LETTERKUNDIGE KRONIEK
KOMT HET TRANSOCEANISCHE
LUCHTVERKEER
EEN VERBETERING VAN DE
GRAM0F00N.
HAAGSCHE BRIEF.
David Golder door Irène
Nemirovsky.
Geautoriseerde vertaling
vaa Anthonie Donker.
tN.V. Van Loghum Sla te-
rus' Uitg. Mij. Arnhem
1930).
Bci lijn en Parij3 herbergen, zooals men
weet een groot aantal uitgevers, dio cr
speciaal hun werk van maken ora West-
Europa door vertalingen op do hoogte to
brengen met de tegenwoordige Russische
literatuur. Wekelijks rijst deze stroom al-
- meer-en-inecr. en het is een onmogelijke
taak het ailcs te willen bijhouden. Geluk
kig wordt er, evenals in Frankrijk, bijna
ieder jaar een boek of een schrijver uit
naar voreu gebracht, die dan onder de
zéér bijzondere aandacht komt te staan. De
oorzaak daarvan ligt misschien niet hééle-
inaal in de qualiteiten van het werk, maar
toch stellig wel voor het grootste gedeelte,
want het blijkt bijna keer-op-keer eene
publicatie van stevige beteekenis te zijn,
en de Ilollandschc uitgevers haasten zich
haar dan ook voor óns land te laten bewer
ken. Men herinnere zich Gladkow met den
roman „Cement", Ognjcw met zijne
uitbeelding van het n a-oorlogsche Rus
sische school-leven, Kalinnikow's „M o n-
n i k e n en Vrouwe n". een even zonder
ling als geweldig bock met groote deug
den en groote gebreken (ik hoop er hier
nog een6 over te spreken), en daar is
tenslotte van de jonge Russin Irène Ne
mirovsky dit verhaal „D avid G o 1 d e r'\
dat gedurende het laatste jaar, vooral in
het buitenland, tot een groot succes is uit
gegroeid.
En laat ik er dadelijk bijvoegen-dat het
boek dit 6ucces verdient. Voor do bepaling
van waarde en karakter heb ik getracht
oenige vergelijkingen te maken, en ik ben
daarbij tot de ontdekking gekomen, dat
er bijvoorbeeld in de bekende verzameling
der dertig nieuwe Russische vertellers
(waaronder de naam van Iróne Nemirovsky
ontbreekt!) geen enkel verhaal voorkomt
dat mij zóó strak heeft geboeid, en mij zóó
weldadig heeft beïnvloed als deze levensge
schiedenis van David Golder. Ik zeg „le
vensgeschiedenis", maar dat io het eigen
lijk niet, want hoewel het voorspel dezer
tragedie wel te vermoeden wordt gegeven,
toch krijgt ge hier alleen maar het ramp
zalige 6lot, de beide laatste ellendige jaren
van een, naar het uiterlijk glorieus ge
slaagd, maar naar het innerlijk droevig
mislukt menschcnleven. Wanneer het boek
begint is David Golder reeds over do zestig,
een rijk, groot zakenman, directeur eener
wereld-onderneming voor do in- en verkoop
van oliewaren. een petroleum-koning,
die, in zijn artikel, de beurs van do oude èn
van de nieuwe wereld beheerscht. die tege
lijkertijd met de Russisch? en met de Ame-
rikaansche regeering onderhandelt over
monopoliën van ontginning en van leveran
tie enfin, iémand, die in den handel
een geweldenaar eerste klas is en dio dit
werd (want hij. is van arme afkomst) door
zijn energie stellig, door' zijn kennis cn in
zicht óók, maar niet minder door een ze
kere ruimheid van geweten, een hardheid
van gemoed cn een toomelocs materieel
'egoïsme. Direct in het eerste hoofdstukje
vindt ge hem tegenover ziin ouden vriend
en compagnon Marcus, die geld noodig
heeft en die Golder's hulp behoeft, maar
toch onverbiddelijk wordt afgewezen, al
weet Golder ook bijna zeker, dat hij zijn
trouwen medewerker van jaren-her daar
mede tot den zelfmoord drijft. Golder heeft
andere plannen, hij broedt op een nog
grootere onderneming, waarhij hij Marcus
niet gebruiken kan. Wèg dus met Marcus!
Onbewogen staat Golder den volgenden
dag tegenover het lijk van den vriend,
nog weer vier-en-twintig uren later gaat hij,
onder een hoogen hoed van het nieuwste
model, ter begrafenis. Ik weet niet of deze
staalharde onmcnscheliikheid steeds het
middel is om in liet zaken-leven tc slagen
maar David Golder heeft op deze wijze den
droom van zijn jeugd verwerkelijkt: hij is
*chat- en schatrijk, bezit een groot huis in
Parijs, een kasteel van een buitenverblijf in
Biarrilz, zijn vrouw en dochter dragen de
duurste juweclen, rijden in de nieuwste cn
mooiste auto's en flirten met graven cn
prinsen-van-den-bloede, hetgeen ook al een
zeer kostbare liefhebberij blijkt te zijn. Gol
der schrikt wanneer hij vanuit zijn tegen
woordig leven terugdenkt aan vroeger,
vijftig jaren geleden, toen hij nog niets an
ders was dan can mager joodje, met rood
liaar en felle, lichto oogen, met gaten in
zijn schoenen en platzak, toen hij in don
kere, koude nachten sliep op de banken
der pleinen, later zijn loopbaan begon in
'een kleine har van Chicago Het is geen
wonder, dat wie zóó de armoede gekend
heeft, den rijkdom zoekt. Maar het is geen
wonder ook. dat wie dan met opoffering zij
ner betere menschelijkhcid den rijkdom ge
welddadig veroverd heeft, tenslotte voor
ren nog grootere levensellende slaat dan
hij de armoede. Golder heeft zijn leven in
gericht op „geld maken" en niets dan dat;
hij is geworden wat hij wilde zijn en daar
om klinkt het onbillijk (hoe menscholijk
het ook is) dat hij nog iets anders van de
wereld verwacht. Hij beklaagt zich over
zijn vrouw en zijn dochter voor wie hij
niets is dan „een machine om geld tc ma
ken". Daarvoor alleen maar is hij goed:
betalen, betalen, encrepeer dan
maar", verzucht hij.
Aan dezen Golder wreekt zich op tra
gische wijze de waarheid, dat ons leven
slechts datgene is cn wordt, wat wij-zelf
ér van móken, en het is liet mooie in
hel boek van Irene Nemirovsky, dat dit
a'door sterk aanvoelbaar wordt gemaakt.
Golder is een bruut, een hotte man van
groote-zaken en anders niet. maar hij
wekt meer medelijden dan verontwaardi
ging, want de lezer govoelt hem aldoor als
feen slachtoffer. Op f el-suggestieve,
cliep-treffendc wijze staat deze mensch
hier uitgebeeld en achter hem verrijst in
scherpe, hooge contouren, een gehcele in
ternationale wereld van rijkdom en dol
drieste weelde. En het is dadrdóór óók een
wereld van bijna ploertige harteloosheid,
een wereld, waarin de mcest-primitievc
menschelijkc gevoelens van liefde en ver
trouwen totaal ontbrekon. Het is niets
dan een parasiteeren van den een op den
ander, een elkander op de meest onbe
schaamde manier en zonder eenige moreel©
restrictie bedriegen en herooven, dóóden
zelfs als het k3n gebeuren op een indirccto
wijze, die niet naar de gevangenis voert
Maar maatschappelijk zijn deze menschen
de verwende gcld-aristocratcn. die wonen
in de mooie huizen, een 6toet van bedien
den hebben en die (wat eigenlijk het érge
is) met hun geld het gehcele leven der &n
deren beheerschon, die beschikken over het
wel en wee hunner medemcnschen, niet
alleen van hunne naaste omgeving, maar
ook van overal elders, want z ij zijn het, die
belang hebben bij de tegenstelling van vol
keren en rassen, z ij zijn het, die in eerste
en laatsto instantie beslissen over oorlog
cn vrede.
Irène Nemirovsky laat dit alles slechts
uit de verto gevoelen; zij houdt het op den
achtergrond om daarvóór des tp duidelij
ker de figuur van Golder te laten uitko
men. En hoe heerlijk eenvoudig en rustig
blijkt dan daarbij haar boek gecomponeerd
te zijn. Wanneer ge Golder eerst hebt lee-
ren kennen als het type van den interna
tionalen sjacheraar in zéér grooten stijl,
dan ontdekt ge even later (en ook dót is
karakteristiek voor zijn soort), dat hij in
zijn betonnen hart één enkel zwók plekje
hoeft. Daar schuilt namelijk iets van gene
heid voor zijn eenig kind, zijn rced6 vol
wassen dochter Joyce. Ik zeg „genegen
heid" en durf het niet „liefde" noemen,
want liefde pleegt mcnschclijkcr en rijker
van geest tc zijn. Wezenlijke zorg voor
haar draagt hij niet, en vertrouwen doet
hij haar evenmin; neen. Golder heeft al
leen maar de behoefte om raidden in zijn
dagelijkschen roofdieren-arbeid, één mcnsch
te bezitten (en ook maar één) voor wicn hij
bij-tijd en-wijle goéd kan zijn. Het is alsof
aan deze mogelijkheid alles zich vastklampt
wat or aan hetere begeerten nog in licm
leeft. Uit niets blijkt de tragiek zijner ver
zonken menschelijkheid pijnlijker dan uit
zijn zwakke toegeeflijkheid voor Joyce;
haór iets te weigeren is hem onmogelijk, cn
zij weet hem to exploitceren als een gesle
pen maintenéc, nog beter dan Golders
vrouw, die, verblind door de grootheid,
waarin Golder haar meevoerde, toch altijd
een beetje gehandicapt wordt door de res
ten barer vroegere burgerlijkheid. Ook deze
Joyce is een prachtige figuur in het hoek;
ze bezit alle, reeds door ons gekende eigen
schappen van het tegenwoordige rijke jonge
meisje, maar deze eigenschappen dan in
zóó groote proporties, dat zc tot een klem
mende waarschuwing uitgroeien. Zij kan
door de domheid der moeder en door dc
zwakke toegeeflijkheid van haar vader de
begeerte verwerkelijken: „ik wil alles ter
wereld hebben, genot, geld, liefde... olles:
óllescn - anders was ik ir.aarliever
dood!" Ook in haar groeit dus uit dc over
maat van weelde het failliet der morcele
bezinning.
Het verhaal bereikt zijn dramatisch hoog
tepunt wanneer Golder in een hevige
slaapkamcr-scènc van zijn vrouw ver
neemt, dat Joyce eigenlijk niet zijn doch
ter is; dan vervalt Golder in een soort
onverschilligheid, hij erkent openlijk de
ruïne zijner geldmiddelen en failicert,
waarop natuurlijk vrouw cn dochter haas
tig met hunne diverse amants wegvluch
ten. Maar nu komt Golder zelf een tijd
lang tot een rustiger en beter leven; hij is,
goddank, zijn geld kwijt cn er kan nu iets
van geluk komen voor hém. Ge rnoet hier
bij denken aan Wasscrmann's Wahnschaffc,
die eveneens pas tot het geluk kan opgaan,
nadat zijn vader hem verlost heeft van zijn
geld. of aan de hoofdpersoon uit den
roman „Het g r o o t o heimwee" van
onze knappe Hollandsche schrijfster Marie
Schmitz. Wassermann zoowel als Marie
Schmitz laten dan hun boek eindigen m«H
de overwinning van het hetcr-menschelijke
leven op dc verafgoding van geld en uiter
lijke giorie, maar Irène Nemirovsky doet
het anders. Zij laat Golder nog éénmaal,
onder invloed van Joyce, meedoen aan de
waanzinnige jacht naar materieel bezit,
cn op die laatsto ronde sterft hij jammer
lijk, eenzaam en verlaten, aan boord van
een Russische stoomboot. In zijn laatste
uren wordt hij bijgestaan door een armen
jodenjongen, die, net al6 hij zelf vroeger,
hoopvol op reis is naar Amerika cmzich
er rijk tc maken! Golder herkent zijn eigen
jeugd, en de lezer beseft dat de gcsch'cdo-
nis zich herhaalt.
Wcik een prachtige vondst van de
schrijfster blijkt dan ook dit slot te zijn*
ncoit zal de^ mcnschheid in haar geheel
zich bevrijden van de begeerte naar rijk
dom cn weelde, ieder volgen-l geslacht
vervalt weer in dezelfde tragische vorici-
ding, verlossing daaruit is alleen maar
tc verwerven voor den persöónlijken
mcnsch, niet voor de massa.
Het is een machlig-mooi boek, dit ver
haal van David Golder, en Anthonie Don
ker vertaalde het in uitstekend, eenvou
dig Hollandsch.
HERMAN" POORT.
GEVAARLIJK HAARWASSCHEN.
In cle Parijsche kapperszaken zijn de
laatste maanden herhaaldelijk ongelukken
gebeurd, doordat dc haren der dames
met ccn licht ontvlambare stof worden ge-
wasschcn. Dc gebruikto vloeistoffen, die
dikwijls onachtzaam worden weggegooid,
veroorzaakten in enkele gevallen ernstige
branden. De politie heeft thans een ver
ordening uitgevaardigd» waarhij bopaald
is, dat de voor het haarwasschen benoo-
digde vloeistoffen in zorgvuldig gesloten
metalen houjiers moeten worden opgebor
gen en dat in elke kapperszaak niet meer
dan twintig liter van deze soort vloeistof
fen aanwezig mag zijn. Het haarwasschen
moet voortaan op een brandvrije plaats
geschieden.
Vervoermiddelen te land cn te
water op het doode pont
door
Dr. II. WESTERMANN.
Do leus, waarvoor allo takken van het
moderne verkeer strijden, is: overwinning
der afstanden. Of anders ge»»gd: grootere
snelheid op lango trajecten met inachtne
ming van een vooraf vastgestelde dienst
regeling en met de noodige voilighoid. Do
aan de aardo gebonden vervoermiddelen
schijnen betrekkelijk gesproken aan de
grens van het voor hen bcreikbaro te zijn
gekomen. Onze moderne snelle stoombooten
werken steeds mser met verlies, want elke
knoop, die aan do snelheid wordt toege
voegd, vereischf een onevenredig groote
hoeveelheid kolen, die wier ècn mco te
voeren gewicht cn ccn verkleinde plaats
ruimte beteekent. Ook do spoorwegen kun
nen, wanneer geen revolutionaire verande
ringen worden ingevoerd, zich niet veel
veder meer ontwikkelen. Ook de met zoo
veel vreugde begroete „Zeppelin op rails"
kan daaraan niets veranderen. Ondanks die
bewonderenswaardige uitvinding staan wij
voor het feit. dat snelheden van meer dan
100 of 120 K.M. per uur in het normnlo
spoorwegverkeer onbereikbaar zullen zijn,
tenzij men er vele milliardcn in kan be
leggen.
Slechts van één vervoermiddel knn men
met recht hopen, dat het ook grootere snel
heden kan bersiken op de groote wereld-
lijnen 150 cn 200 K.M. per uur in de
stratosfeer zelfs 1000 K.M. per uur - zijn
geen utopie voor het vervoermiddel der
lucht. Behalve vliegvelden cn lichtbakens
heeft het gcon hulpmidd3len noodig, zooals
wegen of spoorwegen. Weliswaar hebben
wij nog geen werkelijk goed vliegtuig
(zwaarder dan de lucht) en evenmin een
werkelijk goed luohtsohip (lichter dan de
lucht), doch die zullen er wel komen. Voor
het eerst in dc geschiedenis der menechhpid
is do economische behoefte vooruitgeloopcn
op de zoo snel voortschrijdende techniek en
voelt men het r>eds bereikte als onvoldoen
de rendabel cn onvoldoende bruikbaar. M^n
beseft dat de vliegtuigen, waarmee moedige
en avontuurlijke piloten over den oceaan :n
naar Indic vlogsn. eigenlijk moeten worden
vergeleken met de notcdopjee, waarin Co
lumbus cn Vasco di Gama hun wereldrei
zen volbrachten. In heide gevallen was het
succes afhankelijk van een reeks gelukkige
toevallen en was slechts de mogelijkheid
van een normaal verkeer in de verre toe
komst bewezen.
Een transoccaniëch luchtverkeer van
Amerika naar Europa is misschien thans
reeds economisch te verantwoorden, ioch
in omgekeerde richting zou men te veel last
hebben van tcgen>yind en daardoor >en to
kleine nuttige last kunnen meevoeren. De
meest sensationeels vluchten zijn steeds ge
daan met vlicgmÖé1 benzinetanks, die geen
andere lading, hoogstens in enkèle gevallen
wat posC konden meenemen. Vermoedelijk
zal dit veranderen, wanneer ook voor het
vliegtuig met zware olie gestookte machi
nes, in gebruik genomen kunnen worden,
waardoor minder brandstof voor ecnz-.lfde
traject behpMt tc worden meegevoerd, en
dus de gewichtsverhouding tusschen brand
stof cn nuttige last" beter wordt. Men ver
wachte echter van de met zware olie ge
stookte motoren evenmin een volkomen
oplossing van allo moeilijkheden, dio zich
bij een duizenden kilometers lange vlucht
over do open watervlakte voordoen cn een
regelmatig cn volkomen veilig verkeer nau
welijks mogelijk maken. En zelfs de zoo
succesvolle „Graf Zoppelin" van Dr. Eckcnor
hoeft bewezen, dat men het uur van aijn-
komst van een dcrgclijko vlucht niet van to
veren kan vaststellen, omdat het op het
lango traject meermalen kan voorkomen
dat men voor atmosferische storingen moot
uitwijken. Dc „Graf Zeppelin" reist niet zïo-
vacl sneller dan do modorno stoomschepen
om daardoor een vervoermiddel door dc
lucht aantrekkelijk tc maken.
Ook dc Do X, die na veel wedorwaariig-
haden nu toch in New York is gekomen, le
vert een sprokend bewijs voor het feit, dit
de tegenwoordige luchtvaart nog niet is,
waar zij wezen moet. Wij zien nu nog af van
de vale tegenslagen onderweg en leggen al
leen den nadruk op de bijna lachwekkende
verhouding tusschen bedrijfslast en nutti
ge last. Wel wijst alles erop, dat de
transoccanisohc verbindingen met Noord
en Zuid-Amarika binnen afzienbaren tijd tot
stand zullen komen, doch een weidelijk
rendabel verkeer zal slechts te verwachten
zijn, als men dc afmetingen der vliegtuigen of
luchtschepen tweemaal zoo groot maakt.
Dc „Graf Zeppelin" tracht bij zijn
transoceanische vluchten vast tc houden
aan een dienstrageling, m.a.w. vooraf vast
gestelde uren van vertrek en aankomst,
doch zelfs dit luclitsohip heeft nog geen be
vredigend peil van veiligheid en rentabili
teit bereikt. De „Akron", het nieuwe Ame-
rikaansche luchtschip, zal naar alle waar
schijnlijkheid groot genoeg blijken om ren
dabel te zijn, evenals het nieuwe Duitsclio
luchtschip, dat men te Friedrichshafen aan
het bouwen is en bestemd is voor de verbin
ding met Zuid-Amerika.
Over de ijswoestijnen van het hooge Noor
den vliegt nu reeds voor de tweede maal in
alle stilte Von Gronau van Europa naar
Amerika. Rustig, doch onverzettelijk workt
hij voor zijn idee: transatlantische vluchten
via deze Noordelijke route cn niet langs de
route van den 40cn breedtegraad. Do Noor*-
delijke route is weliswaar slechts geduren
de een gedeelte van het jaar bruikbaar,
doch zij heeft het voordeel, dat met niet
den Oceaan behoeft over te steken, doch van
het eene landingspunt naar het andere kan
vliegen in étappes (Denemarken, IJsland,
Groenland, Labrador). Von Gronau wil ook
in den winter niet van de route langs den
iOon breedtegraad gebruik maken. Dan wil
hij do Zuidelijko ruite volgen, waarbij men
tot aan de Kaap-Verdisohe eilanden van de
eene groep eilanden tot de andere kan gaan
en niet meer dan 2300 K.M. over den Oceaan
behoeft t-3 vliegen. In de maanden, dat mist
en ijsaanzetting de Noordelijke routo on
bruikbaar maken, wil Von Gronau dus
langs den omweg der Zuidelijke route naar
noord-Amerika vliegen, cn wel van de Azo-
ren naar dc Bermuda eilanden zeer ge
schikte landingspunten, die door hun lig
ging het gevaar van de transoceanische
vlucht belangrijk yerminderen. De Noorde
lijke route blijft echter de kortste, cn zal-,
waar zij voor dc Noordelijkste steden van
de Vercenigdc Staten bijna de h»lft korter
is, het grootste gedeelte van het jaar ge
bruikt worden.
Het luchtschip zou het voor deze lange af
standen met gemak tegen het vliegtuig kun
nen opnemen, wanneer dit laatste niet zoo-
vccL sneller was; Als het luohtschip niet
met den wind meevliegt, legt het 120 K.M.
per uur af, terwijl van het vliegtuig gemak
kelijk 200 K.M. kan worden venvacht. Bo
vendien is hot vliegtuig niet afhankelijk
van het weer in die mate als het luchtschip
dat nog altijd onru6tigo gedeelten der at-
mosfeer voorzichtig moet ontwijken. Het
vliegtuig vliegt door of wordt hoogstens mot
een korte handbeweging in een andero
luchtlaag gebracht. Het luchtschip kan
daarentegen zijn passagiers meer luxe aan.
bieden. Hoo lang zal het echter in staat blij.
ven, dit voordocl op het vliegtuig tc behou
den? De Junkers D 2000, die tusschen Ber
lijn cn Londen heen cn weer vliegt, heeft al
echte passagiershutten en een salon.
De constructie levert al ni-3t de minsto
moeilijkheid meer op; het is nog slechts een
kwestie van geld. En de D 2000 mat binnen
de vleugcis aangebrachto motoren, die ten
allen tijde toegankelijk zijn, is zeker even
betrouwbaar als een luchtschip. Dit laatste
wordt door gas verwarmd, doch Junkere zal
ook hiervoor van zware olie gebruik maken,
cn dus voor alle doaleindcn van doze niet
ontvlambare brandstof gebruik maken.
Weliswaar is de D 2000 een landvliegtuig en
liggen de groote wereldlijncn grootendeeb
over de Oceaan, doch daarvoor wijst wel
licht dc vliegende vleugel den weg.
Dc Amerikaan6che Victor-gramofoonmaat
schappij, een onderneming, die dochterfir
ma's heeft in Engeland, Frankrijk cn
Duitschland, zal dezer dagen een gramofoon
op de markt brengen, die een paar voorna
me verbeteringen bezit. De verbeteringen
betreffen ditmaal in hoofdzaak de gramo-
foonplaat. Een nieuwe plaat (dubbel be
speelbaar) kan in totaal, dus met inbegrip
van eenmaal draaien, 60 minuten lang spe
len, Op deze wijze kan men een heele Beet- j
hoven symphonic op één enkele plaat op
nemen. Daarbij is cr betrekkelijk weinig 1
veranderd. De oplossing is gevonden in een
buitengewone verkleining van de geluids
groeven en het gebruik van een andero weer
gever. Hiermede is een van de grootste be
zwaren van de gramofoon uit den weg ge-
ruimd. Want tot nog toe moest men langcro
stukken steeds in twee of drie, zelfs in
meerdere gedeelten ten gchoore brengen.
Het betreffende muziekstuk kwam dit na
tuurlijk niet ten goede! Nu behoeft men
geen platen meer om te draaien of te ver
ruilen; een muziekstuk wordt achter elkaar
afgedraaid cn men neemt de indrukken
zonder storing in zich op, evenals dit ge
schiedt in een concertzaal.
Theoretisch is deze uitvinding niet meer
nieuw. Reeds vele jaren geleden kondigde
de oude Edison aan, dat hij alle bezwaren,
die dc totstandkoming van een dergelijke
gramofoonplaat in den weg stonden, had
opgeruimd! De uitvinding van Edison is
echter nu eerst geëxploiteerd.
Bovendien is door de verkleining van de
geluidsgroeven nog een ander voordeel ont
staan. De omdraaiingssnelheid van dezo pla
ten werd van 78 wentelingen per minuut tot
33 verminderd, waardoor 6terke hijgeluiden,
ontstaan door de wrijving \*an de naald op
dc snel loopende plaat, bijna geheel worden
opgeheven.
De eerste van deze platen, die Victor heeft
vervaardigd, is de door den beroemden com
ponist Leopold Stokowski gedirigeerde 5de
symphonie van Beethoven; 34 andere groote
orkestwerken zijn in voorbereiding. Binnen
afzienbaren tijd zal de gehoele symphonl-
eche muziekliteratuur op deze wijze ver
eeuwigd zijn.
Louis Douglas met zijn revue in
Den Haag. De Hagenaar cn
het rassenvraagstuk. Een
nieuwe vermaakstempe! ge
opend. Een mcubelmagazijn
in brand. Hoe eenige feest
gangers den dag beëindigden.
Den Haag wordt genegerd.
Dat moet u natuurlijk niet letterlijk op
vatten, want don krijgt u ccn heel verkeer
den indruk. Wij verklaren het aldu6: op
het oogenblik treedt in onze stad een ge
zelschap negers op in dc revue „Louisiana"
in 't Gebouw. Louis Douglas is de hoofd
man. Hij is een temperamentvol zang-,
dans- cn actcer-wonder. Maar ik wil u van
de revue an sich niets vertellen. Die komt
ook wel bij u in do buurt ccn voorstelling
geven, want meneer Ernst Krauss, dc im-
pressario, heeft de tournee grootsch opge
zet cn liéél Nederland zal genegerd worden.
Een andere vraag is: hoe reageert dc
residentie op de negers?
Wol, Den Haag gedraagt zich niet eens
zoo érg „Hollandsch". Men gooit de zwarte
broeders niet met straatvuil en jouwt zc
ook niet na. Niet eens! De negermeisjes
kunnen zelfs zonder gevaar over straat loo-
pen. Den Haag kijkt alleen, maar houdt
zich verder rustig. Natuurlijk zijn er sla
gersjongens die hun fiets aan den kant
Zetten en stomverbaasd uitroepen: „Vcrrèk,
swarte méden", maar dat verstaan do
Louisiana-girls toch niet. Ze glimlachen
vriendelijk cn zullen zich misschien even
zeer verbaasd toonen over de bellefleur-wan
gen van den slagcrszoon als hij over hun
chocolade huidskleur
Maar genoeg over het zwarte werelddeel.
Als u dit leest dansen dc dames cn hoeren
denkelijk weer in een ander gedeelte van
Nederland.
Nu wc het dan toch over vermaak heb
ben: Den Haag krijgt cr weer ccn „Vcr-
maakstempel" bij. Wij weten wel dat deze
uitdrukking voor een bioscoop don waar-
achtigen filmliefhebber de haren ten berge
zal doen rijzen. Immers: film is geen ver
maak. maar kunst minstens even hoog
staand als tooneel of dans. We weten het.
Maar als we 't hebben over een „Tempel
des vermaaks" of een „gezellig uitgangetje",
dan spreken we slechts den directeur van
het nieuwe Ilaagsche bioscooptheater in do
Fahrenheitstraat na. Want in de rede die
hij tof genoodigden, wo. pers richtte, liet
hij duidelijk uitkomen dat het nieuwe
theater zoo „gezellig mogelijk" zou worden.
Misschien kent de lezer de Fahrenheit
straat niet. Wij zullen u de ligging verkla
ren. Dc Fahrenheitstraat is een vrij groote
zijstraat van hot laatste gedeelte der Laan
van Mcerdervoort, dc groote laan die men
vanwege de lengte en eveneens vanwege het
feit dat ze telkens maar weer word ver
lengd, wel eens de laan van „Bouw maar
voort" noemt. Op den hoek van Laan van
Mcerdervoort cn Fahrcnheitslraat vinden
we „De Galerij". Dat is een groot café met
een daarnaast in denzelfden stijl opgetrok
ken winkelgalerij. Naast het café, dus in
de Fahrenheitstraat, begon de Ncdorland-
sche Bioscoop Trust in 1929 met den bouw
van ccn bioscooptheater. Nu dienen wij cr
oven op tc wijzen, dat het werkelijk iels
bijzonders is dat cr een groote bioscoop
gaat komen in dit deel van Den Haag. Im
mers: dc moeste bioscopen (een acht-tal)
liggen in het centrum van Den Haag
(Venestraat, Spuistraat, Wagenstraat etc.).
In het Westelijk deel (waar ook dc Fahren
heitstraat gelegen is) bezitten we slechts
één bioscoop: het niet zeer groote Olympia-
thcatcr, waar alleen reprises draaien. Dat
Olympiathcatcr is zoo n klanten-bioscoopjc.
De bewoners van de wijk hebben bun vaste
Olyrapia-avondjo cn stappen dan naar dc
bioscoop toe. Dat is in de buurt Het thea
ter in dc Fahrenheitstraat wordt nu een
tweede theater „in de buurt". De naam van
do bioscoop kunnen we nog niet zoggen.
Dat weet niemand. Er is namelijk ccn prijs
vraag uitgeschreven. Hij of zij die don bes
ten naam weet te verzinnen krijgtccn
keurigo auto. Talrijke namen zijn reeds ge
adviseerd („het Malaise theater" of „De
Crisis Cinema" b.v.), maar de scherpziu-
nigaard die dc auto wint is nog steeds niet
bekend.
Wat zal nu overigens het voorde :1 van
de nieuwe bioscoop zijn? Dc directeur geeft
ons het volgende: Dc bewoners van West
Den Haag kunnen rustig, goedkoop en
(och gezellig uitgaan. Hoe onprettig is het
niet aldus de directeur dat men
's avonds om half acht cn na afloop om
kwart over elf een waar gevecht moet leve
ren bij de tramhalte. Vele uitgangetjes wor
den daardoor grondig bedorven Dan nog
een ander voordeel van het theater: de toe
gangsprijzen zullen aanmerkelijk lager zijn
dan bij de eerste theaters in do residentie
het geval is. Een derde voordeel: de recla
meplaatjes, waaraan het publiek in de an
dero bioscopen zich geregeld moet vergapen,
zullen hier achterwege blijven. „Men" ziet
het niet graag cn wijl het cr nu eenmaal om
gaat het dc „men" naar don zin fe maken,
zijn do reclameplaatjes afgeschaft. Het thea
ter zal voorts grootcndcel reprises van
„schlagers" bieden. Al komt de Hagenees
dan ook niet moer in de stad, hij blijft op
filmgebied toch „bij".
Het theater zal „sound" worden. Daar
voor is het speciaal gebouwd en prof. Fok
ker, een bekende geluidsspecialist, heeft bij
den bouw waardevolle adviezen gegeven.
Tot 6lot is het interieur van het nieuwe
theater, voor zoover wc dat bij onze rond
wandeling in het nog slechts gedeeltelijk
voltooide gebouw konden bcoordeelen,
alleraardigst cn allergezelligst.
Maar toch vragen we ons af: is hier wel
rekening gehouden met de psychologie van
den uitgaanden Hagenaar? Gaat een Hage
naar nu uit om in den kortst mogelijkcn
tijd „even in do buurt" ccn film te zien?
Of beteekent „uitgaan" voor bcm: naar de
Vencsiraat cn Wagenstraat, kortom naar do
binnenstad gaan? En hooron die dringpat-
tijen in lijn drie cr niet juist zoo'n beetje
bij? Enfin, wc willen ons niet aan voor
spellingen wagen. Het nieuwe theater, dat
eind October geopend zal worden, verdient
in ieder geval een drukke nering!
Maarbouwt men aan den cencn kant
bij, aan den anderen kant wordt het oude
opgeruimd. Zoo brak ill do oude stad
Woensdag 23 September te half zes een
hevige brand uit in een meubolmagazijn in
dc Korte Houtstraat, Door de brandweer en
de politie werd hard gewerkt, zoodat men
de vlammen vrij spoedig meester was. Toch
kon men niet verhinderen dat het grootste
gedeelte van het in het magazijn opgesla
gen materiaal een prooi van het vuur word.
Dat er een groot aantal belangstellenden
was, behoeft niet gezegd te worden Do po-
litio had do handen vol om dc orde te
handhaven: een incident deed zich nog voor
toen enkele dronken feestgangers, die in ccn
rijtuig waren gezeten, de Korte Houtstraat
in wilden rijden om „een taaio" tc gaan
pakken. Goede woorden hielpen niet: dc
heeren hadden het nu eenmaal in hot hoofd
gezet ccn „piereversclirikkertje" te gaan ne
men in een cafétjo in de Houtstraat cn toen
ze hun plan dan tèch ten uitvoer wilden
brengen, werd door de politie „de lat" ge
trokken en „er op" getimmerd. Do eerste
twee feestgangers moesten worden verbon
den in het militair hospitaal, de andere
twee luidruchtige hoeren werden naar ,,'t
bureau" gebracht.
't Geen ccn triestig eindo van een zoo
vreugdevol doorgebrachtcn dag mag wor
den genoemd.„.
