ABONNEMENTSPRIJS pe. 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 1 0.75, per
DE ËEMLANDED
Donderdag 28 April 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. «g. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30 e Jaargang No. 256
JAPANS POSITIE IN
MANDSJ0ERIJE
ECONOMISCHE BOND VAN
D0NAUSTATEN
DE POLITIEKE TOESTAND
IN PRUISEN
Weerbericht
Licht op
7 uur 48 min.
L. I LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
AMERSFOORTSCH DAGBLA
week (met gratis verzekering tegen ongelukken! i 0.17l/v
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING.47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f J.05 met inbegrip varneen bewijsnummer
elke regel meer f0 25 Llcfdadighelds-advertentlifn voorde
helft van den prijs. Kleine Advcrtentlön „KEITJES' bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke rcyel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Een moeilijke toestand te
Genève ontstaan. De
ziekte van Tardieu een sto
rende lactcr.
In verschillende Fransche bladen komt,
zooals te verwachten was, groote bezorgd
heid tot uiting in verband met het feit,
dat in Pruisen de nationaal-socialisten do
sterkste politieke partij zijn geworden.
Vele Franschcn beschouwen het llitlcrisme
als een groot Europecsch gevaar, dat zij
v rij wel op één lijn stellen met het bolsje
wisme en waarvan zij aannemen, dat het
een groot deel van liet Europeesch vaste
land zal vergiftigen.
In dit verhand wordt gewezen op de
jongste verkiezingen in Oostenrijk, waar
de nationaal-socialisten eveneens een groo-
tcn sprong vooruit hebben gedaan. Naar
aanleiding hiervan stellen niet weinig
Franschcn zelfs de vraag, of do stabiliteit
van Oostenrijk hierdoor niet ernstig wordt
bedreigd en of de tegenwoordige regeering
neg wel verplichtingen voor de toekomst
cp zich kan nemen. Met andere woorden:
doet. men er onder de -tegenwoordige om
standigheden wel verstandig aan Oosten
rijk gelden te leenen, waaromtrent men
geen zekerheid heeft, dat zc ooit terug zul
len worden betaald, wanneer de radicale
elementen den boventoon gaan voeren?
Vooral do Temps, die zeer nauwe betrek
kingen onderhoudt met den Quai d' Orsay
en die als spreekbuis van het ministerie
van buitenlandsche zaken kan worden be
schouwd, is zeer pessimistisch gestemd
met betrekking tot de gevolgen van een
samengaan in Pruisen dus in oen zeer be
langrijk gedeelte van Duitschland van
Ilitlerianen en centrumsmannen, hetgeen
geenszins tot dc onmogelijkheden behoort.
Wanneer do toestand zich inderdaad in
dezo richting ontwikkelt, dan zou er een
volkomen nieuwe situatie in liet leven
worden geroepen. De Fransche opvatting
is, dat liet, van internationaal standpunt
bezien, eon belangrijk verschil uitmaakt,
of de politiek van Brüning door links wordt
gesteund, gelijk tot dusver, dan wel door de
aanhangers van Hitler en anderre nationalis
ten, zooals waarschijnlijk in den eerstkomen-
den tijd het geval zal zijn. Nauwelijks kan
men volgens de'Temps aannemen, dat't re
sultaat der Pruisische verkiezingen niet in
belangrijke mate de besprekingen te Ge
nève zal beïnvloeden..
Inderdaad droeg- dé-,Fransche politiek to
Genève don allerlaatstcn tijd een zeer aar-
zelenc^ karakter; een streven van Fransche
zijde werd merkbaar om voorloopig alle
beslissingen van groote importantie uit te
stellen. Ongetwijfeld hield dit verhand met
de successen der nationaal-socialisten, die
thans een geduchte macht in Duitschland
uitmaken, hetgeen in Fransche kringen de
beduchtheid heeft gewekt, dat belangrijke
besluiten, die thans te Genève zouden wor
den genomen en waarbij Duitschland even
eeens betrokken zou zijn, naderhand wel
eens door laatstgenoemd land te niet zou
den kunnen worden gedaan, wanneer de
nazi's op wettige of onwettige wijze zich
van de macht meester maken. Daarom
voelen de Franschcn er veel meer voor de
kat voorloopig uit den boom te kijken en
pas spijkers met koppen te slaan, wanneer
duidelijk is, hoe de toestand in Duitsch-
tnd zich heeft ontwikkeld en levens de
Fransche verkiezingen achter den rug zijn,
welke een beeld zullen geven van dc te
genwoordige gezindheid der Franschcn.
Ondertussclien is Tardieu, do Fransche
minister-president, ziek geworden, zoodat
ljij niet naar Genève kan terugkeeren, het
geen in conferentiekringen groote teleur
stelling heeft gewekt, daar juist de laatste
dagen belangrijke beslissingen waren voor
bereid, waaraan ook door Stimson, den
Amerikaanschen minister van buitenlef»
sche zaken, werd deelgenomen.
Maar zelfs indien Tardieu niet werkelijk
ziek was geworden, zou vermoedelijk wel
een politieke ziekte zijn uitgevonden, welke
als uitvlucht, om niet aan de besprekingen
deel te nemen, zou kunnen worden ge
bruikt. Men krijgt sterk den indruk, dat
Frankrijk, hetwelk voortdurend door een
angst wordt bezeten of minstens een angst
voorwendt, vQorloopig vérstrekkende be
slissingen te Genève zal blijven saboteeren.
ofschoon de wereld meer dan ooit hunkert
naar bevrijdende daden, die haar eindelijk
voeren uit. het donkere labyrinth der ellen
de en wanhoop.
Poe Ji vraagt Tokio om hulp
Moskou, 27 April (V.D.) Uit Peking
wordt gemeld, dat het verkeer langs de
Zuidlijn van den Oost-Chineeschen spoor
weg, tengevolge van de bezetting van net
station Santsjahe door ongeregelde troepen,
geheel is onderbroken. Japansche vliegtui
gen bombardeeren do ongeregelde troepen
Ook op de Oostelijke lijn van den Oost-
Chineesohen spoorweg is het verkeer ten
gevolge van de vrijandelijkheden, die voort
durend nabij deze lijn plaats vinden, nog
steeds niet hervat. De berichten over voor
bereidingen voor een staking worden vol
gens mededeeling van sovjet Russische
zijde verspreid door Japansche en ,wit-gar-
dislische bladen en persbureaux, doch mis
sen allen grond
Moskou, 27 April (V.D.) Naar uit Moek-
den gemeld wordt, heeft de regeering van
president Poe Ji een telegram naar Tokio
gezonden, waarin de regeering an Mands
joerije verklaart, dat zij het Japansche op
perbevel-om militairen steun verzoekt, daai
haar leger nog niet voldoende georgani
seerd is om de opstandelingen te kunnen
bestrijden.
Arrestaties wegens „hoogver-
raad".
Moskou, 27 April (V.D.) Plet Tass-agent-
scliap meldt, dat de Mandsjoerijsche politie
verscheidene Chineczen heeft gearresteerd,
die in contact stonden met de leden van de
Volkenbondscommissie. De gearresteerden
worden beschuldigd van hoogverraad. Alle
^pogingen van Wellington Koo, om hun in
vrijheidsstelling te verkrijgen, bleven
vruchteloos.
Nieuwe Japansche concessies in
Mandsjoerije.
Tsjangsjoen, 27 April (V.D.) De
Mandsjoerijsche regeering heeft Japan con
cessie verleend voor den aanleg van ecnige
spoorwegen, die zoowel politiek als stra
tegisch van groote beteekenis zijn. Er zul
len drie nieuwe spoorwegen aangelegd wor
den.
De Japanners verklaren, dat zij onmid
dellijk met den aanleg zullen beginnen.
Voor dit doel _worden. ecnige duizenden Ja
pansche wcrkloozen naar Mandsjoerije ge
bracht.
Een nieuwe leerstelling: de
Stimson-doctrine.
Londen, 27 April (V.D.) Volgens den
diplomatieken medewerker van de Daily
Telegraph werkt dè Amerikaansche staats
secretaris Stimson reeds sedert eenigen tijd
aan de formuleering van een leerstelling,
de z.g. Stimson-doctrine, die hij voornemens
is ter goedkeuring in den Volkenbond aan
de orde te stellen. Deze doctrine zou in
houden, dat do mogendheden geen bijzon
dere rechten en belangen van Japan in
Mandsjoerije erkennen.
De correspondent verwacht niet, dat het
aanvaarden van do Stimson-doctrine door
den Volkenbond tot uittreding van Japan
uit den Volkenbond zou leiden.
DE SOVJET-UNIE DOOR DE VER-
ESNIGDE STATEN NIET ERKEND.
M o s k o u, via Kofno, 27 April. (V.D.) Of
ficieel wórdt thans de mededeeling van
het departement van Staat voor Buiten
landsche Aangelegenheden bevestigd, dat
de regeering der Vercenigde Staten beslo
ten heeft de Sovjet Unie noch de jure, noch
de facto te erkennen en dat de houding der
Amerikaansche regeering tegenover Rus
land ook verder ongewijzigd zal blijven.
Deze mededeeling heeft in politieke krin
gen te Moskou groote ontevredenheid ver
oorzaakt, aangezien men gemeend heeft,
dat. Litwinof te Genève met Stimson een
onderhoud zou hehben, waarin algemeen
politieke Russische kwesties zouden kun
nen worden behandeld.
DE INVOERRECHTEN GELDEN
VOOR EEN JAAR.
Londen, 27 April. (V.D.) In. het Lager
huis is heden medegedeeld, dat de regee
ring de i pvatting van de Adviseerende
Commissie inzake invoerrechten deelt, dat
de rechten welke onlangs zijn afgekondigd
in het algemeen de ecrötc twaalf maanden
niet moeten worden verlaagd.
Majoor Colville, van het departement van
Cverzeesclien Handel heeft deze verklaring
afgelegd in antwoord op een desbetreffen
de vraag.
MOORDDADIG ECHTPAAR.
P a r ij s 27 April. (H. N.) Te Toulon
is de eigenaar van een motorboot vermoord
door een echtpaar, dat de boot had gehuurd.
De moordenaars hebben na hun daad in
een hotel in een voorstad van Toulon van
kleeren verwisseld en zijn vervolgens per
auto vertrokken. Het gelukte echter hen
's avonds te arresteeren.
TARDIEU NIET NAAR GENèVE.
Lijdende aan een zware keel
ontsteking.
Parijs, 27 April. (V.D.) De vele spreek
beurten en het drukke reizen van de laat
ste weken hebben den Franschen minister
president zóó zeer vermoeid, dat zijn ge-
neesheeren hem voorloopig strenge rust
hebben voorgeschreven. Bovendien heeft
Tardieu een zware keelontsteking, zoodat
hij noch morgen te Belfort de aangekondig
de- groote politieke verkiezingsrede zal hou
den, noch zooals oorspronkelijk in zijn be
doeling lag, Vrijdag naar Genève zal ver
trekken.
Nieuwe bizonderheden over
de Fransche plannen.
Frankfort a. d. M a i n. 26 April. (H.N.)
De correspondent van de Europa Press te
Genève vestigt de aandacht op een bericht,
dat de vorige week in een Höngaarsch blad
is verschenen en waarin nieuwe bijzonder
heden over de Fransche plannen voor een
Donaufederatie meegedeeld worden. Vol
gens dit bericht zou Frankrijk wenschen,
dat de vijf Donaustaten een tolunic sluiten,
waarbij alle invoerrechten met ten minste
10 worden verlaagd en een gemeenschap
pelijk tarief ingevoerd wordt. Voor den uit
voer van landbouwproducten naar de groo
te landen van afzet zullen voorkeurrechten
worden toegestaan, zonder dat daarvoor
cenige compensatie wordt verlangd, behal
ve de toezegging, dat de invoerrechten voor
het overige buitenland niet verhoogd zullen
worden. Wat het financiecle gedeelte be
treft, zou een eerste crediet van 200 millioen
goudfrancs aan de vijf st'otcn worden ver
leend en voorts een gemeenschappelijke
leening van 3 milliard goudfruncs ter af
lossing van de bestaande leeningen. Alle
vijf staten zouden waarborgen voor deze
leening moeten geven, terwijl in den dienst
van deze leening door de opbrengst der in
voerrechten zou moeten worden voorzien.
Tenslotte wordt ook een muntunie voorge
steld. De contróle daarover zou. uitgeoefend
worden door dc bank voor internationale
betalingen te Bazel en door circulatieban-
kén der groote mogendheden, die de nieuwe
geldswaarde tevens zouden waarborgen. Het
plan schijnt echter bij do desbetreffende
banken niet veel bijval te hebben gevon
den. Vooral in Tsjecho-Slowakije voelt men
voor het denkbeeld van de muntunie zeer
weinig, daar het Tsjechische geld gezond is
en de positie van de Tsjechische circulatie
bank door deze wijziging slechts zou lijden.
Te Bazel is voorts verklaard, dat de bank
voor internationale betalingen niet over de
middelen beschikt, om een geldswaarde
voor de Donaustaten te waarborgen.
CHINA EN JAPAN WORDEN 'T EENS.
Londen, 27 April. (H.N.) Het is gister
avond eindelijk gelukt de overeenkomst
voor een wapenstilstand inzake Sjanghai te
sluiten. De overeenkomst bepaalt, dat alle
vijandelijkheden zullen worden gestaakt. De
Chineesche troepen zullen niet verder op
rukken, terwijl de Japanscho troepen zich
tot de internationale nederzetting zullen
terugtrekken. Een gemengde commissie zal
toezicht op de troepenbewegingen houden.
Japansch-Chineesche commissie
ingesteld.
Sjanghai, 27 April. (V.D.) De Chinee
sche en Japansche vertegenwoordigers, die
deel nemen aan de onderhandelingen te
Sjanghai, hebben een commissie ingesteld,
teneinde de détails le kunnen onderzoeken
van het nieuwe bemiddelingsvoorstel van
den Duitschen gezant in China.
Van links naar rechts: prelaat Kaas, de leider der centrumpartij, die de onder
handelingen met de N.S.D.A.P. over dc Pruisische regeeringsvorming zal leiden;
dr. Grass, de leider der Pruisische Landdagfractie van het centrum en Gregor
Strasser, de candidaat der nationaal-socialisten voor den post van Pruisisch
ministerpresident»
De kwestie der onderhandelingen
tusschen centrum en naiionaaU
socialisten
Londensche city niet bezorgd
Berlijn, 26 April. (V.D.) Naar van do
zijde van het centrum verluidt, moet in te
genspraak met anders luidende berichten
voorloopig niet verwacht worden, dat er of-
ficieele besprekingen tusschen de Pruisi
sche centrum-fractie en de nationaal-socia
listen zullen aanvangen. Ook het bericht
over een spoed'g te verwachten conferentie
tusschen leden van het centrum en de na
tionaal-socialisten wordt onjuist genoemd.
In de pringen van hel centrum is men
van meening, dat vóór den terugkeer van
den rijkskanselier uit Genève in het geheel
geen besprekingen kunnen plaats hebben.
Eerst na een ernstige bespreking van de
vooraanstaande leiders van liet centrum
met den rijkskanselier zal kunnen worden
vastgesteld, welke houding bet centrum in
dc toekomst zal aannemen. Hierbij wordt er
echter op gewezen, dat de eindbeslissing na
tuurlijk bij de centrum-fractie in den Prui-
sischen landdag wanneer deze zal zijn bij
een gekomen ligt. De centrumfractie is
in haar besluiten souverein.
Ook wordt er waarde aan gehecht te ver
klaren, dat naar de meening van het cen
trum het initiatief voor welke onderhande
lingen ook van do zijde der nationaal-socia
listen moet uitgaan. IIet is niet voldoende,
dat van nationaal-socialistische zijde ver
klaard wordt, dat men tot onderhandelin
gen bereid Is.
Over do vooruitzichten van evcntueele on
derhandelingen tusschen de nationaal-so
cialisten en het centrum valt nog niets te
zeggen. Het centrum heeft reeds verklaard,
dat het bereid is met elke partij samen te
werken, die zich op den grondslag van dc
grondwet stelt. In verhand hiermede wordt
cr van de zijde van het centrum dringend
voor gewaarschuwd geen geloof te hechten
aan allerlei geruchten over de voornemens
en de onderhandelingen van het centrum.
Bovendien is men van mecning, dat natuur
lijk bij de onderhandelingen in Pruisen re
kening moet worden gehouden met den toe
stand in het gelïeelc rijk.
Wanneer de in Mei bijeen te komen par
tijdag van het centrum zal worden gehou
den, staat nog niet vast. Een besluit hier
over zal genomen worden na den terugkeer
van den rijkskanselier.
~L o n d e n, 26 April. (V.D Financial News
deelt mede, dat de uitslag der verkiezin
gen in Pruisen in do Londensche City geen
groote bezorgdheid heeft veroorzaakt. Men
is van meening, dat het nationaal-socialis
tische succes het Duitsche crediet niet zal
schaden. Integendeel is alle vrees voor een
in strijd met dc grondwet zijnde houding
van Hitler's partij weggenomen en men
acht dit een stap op den goeden weg naai
de binnerlandsche pacificatie van Duitsch
land. De positie van Duitschlands crediteu
ren is hierdoor verbeterd. De nationaal-so
cialistische overwinning heeft ook geenszins
de vooruitzichten op overeenstemming te
Lausanne verminderd. Indien Frankrijk te
hoogc cischon zou stellen, zou Brüning
deze altijd kunnen afwijzen met. de motivee
ring, dat zijn regeering door de nazi's ten
val dreigt te worden gebracht, indien hij
zou toegeven. Van Fransch standpunt zou
het daarom verstandig zijn afstand te doen
van al te scherpe eisehen en de positie van
Brüning te versterken door een tegemoet
komende hoading, waardoor deze een aan
vaardbare overeenkomst te Lausanne zou
kunnen sluiten.
De communisten willen een nat.-
soc. regeering verhinderen.
Londen, 26 April,, (H.N.) ^halmann, de
leider der communisten, heeft aan den Ber-
lijnschen correspondent van de Daily Mail
verklaard, dat de communistische partij
alles in het werk zal stellen om een natio
naal-socialistische regeering in Pruisen te
verhinderen.
B er lij n, 26 April. (V.D.) Het centrale co
mité der K.P.D. dementeert categorisch, dat
Thalmann een onderhoud zou hebben gehad
met den correspondent der Daily Mail.
De situatie van Russische
zijde belicht. Moskou ver-
;L_' wacht een fascistische dic
tatuur.
Moskou, 26 April. (V.D.) Naar aanlei
ding van de Pruisische landdagverkiezin
gen schrijft de Prawda o.a.:
De verkiezingen hebben een buitenge
woon gespannen politieke atmosfeer aan
het licht gebracht en aangetoond, dat de in
Duitschland heerschende crisis nog steeds
ernstiger wordt. De bourgeoisie is er in ge
slaagd een aanzienlijk gedeelte van do mas
sa der kleine burgers, die weinig politieke
ervaring hebben on wanhopig zijn tenge
volge van de wereldcrisis, te misleiden. Zij
is er ook in geslaagd een deel van het pro
letariaat te misleiden. De bourgeoisie heeft
hiervan geprofiteerd om zijn stellingen te
gen de rcvolutionnaire arbeidersbeweging
te versterken. De verkiezingen toonen een
bijna volledige liquidatie van de vroegere
BUITENLAND.
De politieke toestand in Pruisen.
(Eerste blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Manifest van landbouw cn industrie in
zake de uitvoerrnocilijkheden met Duitsch
land.
(Tweede Blad, pag. 2).
Philips contra de Ned. Radiowerken.
(Tweede Blad, pag. 2.)
I-Iet collectief contract in het stucadoors-
bè drijf.
(Tweede Blad, pag. 1).
Medegedeeld door het Kon. Ncd. Met. lust
te De Bilt.
Hoogste barometerstand 764.3 tc Vardö cn
Brcslau.
Laagste barometerstand 746.1 tc Blacksod.
Verwachting: Meest matige Z. lot Z.AA
wind, aanvankelijk betrokken met regen,
later tijdelijk opklarend, iets zachter.
De rug van hooge drukking, die gisteren
over ons land trok, ontwikkelde zich vooral
over Scandinavië. Dc depressie bij Ierland
breidde zich tot ons land en Frankrijk uil.
Spanje houdt hooge drukking, die met het.
Azorengebicd samenhangt. Bij deze toestand
zijn de temperaturen in de bovenlucht in
Z.-Duitschland rc?ds ver gestegen. Blijkens
de vliegtuigwaarneming zou hier to lande
tijdens opklaringen hoogere temperaturen
aan het oppervlak te verwachten zijn. De
depressie brengt aan de Britsehe eilanden
regen on een matige tot. krachtige wind, die
heden tot ons land doordringt. Duitschland
zal bij gedeeltelijk helderen hemel heden
reeds hoogere temperaturen krijgen, terwijl
tegen den avond in het W. ook regen kan
volgen. Uit Scandinavië verdween de vorst..
Dc ochtendtemperaturen waren er nog on
der normaal. Er viel regen op vele plaatsen,
maar geen groote hoeveelheid. Alleen La
Corunha.had 9 m.M.
LAHGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
CREPE GEORGETTE
fantasie, enorme verscheidenheid
f 1,90, f 2,25, f 2,75, f 3,50
per meter.
Varhensmarkt 5 Tel. 1303
Inruilen van instrumenten tegen
zeer hooge prijzen.
burgerlijke partijen en een aanzienlijke ver
mindering van het aantal stemmen, uitge
bracht op de sjciaal-democraten, hetgeen
beschouwd moet worden als een tecken van
het groeien der ontevredenheid over de on
derwerping aan Frankrijk bij de buiten
landsche politiek en als toeken van ontevre
denheid over de politiek van honger en el
lende in het binnenland. De resultaten van
de verkiezing zullen de ontwikkeling van
dc crisis niet kunnen tegenhouden. De Duit
sche bourgeoisie bevindt zien voor het al
lermoeilijkste probleem, weke de partij
fracties zullen zijn, met behulp waarvan
Bruisen en geheel Duitschland zullen wor
den geregeerd. Een regeering op een meer
derheidsbasis is onmogelijk geworden. Het
gevaar groeit, dat de fascisten zullen po
gen hun verkiezingssuccessen te eonsolidce-
ren door daden van geweld, met het doel
onmiddellijk een openlijke fascistische dic-
tatuur op tc stellen.
FRANSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
DUITSCH GEBIED.
Trier, 26 April. (V. D.) Hedenmiddag
vlogen twee Fransche militairo vliegtuigen
boven het plaatsje Palzem (Boven-Moezel).
Eén der beide vliegtuigen landde in dc
nabijheid van het plaatsje op het open veld.
Het tweede toestel, dat verscheidene malen
boven de landingsplaats cirkelde, vloog ten
slotte in de richting van de Fransche grens
weg. Landjagers en agenten van politie
namen den piloot, een onderofficier, gevan
gen. Hij verklaarde, dat hij van Straatsburg
kwam en uit den koers was geraakt. Een
motordefect bad hem tot landen gedwongen*