LANDDAGVERKIEZINGEN IN DUITSCHLAND
DÉ ËEMLANDED
GR00TE WINST VOOR DE HITLERiANEN
[JOH. DE HEER
Maandag 25 April 1932
Uitgave: VALKH0FF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30e Jaargang No. 253
Buitenland
IN PRUISEN GEEN MEER
DERHEID
Verliezen voor de sociaal
democraten
Belangrijkste
Weerbericht
Lacht op
7 uur 46 tuin.
L. J. L5JYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
IBACH PIANO'S
Fa. R. VAN DEN BURG
AMERSFOOR15CH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pe" maanden voor Amersfoort 2.10, per raaand t 0.75, per
weck (mcl gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.177r
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van ceo bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Liefdadigheids-advcrtentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De landdagverkiczingen in
Duitschland. Opnieuw
groote successen der natio-
naal-socialislen.
De landdagvcrkiezihgen, die gisteren in
velschillende Duitsche staten (Pruisen,
Beieren, Wurtctttburg, Hamburg cn Anhalt)
werden gehouden, hebben de verwachte uit
komst opgeleverd: dc nationaal-socialisten
hebben weer overal zeer belangrijke vorde
ringen gemaakt.
Uit den aard der zaak trekken vooral dc
verkiezingen in den belangrijksten der
Duitsche staten, Pruisen, dc aandacht, waar
tot dusver de regeering werd gevormd door
dc sockial-democraten. het centrum en de
Duitsche staatspartij (de vroegere democra
ten). Zij beschikten over een uiterst kleine
meerderheid: 230 van de 4o0 zetels. Een te
rugkeer dor tot. dusver aan het bewind zijn
de coalitie is absoluut uitgesloten, daar zij,
in ronde cijfers uitgedrukt, een zeventigtal
zetels heeft verloren, zoodat de meerder
heid in een /.eer duidelijker minderheid is
veranderd. Daar staat weer tegenover, dat
de partijen der rechterzijde, die bij de vor
ming van een nieuw Pruisisch kabinet zou
den kunnen samengaan, niet zooveel zetels
hebben verworven, dat zij oen absolute
meerderheid vormen. Er ontbreken maar
een tiental zetels aan, doch deze omstan
digheid zal de rcchtsche coalitie verhinde
ren den anderen partijen haar wil op- te
leggen.
In elk geval is liet oen onloochenbaar
feit, dat dc nationaal-socialisten, die tot
dusver nog niet eens tien leden naar den
Pruisischen landdag konden afvaardigen,
er ongeveer anderhalf honderd zetels bij
hebben gekregen, een succes, dat bijna fa
belachtig is, zoodal het verklaarbaar is, dat
dc vreugde in het kamp der Iiitleriancn
buitengewoon groot is. al wordt zij ook weer
eenigszins getemperd door e'cn tweetal om
standigheden: in de eerste plaats zal Hitler
zijn ideaal, minister-président van Pruisen te
worden, niet terstond zien verwezenlijkt: dc
tegenwoordige coalitie toch heeft nog net voor
dc verkiezingen er een wet doorgejaagd,
welke bepaalt, dat een premier in Pruisen
alleen verkozen kan worden geacht, wan
neer dit met een volstrekte meerderheid
van stemmen geschiedt.: Hitler. hccD. dus.
derhalve nu geen kans. In de tweede jilaats
kan Hitier nog geen dictaluur-rcgccring
vormen en, om over liet algemeen behoor
lijk te kunnen regceren, hebben de Ilitlcria-
nen niet alleen den steun van allerlei klei
ne rechtsche partijen noodig, maar in
vele gevallen ook van het centrum. Afge
wacht moet nu worden, of deze groep be
reid is steun te verleenen aan eèn regee-
ring, waarin de nationaal-socialisten den
boventoon voeren. Dc toestand is dus nog
buitengewoon onzeker, daar men evenmin
weet, wat de communisten in bepaalde ge
vallen zullen doen. In beginsel is het niel
uitgesloten, dat zij af en to,* op dc hand dei
rechtsche groepen zijn, w anneer hun daar
door de mogelijkheid wordt geboden dc
verwarring tc vergroolcn. Zeer waarschijn
lijk zullen er moeizame onderhandelingen
plaats moeten vinden, voordat de regec
riiigsvorming in Pruisen haar beslag krijgt
Benieuwd mag men eveneens zijn, hoe dc
nationaal-socialisten het eraf zuilen bren
gen, nu zij genoodzaakt zijn eindelijk eens
practische politiek te voeren, die echtei
steeds een compromis-karakter zal moeten
dragen, daar l-Iitler rekening zal moeten
houden met de inzichten van gematigde
rcchtsche groepen. Het gevolg hiervan kan
zijn, dat het nationaal-*social isme, nu het
zakelijk moet zijn in plaats van louter rhe-
torisch, van karakter verandert;- d.w.z. re
dclijker wordt. Hieraan is voor de natio
na al-socialisten echter tevens het gevaai
verbonden, dat, als het extremistisch ka
rakter van hun politieke leer te loor gaat,
deze tevens haar aantrekkingskracht ver
liest.
Hoe dit zij: het succes der rechts-raclica-
Jen- is verbluffend groot geweest, terwijl an
dere partijen, die tot dusver een flink fi
guur maakten, nagenoeg zijn weggevaagd.
Wij denken hierbij in do eerste plaats aan
de Duitsche Volkspartij cn de Duitsche
staatspartij (democraten), die bijna, letterlijk
gedecimeerd zijn, terwijl dc Duitsch-natio-
naicn meer dan de. helft, van hun zetels
hebben verloren, terwijl ook de economische
partij vrijwel door de nationaal-socialisti-
sche vloedgolf is weggespoeld. Ook de com
munisten hebben veeren moeten laten,
terwijl de sociaal-democraten eveneens lee-
lijk gekortwiekt zijn: zij verloren meer dan
veertig zetels. Alleen het centrum, de partij
van Brüning, hoe dc golven daar ook te
gen aan hebben geklotst, is als een onver
stoorbare rots krachtig in dc branding
blijven staan.
MEVROUW NAIDOE OPNIEUW
GEARRESTEERD.
Bombay, 22 Apr! 1. (V. D.» De presi
dente van liet Al-Indische congres, Sarojini
Naidoe, is te Bombay gearresteerd, omdat
zij in strijd met de politicvoor.schriften had
deelgenomen aan een tc Delhi gehouden
cungrészitting.
Dc Nationaal Socialisten boeken in
Pruisen ongeveer 70 pCl.
stemmenwinst
Berlijn, 24 April (V.D.) Nadat het in de
hoofdstad van liet Rijk in den nacht op Zon
dag reeds eenige malen tot kleine botsingen
tusschcn politieke tegenstanders was geko
men, werd tegen half ij f hedenmorgen in
de Moeckernstrassc (Z.W. Berlijn) dc 22
jarige koopman Curth, een lid der N.S.D.A.P.
door communisten overvallen en door een
schot in dc slaap gedood. Als vermoedelijke
daders zijn vier communisten gearresteerd
Toen in den loop van den morgen dit feit
in liet Z.W. vaif^Bcrlijn bekend werd, wer
den dc „Hakcnkrcuz"-vlaggen op talrijke
plaatsen van rouwfloers voorzien.
In een tuin te Steglitz werd tegen vijf uur
hedenmorgen het lijk gevonden van den
architect Hugo Freeck uit Charlottcnburg.
Ilij is waarschijnlijk na een vechtpartij over
een anderhalvcn meter hoog lick geworpen
Op de Hohenzolicrnplatz werden tegen zes
uur zes nationaal socialisten door eenige
communisten aangevallen cn met messen cn
stokken bewerkt.
Het aantal gedurende dc laatste 21 uren
de politieburcaux binnengebrachte personen
bedraagt ongeveer 220. De politie heeft p in
een vergadering van linksradicale clemen
ten, wélke in een kelder in dc Friedricb
K-arl strasse wei -1 gehouden ontbonden er»
negen personen gearresteerd.
Volgens de tot de vroege middaguren bin
nengekomen berichten hebben de landdag-
verkiezingen over bel algemeen een rustig
verloop gehad. Nadat den dag tc voren alle
partijen nog een laatste propaganda-ac.tie
hadden gevoerd, werd Zondag weinig of niets
meer van propaganda bemerkt.
In eenige kiesdistricten was bovendien
voor den verkiezingsdag een propagandaver
bod uitgevaardigd. In Pommcren, Silczië
Sleoswijk-Holstein cn Maagdenburg is druk
ker gestemd dan bij de presidcntsvci kiezin
gen, doch over liet algemeen schijnt de op
komst geringer tc zijn dan bij dc recente ver
kiezingen. Tot.de middaguren is door 30 tot
50der stemgerechtigden gestemd.
Rustig verloop,
Berlijn, 21 April (V.D.) De verkie
zingsdag heeft te Berlijn tot vijf uren beden-
middag een vrij rustig verloop gehad, liet
geval tc Steglitz draagt geen politiek ka
rakter. Dc architect Freeck is blijkbaar bet
slachtoffer geworden van ccn vechtpartij
met beschonken personen.
Pogingen optochten te vormen werden
door de politie onderdrukt. Tot Zondogmid
dag waren ongeveer 350 personen door do
politie in arrest gesteld. Er schijnt in het al
gemeen weer vrij druk te zijn gestemd.
In de Afrikanische Sirassc in het Noorden
van Berlijn is het even voor de sluiting van
het stembureau tot een vechtpartij gekomen
tusschen communisten cn nationaal socia
listen, waarbij talrijke personen werden ge
wond. De politie herstelde de orde cn arres
teerde tien personen.
In Keulen wordt de opkomst der kiezers
op 65% geschat. Opvallend was, dat de vrou
wen ditmaal niet zoo talrijk ter stembus
togen als bij de Bijksprcsidcntsvcrkiezin-
gen het geval was.
Slechts in den nacht op Zondag is het in
de Darmstnedterstrasse tot, gen ernstige
vechtpartij tusschcn communisten cn nazi's
gekomen. 26 personen werden gearresteerd.
Te Hamburg, waar dc stembureaus tot C
uur geopend waren, werd in den namiddag
drukker gestemd dan des morgens bet gc
val was. Men scliat dat S0 u $5% der kiezers
hun stem hebben uitgebracht.
In Sleeswijk Ilolstein schat men eveneens
liet aantal uitgebrachte stemmen op S5%
van liet aantal gerechtigden.
Men scliat te Breslau liet aantal uitge
brachte stemmen eveneens op S3Tegen
een uur hedenmiddag kwam liet op de Neu-
markt tot oneenighéld tusschen nationaal
socialisten cn communisten, waarbij een na
tionaal socialist een messteek bekwam. De
dader werd gearresteerd.
In dc provincie Neder Sileziü is de ver
kiezingsdag rustig vcrloopen.
In het Roergebied.
In de steden van liet Roergebied is de
verkiezingsdag tot dc vroege middaguren
ordelijk vcrloopen. Er werd vrij druk ge
stemd. In den loop van den Zaterdagavond
was het in crscïiillcnde steden nog tot
vechtpartijen gekomen.
Te Essen werden legen rniddcrnachl drie
nationaal socialisten door communisten
I overvallen, waarbij ccn communist (lrie
schoten loste. Een der nazi s kreeg hoofd
wonden, terwijl i cn ander ccn messteek in
den rug opliep. Beiden moesten naar het
ziekenhuis worden öyërgcbracht.
Tc Duisburg-Ma inborn is liet tusschcn
nationaal socialisten cn communisten lot
cell vechtpartij gekomen, waarbij een
•jij-jarige arbeider door ccn stock in de
borst werd gedood. Als vermoedelijke da-
dors zijn rlric communisten gearresteerd.
In ccn door nationaal socialisten belegde
bijeenkomst bracht ccn vroegere commu
nist rapport uil over zijn indrukken in
Sovjet Rusland, liet kwam bij die gelegen
heid lol een vechtpartij, waarbij veertien
personen zoodanig werden toegetakeld, dat
zij naar liet ziekenhuis moesten worden
overgebracht.
In Wurtembcrg is do verkiezingsdag
eveneens vrij rustig vcrloopen. In den afgc-
loopcn nacht hebben nog enkele politieke
vechtpartijen plaats gehad.
Te Hamburg is hel eveneens algemeen
rustig gebleven. T o' ongeveer 1 uur heden
middag bad ongeveer 10 pCt. der kiesge
rechtigden gestemd.
Bloedige botsing te Hcxford.
II er ford, 2r April. (V D.) In den nacht
op Zondag is liet tol bloedige straatgevech
ten gekomen tusschen nationaal socialisten,
'leden van dc Rijksbanier en Communisten.
Dc tegenstanders wierpen elkaar met
peper, sloegen met staven c.d. De strijd
duurde tot dc ochtenduren.
In totaal werden tien personen gewond.
Do stand van zaken om
hall tien.
B e r 1 ij n, 24 April. (V.D.) Op grond van
de tot Jialf tien A.T. te Berlijn bekend ge
worden resultaten voornamelijk uit de stc
den, het Westen, en het uiterste Z.O. vnn
Druisen kan ongeveer liet volgende beeld
van de ontwikkeling van de partijen wor
den gegeven, waarbij als vergelijking wordt
genomen de uitslag van de verkiezingen
voor den Rijksdag op li September 1030
Dc Nationaal socialisten hebben in geliccl
Pruisen in vergelijking met 1030 gemiddeld
70 pCt. stemmenwinst behaald. Ook het
Centrum heeft een winst van ongeveer
3 pCt. kunnen boeken. Het schijnt dat deze
blommen voornamelijk afkomstig zijn van
de kiezers der staatspartij, die naar bet
Centrum zijn ovcrgeloopen. Slechts op en
kele plaatsen beeft het Centrum stemmen
verloren.
De Duilsch Xationalcn hebben over liet
algemeen verloren. Grootcr zijn nog de ver
liezen van de sociaal democraten en dc
communisten, vermoedelijk elk ongeveer
15 pCt. Zeer ernstig zijn tot dusverre dc
verliezen der Volkspartij, die gemiddeld do
helft der stemmen verloor. Nog grootcr zijn
dc verliezen van de Ecori. Partij cn van dc
Landvolkparlij die in vergelijking met 1930
uigcvcer 80 pCt. van bun stemmen verlo
ren. De verliezen der Staatspartij zweven
tusschcn 60 en 80 pCt.
De einduitslag wordt tegen half drie in
den nacht verwacht.
De vermoedelijke einduitslag in
Pruisen.
Nader meldt men ons:
Volgens dc laatste stemrnencijfers zal do
Pruisische landdag als volgt zijn samen
gesteld: Sociaal-democraten 93; Duitsch
Xationalcn 31; Centrum 68; Communisten
56:: Nationaal-Socialistcn 160; Duitsche
Volkspartij G; Staatspartij 2; Economische
Partij 2; Chr. Sociale Partij 2; Duitsch Han
noveranen 1.
Volgens deze berekening, die waarschijn
lijk dc definitieve uitslag is, zal de nieuwe
Landdag dus waarschijnlijk bestaan uit 421
mandaten. De absolute meerderheid zal dan
211 bedragen, waarvan de rechtsche par
tijUn te samen 202 hebben. Dc Coalitie van
Weimar zal volgens deze berekening in de
nieuwe Landdag waarschijnlijk over 163
stommen beschikken. Daar de oude Land
dag kort. voordat hij werd ontbonden een
wetsontwerp heeft aangenomen, waarbij
wordt bepaald, dat de minister-president
alleen bij absolute meerderheid van stem
men zal kunnen worden gekozen, zullen de
rechtsche partijen geen minister-president
kunnen kiezen, tenzij de Communisten de
rcchtsche partijen in deze tegen de regce-
ring steunen, of het Centrum uil de Coa
litie van Weimar treedt en zich bij de
rcchtsche partijen aansluit.
Hoe de Rijksdag er bij de ver
houding van het oogenblik uit
zou zien.
Berlijn, 24 April (V.D.) Zondag hebben
in Pruisen, Beieren. Württcmberg, Ham
burg en Anhalt de verkiezingen plaats ge
had, waarbij in totaal uitgebracht werden
op de Sociaal-democraten 5.780.761 stem
men; Duitsch-Nationalen 1.751.172; Centrum
(incl. de Bcicrsehe Volkspartij) 4.914.820;
Communisten 3.335.520; Duitsche Volkspartij
372.115; Beiersche Boerenbond 253.260; Eco
nomische Partij 228.298; Duitsche Land
volkpartij 276.051; Staatspartij 479.502; Nat.
Socialisten 9.930.138; Chr. Soc. Volksdienst
357.259. ITot totaal aantal stemgerechtigden
bedroeg in deze staten in totaal ongeveer
31);- milliocn, hetgeen S0% bedraagt van liet
totale aantal stemgerechtigden van liet gc
hecle rijk, n.l. van dc 4314 milliocn. Bij een
zelfde deelneming aan do verkiezingen cn
con zelfde stemmenverhouding zouden bij
ccn lieden plaatsgehad bobbende verkie
zing voor den Rijksdag ongeveer de vol
gende stemmcnaantallen zijn uitgebracht:
Sociaal-Democraten 6.930.000 (8.575.000):
Duitsch-Nationalen 2.100.000 (2.457.000); Cen
trum 5.900.000 (5.185.000); Communisten
j.000.000 (4.590.000); Duitsche Volkspartij
450.000 (1.575.000); Economische Partij
270.000 (1.300.0001D. Landvolk partij 330.000
(1.100.000); Staatspartij 275.000 (1.320.000);
Nat. Socialisten 11.910.000 (6.400.000); Chr.
Soc. Volksdienst 430.000 (870.000).
De tusschcn haakjes geplaatste cijfers ge
ven het stcmmenaaiital bij do Rijksdugvcr-
kipzinlgen in Sept. 1930 ban.
Bij ccn dergelijke stemmenverhouding
zouclen de Nat. Socialisten met tegen dc
200 zetels (thans 107) verreweg de grootste
fractie in den Landdag vormen. Desniette
min zou ook in den Rijksdag geen recht
sche meerderheid zijn. De Duitsch-Natio
nalen zouden terugloopcn van 41 tot 35 en
dc Duitsche Volkspartij van 30 tot ongeveer
7. Volgens deze veronderstelde stemmen
verhouding zouden de Soc.-democratcn van
143 tot. 115 zetels terugvallen cn de Com
munisten 79 tot beneden de 70. Waarschijn
lijk zou het Centrum zijn 68 zetels behou
den of iets daarboven komen.
Ook in Beieren boeken de Nat.
Socialisten groote winsten.
M li nchen, 24 April (V. D. D^ uitslag
voor Beieren luidt als volgt: Beiersche
Volkspartij 1.272.074 stemmen, 45 zetels (40):
Sociaal-democraten 604.098 stemmen. 20 ze
tels (34); Beiersche boeren cn middenstand
253.260 stemmen, 9 zetels (17); Duitsch Nat.
Volkspartij 127.983 stemmen, 3 zetels (13);
Nat. Socialisten, 1.270.602 stemmen, 43 ze
tels (9): Communisten 259,400, stemmen,
S zetels (5): De nieuwe landdag zal 128 ze
tels hebben
De voorloopige officiecle cijfers
vcor de verkiezingen in Prnisen
In den algeloopen naclu werd nog clc vol
gende voorloopige uitslag geseind
srschen Landdag zijn in totaal uitgebracht
22.039. 849 stemmen, als volgt over dc par
tijen verdeeld: Soc.-dcmocratcn 4.074.943;
Duitsch Nationale Volkspartij 1.52 4.931:
Centrum 3.374.413; Communisten '2.819.G02;
Duitsche Volkspartij 330.807; Volk slecht par
tij 44.119: Economische Partij 1.91.032; Duit
sche Landvolk J53.562; Jonge Rechten 13.942,
Staatspartij 323.441; Nat. Socialisten
8.008.219;
Duitsch Iiannovcrancn 63.803; Chr. Soc.
Volksdienst 255.068; S.A.P. 80.437; Radicale
Middenstundspartij 9.949; Nat. Sammlung
6.515; Kleine renteniers 25.51S, Poolsche
Volkspartij 57.731; Nat. Beambten 2.885; Kuis-
enjgrondbezitters 67.105; Groot Duitsche Lijst
Scinnalitz 4.570; Nat. Duitsche Arbeiders
partij 11.592; Pr. Littausche Volkspartij 363;
Sleeswijk Vaderland 2.301; Wcrkloozcn Partij
3.461; Duitsche Eenheidspartij 1.329.
De berekening wordt vertraagd door de
toewijzing van de zetels op de overschotten
in verband met de vele kleine partijen, die
aan de verkiezingen hebben deelgenomen.
Volgens den voorloopigen officicelcn uilslag,
zouden de Nat. Socialisten 160 zetels krijgen.
Het is echter waarschijnlijk dat het nog zal
stijgen tot 162 in verband met de verbinding
der lijsten van eenige kleine partijen met
die der Nat. Socialisten, n.l. die der huis- cn
grondbezitters, de Nat. Duitsche Arbeiders
partij en dc lijst Schmalitz.
Volgens de officiecle cijfers is 81% der
stemgerechtigden opgekomen.
BUITENLAND.
De landdagverkiczingen in Duitschland.
(Eerste blad, pèg. 1).'
BINNENLAND.
Een historische molen te Haarlem afge
brand.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Do Kei Zaterdagmiddag feestelijk op zijn
nieuwe plaats gebracht.
(Derde Blad, pag. 1).
B. cu W. stellen voor dén pensioens
aftrek van het gemeentcpersoneol per I Mei
met 3 procent te verhoogen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Protest tegen dc loonsverlaging bij do
Ned. Spoorwegen.
(Eerste Blad. pag. 2)..
Vcrw a c li i i n g: Zwakke tot matige
W. lot Z. wind, gclecltclijk bewolkt, weinig
of geen regen, mogelijk nachtvorst, iets
zachter overdag.
De depressie die gisteren nog een ver
sterking uit het X. W. kreeg, trekt naar U.
waarts af en de lucht van hoogc drukking
ei; achter schijnt zich over ons land te wil
len uitbreiden. Dc hoogo drukking op II-
land nam wei toe, cn het vriest daar vrij
sterk maar door hei terug trekken van de
hoogc drukking in liet Z. W. is de koude
stroom daardoor een uitgebreid gebied van
lage drukking van do warmere Z. W.
strooming ter N. van Ierland verschenen,
.zoodat aanvankelijk eenige stijging van
temperatuur overdag tc wachten is met
kans op nachtvorst in den a.s. nacht. Het
gebied van warmer weer in Duitschland
trok O.-waarts weg na daar gisteren on
weerregen te hebben veroorzaakt. Groot-
Brittannië en Frankrijk bobben vrij rustig
weer met weinig neerslag cn stijgende
temperatuur.
LANGESTRA6T 48-51 TELEFOON 190
ZIJDE» linnen
Uni: 70 cent Fantasie: 95 cent
Cretonne voor kleeding
Aparte dessins 95 ct. per meter
Varïiensmarkt 5 Tel. 1399
Onze orgels, piano's zijn juist lots beter
dan andere en goedkoopor.
Voortreffelijk in elk opzicht.
Vraagt catalogus en condities aan
bij den vertegenwoordiger
jfj ARNH-STRAAT.
IW.«>iWWWWl—.IMWIBHII ll»1
S.PD. DN MP IENTP. K.P.D. D.VMb/ksr. NAf.FkQNT STAATSE NS.DAP
Stimmenzah/ sm 20. Mai 1928 ÊsH am 24 April 1932 H8
EEN GRAFISCHE VOORSTELLING VOLGENS DE VOORLOOPIG OFFICIEELE
CIJFER?
