uit mooi
Amersfoort
TAXI—VERHUUR
FIRMA DUIM BURGER
DÉ EEMLANDEü
GARAGE MOLENAAR
Zaterdag 14 November 1931
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 30e Jaargang No. 119
GE0RG WILHELM FRIEDRICH HEGEL
1831—1931
F0RMEELE OORLOG IN
MANDSJ0ERIJE
Piano's, Orgels, Radio
DE CONFERENTIE AAN
DE RONDE TAFEL
Gunstige vooruitzichten
4 uur 42 min.
L. J. LUYCX ZOON
WOLLEN
TRICOT
WARME
WINTER-
DRACHT
ARNHEMSCHE WEG 26
DAMESMODEZAAK:
ABONNEMENTSPRIJS 1 maandeo voor Amersfoort f 2.10 per tuaand 0.75, per
Wcek (me* gratis verzekering tegeD ongelukken! f 0.17J/t.
Binnealaod franco per post per 3 maanden f3.-» Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
DAGBLAD
PRIJS OER AOVERTENTIEN vao i—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnumm«t
elke regel meer f0 25 Llefdadighelds-advertentiën voor dê
helft van den prijs. - Kleine Advertenti&n „KEITJES bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cen*v elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—Bewijsnummer extra f 0.05
L
Een der grootste filosolen van alle eeuwen
door
Dr. H. WESTERMAN
- Georg Wilhelm Fried rich Hegel werd 27
Augustus 1770 to Stuttgart geboren cn is
1 'k November 1831 to Berlijn een slachtoffer
geworden van de toen heerachonJc cholo-
ra-cpidemie. Hen behoort lot dezelfde bui
tengewone generatie uit het Zwabenland,
die o.a. ook Höldorlin cn Schelling heeft
voorlgebricht. Deze drie grooto goestfin wa
ren in hun jeugd door een innige vriend
schap met elkaar verbonden; destijds
scheen Kegel de minst begaafde van hen.
Eerst stond hij sterk onder den invloed
van Hölderlin, die naar bet Hellenisme
neigde, cn later onder dien van Schelling,
die zich volkomen aan de romantiek had
overgegeven. Eerst op ouderen leeftijd werd
hij zelfstandig in zijn opvattingen en bleek
hij do grootste, diepzinnigste <m veelzijdig-
ste lo zijn onder zijn vrienden. Tienlallen
jaren hebben zijn ideeën do wetenschap, de
literatuur cn zelfs het helei\l d.or verant
woordelijke regceringspcisonen behce'rscht.
- Zooals Aristo.leles in do oudheid en Tho
mas van Aquino in de middeleeuwen heeft
Ilegel in den nieuwcrcn tijd -een. groolsch,
samenhangend eii alles omvattend filoso-.
fisch systeem opgebouwd, een wereld van
idecen, waarin voor alle uitingen van den
rnenschelijkcn geest plaats was en dat neg
steeds onovertroffen is. Evenals Kant was
ook Hcgel een fanaticus van het logische
denken; een willekeurig verschijnsel liet
hem niet eerder mot rust, voordat hij het
grondig doorgewerkt had cn het geplaatst
en gerangschikt had in het systeem van
zijn denkbeelden. Hij bezat echter een ei
genschap, die hem boven Jen wijsgeer van
Königsbergcn plaatst; hij had een buiten
gewoon ontwikkeld gevoel voor het histo
risch gegroeide en een diepgaande kennis
van alle, maar dan toch ook alle takken
der wetenschap. Ilij was bijv. zOó goed op
de hoogte der geologie, dat hij daarin ge
makkelijk professor had kunnen worden
cn met dc andere vakken was hetzelfde het
geval. Zoo kon hij door dit logische en te
vens historisch juiste inzicht.in allo. din
gen zijn wereldbeschouwing, zijn systeem
opbouwen en hij bouwde 'nM niet slechts
op. doch hij grondvestte hot ook op «Vh en
kele, zeer eenvoudig formule, op de wet
van these, antitheso en synthese, die hij
overal in. het mcnscheliik donken en in den
loop der geschiedenis terugvond.
Hü kwam dus tot de conclusie, dat over
al (in do idee, in dc nol uur. in het bewus-,
te denken, om ziin uitdrukkingen te ge
bruiken) een dricdeelige golfbeweging
heerscMe, een driedeplig rhvthme; een
verschijnsel of een denkbeeld komt op (dc
these), slaat dan in het tegendeel om (dc
antithese) cn vereeniet zich hiermede ten
slotte tot een harmonisch col:eel( de 6vn-
thesé). Dit zag hii overal: in de ereschiede-
nis der gods-diensten, waar hii natuurgods
diensten (Confucianisme. Brahmanisme,
Boeddhisme), godsdiensten der geestelijke
individualiteit (io'dmidom. Grïekscho en
Romeinschc godsdiensten) en absolute
godsdiensten (bet christendom) onder
scheidt Ziin grondwet van these, antithese
en synthese vond hij echter ook Terug in
do kunstgeschiedenis, dc geschiedenis van
het recht. enz. Deze gedachte is zoo groot
en veelomvattend dat zii. zooais wij zullen
zien. thans no.g doorwerkt.
Na volgens dc gewoonto van dien tijd
ecnigo jaren als gouverneur te hebben
doorgi'hraeht. cn wel te Bern en Frankfort,
bezocht Ilegel de universiteit te Jcna.
Daarna was hii eenige jaren directeur van
een school te Neurenberg, werd professor
aan de Heidelbergsphe universiteit en ein
delijk in 1818 als zoodanig te Berlijn be
noemd Destijds was zijn systeem reeds af
gewerkt; in zijn Bovlijnscho jaren heeft hij
derhalve geen werken van overwegend be
lang meer gepubliceerd. Hij oefende echter
een grooton invloed uit door zijn: persoon
lijk woord; op zijn colleges trof men niet
alleen studenten aan. doch evengoed hoog
geplaatste ambtenaren cn vertegenwoordi
gers van alle takken van kunst ei» welen-
schap. die ziin slecht voorgedragen rede,
waarin hij telkens bleef s,leken, met ge
spannen aandacht volgden. Een van zijn
toehoorders beschrijft hem ais volgt: ..Dc
vroeg verouderde gestalte was gebogen,
doch van aangeboren kracht en uithou
dingsvermogen; in ziin uiterlijk was geen
spoor van indrukwekkende hoogheid of
boeiende aantrekkingskracht. Ik zal nooit
den eersten indruk vergeten, dien ik van
hem kreeg. Vaal cn slap hingen alle trok
ken neer. Geen vurige gevoelens, «'och een
geheel verleden van een dag en nacht in
stilte voort werkend denken weerspiegelde
zich in hem".
Dezen man, die tientallen jaran dc gees
teshouding van Pruisen bepaald heeft, is
zeer ten onrechte meermalen verwéten,
dat liii vreemd stond tegenover de werke
lijkheid. Misschien is.dit een gevolg van
zijn zware en dikwijls duistere stijl, doch
met dat al is zijn filosofie zoo werkelijk
en reëel, dat zijn werken „Philosophic der
Geschiclitc", „Aestctik" en „Rcligionsphilo-
sophie" nog altijd niet geëvenaard zijn cn
den geest van den zoeker meer kunnen ge
ven dan de meeste andere werken, die na
hem op dit gebied geschreven zijn. Wan
neer men er eenmaal in geslaagd is, het
stof der soms moeilijk te begrijpen en ver
ouderde begripsvorming weg te blazen,
staat men verbaasd over de geheel ccnigc
diepte van zijngadach ten wereld - en over
dc bijna gchQimzinnigc zekerheid, waarmee
hij de kern aangrijpt' door allo verbergen
de lagen heen. Het is trouwens even ver
bazingwekkend, dat dc persoonlijkheid van
Hegcl zelfs op personen, die in het geheel
niet filosofisch waren aangelegd, zoon
groolen invloed, heeft gehad.
Even groot als, zijn geestelijke macht w;ak
echter;zijn feitelijke .macht in zijn vader
land, als gevolg van zijn invloed op den
minister Altenslcin. De objectieve cn sub
jectieve macht van de filosofie over de ge-
licelc bcscha.v ing bad destijds een van haar
weinige hoogtepunten bereikt. In -Je jaren
tusschen ,1870 en 1914 stond men echter,
ook lil Duitschland zelf, ver van Hëgel af.
Reeds het enkele feit, dat hij do „staals-
filosoof van het oiidó Pruisen was ge
weest, maakte hem verdacht; zijn stijl
scheen gemaniëreerd en onnoodig imeilijk,
zijn denkwijze gold voor verouderd cn
juist omdat zij bij alle gemakkelijk te be
grijpen logica-aan het-tastbare vasthield
ongeestelijk.
'riiiihs schijnt zich echter een Hegeliaan-
sche Renaissance te ontwikkelen, die bui
tengewoon vruchtbaar belooft te worden.
Zeiler. Diithey, Kuno: Fischer cn Vinkel-
band steunen op Ilegel en dc bekende fi
losofische schrijver Oswald Spongier io
zonder hem niet denkbaar. Uit dou laat-
eten tijd noemen wij nog Friedcrich Hiel.
Doch ook in vroegere tijdperken had Hc
gel begaafde aanhangers; Jacob Burekhart,
wiens werk thans nog grooten invloed op
dc kunstgeschiedenis hoeft, werkte be
wust door op de resultaten van Hegel's
denken en ook Nietzsche is van Hcgel af
hankelijk geworden, misschien direct, mis
schien indirect door de tusschenkomst van
Jacob Burekhart. En vyaar de ideeën van
Nietzsche juist thans weer sterk de aan
dacht trekken, is daaruit reeds te zien,
hoeveel blijvende waarde de filosofie van
Ilegel direct of indirect heeft voor elk ge
bied van bet zuivere denken.
Helaas blijft liet feit bestaan, dat Ilegel
slechts gelezen kan worden door filoso
fisch comgszins-ontwikkelde personen
oök voor lien is hij nog moeilijk genoeg.
Het is tc betretirch. dat er tot nu toe nog
steeds geen werkelijk goede, diepgaande cn
uitvoerige beschrijving van zijn systeem en
zijn filosofie bestaat. Zoolang de meerder
heid der menschcn ondanks alle moeite °r
ternauwernood in slaagt te begrijpen, wat
Hcgel eigenlijk bedoeld heeft, kan echter
van een werkelijk Hegêliaanschc Renais
sance nog geen sprake .zijn.
Verergering van den toestand
in Mcndsjcerije. Feitelijk is
de oorlogstoestand uitgetreden
Uit Tsitsikar is het bericht gekomen, dat
daar gisteren de Japansche consulaatsgc-
bouwen door Chinecsche militairen werden
omsingeld; alle personen, die liet consulaat
binnen gingen of verlieten, werden door dc
soldaten verhoord cn onderzocht. Deze
maatregel der Chineezen kwam practisch
neer op een internecring van den Japan-
schcn consul-generaal en de aan dezen toe
gevoegde ambtenaren.
liet is nog niet heclcmaal duidelijk, of
tol bovenvermelden stap is overgegaan, na
dat dc Chinecsche leider, generaal Ma
Tsjang Tsjan, daartoe order heeft gegeven,
of dat deze de verantwoordelijkheid daar
voor op zich heeft genomen. In elk geval
is de bezetting van het consulaatsgcbouw
een onvoorzichtige handeling, omdat dc Ja
panners nu een voorwendsel hebben om
hun opmarsch voort tc zetten. Misschien
verheugt men zich in Tokio zelfs wel over
dit incident.
Het is namelijk geenszins een geheim, dat
dc Japansche legerleiding, die nog a. voort
varend is, niet dan noode halt heeft ge
maakt bij Tsitsikar. Van zuiver strategisch
standpunt bezien, is het bezit van Tsitsikar
namelijk van buitengewoon groot gewicht.
Ook- dc Kölnische Zeitung meent, dat,
aangezien tegen den Japanschcn consul
in Tsitsikar reeds sinds enkele dagen van
Chinecsche zijden ernstige bezwaren wer
den ingebracht zoo werd beweerd, dat
hij zich met Mandsjoerijsche separatisten
had ingelaten er- eigenlijk weinig aan
leiding is aan dc juistheid van het be
richt tc- twijfelen, al komt den onz ij (li gen
waarnemer liet Chineesch optreden oak on
doelmatig voor, daar liet opnieuw moei lei
den tot verscherping van den toestand,
voordat de Volkenbond aanstaanden Maan
dag bijeenkomt ter behandeling van het
Mandsjoerijsche conflict.
JEREMIADE.
Ik zit voor mijn raam cn kijk naar het
voorbereidende werk, dat noodig is tot
stichten van alweer een nieuwe buurt. Web
dra zullen, waar dezen zomer nog dc koes
tjes graasden huizenrijen verrijzen aan dc
„mooie breede Ycrmccrstraat." Grootc
vrachtauto's rijden maar steeds.zand aan cn
ik zie'voor'mijn oogen de laatste brandnc»
tclbossen bedelven Och. 'i zijn maar brand»
netels! Jawel, dat is zoo, maar juist dit
slootje met deze brandnetels verschaften
me jaar op jaar de rupsen van dat fraaie
vlindertje, dat Kleine Vos heet cn dat
zoo'n dankbaar object was om aan kindc»
ren het telkens weer nieuwe wonder van
dc verandering der doornige rupsen in
schitterende vlinders tc tooncn. En dan
die gouden popjes, hc?
Met ëenigen weemoed zie ik dc dorre
brandnctclplantcn verdwijnen. Zoo nam ik
jaren geleden afscheid van net zoo'n grep»
pclslcotjc, waar ik steeds de rupsen van dc
Atalanta's kon halen cn waar nu dc huizen
van dc Kruiskampstratcn staan.
Zeker er zullen wel weer andere brand»
netelbosjcs met Vanessarupsen gevonden
worden, maar deze zijn we dan toch kwijt.
Het waren vaste vindplaatsen cn tusschen
haakjes: van de Atalanta's zag ik nog geen
nieuwe.
Zoo gaat het: Voor een paar weken heb»
ben ze mijn Kurkiephaag opgeruimd, waar
alle jaren dc olicbollengallcn aan zaten. En
zoo derfden we voor een paar jaar de vind»
plaats der „Hoornen van Overvloed" bij
den Spitsheuvcl. Later werd een nieuwe
ontdekt cn die zit nu al in den ontworpen
tuin van een huis»in»aanbouw Misschien
nog tc redden? Ik denk het niet.
Dc stichting „Zon cn schild"' ontnam mc
groeiplaatsen van Stofzaad. Gaspeldoorn,
cn een drietal zeldzamè zwammen. Een der
weilanden met Gulden-boterbloemen wordt
ccn deel van het Vermcerstraatolan. Wan»
neer het andere? En wat blijft voor ons
cn die na ons komen? Wordt ook het ge»
zicht op Randenbroek ons ontnomen?
Wie weet het?
A. JOMAN.
Londen, 13 Nov. (V. D.) Na afloop van
het ultimatum tot ontruiming van Tsitsikar
is een lievige strijd ontbrand tusschen Ja
panners en Chineezen.
Naar verluidt zou een sovjet-brigade dc
Chineezen geholpen hebben en de Japan
ners tot een terugtocht gedwongen.
Ook uit Sjanghai Wordt gemeld, dat dc
troepen van generaal Maa met goed geoe
fende Russische troepen zijn versterkt, met
behulp waarvan zij den linkervleugel van
de Japansche troepen hebben afgesneden
Een stootbrigade van sovjet-troepen doet
naar gemeld wordt verrassende aanvallen
op de Japanners. Ook zouden verscheiden*
Japansche vliegtuigen in handen van do
Chineezen gevallen zijn.
Naar verder gemeld wordt, zijn Russi
sche trogpen uit Blagowetsjensk derwaarts
gedirigeerd, gewapend met machinegcwc
ren en ondersteund door Chinecsche een
heden.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Kwaliteit wint aitijd.
Tenslotte is het echter ook geenszins uit
gesloten, dat dc stap, die tegen den Japan
schcn consul in Tsitsikar is ondernomen,
met een algemeen optreden der Chincgsclie
strijdkrachten tegen dc Japansche bezet
tingstroepen in verband 6taat
De verklaring van den Chineeschcn gene
raal Ma-Tsjang-Tsjan, die het Japansche
ultimatum, waarin dc onverwijlde ontrui
ming van Tsitsikar werd gcëischt, met een
weigering en een versterking der stad be
antwoordde, wettigt dc verwachting, dat hij
er niet aan denkt den Japannors de vrije
hand tc laten. Via Tokio on Moskou wor
den dan ook berichten naar Europa gezon
den, die gewagen van de waarschijnlijkheid
ecner felle hotsing tusschen Chineezen en
Japanners. Wanneer Ma-Tsjang-Tsjan in
derdaad tot het offensief zou overgaan, zou
den dc gevolgen daarvan voor dc ontwik
keling van den toestand in het Verre Oos
ten niet tc overzien zijn. Het spreekt va: -
zelf, dat de Japanners dan onmiddellijk
velscho troepen naar Mandsjoerije zou Jon
zenden.
Inderdaad luiden dc-laatste berichten
buitengewoon ongunstig cn wordt reeds ge
rept van eon formcclen oorlog tusschen dc
twee fel tegenover elkaar staande partijen
Een feit is in elk geval, dat, wanneer do Vol
kenbondsraad overmorgen opnieuw bijeen
komt, hij zich coor een uiterst moeilijken
toestand zal zien geplaatst.
Naar een oplossing inzake het
vraagstuk der minder
heden?
Londen, 13 No v. (V. D.) Aan den voor
avond van den dag, waarop dc minder
heden-commissie der Indische ronde tafel
conferentie onder voorzitterschap van Mac-
donald In het St. James Palace bijeen zal
komen, is een belangrijke keer in de onder
handelingen gekomen, waardoor een der
voornaamste moeilijkheden waarschijnlijk
uit den weg zal worden geruimd. Dc nieuwe
overeenkomst wordt door alle minderheden
goedgekeurd, met uitzondering van de
Sikhs. De overeenstemming is bereikt tus
schen de Mohammedanen, de Indische
Christenen, dc Engclsch-Indiërs en Euro
peanen. In de nieuwe Indische grondwet
zullen waarborgen worden opgenomen voor
de bescherming van den godsdienst, de cul
tuur. het onderwijs, de taal cn de liefdadige
instellingen der gemeenschappen van min
derheden. De minderheden zullen in de
vertegenwoordigende lichamen een aantal
zetels toegewezen krijgen, zoodat zij niet
door meerderheden kunnen worden wegge
stemd. De Hindoes en de Sikhs gingen in
liet algemeen met de nieuwe regeling ac
coord, doch de Sikhs hadden bezwaren te
gen dc zetelverdceling in dc vertegenwoor
digende lichamen
EEN VLIEGHUWELIJK.
New-York. 13 Nov. (V.D.) Tc Lexington
in den staat Kentucky is de bekende En-
gelscho aviatricc Lady Mary Heath in het.
huwelijk getreden met den piloot G. Wil
liams, afkomstig van Windward Island in
Britsch-West-Indië. Dc gouverneur van
den staat Kentucky trad op als getuige
voor ladv Heath eiv tal van vooraanstaan
de personen op sport en luchtvaartgebied
woonden het huwelijk bij.
NIEUWE OPSTAND IN ECUADOR.
N cwïo r k, 13 Nov. (YD.). Uit Guayaquil
wordt gemeld, dal in Ecuador een nieuwe
opstand is uitgebroken.
De opstandelingen hebben o.a. de stad
Santa Rosa bezet. Dc voormalige minis er
president kolonel AIba beeft een poging ge
daan om zich tot dictator te laten uitroepen
POEYI TOEKOMSTIG KEIZER
VAN MANDSJOERIJE?
Lo n, d c n. 13 Nov. (V.D,) Dc Daily Ex
prees meldt, dat de.ex-keizer van Chin;
Poeyi te D'airen is aangekomen, om van
daar naar Moekden tc vertrekken. To
Moekdcn zouden reeds voorbereiding»
zijn getroffen om,Poeyi met steun van J
pan tot keizer van Mandsjoerije uit tc
roepen.
DUITSCH-ZWITSERSCHE
ONDERHANDELINGEN.
B c r 1 ij n. 1 2 No v. (V. D.) Hedenmorgen
zijn tc Berlijn dc onderhandelingen over het
Duitsch-Zwitsersch handelsverdrag in het
rijksminisleric voor buiteiilaiidsclic zaken
hervat.
BUITENLAND.
Toenemende spanning in Mandsjoerije.
(Vierde Blad, pag. 1 en Eersto
Blad, pag. 1).
De lóckenning van de Nobelprijzen.
(Vierde Blad, pag. 1).
De Ronde Tafelconferentie.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Een wetsontwerp i6 ingediend tot het hef
fen van vermogensbelasting in Indic.
(Tweede Blad, pag. 1),
STADSNIEUWS.
Een Verecniging tot. bevordering van een
zuinig beheer der openbare gelden opge
richt. (Eerste Blad, pag. 3).
Een nieuwe Specltuinvereeniging opge
richt. (Eerste Blad, pag. 3).
LECTUUR IN HET ZONDAGSBLAD.
Het conflict tusschen China en Japan.
Een reis door het gebied van den Strijd
dooi; S. Vogt.
Een zachte winter wacht ons. Een weer
voorspelling op langen termijn door Dr. II.
Wcslerman.
„Ongeduld" door H. G. Cannegieter.
Letterkundige Kroniek door Herman
Poort.
Bespreking van „Ontredderde Wereld"
door Maurice Hindus.
„Zoo kwam ik bij de Film" door Maurico
Chevalier.
„Amersfoort uit de Lucht" door Grocgroe.
Hoe begiet ik 's Winters mijn Cactussen?
Dc muziek in den Aether door Piet
Tiggers.
Medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt:
Hoogste barometerstand: 763.9 to Hapa-
raiida.
Laagste barometerstand: 714.7 te Stenselo
en Isa fjord.
Verwachting: Zwakke lot matigo Z.O. tot
Z.W. wind, half tot zwaar bewolkt, weinig
of geen regen, zelfde temperatuur.
Medegedeeld door het K.N.M.I. te de Bilt:
Dc diepe oceaandepressie bleef ver in
het Westen. Het minimum van den lucht
druk wordt thans ten N.W. van 85 gevon
den met een barometerstand beneden 715
m.M. In Finland hield dc luchtdrukstijging
kan. Ook aan de Westzijde van den oceaan-
depressie sleeg de luchtdruk snel. Over de
golf van Biscayc ligt nog een depressie
die aldaar en voor den ingang van bet
•Kanaal nog storm en regen.geeft. Het mini
mum in het Middellandscbe zee-gebied
trok naar Centraal Europa en gaf zware'
regens in de O. Alpen. Over geheel Duitsch
land en ons land en Noord-Frankrijk ligt
oen uitgestrekt gebied van mist.
Langs den i Westkant van den oceaan-
depressie. vielen zware regens.
Tot in de Poolzee is dc temperatuur
zeer hoog. Alle stationsin het Pooler" i
melden temperaturen boven het vriespunt.
Het is tc verwachten, dat het zachte weer
zal aanhouden met kans op mist en zonder
neerslag van bctcekcnis.
Langestraat 49-51 Tel. 190
Dames Kousen
WOL, WOL m. ZIJDE,
WOL m. FLOR
Best, best, best en niet duur.
AFDEELING
TEL. 1210 (3 lijnen).
COSTUMES
PULU-OVERS
VESTEN
ONDERJURKEN,
DIRECTOIRES
KOUSEN
HANDSCHOENEN