
Engeland en Frankrijk oorlogsschepen naar
Chili zouden zenden, worden officieel te
gengesproken
Tengevolge van den slechten economi
schen toestand in Chili heeft de commu
nistische partij veel in macht gewonnen
Londen, 5 September (H.N.) De berich
ten omtrent de muiterij op de Chilecnsche
vloot luiden nog steeds tegenstrijdig. Nadat
eerst bericht was, dat overeenstemming tus
schen de regcering en dc muiters was bc
reikt, meldt thans een Associated Press be
richt uit Santiago de Chili, dat vandaag van
de marincstations tusschen Talcahuano en
Alle merken Haarden
Frisia, Becht en Dyserinckr
Jaarsma, Carlshutte, Kachels
iunker Ruh c. a. soorten.
UiNOBsm. 90Jir-288
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Vakkundige reparaties
Coquimbo vliegtuigen vertrokken zijn. om
dc muitende vloot te bombardceren, nu deze
geen acht heeft geslagen op het gisteravond
tot haar gerichtcn ultimatum, om zich over
tc geven.
Regecringstrocpcn hebben do verdedigings
werken aan dc kust bezet cn ook de bezit
tingen van de buitenlandei's, o.a. een grootc
opslagplaats van petroleum tc Tocopilla,
die eigendom van de Anaconda Copper Cy.
is. Voor zoover bekend, zijn op het oogen-
blik nog geen eigendommen van buitenlan
ders beschadigd.
De Chilecnsche regcering heeft vopr geheel
Chili den staat van beleg voor dén tijd van
een maand afgekondigd.
Volgens een Associated Press bericht heeft
de plaatsvervangende president, Trucco, ter
stond nadat bekend was gemaakt, dat bom-
bardeervliegtuigcn zijn vertrokken, om tegen
de muitende vloot op te treden, door het
ministerie van oorlog laten meedeelcn, dat
muitende landtroepen en afdeelingcn van
dc kustartillerie (Joor een gemeenschappelij
ke actie van dc luchtvloot cn van het leger
gedwongen zijn geworden zich Over te ge
ven.
New Y ork, 5 September (V.D.) De Chi-
lcenschc regcering heeft dc onderhandelin
gen met de rebellen afgebroken cn is voor
nemens den aanvoer vao levensmiddelen
naar alle havens stopgezet cn de muiters
uit te hongeren.
Verder heeft de regeering bekend gemaakt,
dat zij zou overgaan tot een luchtbombarde
ment met zes Juiikcrs-bommcnwcrpers en
zes Dornier-vJiegtuigen, ingeval dc muiters
tot beschieting van dc havensteden zouden
wBlen overgaan. Den opstandelingen is tol
middernacht tijd tot beraad gegeven.
De rogeëring is vastbesloten met alle haar
(en dienste staande middelen op tc treden.
Te Conception is het tot hevige gevechen
gekomen tusschen dc insurgeutcn en de rc-
geeringstrouwe troepen, in den loop waar
van vele dooden vielen.
De leider der opstandelingen is dc marine
mecanicien Ragelio Reyes
Den buitenlanders is verlof gegeven om
van de wapenen gebruik te maken teneinde
hun leven en eigendom te beschermen.
Hevige strijd in Chili.
Ncw York, 6 September (V.D.). Dg stad
Talcahuano werd na hevige gevechten door
de regecringstrocpcn bestormd. 500 revoUi-
tionnairen werden gedood. Het verluidt dat
Van iedere vijf gevangen genomen rcvolu-
tionnairen een is doodgeschoten.
Het pantsers chip „Capitan Pret" is door
de regecringslroepen bezet, terwijl deze de
onderzeeër „Almirantc Rivéros" in den
grond hebben geboord. Regecringsvliegtui-
gen hebben door bommen den pantserkrui
ser „General Ö'Higgins" buiten gevecht ge
steld.
Zaterdagavond is een delegatie der mui
ters met een witte vlag tc Coquimbo geland,
teneinde met den plaatsclijkcn gouverneur
te onderhandelen.
Deze heeft echter slechts het gestelde ul
timatum eenige uren verlengd. Het geJieele
land is gemobiliseerd. Talrijke vrijwilligers
melden zich in de kazernes aan. Particulie
re auto's en omnibussen zijn den militairen
autoriteiten ter beschikking gesteld. Eenige
vereenigingen hebben gewapende compag
nieën gevormd, terwijl zeer vele vrouwen
haar gouden sieraden ter beschikking van
de regcering hebben gesteld.
De regceriog eischt onvoor
waardelijke onderwerping
der opstandelingen.
New York, 6 Sept. (V.D.) Nadere be
richten uit Chili bevestigen dat de opstan
delingen op verschillende plaatsen aan de
kuöt gepoogd hebben aan land te komen,
doch met ernstige verliezen door de regee-
ringstroepen warden afgeslagen.
Gevreesd wordt dat dc opstandelingen
Valparaiso zullen bombardeeren.
De regeering eischt thans hun on» )">r-
w:: rdclïjkc onderwerping.
MEDEGEDEELD DOOR HET
K.NJH.I. TE DE BILT.
Skandinavië, ons land en Duitschland
zijn nog onder den invloed van het lage
drukgebicd over de Oostzee, dat gisteren in
dc Zuidelijke Oostzee een kern onder 735
m.M. vertoonde en stormachtig weer aan
de kust bracht, maar na afnemen N.O.
waartsch trekt.
Een stroom van hoogc drukking van IJs
land tot Frankrijk, die niet meer in betec-
kenis toeneemt, trekt Oostwaarts over óns
land, waardoor gedurende eenige dagen het
weer geleidelijk zal verbeteren, maar voor
loopig nog met zeer koude nachten en vries
weer overdag.
In Engeland was dc ochtcndtcmpcratuur
in het binnenland onder 5 gr. C. De regen
val, die van Zaterdag op Zondag zeer zwaar
was, op verscheidene plaatsen in Dene
marken, Duitschland en ons land boven
20 m.M.. was lieden nergens boven 10'ni.M.
STORM WAARSCHUWINGSDIENST.
Geseind van do Bilt hedenmorgen om
9 15 uur aan dc'posten van Hoek van Hol
land tot Nieuv.esluis: Attentie sein neer.
BUITENLAND.
De uitspraak van het Haagsche Hof in
zake do Duitsch-Oostcnrljksche tolunie.
(Eerste Blad, pag. 2).
Nog steeds onrust in Spanje.
(Eerste Blad. pag. 2).
Hoogwatercllende in Engeland.
(Eerste Blad, pag. 2).
Toenemend aantal dakloozen in China
als gevolg van de overstroomingen.
(Eerste Blad, pag. 2).
BINNENLAND.
De campagne tegen de Tarwewet.
(Tweede blad, pag. IJ.
Dc katholieken tc Den Haag aanvaarden
thans den vvethouderszetel.
(Twéede Blad, pag. 1.)
STADSNIEUWS.
Groote demonstratie van de Roodc Val
ken.
(Eerste Blad, pag. 3).
Jaarverslag van het Alg. Militair Tehuis.
(Eerste Blad, pag. 3)
SPORT.
De nederlaagwedstrijden van H. V. C.
(Tweede Blad, pag. 4).
De Seriewedstrijden van Amersfoortsche
Boys.
(Tweede Blad, pag. 3).
De Serievvcdstrijden der Korfbalvereni
ging Amersfoort.
(Tweede Blad, pag. 3).
Voor het Soesterkwartier kun
nen abonnementen, adreswijzigin
gen en advertenties opgegeven
worden aan ons Bijkantoor:
Hoogste Barometerstand:
768.4 te Valcntia.
Laagste Barometerstand:
747.0 te Hernösand.
Verwachting:
Matige tot zwakke wind
uit \V. tot Z. richtingen,
gedeeltelijk bewolkt. aan\an
kelij k nog regenbuitjes, iets
zachter overdag.
Langestraat 49-51 Tel. 190
Wij ontvingen weer veel nieuws in
KRAGEN,
JABOTS,
PASSEN.
^§1
SNH
Meriicr,
UI venhout, 1 September 1931
Herfstmaand
't Is nie te gelcuvón, zóow rap as dat jaar
weer over ons wegvliegt.
Do veugeltjes zijn «nn 't wegtrekken.
Z'emmcn d'ren rui g'ad en 't leste gekwetter
da me heuren in deus maand Is van de
afscheidsvorgadcringen die ze nouw hou
wen.
In hcele zwermen zitten ze in de hooee
mastonboomen, laanks d'n boschraand. En
op dc middagstilte die op do wijo akker
en graslaanden leunt, beschenen mee 't na-
jaarszonneke, dat 'r straalt van de klèère
Septemberlocht, op dio stilte, die vol van 't
klèère licht is, daar kratsen dio kwebbe-
lèèrs d'r lawijd op, dat de locht er van vol
is as van 'nen motrcngcl.
Op 't lest, as ge veurover in oew laand
zit, dan heurde-'t-nic mcer.Nie meer ve.ur
zo zwijgen.En as ge dan opkekt, dan zie-de
ze gaan, 't Zuien op, schèèrend laanks 't
kerketorentje. Lager en lager zinkt d'n
zwerm naar d'n ender toe cn vager en va
ger worden dieën vleugelenwolk, die heele-
gaar oplost in 't zulverig blaatiwsel van d'n
puren Septemberhemel.
D'n bruine koekoek die som lijk 'nen zwa
luw over 't graslaand zweefde, in deinen
den gaank, zio 'k niemeer. Die is ok d'n
weg gegaan achter 't torentjo laanks.
Olleen de witte kapellckes, die tintelen
nog deur d'n blaauwcn dag in 'n aurcool-
tje van goud dat er poeiert van d'r snecuw-
matte vleugeltjes.
't Is allegaar zoow schoon nouw, amico
Waant 't licht, 't klèère, 't waterblaauwe,
kristallige licht, da mokt dc wearcld nouw
zoow mooi.
'Nen fluweelig dicppöèrfccn dalia ter grot-
te van twee vüsten, die te\icn in deuze da
gen, mee 'nen glazenmakert erop, mee van
die grootc goudvliczige vleugels, da's 'n ge
zicht, da-d-oewen dag goed mokt.
'k Was Zondagggemiddag in dc hei. 'n
Pèèr9o zoe vrtn blommen.
De locht sting strak cn stralend lijk 'non
glazen bol. Vol hong ze van d'n geurenden
bloei van 't wemelend pèèrs. Donker spits
ten de mastenbomkes op ier-en-daar, teugen
dieën blinkende dag, die 'r glaansde van d'n
glazigen hemel.
Pèèrlmoeren herfstdraaién schoten as
bliksemkes deur 't zonnegoud, da poeierde
over de oneindige pèèrsc gestrektheid, die
aan m'n voeten lag.
't Was 'nen droom.
En as ik effen m'n oogen dichtdoe, dan
was 't of 't overmatige licht me deurschéén;
of ik nie meer was van vleesch en van
bloed en opsteeg deur de gouwen ruimte,
die lijk d'n hemel zeivers was.
Mee 'nen plof „viel" 'k naar „benejen",
deur 'n tikske op m'n beste pet.
En wa-d-ik wel docht, nog mee m'n oogen
dichtv da was gebeurd, 'n vcugeltje had
me op m'ncn „zwceflocht" bcflodderd; op
m'n Zondagsche, zijen petje.
Toen hé'k m'n pepkc-n-aangestokon, *t
kwakske latend veur wa-d-et was.. Waant
m'n hcele pet bederven, daar vuuldo-n-ik
niks veur. En 'k ben blij da-d-et bovenop
gebeurd i9, al blijft er dan wa van „han
gen" ginmensch kan 't zien.
Wijd dreven do blaauwe slierten uit m'n
pepko. 't Was of ze verteerd wieren in d'n
overdadigen zonnegloed die broeide over de
hei.
't Is 'nen sclioonen tijd van 't jaar.
Hortensia's schuimen in witte klodders
mee „koppen" over 't starke geblaart. .De
dalia, koningin van d'n lierfstbloei is los
gebarsten in kleurenpracht van overweldi
gende weelde, 't Rood van granicjum fon
kelt als gebraand kerkglas; 't brokaatgoud
van d'n perzik hangt in overdaad deur 't
groen. En 't brons van d'n beuk is d'n zwa-
ren urgelloon in deus simfcnic van kleu-
renmuzik. i Is '11 wonderschoon jaargetij
't Zachte poeier van de volle rijpheid ne
velt over dc natuur. D'n vollen bloei, dc
sappige vrucht, de volle overgave in krach
tige rijpheid lcc veur 't nemen nouw!
En 's avonds, as 't zonnokc gaat verzin
ken in wèrmen koperen gloei, as 't rijpe
rood aan 't Westen hangt, 't goud tc spie
gelen staat in diephcldcrc slooten deur 't
twijgenrag van struiken, dan is dc wearcld
versierd mee kaantwerk van goud, dat er
drijft in de plassen.
Ollec, amico, ik zeg 't zoódikkels: 't is
d'n schonsten tijd van 't jaar.
Hij is as wijn, die geurt cn fonkelt in 't
kristallen glas onder dc lichtende luchters
van duzenden kèèrscn. Wijn, gedronken op
't fiest, fiest van vervulling na laank hopen
en verwochten. maar ok na ijzeren arbeid'
Ja, 't was 'nen droom daar op die hel
die gespreid lag as 'n reuzenbed van blom
men.
En toen 'k wakker wier, toen zat 'r 'n
muschke-n-op d'n teut van m'nen schoen.
mee z'n stertje naar me toe, da-d-as 'n pie-
telèrke (Jaquetje) naar omlaag hong, 'k
Moest lachen en 'k wilde nie, om da-d on-
straanie vcugeltje nie te laten verschrik
ken. E11 onwillekeurig docht ik: 'k zouw
gin gooien veugelverschrikkcrt zijn, en
toen, toen vloog ie wegmee aangst!
Da was eerst op m'n pet en nouw op m'12
schoenen:
En lachend, stijf ok van d'n grond, ben
'k opgestaan, waant nouw m'n kammcrodjo
was vertrokken, wier 't me tc stil. Do een
zaamheid cn d'n avond sloegen kouw om
m'ncn nek. 't Maantje dreef de hei over in
ïuichteren glaans. Dc herfstdraaién flitsten
nie meer, maar trokken klam laanks m'n
haanden. De kleuren weken weg, in d'n
smeulenden dag en dc stilte klonk boven 't
gcrausch van d'n avondwind, die opstook in
de hoogc kruinen van dc bosschcn laankst
de hei. M'n pepskc was kwijt. Verdoken in
't diepe duster dat 'r dreef deur d'n dophei,
'k Gaai 't Zondag zuuken. "t Mot leggen,
loodrecht onder dieën grooten dennentak
van da gebogen bomkc en da vind ik uit de
tien muljocn boomen (as 't er meer zijn.
ok goed: keb ze nie geteld) wel trug! Maar
rp'n tabaksdoos zat in m'nen zak en daar
laggen 'n paar lekkere, Zondagsche sega
ren in cn die eerste trekskes smokten as
ham!
'k Spoeide me om thuis te komen.
Waant maneschijn is prachtig, maar in
d'n herfst van oew leven, ollee gif me
dan 't zonnekc maar mee 't gclintel op de
schepping.
As de herfstdraaién ok om oewen kop
slierten, onder d'n raand van oew petje, dan
zitte liever mee oew Trui onder de laamp,
bij 'n mopke van d'n radejoow mee 't een
of aanderke tc schraansen of te drinken
En nouw ik 't daar zoow over eb, over d'n
radejoow Trui en ik, wij vinden 't op-
trejen van de omroeper zo'nen heelèn avond
nogal vervelend op d'n duur? Gij?
Heel d'n avond zoow een en d'n zelfsten
mensc-h. mee nouw en dan 'li stukske mu
ziek ertusschen, da's taai as peperkoek.
't Moest sjuust aandersom zijn!
Maar de redevoering veur 'n grammefoon-
plotjc cn d'n preek na da plotje, duurt veul
langer as 't plotje zelf. En ik geleuf vast
en Trui daarvcur ok. da-d-ct toch om da
plotje begonnen is.
Vruuger was da zoow nie. Maar teuges-
woorig emmen alt ij 't zelfste program: d'n
omroeper! Is da-d-op jouwen radejoow ok
zoow
D'n omroeper is toch eigenlijk 't levende
programma-bockske. En as ge naar de
s:houwburg gaat, dan kopte da bockske,
om van da juffrouwke-n af te zijn, ge steek
't in oewen zak en ge kekt verders heel d'n
avond naar 't tooneel
't Bockske is.'n bijzokske.
Maar 't levende „bockske" in dc rade-
joow-wercld is 'n hoofdzaak cn da-d-haangt
ons op Ulvenhout nog al 'n futsocndelijk
end ons keel uit!
Ik ken d'r eenen, as die b.v. 'nen titel af
roept van 'n liefdesliedje, dan doet ie da. na
veul vijven cn zessen, op 'n manier, of io
heel Nederlaand z'n liefde verklaart. En da
kan hij nouw wel plezierig vinden, om op
'n afslaandjc mee al de wefkes tegelijk te
vrijen, ik eb m'nen buik van da keareltje
al staampvol en ik ben toch over do jaren
van zjallesic ver henen! En mee m'n ouwe
Trui zullen ze mee zukke kale smoesjes
nie gaan schuiven ok!
Maar wel zouw ik cn veul aanderen mee
mijn, gère emmen dat dio omroepers 'n
aander ok 's de kaans gaven om veur 't
micterfoontje, d'r nummer af te draaien,
't Is nouw de omgekeerde wearcld.
Molk mee koffie, in plak van koffie mee
melk.
Zout mee 'n ei, in plak van 'n ei meö
zout.
In *t kort: sjuust bovenstenèrmst.
Ollee, ik schei 'r af.
Veul groeten van Trui en as altij girf
horke minder van oewen
loet a voe
DR4-
