1 BRIEVEN VAN EEN
BRABANTSCHEN BOER
DE ÊEMLANDED
JOH. DE HEER
BIJKANTOOR
SOESTERKWARTIER
SOESTERWEG 107
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
Week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
Maandag 14 December 1931
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30e Jaarganq No. 144
STEUNT ALLEN NAAR VERMOGEN
Piano's Orgels, Radio
L. J. LUYCX ZOON
4 uur 14 min.
FRANSCH WACHTSCHIP
VERGAAN
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
elke regel meer f0.25 Llefdadighelds-advertentlén voorde
helft van den prijs. - Kleine Advertentlên „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regel»
50 oent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer eztra f 0.05
Een radiorode, die niet werd ge-
honden. Hitier wendt zich
tot Amerika.
Een Amcrikaansclio onderneming heeft
zich onlangs tot Hitler, den leider der natio
naal-socialistische beweging in Duitschland,
gewend met het verzoek een radiorede over
doel en streven der nazi's te houden. Dc
rede is echter niet naar Amerika overge
bracht; Hitler moest van zijn voornemen
afzien, omdat het hem spoedig duidelijk
werd, dat zeer waarschijnlijk op do rede do
bepalingen der nieuwe noodverordening in
zake den politieken Kerstvrede zouden wor
den toegepast. Hij bepaalde er zich daarom
toe de voor Amerika bestemde rede ter ver
dere distributie toe te zenden aan een
Duitsch persbureau.
Van Hitler's uiteenzettingen hebben wij
reeds in het kort gewag gemaakt, doch liet
is stellig interessant zijn beschouwingen
eenigszins uitvoeriger weer te geven.
Dc leider der nationaal-socialisten wijst
er op, dat het twaalf jaar geleden reeds bij
hem vaststond, dat de overwinning van het
communisme in Duitschland het begin zou
zijn van een algemeene wereldcatastrophe.
Het politieke, culturecle en economische le
ven der beschaafde landen is zoozeer met
elkaar verweven, dat bij voorbaat kan wor
den aangenomen, dat een tegen Duitschland
gerichte stoot onmiddellijk in andere lan
den zijn weerslag zal hebben. Alle verwach
tingen, dat dc wereld zal genezen van dc
huidige ellende en nood, zullen volgens
Hitler moeten worden begraven op het
oogenblik, dat de roodc sovjetvlag van Mos
kou naar Hamburg en Heidelberg wordt
overgebracht. De gevolgen ervan zou de
wereld zich niet kunnen indenken.
De strijd tegen dit gevaar is geweldig en
moeilijk. De door een onredelijke haat ge
dicteerde politieke en economische behande
ling van Duitschland sinds het verdrag van
Versailles is volgens Hitler oorzaak ge
weest, dat er op het oogenblik in Duitsch
land zes millioen volwassen communisten
wonen, die zich zelf de avantgarde der Mos-
kousche wereldrevolutie hebben genoemd.
In Amerika heeft het communisme nog be
trekkelijk weinig te beteekenen. Wanneer
Amerika volgens hetzelfde percentage
twaalf millioen communisten zou tellen met
dezelfde tendenzen cn dezelfde doeleinden,
don zou men "zoo iDetoogt Tïitler verder
de noodzaak der nationaal-socialistische be
weging, om tegen deze wereldpost met de
uiterste vastberadenheid strijd te voeren,
begrijpen. In verband met dit enorme ge
vaar spreekt Hitler als Duitsch nationaal-
socialist dc hoop uit, dat ook Amerika, uit
innerlijken drang tot zelfhandhaving, den
strijd der nazi's zijn sympathie niet zal ont
houden en zal helpen althans een deel der
oorzaken van liet bolsjewisme weg te ne
men.
Als nationaal-socialist gelooft Hitier, dat
liet niet voldoende is den oorlog alleen op
de slagvelden te liquidecren, maar dat hij
eindelijk ook moet verdwijnen uit het dagc-
lijksche leven der volkeren. De voortduren
de bestendiging van de oorlogshaat door
liet verdrag van Versailles leidt z. i. tot een
verbreking van dc solidariteit der naties en
zoodoende tot wereldrevolutie.
Hebt ge reeds Uw bijdrage gegeven voor het
Crisis comité? Zoo neen, doe het dan heden
bij onze administratie of stort Uw bedrag op
ons gironummer 47910.
Volgens Ilitlcr belichaamt de nationaal-
socialistische beweging de jeugd van een
volk, dat 70 millioen zielen lelt cn welks
betcekcnis voor dc algemeene cultuur der
wereld alleen al door de namen van Al-
brccht Dürer, Hans Holbein, Bach, Handel,
Beethoven, Mozart, Schubert, Wagner, Kant,
Goethe, Schiller, -Schopenhauer, enz. wordt
bewezen. Waarvoor, vraagt Hitler, wil men
ons verantwoordelijk stellen om een behan
deling te rechtvaardigen, die ons voor al
tijd tot een twecde-klas-natie stempelt en
die onder bepaalde omstandigheden ertoe
kan leiden, dat morgen opnieuw Franschc
negers als bezettingstroepen naar den Rijn
worden gezonden? Wanneer de wereld ge
noegen neemt met een dergelijke degradee
ring van Duitschland, aldus Hitier, dan mag
zij er zich ook niet over verbazen, wanneer
aan het einde van een dergelijke ontwikke
ling het spook van het bolsjewisme staat.
Mijn beweging, verklaart Ilitlcr verder,
wil den vrede voor Duitschland, den vrede
voor Europa; wij begrijpen daarom dan ook
niet, dat door dc tyrannie der Franschc be
wapeningen in Europa en in de wereld de
rust zal terugkeeren. Volgens Hitier vormt
het Fransche militarisme, tezamen met het
Russische bolsjewisme, tegenwoordig één
der grootste gevaren voor de rustige ontwik
keling der menschheid.
Men herinnert zich, dat Hitler voorts
heeft verklaard, dat zijn beweging elke par
ticuliere schuldverplichting, aangegaan
tusschen koopman en koopman, erkent,
maar dc nationaal-socialisten zullen nooit
het recht erkennen een volk uit politieke
overwegingen voor onafzienbare tijden met
schattingen te belasten. Volledigheidshalve
geven wij nog eens de laatste zinsneden uit
Hitler's rede weer:
„Mijn partij is niet een beweging der ver
twijfeling, maar een beweging der hoop. Wij
gelooven, dat wij langs strikt wettclijken
wegde macht in Duitschland zullen ver
overen.
Onze leuze zal dan luiden: dc wereld ge
ven, wat wij haar billijkheidshalve schub
dig zijn, het Duitsche volk echter waarbor
gen, wat het als soeverein volk noodig heeft
om te leven. Wij willen niets anders dan
een Monroeleer voor alle Duitsche mannen,
vrouwen en kinderen onder het motto:
Duitschland voor de Duitschers."
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Ook voor piano's het goedkoopste
adres.
LANGESTRAAT 49-51, TEL 190
Voor het Soesterkwartier kun
nen abonnementen, adreswijzigin
gen en advertenties opgegeven
worden aan ons Bijkantoor:
DUITSCH-ZWITSERSCHE HANDELS
BESPREKINGEN MISLUKT.
Berlijn, 11 Dec. (V.D.) In de laatste
dagen hebben te Berlijn opnieuw. besprekin
gen inzake den toekomstigen vorm van het
Duitsch-Zwitsersche handelsverdrag met de
leiders van de Zwiteersche delegatie plaats
gevonden. Aan beide zijden heeft men er
ernstig naar gestreefd dc bestaande moei
lijkheden uit den weg te ruimen, doch het
is ten 6lotte niet gelukt een positieve op
lossing te verkrijgen.
VERBODEN KRANTEN MOGEN
WEER VERSCHIJNEN.
Berlijn, 12 Doc. (V.D.) Op last van hot
Pruisisch ministerie van binnenlandsohc
zaken heeft de Berlijnsche politic-president
het oorspronkelijk voor den lijd van acht
dagen gekiende verboa van de nationaal-
socialistische Angriff en do Berliner Bör-
ecnzcitung mot directe inwerkingtreding
opgeheven. Alleen dc'communistische Rotc
Fahnc Ï6 thans nog verboden.
BUITENLAND.
Het moratorium van Hoover voorloopig
in werking gesteld.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Fransch kustwachterschip vergaan.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Inbraak in een juwelierswinkcl te Rotter
dam. Tweede Blad, pag. 1).
Roofoverval te Ginneken.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Nieuwe woningen van „Goed Wonen",
Eerste Blad, pag. 3).
Vergadering van de Ring Amersfoort van
de Ver. tot Bevordering van de Bijenteelt.
(Eerste Blad, pag. 3).
Vertooning van de film „Gifgas" voor het
Inst. voor Arbeidersontwikkeling.
Eerste Blad, pag. 3).
Een ventverb.od te dezer stede.
Eerste Blad, pag. 3).
SPORTNIEUWS.
H.V.C. wint tc Amsterdam met 32 van
O.D.E. (Tweede Blad, pag. 3).
Amsvorde wordt met i0 door Utrecht
geslagen. (Tweede Blad, pag. 2).
A.P.W.C verliest met 52 van E.A.C. te
Utrecht. (Tweede Blad, pag. 4).
Quick verliest op Birkhoven met 52 van
Woerden. (Tweede Blad, pag. 3).
Limvio verliest met 3—1 van P.V.C.
(Tweede Blad, pag. 4.)
Een nederlaag-dag voor de A.M.II.C.
(Tweede Blad, pag. 3.)
KAN EEN GEESTELIJKE COMMUNIST
ZIJN?
Karlsruhe, 11 Dec. (H.N.) De kerke
lijke disciplinair-c rechtbank heeft vandaag
besloten den geestelijke Éckert te Mann
heim uit den geestelijken dienst te ont
slaan, op de overweging, dat een evan
gelisch geestelijke geen lid van de aan de
kerk vijandige communistische partij kan
zijn en hij ook zijn reis naar Rusland zon
der toestemming van de kerkelijke over
heid heeft ondernomen.
VLIEGTUIG GESTOLEN.
Londen, 12 Dec. (IJ. N.) Gisteren is
een particulier vliegtuig op een vliegveld
gestolen, terwijl de eigenaar van het vlieg
tuig in het restaurant op het vliegveld zat
te eten. Dc dief werd terstond achtervolgd,
doch kon niet ingehaald worden. Daar er
echter niet voldoende benzine aan boord
was, was dc dief spoedig gedwongen te lan
den, zoodat hij toen gearresteerd kon wor
den.
Medegedeeld door het Kon. Ned Met. Inst.
te De Bilt:
Hoogste barometerstand 774.0 te Le
Havre.
Laagste barometerstand 747.9 te Vardö.
Verwachting. Meest matige Z. tot W#
wind, zwaar bewolkt of betrokken, weinig
of geen regen, weinig verandering in tem
peratuur.
Medegedeeld door het K.N.M.I.
De depressie die Zaterdag na benoorden
IJsland tc zijn voorbij getrokken ongeveer
O./N.O.waarts trok, werd Zondag en op
nieuw vandaag door een andere gevolgd,
die bij vrijwel gelijke richting telkens een
iets Zuidelijker weg koos. Het gebied van
hooge druk over het Z. van het gebied nam
daardoor iets af, doch de Westelijke tot
Zuid-Westelijke wind over onze streken
houdt onveranderd aan, In sterkte geleide
lijk wat toenemende.
In het grootste deel van Frankrijk en
West Duitschland is het nog windstil. Uit
Duitschland is de vorst nagenoeg verdwe
nen en alleen in het Noorden van Scandi
navië vriest het streng. Een verandering
van beteekenis in den toestand teekent zich
nog niet af.
Bemanning van 13 koppen
vermoedelijk omgekomen
Parijs, 13 Dec. (V.D.) Gisteren is een
Fransch kustwachtschip aan de Noord-
Afrikaansche kust, met een bemanning van
13 personen aan boord, tusschen Bizertc,
in Tunis en Bóne, hoofdstad van de pro
vincie Constantine in Algiers, vermoedelijk
in den storm, met man en muis vergaan.
Het wachtschip was Vrijdag door een
kleine marine-sleepboot van Bizerte naar
üöne gesleept. Halverwege kwam een he
vige storm opzetten. De sleeptros brak en
het wachtschip werd een prooi der golven,
die het vaartuig in de richting van de kust
dreven, zoodat de sleepboot, tengevolge
van de hooge zeeën en van de geringe diep
te van het water, het hulpelooze schip niet
kon naderen. Na een strijd van eenigc
uren was het wachtschip uit het gezicht
verdwenen. Do sleepboot keerde naar Bi
zerte terug om de havenautoriteiten te
waarschuwen. Terstond werden redding-
booten en hulp-sleepbooten uitgezonden,
doch men acht het zoo goed als zeker, dat
het wachtschip met de dertienkoppige b>
manning in den storm vergaan is.
Me.nier,
Dustere dagen beleven me. Donkere tijen;
donkere dagen vcur Kerstmis. Maar keb
de tijen nog nooit zóów donker gezien, ami-
co, as ze nouw zijn.
En zelden hè'k zóów naar 'n bietje licht
gesnakt, as teugeswoorig.
As teugenwoorig, ja, sjuust nouw, nouw
me d'n illektriek ommen, die z'n witte licht
den diepstcn duster aan flarren scheurt;
nouw de rade jouw van d'n vruugen morgen
lot in d'n nacht z'ncn muziek, z'nen tarrara-
boemdejee, deur dc onendigheid galmt;
sjuust nouw, nouw is 't om te stikken van
de benauwenis, nouw me de èèrde cn dc
zeeën en dc tochten beheersclien op alle
diepten en in alle hogten.
Sjuust nouw, nouw de weareld stinkt van
de rottende dampen van weggegooiden oog
sten-overvloed, sjuust nouw is 't hier zwart
van d'n èremoei!
Nceë, keb de tijen nooit zóow donker ge
kend, as in deus verlichte eeuw! En nog-
eens: ik snak naar 'n bietje licht van de
vruugerc „dusternis".
Naar d'n tijd, da-d-'nen mensch z'n eigen
den tijd gunde, om z'n pepkc leeg tc krab
ben, 't nog 's lekker deur. te steken mee 'ncn
steuvigen spriet, dien ie daarveur uit z'n
grasveldje zocht 't dan stopte, lekker vast.
om laank veuruit te kunnen mee z'n neus-
wèrmerke, 't netjes aanstook, heelegaar in
d n rondte van d'n bollen kop, rnee z'nen
duim 't opbollend vuur nog wa-d-indouwde
en nog 't steuvig aantrok dan, 't ijzeren
«topke d'r opzette en dan rnee 'n gezicht, da
glom van stille tcvrejenhcid, z'n pepke lceg-
smcorde tot 't leste restje.
In denzelfden tijd van 't aansteken van
da pepke blazen ze nouw twee piraatjes de
loclit in, zonder da ze 'r erg in emmen
Van da-d-eenc pepkc van vruuger, had
'ncn mensch meer plazicr, as d'n dieën van
teugeswoorig van tien nicketiencvergiftigin-
gen.
„Me leven nouw," zee d'n leste van die
piraatjes.
„De menschon van vruugercn <Ian
hikt ie 's van d'n smerigen siegrcttcndanip,
gooit 't end weer weg cn schudt meelijdend
z'nen gladden kop!
Maar 'k geef 'm op 'n briefke, amico, dat
dieén mensch van vruuger heel wa meer
levenskunst bezat as dieën piraal-hikker
van vandaag. Dat dieën mensch van vruuger
heel wa meer had aan z'n zeil ven stuivers
Zondagsgeld, as dieën piraatjeskapitaüst
aan z'n steuntoelage!
Ze zeggen dat de weareld zoow haard
veuruit gaat. teugeswoorig.
't Is meugclljkmaar ik mot ocw zeg
gen, da'k er gin snars van merk, van d'n
veuruitgaank. En al ben 'k nouw honderd
keeren 'nen boer, dan hè'k ok honderd kee
ren m'n oogen om te zien. honderd keer m'n
harsenpan, om 't tc begrijpen.
En al ben 'k nouw honderd keeren 'nen
boer, dan hè'k ok honderd keeren de zeker
heid dat dc maatschappelijke machien van
vandaag veul haarder lopt as die van vruu
ger.' marzonder van d'r plak te komen'
Keb vandaag 'n reuzenhui veur de waar
heid, amico. cn as die liier cn daar wa-d-
haard Aankomt, ollee d'n tijd is er naar, om
hier en daar 's mee d'n teut van oewen
klomp, de piraatwellustelingen wakker te
schuppen, uit d'ren „rcntcniersdroom zonder
kaptaal".
't Is of de weareld vol is van baliekluivers,
die mee al d'r klavieren in d'r zakken
laankst d'n waterkaant te lachen staan, om
d'n enkelen schipper, die z'n karrekas uit
mekaar douwt, om de schuit veuruit ge
boomd te krijgen.
't Is of de weareld vol is (om 'n aandcr
veurbildje te gebruiken!) van domme Au-
gusten, die d'r jaske-n-aan en uit loopen te
trekken, maar ondertusschcn 'n aander 't
zware werk laten doen!
En wa-d-et ergste-n-is: d'r zijn cr mee
hooge boorden om, mee lange zwarte jassen
aan, mee liooge cn mee ronde hoedjes op,
die mee doen aan da soort van baliegckluif
IJdelheid, afgunst, nijd on menschenhaat,
da-d-is 't wa-ck-in de plak Van seprjeuzen
arbeid is gekomen.
Wa nie aanders mcugclijk is.
Zoowgaauw as ge zeivers meeboert op d'n
zwaren levensakker on dus wit, wa-d-et zeg
gen wil om daar 't ploegijzer uren cn uren,
dagenlaank deur te trekken; zoowgaauw as
ge krom lopt van d'n zwaren wic-arbeid op
die velden om 't onkruid en onluig mee
wortel-en-al uit te trokken; zoogaauw as ge
de zurgen kent bij dieën arbeid veur "nen
goeicn oogst ollee, dan kunde waardcercn
en genieten van 'n schuur mee graan van
'nen kuil mee èèrpels, van 'nen zolder mee
hooi, allegaar deur 'n aander van den akker
gewonnen!
Maar ok dan pas!
As ik ze soms zie zitten, in deus moeilijke
tijen, die rcnteniers-zonder-kaptaal, die ge
leerden zonder verstaand, die kunstkenners-
zonder-bewijs, in 'ncn makkelijken stool, bij
wa radejoow-muzick, nost de werme platte-
buis, d'r ogskes dicht van lui genot, d'ren
kop zwemmend in de blaauwe krinkels van
'n lekkere segaar en 'k beur ze dan afbre
ken d'n zwaren arbeid van Regeerders; 't
kloeke werk van kearels die in deus dagen
nog groote bedrijven laten bloeien; d'n
scheppcndcn arbeid van eerlijke kunste
naars, danzouw ik ze gère over d'n
grond rollen.
„Salarisverlaging", zee 'r lest zo'n zwam
neus teugen me: „daar ben 'k in princiep
teugen!" En één seconde later sting ie mijn
't vel over m'nen nek te stroopen veur de
levering van 'n half mundje cèrpels.
'n Zijn donkere, zwarte tijen.
En as ik dan denk aan die zwarte hos-
schcn daar in 't Zuiën van Limburg, waar
de grond vol von lijken schijnt te zitten,
danwel dan begrijp ik daar mee mijn
boerenverstaand niks aanders van, as dat
daar 'nen mensch hee rondgespokt, die
sjuust in deuzen tijd past.
'Nen mensch die d'n haat teugen z'n mc-
demcnschen zat opgekropt tot in z'n strot en
in dc zwarste dusternis van 't nachtelijke
bosch, 't geweer teugen d'r hart zette en ze
mee 'ncn doffen knal 't leven uit-sclioot om
ze dan, as 'n dooie kat onder wa-d-èèrde te
smijten.
Dan snap 'k goed, da-d-icr 'nen duuvel in
menschelijke gedaante hee geleefd, die
z'ncn vrok, z'n zwarto ziel bevredigde in 't
donkere bosch, as 'n dier da dorstte naar
werm bloed.
En as ik lees van 'ncn Matuschka, die mee
'n skabbclierke in z'n moordenöèrshaanden,
klam, veur 'n verzetje, groote, razendsnelle
spoortreinen in afgronden liet tuimelen, dan
vraag ik m'n eigen af, of da nouw wel net
zoo'n groot wonder is, as geleerde mcnschen
in kolommen cn nog 's kolommen van de
kraanten, ons perbeeren te verklaren!
Of die „gespleten ziel" volgens de piesclo-
gen, van dieën misdadiger, nouw wezenlijk
wel zo'n eigenaardige ziel-mee-'n-scheur is,
dat die maar ééns in de honderd jaren veur-
komt.
Amico, kekt de mcnschen vandaag maar
's diep in d'r oogen, heel diep, dan... we
melt 't vandaag van die zieltjes-mee-spleten.
waar 't zoow gemeen deur tocht.
Aan d'n eencn kaant van dc weareld d'n
èèrde-opbrengst in dc zee of in 't vuur
gooien en aan d'n aanderen kaant de even
mensclien laten krepeeren van den honger.
in zo'n weareld is Matuschka gingen en
keling. En in zo'n weareld is olleen maar
plots vcurmalaise!
Mc maken 'nen kollesalen krisis mee. Ze
kers: maar nie ecnen van enkelt geldge
brek
Hier offeren de Matuschka's d'r offerkc
veur de missionarissen, om de zwartjes te
gaan bekeeren, maar de zwarte zielen hier
(met en zonder spleet) denken klaar te zijn
mee d'r dubbeltje op dc open schaal.
Heel de weareld blèèrt om vrede, maar
meten verklaart d'n eenen mensch d'n aan
der d'n oorlog cn steelt 'm z'n brooikc uit
z'ncn mond om 'm langzaam dood te la
ten gaan!
Krisis?
Ja, maar aanders as geschreven wordt!
Malaise?
Zekers, maar van aandere oorzaken as
me bekennen willen!
En daarom geleuf ik nie da-d-et meuge-
lijk is om 'n end tc veurspellen van een,
twee of drie jaren aan deuzc malaise.
Dc waereld is ziek, ziek as 'n hondje; dc
dokters kijken allegaar naar z'nen binnen
zak; ze moesen kijken naar z'nhaart.
Vliegschepen, radejoow, illectrick ollee
de weareld gaat daar nie van veuruit. Dc
eerste fiets was evengoed 'n „wonder" as de
eerste autemobiel en as de eerste tillefon.
As 't nuuwke d'r af is, danis 't mee 't „won
der" gedaan.
En't leven is olleen maar ongelukki
ger geworren mee al die wonders! Wemmen
gin tijd meer om op ons gemak 'n pepkc
aan te steken
't Steenen tijdperk of 't illektrieke. 't
zijn namen veur de geschiedenisboekskcs.
De weareld bestaat nie uit steenen óf uit
illektriek. Die bestaat uit mcnschen!
En of de Matuschka's cn boschwachters
nouw zooveul beter en veuruit zijn aan de
Battevierenik kan dan honderdduuzend
keeren 'nen boer zijn, ik geleuf 't tegendeel
eerder.
't Zijn wel donkere dagen veur Kerstmis,
amico. En ik zag deuzo week gin kaans, om
'r 'n lichtje op te laten schijnen. Laten me
honen van de noste week!
Veul groeten van Trui en as altij, gin hor-
ke minder van oewen
toet a voe
DJUL
