ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS - Utr.str. 15 Tel. 843
Wij vertegenwoordigen de bekende
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
DOOR DE KALE TAKKEN
HEEN
HET LEVENS
RAADSEL
VAN 22 TOT 29 NOVEMBER.
Zondag.
Hilversum.
Mozart (17561701) liecft weinig goede
leerlingen gehad. Begrijpelijk, want een
genie, dat door het Lot voorbestemd was
om op jeugdigen leeftijd te sterven, gunt
zich geen tijd voor leerlingen. Uit de stil
ten van het verleden zijn slechts twee na
men als Mozart-leerlingcn tot ons doorge
drongen: Joliann Ncpomuk Hummel en
Franz Xaver Sü6zmaycr. Over Hummel
vertel ik bij gelegenheid nog wel een3 iets
naders zijn werk is van eenige bcteeke-
nis geweest, maar onze tijd is zoo verstan
dig om het maar spoedig te vergelen
het geheugen mocht eens bezwijken! Süsz-
mayer is schoon opgeruimd, iedere her
innering aan dezen man is verdwenen.
Wie heeft ooit zijn opera „De Spiegel van
Arcadië" zien opvoeren? Of „Soliman II"?
•Ta, in een oud boek, door den tijd en do
muizen aangevreten, vindt je wel eens een
pianostulvjc of een etude dat is alles.
Toch brengt vandaag de uitvoering van
eenige fragmenten uit het „Requiem" van
Mozart diens leerling Süszmayer weer
naar voren. Mozart heeft namelijk zijn Re
quiem niet voltooid. De partituur bestond
uit vrij volledig uitgewerkte schetsen, maar
in de 9e maat van het „Lacrymosa" hou
den de laanteekeningen plotseling op
zoo berichtte Sehnerich, de grondlegger van
de Mozart-studie. Doch Mozart's weduwe
heeft diens leerlingen, den Weenschcn ka
pelmeester Süszmayer, opdracht gegeven
het werk af te maken. Het handschrift
van leerling en meester vertoonden echter
zóó'n opvallende gelijkenis, dat men jaren-
land niet op de gedachte gekomen is het
origineelc Moznrt-handschrift eens door te
bladeren; tot in 1829 Brahms en Sehnerich
hiertoe besloten. Toen bleek, dat Süsz-
maver de laatste*drie doelen gecomponeerd
had: het Sanctus, Bcncdictus en Agnus
Dei.
Het is u als muziekliefhebber nu moge
lijk wel eens opgevallen, dat de religieuze
werken van Mozart. Schubert en Bruckner
van een geheel anderen geest getuigen dan
die van de Fransche en Duitsche compo
nisten. Zelfs de Italiaansche kerkelijke
werken toonen verschillen met die der
Wcenscho componisten. De Weener <zijn,
Mozart niet uitgezonderd, prachtlievend,
luchthartig, speeïsch, maar zeer gevoelig.
Zij ironiseeren het leven graag, doch ver
bergen hun diep religieus gevoel ook weer
niet. Maar hun religieuze belijdenis is zon
niger, zonder oppervlakkig te worden. Zij
houden van do koperstommon der trombo
ne's en trompetten in hun kerken en een
requiem of een mis zonder de verheven
praai dezer klanken is vrijwel ondenkbaar
en zeker niet: Wecnsch. De fragmenten uit
het Requiem van Mozart, dat heden over
Hilversum te hooren is, zullen u dit dui
delijk toonen. Het „Tuba mirum" begint
met drie maten solo-trombone en de obli
gaat-partij van dit instrument is hier
hoogst merkwaardig. Een dergelijk voor
beeld staat in de kerkelijke muziek vrijwel
alleen. Iïct programma is niet geheel stijl
zuiver en overeenkomstig de bedoeling van
den componist. Want het „Lacrimosa" is
geen soiokwartet, doch juist een stuk voor
koor, door Mozart als slot van het „Dies-
irae" bedoeld. Het Benedictus is daarente
gen weer voor solostemmen. Een interes
sante morgen.
In den middag zorgt de A.V.R.O. voor een
mooie orkestmatinée onder Peter van An-
rooy. De gevierde sopraan Helènc Cals
twee van haar meest succesvolle stukken
(Mozart-motct en Strauss-wals), we kunnen
kennis maken met van Anrooy's muziek
bij „das kalte Herz" van Wilhelm Ilauff en
profitcercn van de populaire 5c symphonic
van Dvorak (1841190i), welke deze Tsjech
in 1891 schreef als herinnering aan zijn
verblijf in Amerika.
Duitsche zenders.
Voor dezen dag (26stcn Zondag na Trini-
tatis) bestemde Bach zijn eeuwig-jeugdige
en blijde cantate „Wachtet, bctet, seid be-
rcit". Het is een werk, waarin het koraal:
„Es ist gewiszlich an der Zcit" als leidende
en bezielende grondgedachte gevlochten is.
Men kan het duidelijk hooren in de trom
petpartij bij het recitatief: „Ach soil nicht
dieser groszc Tag". Deze cantate i=> do laat
ste uit Bach's Wcimapschon tijd (1708—
1717); in 1723 werkte hij haar waarschijn
lijk ten deelo bij door er recitatieven aan
toe te voegen. Het orkest heeft een solo
cello, een hobo, een fagot en een trompet,
welke tot taak hebben de geestelijke bewo
genheid der tekst muzikaal te ondersteu
nen.
Daventry brengt 's middags dezelfde can
tate.
P a r ij s.
Dat Pierre Monteux het Parijschc Om-
roep-orkest dirigeert om 5.20, zal menigen
luisteraar in Nederland genoegen doen.
Parijs is niet moeilijk uit den aether op te
diepon en men doet zich niet to kort naar
de eminente prostaties van Monteux te luis
teren. „Ln Mor" van Debussy en do sym
phonic van Franck door Pierro Monteux
gedirigeerd, zijn monumenten van grooto
klankschoonheid, waarvan de herinnerin
gen langer zijn dan de minuten. Verder
mogekn wij Charles Panzéra niet vergeten,
die dezelfde aria's van Mozart zingt, waar
mede hij een paar weken geleden Holland
bereisde.
Maandag.
Hilversum.
Voor het half-uurtje gramofoonplaten dat
het Algemeen Programma op den namiddag
mogen wij wel even aandacht vragen. Het
grootc werk voor piano van Moussorgsky
(1839—1881) „tien schilderijen van een ten
toonstelling" is oen zeer merkwaardig spe
cimen van programma-muziek. De geniale
Rus Moussorgsky componeerde deze cyclus
in 1875 naar aanleiding van een tentoonstel
ling Ier cere van de nagedachtenis van den
schilder .Hartmann, öen vriend van den
toondichter. Moussorgsky heeft een korte
beschrijving gegeven van hetgeen hem op
de tentoonstelling het meest boeide en de
bekendheid met deze onderwerpen is nood
zakelijk om van deze gramofoonplaten te
kunnen genieten. De tien karakterstukken
worden aan elkaar verbonden door een zoo
genaamde „promenade": de toeschouwer
wandelt van het eenc schilderstuk naar het
andere en tracht zich met de stemming van
de pitoreske voorstellingen to vereenzelvi
gen. De Promenade is hier als inleiding be
doeld; oen stuk „nel modo russico" (naar
Russischen trant), met veel maatwisselin
gen en van een markante monotonie. Het
eerste stuk „Gnomus" vervalt in deze repro
ductie. „II vecchio castello" is een oud kas
teel van middeleeuwschen bouw, waarvoor
een minnezanger zijn lied, een ïanguitge-
sponnen, onzegbaar melancholiek# melodie
zingt. Dan komt de toeschouwer voor een
tafereel, waar kinderen in den tuin der
Tuillerieën te Parijs spelenhooge stem
metjes disputeeren met elkaar. Mous
sorgsky hield ontzaglijk veel van kin
deren en dit stuk toont den componist
dan ook als een teeder kindervriend
„Byrllo" is een gro grootc Poolsche boe
renwagen, die door ossen wordt getrok
kon. De voerman zingt een oude volks
melodie, zwaar en somber. Hartmann heeft
eenige costuumschetsen ontworpen voorliet
ballet „Triby." Dit „ballet der kuikens in
den dop" is een scherzo van ongemcene be
koring. Het volgende stuk Samuel Golden-
berg en Schmuyle is een totaal ander on
derwerp. „Ik wil trachten", schreef Mous
sorgsky aan zijn vriend en biograaf Stas-
sow „om de Joden van Hartmann te bena
deren." De poging is gelukt, wie zou het
wilton loochenen Want de samenspraak
tusschen deze twee zonen van het Oude
Volk is één der onderhoudendste muzikale
karikaturen, welke in de muziekliteratuur
bestaan. De eene Jood is rijk. ijdel en dof
tig-langzaam in zijn bewegingen, de andere
is arm en verhongerd, spreekt vertwijfeld
snel en stotterend, wat op den eersten geen
zier indruk maakt. Het volgende stuk toont
de markt te Limoges vrouwen prijzen hun
koopwaar aan en de ruzies zijn niet van de
lucht. In dc „Catacomben" aanschouwen
we liet zelfportret van Hartmann, belicht
door het schijnsel van een lantaarn in de
Catacomben onder de straten van Parijs
een lugubere stemming „met de dooden in de
taal der dooden." De „hut op kippepooten"
is de geheimzinnige verblijfplaats van
Baba-Jaga, de heks uit Russische Volks
sprookjes. Zij dwaalt als een furie rond.
bezweringen prevelend en verdwijnt even
plotseling als ze verschenen is. Het slot is
een apotheose, maar niet het sterkste stuk
uit de reeks de „grooto poort, van Kiew",
een bouwkunstig ontwerp van Hartmann
Ravel instrumenteerde deze piano-cyclus
uitnemend.
Dinsdag.
II i 1 v er s u m.
Dc drie kwartier muziek, welke de vrijwel
onbekende musiciennes Leny Kamerling en
Fritz Clausen ten beste geven, vormt oen
reeks kleine meesterwerkjes. De preludes
van Debussy ze klinken te weinig om
reeds algemeen begrepen te worden, maar
wc vorderen toch. En, eerlijk gezegd, be-
prijp ik niet waarom de meneer, die op de
trottoirs onzer steden héél erg melancholiek
de slow-fox van een klankfilm neuriet, niet
dol zou zijn op dc sublieme pagina's van
Debussy's Minstrels (negerzangers Oók
volks-muzick. maar welk een schat van
nuance's Des avonds kan men dc gewekte
nieuwsgierigheid nog meer bevredigen door
te luisteren naar de cyclus Fransche Kamer
muziek. Colliwoq's cake-walk is dc rake
karakterteekening van een koddige pop,
„Genoral Lavinc" een brillante eccentric
(wie danst haar nog?) en „Hommage ii Sa-
meul Pickwick Permanent President Mem*
brc Pickwick-Club" is de meest ideale mu-
ziek-roflex van de hoofdfiguur uit Dickens
beroemde roman.
Huize n.
Dc K. R. O. opent een Pacdogogische So
naten Cyclus voor viool en piano met wer
ken van Tartini en Nardini; dit kan een
interessante reeks worden, want het terrein
is groot en vele talenten hebben zich hier-
'op bewogen. De combinatie in het algemeen
heeft oen eigenaardige klank-psychologi
sche houding. De viool is een instrument,
dat door dc wijze van toonvorming don
hoorder geheel vasthoudt; ruimte voor fan
tasie is hier zoo goed als niet. De piano
daarentegen is een nuchter, zakelijk instru
ment zou ik haast zeggen. Het is niet man
nelijk, niet vrouwelijk; zuiver als speeltuig
beschouwd is do piano een dartel en vroo-
lijk middelaar tusschen do monsch en de
muziek. De combinatie van viool en piano
is ontstaan uit de behoefte om deze twee
tegengestelde grootheden een nieuwe ocn-
hcid te scheppen. Als het doel dezer cyclus
is dit feit in historische opeenvolgingen te
belichten, schuilt er in dc onderneming veel
verdienstelijks.
Woensdag.
Hilversum.
De muziek van dezen tijd heeft twee aan
zichten, tenminste als men dc klankfilm-
„schlagcr" en Jazz ook tot do edele kunst
der muzen wenscht tc rekenen. Van deze
laatste soort waardeert het grootc publiek
alleen de allernieuwste producten. Het is cr
dol op en je bent een achterlijke stakker,
als je den treurigen moed hebt nü nog
„Happy days" te neuriën. Het is mode om
sentimenteele en langzame melodieën uit
dc diepten van je geprangd gemoed te laten
opstijgen cn het zal niet lang meer duren
of onze dames met de jagershoedjes vlassen
weer op romantische avonturen met leuke
houtvesters, die er niet meer zijn. Waarlijk,
als onze slow-fox maar zwaar cn zuchtend,
droomerig en daas klinkt, als uit een zoet
verleden, dan komt het cr niet op aan, of
dc componist zijn slotcadens besluit met
oen vergroot dominant-septiem-accoord,
waar je in andere omstandigheden koude
rillingen van zou krijgen of waarvoor je op
de vlucht zou slaan.
Met de nieuwste muziek, die we in de
wandeling „serieus" noemen, is het echter
totaal anders gesteld. Er is moed voor noo-
dig om te strijden voor het goed recht van
de muziek van onzen tijd, want de tegenzin
van hot grootc publiek is hardnekkig. Dit
is voor een zeer belangrijk deel te wijten
aan dc beoefenaars der muziek zelf. We
mogen wel zeggen, dat dc musici tot op dit
uur bijna allen gehoorzamen aan het dwaze
gebod, dat hen dwingt uitsluitend muziek
te spelen, waar zij openbaar succes mee be
halen. In de praktijk komt het dus hierop
neer, dat men van de muziek geen andere
diensten vraagt dan do armoede aan ge
moedsleven door georganiseerd zoet lawaai
te verbloemen. Als zelfstandige uiting van
den geest en van het geloof, zooals de
exacte wetenschappen en den godsdienst
wordt dc kunst gewoonlijk niet beschouwd.
Voorgaande generaties hebben staag hun
beste krachten er op toegelegd, om de ooren
onzer ouders te vullen met de roomtaarten
der aangename muziekjes cn de smaak
werd in 't algemeen volkomen bedorven.
Hier stokt dc zaak dus en uit dit oogpunt
beschouwd verdient het sneven van som
mige musisci om het niéuwe van dezen tijd
te brengen alle aanmoediging, mits die acti
viteit niet voortspruit uiteen zeker hautain
snobisme. De nieuwe muziek vordert diep
gaande studie van den klank, diepgaande
studio van den geest ven het werk. Men
kan de prestaties van het Vara-orkest
hedenavond aanhooren cn trachten voor
het streven waardeering to hebben. Hoe dc
muziek zal zijn, kunnen wc niet tc voren
zeggen, omdat ons noch Weinberger, noch
Hübschmann bekend is. De auteurs dragen
overigens koddige namen; 'mi chien mous
seert het ridderlijke spel van Weinberger
als Deutsche Schaumwein cn klinkt het
concertino van Hübschmann even vroolijk
als zijn naam.
Duitsche zenders.
Wicn dit ondernemer van de Hilversum-
schc avant-garde te b&r is, schakelt over
naar Duitschland. Daar wordt de traditie
hoog gehouden door Bruno Walter, die Mo
zart, Beethoven en Wagner dirigeert onder
het motto: „I^hrt Euro deutschen Meister,
dann bannt Ihr gute Geister". Dit geschiedt
ter herdenking van het 150-jarig bestaan
van den Leipziger „Lakenhal", waar ge
trouwelijk orkestconcerten worden gegeven.
P. T.
Woensdagavond vervolgen wij onzen kro
niek.
MIDDEL TEGEN RHEUMATIEK.
Dc scldcrijknol is een uitstekend middel
tegen rheumatlek; Wc schillen do knol,
wasóchcn deze en koken hem in plakken
gesneden m water met een weinig zout
gaar.
Do selderij-plakken worden uitgeschept
cn in een sausje gestoofd, dat gemaakt is
van melk, bloem, boter, oen tikje zout en
wat nootmuskaat.
Het vocht, waarin de knol gekookt is,
wordt gedronken en do gestoofde plakken
selderij bij geroosterd brood aan de koffie
tafel gegeten of aan het middagmaal met
aardappelen.
Wanneer men baat wil vinden bij dit
ecnvoudigo middel is het noodig, dit ge-
ruimen tijd vol te houden en niet, zooals
dit vaak geschiedt na eenige dagen op te
geven, „omdat het toch niet helpt".
TENNIS RACKETS.
Om de snaren van tennis rackets gedu
rende de wintermaanden niet tc veel to
laten lijden moet men deze met vaseline
insmeren, zoodra dc rackets niet meer ge
bruikt worden.
DE STEM MAAKT DEN ZANGER NIET.
Douglas Stanley, een Amerikaansch na
tuurkundige, die een bijzondere studio ge
maakt heeft van het geluid der menschel ij-
ke stem, heeft daartoe een groot aantal in
strumenten en proeven ontworpen en tal
van geschoolde on ongeschoolde stemmen
onderzocht. De techniek van de ademha
ling en het voortbrengen van het geluid
dankt reeds monige nuttige wenk aan do-
zon geleerde, dio zich reeds tion jaar op
dit speciale gebied toelegt. Hij heeft ook
opgemerkt, dat een zanger zich in den geest
een voorstelling moet kunnen maken van
de toon. die hij voort moet brengen, want
als die voorstelling verkeerd is, zal de leer
ling nooit kunnen leeren zingen, al kan
men wel zijn spreekstem ontwikkelen.
Zoover is het weer: dat we weer zien kun
nen door de kale takken heen. En vooral op
zoo n zonnigen Novembermorgen al6 deze,
waarin nog al de klare, pure schoonheid is
van den herfst, is het een vreugde to zitten
voor het zonnig venster, een blik te slaan
naar buiten, naar alles wat daar to zien is
door die kale takken heen.
Om maar te beginnen bij die kale takken
zelf. Voor mij zijn ze een wonder van
schoonheid. En voor u waarschijnlijk ook,
want degene voor wien ze dat niet zijn, is
over 't algemeen geen lezer van deze bijdra
ge. Ik ken weinig dat in al zijn grootschc
eenvoud mij altijd weer zoo ontroert cn treft
als dat fijne spel van wat kale takken, hoog
tegen den zonnig blauwen hemel. Zij hebben
hun werk gedaan, hun taak volbracht Nog
een enkel blad hangt, bruin cn verrafelde
aan de twijgen als een laatste teeken van
zomervolheid. Nog even een windvlaag en
dwarrelt naar beneden en leeg staan dan al
do twijgen, 't Is als een sierlijk kantwerk
gespannen tegen 't hemelblauw. Neen, vcei
mooier nog dan kantwerk hei, want im
mers, het leeft. Het leeft! Het groote Gods
wonder van het leven trilt cn klopt erin:
daaronder diep in de aarde waar de wortels
zitten cn hier boven hoog in de lucht, waar
dc fijnste takjes staan. Zij staan gespannen,
ijl cn strak vol ingehouden kracht, van
licht en gloed overgoten, van leven, 6terk
kloppend leven doorstroomd.
En door die kale takken heen, ja, daar
blauwt een diepe, klare, hemel! Witte wol
ken zeilen er langs, vlugge vogels vliegen
voorbij, trekvogels, die door zon en nevels
naar nieuwe woonplaats gaan.
Hier dichtbij, vlak voor het raam, daar
zijn ze ook dc kale, al kaler wor
dende takken van sering cn Meidoorn, van
treurwilg en jasmijn. En ook door hun ka
ler wordend getwljgte heen, zijn mooie din
gen te zien, die hun dichte kleed van de zo
mer verborgen hield. Dat roodborstje im
mers was er toen niet, 't zou niet zoo goed
tc zien zijn geweest, maar 't was er ook niet,
want 't is een trekker uit het Oosten, die al
leen 's winters hier komt. Nu teakent hij
zich fijntjes af met zijn geestig figuur en
zijn ten-a borst tegen het dorrend seringe
blad: een Welkom win tergast die .we nu elk
oogenblik, dag op dag, wel weer zullen zien.
Daar zijn ook dc mcczcn weer, de bonte
zwervers, de fleurige pinkelaars. die, als dc
takken kaal zijn cn de dagen korten, prctti;
vertier geven in den winlerschen tuin. Daar
zijn dc bonte kraaien en de koperwieken, de
merels cn de vinken, die elk op hun wijze
leven brengen in winterdorre dagen.
Als de takken kaal zijn, wat is de hemel
dan wijd, wat zijn do vergezichten dan ruim,
wat kan de zon dan onbelemmerd schijnen,
wat laten de vogels zich dan veel beter be
spieden! Wat kan een wandeling, een fiets
tocht, een autoritje dan nog, dan juist op
zoo'n zonnig najaars- of winteruur een ge
not geven! IIoc wonder veelzijdig, hoe rijk,
wonderbaarlijk rijk toch het leven, het groo
tc leven in al zijn ontplooiingen. Niet in len
te cn zomer alleen: ook in herfst en winter.
Wie het weten wil, die moet door bosschcn
cn lanen, langs veld cn weg gaan, ook nu.
Die moet stilstaan ook bij wat naakte twij
gen onder den blauwen hemel. Die zal het
Gods wonder zien* door dc kale takken
heen. A.L.B
KATOEN VOOR PARACHUTES
In Amerika heeft men proeven genomen
met katoenen parachutes, omdat katoen cr
een inheemsch product is en zijde niet. Er
werd speciaal katoengaren voor gebruikt,
dat zeer sterk was in verhouding tot zijn
gewicht. Dc katoenen parachutes bleken
niet noemenswaardig ten achter tc staan
bij clc zijden wat betreft de tijd, die ver
loopt vóór het openen en de dalingssncl-
heid. Zij waren voldoende sterk, doch het
gewicht van dc katoenen parachutes is l/:
K.G. meer dan dat der zijden. In verband
met een en ander is besloten, katoenen pa
rachutes slechts aan to maken in geval
van nood, wanneer cr geen zijde meer aan
wezig is.
DRIE PILOTEN PER VLIEGTUIG
In Amerika had men nog anderhalf jaar
geleden niet kunnen verwachten, dat het
aantal gebrevetteerd© piloten nog ccn6
grooter zou worden dan het aantal vlieg
tuigen. In 1927, toen dc luchtvaart in A-
mcrika plotseling tot ongekenden bloei
kwam na de transatlnntischo vlucht van
Lindbergh, werkten de vliegtuigfabrieken
op volle kracht ondanks sombere voorspel
lingen van pessimisten, dio zeiden dat er
nooit genoeg piloten zouden zijn om al die
vliegtuigen tc besturen. Doch de „produc
tie" van piloten door do vliegscholen ge
schiedde 15 maal zoo suel als de productie
van vliegtuigen door do fabrieken, mot het
gevolg dat het aantal vliegbrevetten thans
driemaal zoo groot is als dat der vliegtui
gen. En hoewel de vliegscholen het gaan
deweg minder druk krijgen, hebben zij nog
altijd een grooterc „productie" dan de fa
brieken. De slappe tijd voor do vliegscho
len heeft tot resultaat gehad, dat de tal
rijke kleine 6cholcn, welke zich aan het
toezicht van staatswege onttrokken, het
zwaar tc verantwoorden hebben en gaan
deweg verdwijnen.
DE MAN, DIE HET WIL OPLOSSEN.
Door dr. A. SOESTERMAN.
Voor de eerste maal sedert vele jaren
heeft oen Duitschcr weer eens dc Nobelprijs
oor Geneeskunde en Physiologic gewon
nen: Prof. Otto H. Warburg. En het merk
waardige is, dat juist de man, die van huis
uit eigenlijk scheikundige was, dc hoogste
wetenschappelijke onderscheiding op ge
neeskundig gebied verkrijgt. De specialisee
ring, die cr voor een bepaald gebied noodig
is, begint zichzelf te overleven, de grenzen
vervagen meer en meer en zietdc
man, die voordien scheikundige was, vormt
plotseling een der meest hechte steunpila
ren van de medische wetenschap!
Een van dc mannen, die hier pioniers
werk heeft verricht, is Otto Warburg. Dc
keuze van het Carolonischc Instituut tc
Stockholm kon werkelijk op geen waardi
ger vertegenwoordiger der wetenschap val
len. Zelfs wanneer de resultaten zijner on
derzoekingen op het gebied der vreeselijkc
Geesel der Menschheid, de kanker, niet zoo
schitterend waren geweest, was zijn streven,
zijn werk waardig geweest op een derge
lijke wijze beloond te worden.
Warburg heeft zich niets meer of minder
tot levensdoel gesteld dan de verklaring tc
vinden voor dc verschillende gewichtige
pliasen van het leven
Als men het begrip „leven" tracht tc
definieeren. kan men het beste beginnen
clc tegenstelling daarvan te doorgronden. Dc
doode materie kent geen energie-omzettin
gen, waaruit volgt, dat men dezo omzettin
gen als de grondbeginselen der levens
theorie moet beschouwen. Het punt, waar
om zich ons gehcclc leven afspeelt, is de
eeuwig voortdurende energiestroom, die
chemische energie in andere vormen, in ar-
beidscnergie en warmte-energie vooral, om
zet.
De verklaring van deze chemische reac
ties behoort tot een der kardinale punten op
den weg, die men moet afleggen om tot het
grootschc doel tc komen. Het is het eigen
lijke arbeidsgebied van de cel-phy6iologie,
want juist dc cellen zijn in den meest wcr-
kelijkcn zin des woords dc haard, waarin dc
verbinding tusschen voedingsstoffen en
zuurstof, dc „verbranding" der stoffen
plaats vindt. Wij kennen tegenwoordig dc
statistische samenhang tusschen het ver
bruik aan zuurstof en de winst aan energie,
hoe deze „ccl-ademing" want dat is het
toch eigenlijk in werkelijkheid plaats
heeft, dat was volkomen onbekend, totdat
Warburg met zijn besliste uitspraken op
het wetenschappelijk tooneel verscheen.
Men had namelijk reeds vroeger waarge
nomen, dat er cellen bestaan, die op geheel
andere wijze, namelijk door gisting, energie
opzamelen. Zuurstof is daarbij niet noodig.
Vele tientallen van jaren lang heeft men
tevergeefs getracht dc samenhang tusschen
ademing cn gisting tc verklaren, cn het
scheen wel of beide niets met elkander uit
te staan hadden. En in den loop van deze
experimenten kwam men tot de conclusie:
onze theorie is volkomen onjuist, want als
men de cellen ontdoet van zuurstof, treedt
er in dc plaats van dc ademingsstofwisse-
ling onmiddellijk een gistingsstofwisseling
in. En daarmede was het probleem in
grootc trekken opgelost: met behulp van dc
tegenwoordige chemische hulpmiddelen
moest men tot de overtuiging komen, dat
cr tusschen deze beide vormen van energie-
omzetting in het lichaam geen wezenlijk
onderscheid bestaat. Warburg kon bewijzen,
dat alle dierlijke cellen slechts dan over
gaan tot dc gistingsstofwisseling, wanneer
zij geen zuurstof ontvangen, dus niet meer
kunnen ademen. Op deze regel maken al
leen de kankercellen een uitzondering: zij
„gisten" óók verder, als zij voldoende zuur
stof toegevoerd krijgen.
Deze lypcerendc bijzonderheid betreffen
de de natuur van de kanker leidde er toe,
dat Warburg zijn beroemde hypothese op
stelde over het ontstaan van de Karzinómó
(kankergezwellen), een hypothese, die bui
tengewoon waarschijnlijk is. Volgens zijn
meening worden normale, gezonde cellen
daardoor aangetast, dat cr gedurende lan
gen tijd een prikkeling, die schadelijk voor
de cel is, op inwerkt, een prikkeling, die
mettertijd het gevoelige ademingsproccs ge
heel onderdrukt. Daardoor wordt een gewel
dig gistingsproces ontketend, om do cellen
dc voor dc groei noodzakelijke energie te
leveren: liet worden dus kankercellen! Is
deze theorie juist cn de resultaten der
moderne kankerdiagnose passen zich er
volkomen bij aan dan is daarmede een
aanknoopingspunt gevonden voor een ge
heel nieuwe mettode van kankergenezing.
Maar dat is slechts een onderdeel van
Warburg'6 wetenschappelijk werk. Zijn
hoofdtaak en dat is de onmiddellijke
aanleiding gawcest tot do toekenning van
den Nobelprijs ligt in de chemische aan
tooning van het zoogenaamde ferment der
zuurstof-toevoer, zonder hetwelk geen leven
mogelijk is. Dat is een ijzerhoudende, orga
nische kleurstof, dio het energie-omzettings-
proces in ons lichaam mogelijk maakt. Met
deze ontdekking is dc eerste bres in den
muur geslagen, die de geheimen van ons
leven verbergt
Dc betcekcnis der Warburgschc onder
zoekingen is reeds lang bekend. Dat bleak
uit hot feit, dat in den zomer van 1930 de
Rockefellcr-stichting van de Kaiser-Wil-
helm-Verecniging bijna drie millioen Mark
uittrok met dc uitdrukkelijke wensch, dat
dit bedrag ten goede zou komen aan dc
oprichting van een eigen instituut en labo
ratorium voor Warburg.
De aehtenveertigjarigc die een zoon is
.-an den beroemden natuurkundige Emil
Warburg is nog lang niet „au bout de
6on latin". Uit het kleine, bescheiden ge
bouw in Dahlem, waarop slechts een klein
metalen deurschildjc met het opschrift
„Kaiser-Wilhelm-lnstitut für Zcllphysiölo-
gie" aangeeft, dat hier een Nobelprijswin
naar zijn werk verricht, zullen hopelijk nog
vele berichten dc wereld instroomen, die de
gohecle menschheid tot zegen ziju....
