AMlEÏSSFOOMSCH DAGBIAB
Woensdag 4 Mei '1932
-DE EErUj\NDER-
30 e Jaargang No. 261
DERDE BLAD
EEN RADIO-QUAESTIE
GEMEENTE-UNIVERSITEIT
VAN AMSTERDAM
DRIE AUTO-ONGELUKKEN
„KLANK EN BEELD'
DE GEHEIMZINNIGE
INBREKER
De uitzending van het Mengelberg
concertdat gisteravond in
Parijs werd gegeven
Een merkwaardige mededeeling
van den K.R.O.
Toen gisteravond de Katholieke Radio
Omroep genaderd was tot het oogenhlik,
waarop zij het concert van het Amstcr-
damsche Concertgebouw-orchest uit Parijs
zou uitzenden Mengelberg vertoeft mo
menteel met zijn orchest in Parijs werd
door den omroeper van den K.R.O. aan de
luisteraars een mededeeling gedaan, die,
kort samengevat, op het volgende neer
kwam:
De K.H.O. was voornemens geweest het
ooncert dat Mengelberg met de zijnen gis
teravond in Parijs gaf, uit te zenden. Al de
toebereidselen daartoe had de K.R.O. reeds
getroffen, met medeweten van het Amster-
damsche Concertgebouw Orchest, toen de
Katholioke Radio Omroep bericht ontving
dat deze uitzending geen voortgang kon
hebben, aangezien het Concertgebouw-or».
chest zich gebonden achtte aan een con
tract met de A.V.R.O., die zich indertijd do
alléén-uitzending van de Mengelberg-con
certen verzekerde. Op grond daarvan ver
bood het Concertgebouw-orkest de uitzen
ding van het Parijsche concert via den K.
R. O.
De omroeper van den Kath. Radio Omroep
verbond aan deze mededeeling nog een op
merking. Hij gewaagde van de zilveren
koorden die een omroep*vereeniging, die
het woord „Algemeene" in haar naam voert
(bedoeld werd natuurlijk de A.V.R.O.) aan
wendt om zich het monopolie van iets te
waarborgen. Die zilveren muren waren
door de desbetreffende omroep-vereeniging
blijkbaar zoo hoog rondom het Amsterdam-
sche Concertgebouw opgetrokken, dat dit
geen mogelijkheid zag, om de uitzending
van het Parijsche concert via den K.R.O. te
verwezenlijken, zonder in botsing te komen
met de bewuste omroepvereeniging „met de
zilveren koorden".
De omroeper van den Kath. Radiq Opi
roep zeïde, het" zéér te betreuren, dat door
een dergelijke verbintenis, steunende op
geld, aan Nederland deze interessante Pa
rijsche avond zou moeten worden onthou
den, waardoor ons land in 'de oogen van het
Franschè volk wel zou verschijnen als „mal
ler dan mal". De K.R.O. liet het oordeel
over dezen gang van zaken gaarne over aan
„luisterend Nederland" en zou voor zich in
de toekomst overwegen, wat tegen derge
lijke consequenties kon worden gedaan.
Intusschen kon de K.R.O. mededeelen, dat
hij desniettemin in staat zou zijn, om dezen
avond aan de luisteraars de nummers te
bieden, die door het Mengelbcrg-orchest in
Parijs werden ten gehooro gebracht.
Die nummers kwamen daarna inderdaad
via Huizen door. Door de Parijsche Radio
werd het Mengelberg-concert uitgezonden.
Die uitzending is zeker door den K.R.O. op
gevangen en vervolgens door „her-uitzen
ding" weer door gegeven bij ons te lande.
Deze maatregel paste de K.R.O. blijkbaar
toe, nu hij geen gelegenheid had, om
door middel van een eigen lijn, de uitzen
ding uit; Parijs regelrecht tot stand te bren
gen.
Wij hebben ons gisteravond dadelijk tot
den K.R.O. te Hilversum gewend met het
verzoek .om inlichtingen, doch deze konden
ons niet worden verstrekt.
Wij hebben ons eveneens tot de A.V.R.O.
te Hilversum gericht, met eenzelfde ver
zoek; daar deelde men ons mede, dat de
A.V.R.O. zich inderdaad het alléén-uitzen
dingsrecht van de muziek van het Concert
gebouw-orchest heeft gewaarborgd, zooals
in zooveel artdere zaken iemand zich een
uitsluitend recht verzekert. De A.V.R.O. be
taalt die muziekuitzending ten behoeve van
haar luisteraars, duur— is hot wonder,
dat zij dat uitzcnd-recht dan ook voor zich
alléén cischt?
Van andere zijde vernamen wij gister
avond in dit verband nog, dat in Februari
van dit jaar door het Concertgebouw-or
chest werd uitgevoerd do Mis van Janacek,
onder leiding van Théo van der Bijl, welke
uitvoering de K.R.O. gaarne voor hare luis
teraars zou hebben uitgezonden. Dit gaf de
A.V.R.O. toen aanleiding, om geheel eigener
beweging aan den K.R.O. to doen weten,
dat de A.V.R.O. voor ditmaal afstand wilde
doen van haar uitsluitend uitzendingsrccht
van de Concertgebouw-uitvoeringen, zoodat
de K.R.O. daardoor de gelegenheid verkreeg
deze Mis van Janacek via zijn studio uit
te sturen. Dit aanbod van de A.V.R.O. is
door den Kath. Radio Omroep evenwel ge
weigerd.
Door dit feit verschijnt de mededeeling,
die do K.R.O. gisteravond gemeend heeft
den lande te moeten doen, wel in een zéér
eigenaardig licht.
Prof. Dr. Pos no. 1 op de voordracht
in de vacature Prof. de Boer.
Aanbeveling buitenge
woon hoogleeraar psy
chologie
Naar de Standaard verneemt, zal de Raad
van Amsterdam binnenkort to beslissen
krijgen over de benoeming van een hoog
leeraar aan de Gem. Universiteit te Am
sterdam, ter voorziening in de vacature-
Prof. Dr. Tj. dc Boer. Naar de meening van
Curatoren is het wcnsclielijk een scheiding
te brengen in de vakken welke Prof. de
Boer doceerde, n.l. Pbylosophie en Psycho
logie. Hun voorstel aan het College van
B. en W. is dan ook om in de vacature te
voorzien door de benoeming van een gewoon
hoogleeraar in de Philosophic en een bui
tengewoon hoogleraar in de Psychologie.
Voor de benoeming van een hoogleeraar
in de Philosophic hebben Curatoren de vol
gende voordracht samengesteld:
1. Prof. Dr. H. J. Pos, hoogleeraar in de
Literarische faculteit der Vrije Universiteit
tc Amsterdam;
2. Prof. Dr. J. Clay, hoogleeraar in de
faculteit der Wis- en Natuurkunde aan de
Gem. Universiteit tc Amsterdam.
Voor do benoeming van buitengewoon
hoogleeraar in de Psychologie hebben Cu
ratoren de volgende voordracht opgemaakt:
1. Dr. Geza Revèsz, oud-hoogleeraar in de
Psychologie te Budapest:
2. Dr. II. C. Rumpko, psychiater te Am
sterdam.
De desbetreffende voordracht van B. en
W. is spoedig te verwachten.
WERKEN VAN H.M. DE KONINGIN.
Een tentoonstelling te Gro
ningen.
Groningen, 3 Mei. Do Commissaris
der Koningin in de provincie Groningen
jhr. mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh
Stackhouwer heeft hedenmiddag in de
Pictura"-zalen een tentoonstelling ge
opend van werken van II. M. de Koningin
ten bate der noodlijdende beeldende kun
stenaars.
Hierboven geven wij een afbeelding van de merkwaardige meters
hooge constructie in het centrum van de fotosalon op de
Internationale tentoonstelling Klank en Beeld, welke Vrijdag a.s.
des morgens tc elf uur door minister Mr. P. J. Reymcr in het
R. A. I.-gebouw te Amsterdam zal worden geopend.
Monst er, 3 Mei. Hedenavond heeft op
den Nieuwen Weg tc Poeldijk, gemeente
Monster een ernstig auto-ongeval plaats
gehad. De heer K. W. Kuyvenhovcn uit
Naaldwijk moest met zijn auto plotseling
uitwijken voor een wielrijder, die onver
wachts den weg overstak. De autobestuur
der trachtte den man te ontwijken, het
geen niet gelukte. Zoowel dc auto als dc
wielrijder kwamen in liet water langs den
weg terecht. Laatstgenoemde, zekere V. uit
Ter Heide werd bewusteloos uit het water
opgehaald. De man bad verschillende ern
stige verwondingen bekomen en is naar
het R.K. Ziekenhuis te Den Ilaag vervoerd
Zijn toestand is zorgwekkend.
Do heer K., die zichzelf wist te redden,
bekwam geen letsel.
's-Gra ven h age, 3 Mei. Hedenmiddag
ongeveer drie uur heeft aan den Nieuwen
Weg onder Loosduinen nabij de Leugen
brug (gera. Monster) een ernstig ongeval
plaats gehad.
De beer P. Z wonende In de Fredcrik
Hendrikstraat te Naaldwijk, is door tot nu
too onbekende oorzaak met een door hem
bestuurde auto ter plaatse to water ge
raakt.
Het gelukte na eenigen tijd hem uit zijn
benarde positie te verlossen, waarbij bleek,
dat hij een gecompliceerdcn breuk aan hot
rechterdijbeen en aan bot rcchterscheen
been, alsmede een hersenschudding heeft
bekomen-
In zeer zorgwekkenden toestand is het
slachtoffer door den Haagschcn Gem. Gen
Dienst naar het ziekenhuis aan den Zuid
wal vervoerd. Men vreest dat het slacht
offer er het leven bij zal inschieten.
Hedenavond laat was de toestand van
den heer P. Z. uit Naaldwijk, die heden
middag als slachtoffer van een auto-onge
al onder Loosduinen in zeer zorgwekken
den toestand naar het ziekenhuis aan den
Zuidwal is vervoerd, nog onveranderd zor
gelijk.
Denekamp, 3 Mei. Hedenmiddag is on
der de buurtschap Noord-Deurningo een
ernstig auto-ongeluk gebeurd. Een vracht
auto van den stcenkolenhandelaar on
vrachtrijder Oude Brunink uit Oldenzaal
geraakte nabij het Erve Damhuis van den
weg en kwam in de langs den weg loopen-
dc, ruim één Meter diepe sloot terecht. Ver
volgens botste de wagen tegen een boom.
De bestuurder, de heer Oude Brunink, werd
met zware inwendige kneuzingen opgeno
men en na ter plaatse door dokter Wor-
telboer ie zijn behandeld naar hét zieken
huis te Oldenzaal overgebracht. Zijn toe
stand is zorgelijk. Dc mede-inzittende, de
landbouwer T. uit Lattrop bekwam vele
snijwonden in het gelaat, doch kon na te
zijn verbonden, naar huis terugkeeren. Het
voorste gedeelte van dc auto is totaal ver
nield. De oorzaak van het ongeluk is de
groote snelheid, die dc wagen op dezen
bochtigen weg had, terwijl het gebruik
van sterken drank hieraan niet vreemd
schijnt te zijn. De marechaussee stelt een
onderzoek in.
MARINEOEFENINGEN EN HEMEL
VAARTSDAG.
Op de dezer dagen door ons vermelde
vragen van den heer Drop betreffende den
tijd van terugkeer in Den Hcldêr van het
op 2 Mei j.l. uitgevaren eskader, heeft de
minister van Defensio het volgende geant
woord:
De Commandant der Marihe te Willems
oord heeft opdracht gegeven aan de Com-
mandanton van Hr. Ms. Hcemskerck en
van Hr. Ms. Gelderland om Woensdag
avond of in den vroegen ochtend van Don
derdag a.s. terug te koeren van de oefe
ningen en alsdan ter reedo van Den Hel
der te ankeren.
De onderzeebooten zullen In de haven
meren.
De Z-booten zijn deze week niet uitge
varen.
De bemanningen van al deze schepen zul
len derhalve, voor zoover niet voor den
wachtdienst aan boord nóodig, de gelegen
held hebben den Hemelvaartsdag thuis te
zijn.
Bezoek aan de tentoonstelling
Amsterdam, 3 Mei. Door de leden
van hot Uitvoerend Comité van de Inter
nationale tentoonstelling „Klank en Beeld",
de heeren K. R. van Staal, organisator on
G. H. Knap, secretaris generaal van hot
Algemeen Europecsch Film verbond hebben
wij do thans nog onvoltooide tentoonstel
ling bezocht
De architectuur van het geheel staat,
dank zij het voortreffelijke werk van den
Haagschcn architect H. Faber, op oen hoog
peil. Op de expositie, die dour Minister Rey-
mer Vrijdag zal worden geopend, zijn ook
Duitsche. Engelsche. Franschè. Belgische
on Amerikaansche firma's vertegenwoor
digd. Een stand van de Sovjet-Unie zal een
volledig beeld geven van de Russische film
industrie. Do V.F.A. zal het publiek in do
gelegenheid stellen, het filmbedrijf in wer
king te zien. Do N.C.R.V. en do V.A.R.A.
hebben in het gebouw geluidwercndo stu
dio's opgesteld, waarvanuit zij op zekere
tijden haar programma's zullen uitzenden.
P.T.T. zal geheime telegrafie demonstroc-
ren en zal gclegonheid geven, tegen ver
minderden prijs met Indiö te telefoneoren.
Beeldzending zal natuurlijk niet ontbreken.
Van veel belang is ook do historische ver
zameling-Groenendijk.
De gramofoonmaatscbappljcn zijn alle
aanwezig in smaakvolle stands. De foto
salon zal een expositie van de prachtigste
inzendingen uit allo werclddeelen geven.
In een theaterzaal, die plaats biedt aan
700 toeschouwers, zullen geluidsfilms ge
draaid worden en een marionettenspel met
gramofoonmuziek vertoond worden.
In een congreszaal met 400 zitplaatsen
tenslotte zal door vooraanstaande personen
een achttal lezingen gehouden worden, die
ten doel hebben, het publiek bekend te ma
ken met de techniek en do aesthetica dpr
mechanische muziek.
ONZE NATTE MAAND APRIL.
Veel togen, weinig zonne
schijn.
Het voorloop ia overzicht van het weer
in April 1932, m ajgedeeli door het Kon.
Ned. Mot. Inst. te Do Bilt, luidt als volgt
Gemiddeld ovh de vijf hoofdstations was
de ochtcndtemporatuur een heiv.» graai
beneden normaal. Zij wa-- in de eerste de
cade 1 graad boven normaal in do tweede
2 graden er beneden en in de derde onge
veer normaal. D^ grootste afwijkingen kwa
men voor op den 4en en 20en respectieve
lijk 4 graden boven en 3 graden beneden
normaal. Do gemiddelde maximum tempe
ratuur was 1 grand beneden, het geniid tel
de minimum een halve graad boven nor
maal. Het aanta' dagen met een minimum
temperatuur beneden het vriespunt, be
droeg te De Bilt 2 tegen 4 normaal De neer
slag bedroeg over het algemeen meer dan
het dubbele van de normale r.oeveelheid.
De afwijking boven normaal bedroeg in
Noord-Holland, West-Brabant en Zuid-
Limburg ongeveer 100 in Zuid-IIol'and
en Zeeland 120 tot 130 in het midden en
Noord-Oosten van het land 130 tot 140
en in het Oosten 140 tot 160
Te Do Bilt werden 102 uren zonneschijn
waargenomen tegen 151 normaal.
LANDGOED „BRANDENBORCH"
OPENGESTELD.
Het landgoged „Brandcnborch", onder Vor-
den, groot ruim 90 H.A. en toebehoorende
aan Mr. H. J. v. Lulofs Umbgrove, aldar, het
welk bereids was aangemerkt als een land
goed in den zin van artikel 1 der Natuur-
schoonwet 1928, is thans voor het publiek
opengesteld, mits dit is voorzien van kaar
ten, welke kosteloos verkrijgbaar zijn bij
den werkbaas op het landgoed.
Toorn verwekt toorn en haat verwekt
haat; hartstochten zijn besmettelijk.
Uit het Engelsch door A. TREUB
46
Sir Peter keerde zich afgemat naar Enid.
Enid, beval hij, met een poging om zijn
gezag te herstellen, roep Lee Wang!
Als U maar eenigszins denkt aan Lse
Wang's lichamelijk welzijn, zal U hem op
dit oogenblik niet roepen, dreigde Spencer
ernstig, voordat het meisje antwoorden
kon.
Sir Peter stond half van zijn stoel op.
Blijf zitten!
Sir Peter ging zitten, en klopte met zijn
handen op zijn stoelleuningen op een bui
tengewoon hulpeloozo manier.
Ik zal Lee Wang niet roepen, zei Enid.
Sir Peter verschrikte onder de koelheid
van deze openlijke uitdaging, en zijn woe
de was de twistzieke woede van den zieke,
die tegen zijn geneesmiddel strijdt.
Tart jij me, Enid? vroeg hij met beven
de stem.
Enid knikte met het hoofd, en zag hem
fconder medelijdon aan.
Heel goed, knarste hij, terwijl hij dc
telefoon naar zich toe trok en den hoorn
opnam. Heel goed, wij zullen de politie
weer laten komen.
Leg den hoorn neer! beval Spencer.
De politie is te roepen en ik zal ze roe
penwanneer het noodig is. Leg den
hoorn neer!
Zenuwachtig als sir Peter was door het
vooruitzicht der noodlottige gevolgen, die
onvermijdelijk zouden zijn na het verlies
dor obligaties, nam deze onbegrijpelijke
opstand van een ondergeschikte een om
vang voor hem aan, dien hij in normale oo-
gcnblikken niet zou gekregen hebben, en
in zijn geest zag hij een ongekende paniek
voor zich. Hij herkende in Spencer een
wil, die oneindig veel krachtiger dan de
zijne was een dynamische persoonlijk
heid, die, om een duistere reden, zich in
een gedaante van een butler verscholen
had, een macht, die de kracht uit zijn
geest en lichaam kon halen een bedrei
ging! Hij, die geen meester gekend had,
hij, die zich onkwetsbaar had gewaand,
zag zich nu gedwongen in een toestand te
gelooven, die onmogelijk moest zijn in een
wereld, die uitsluitend bestond uit het
Huis Brace en anderen, cn zijn toorn was
bitter. Hij trachtte wanhopig zijn meester
schap te handhaven.
Ik laat me niet door een bediende
ringeloorenl snauwde hij en de klank van
zijD stem verleende hem een denkbeeldig
zelfvertrouwen
Leg don hoorn neer!
Do kalme stem beukte zijn hersens als
met duivelsche hamers en hij voelde, dat
zijn weerstand als door een wonder uit zijn
hart verdween. Hij liet den hoorn op de
tafel vallen, kromp terug in zijn stoel en
keek onrustig naar den muur, de kloppen
de polsslag in zijn oogen maakte dat de
schilderijen zich spottend opwaarts sche
nen te bewegen.
Goed, zei Spencer rustig. Het woord
„lafaard" zullen we wat later behandelen.
ITij wendde zich tot liet meisje, dat hem met
verbazing aankeek.
Het spijt me, dat ik tot dezen stap
moest overgaan, miss Enid, zei hij met een
beleefde leugen.
Het verwondert me, dat je het niet
vroeger gedaan hebt, Spencer! klonk het
onverwachte antwoord.
Maar aan sir Peter ontging dc betee
kenis er van.
De tijd was cr niet gunstig voor, miss
Enid, legde Spencer ernstig uit.
Ik zal het hem betaald zetten! Bij den
hemel! Hij zal er met zijn hartebloed voor
boeten! Sir Peter mompelde de woorden
eentonig, toen Spencer zijn aandacht tot
zich riep.
Nu, sir Peter Brace. Gedurende bijna
twee jaar heeft U me behandeld als een
hond zooals men verwachten kan, dat
een tierende snoever oen hond behandelen
zal; U heeft misbruik van me gemaakt. U
heeft me een pluimstrijker genoemd een
parasiet, die zijn onsterfelijke ziel voor een
fooi zou verkoopen er klonk niét de min
ste drift in Spencer'6 stem, toen hij de ca
tegorische beschuldiging uitsprak een
vleiende bedelaar, die do hand zou likken
van iederen vloekenden schelm, welke zich
als oen gentleman voordeed! U heeft mij
geld toegegooid, zooals men afval aan een
varken toewerpt! U beschouwt mij en mijn
geheele klasse van minderen rang een
soort van menschelijke deurmatten, die
door een wijze Voorzienigheid aangewezen
zijn dat Uw sociaje klasse er zijn voeten op
kan vegen! een broedsel van mensche
lijke ratten, die gevoel nocji verstand, lief
de noch trots hebben! En waarom? Omdat
wij bedienden zijn!
Vaar niet tegen me uit, jij onbeschof
te schelm!
Sir Peter's stem was zulk een zwakke echo
van haar vroeger krachtig geluid, dat de
butler er niet de minste nota van nam.
Omdat het toeval van geboorte u tot
een aristocraat maakte, vervolgde hij on-
meedoogend, omdat u toevallig in staat is
dc markt soms te beïnvloeden, omdat u be-
woert dat bet goddelijk recht uitsluitend bij
de leden van uw huis berust, meent ge, dat
uw aanmatiging buiten bespreking moet
blijven! Maar de tijd is gekomen dat g3
moet leeren, dat anderen recht hebben in de
wereld te zijn dat zelfs bedienden eenige
aanspraak hebben op een zekere mate van
eerbied cn achting!
Enid weerhield een natuurlijke begeerte
om deze heldhaftige woorden toe te juichen
en haar vader ging met een zwakken spot
lach opzitten.
Ben je heelemaal klaar? vroeg de baro
net,
Neen. Ik heb u een voorstel te doen.
Sir Peter vond een beetje troost en moed
in deze erkenning, dat de voorgestelde le9
niet van zuiver lichamelijken aard zou zijn.
Er is geen voorstel dat jij of iemand
van je soort me doen kunt, dat mij beletten
zal je de 9traat op te gooien, als Je niet
vrijwillig en onmiddellijk wilt gaan! blufte
hij, opstaande met een vertooning van ge
veinsde strijdlust.
Ga zitten!
Hij ging zitten, verbaasd en worstelend
met zijn merkwaardige onmacht in tegen
woordigheid van dit bovennatuurlijke we
zen, dat eens de vertrapte Spencer was ge
weekt.
Ik ben niet van plan het huis te ver
laten, zei Spencer hem, noch vrijwillig, noch
door geweld. Nu het voorstel.
Loop naar de hel met je voorstel!
Spencer keek Enid verontschuldigend aan.
Misschien wilt u liever de kamer uit
gaan, miss Enid, zei hij beleefd.
Integendeel, antwoordde het meisje on
middellijk, ik blijf liever. Ik vind het onder
houd buitengewoon interessant.
Zoo, klaagde haar vader. Ik had kun
nen verwachten dat je de zijde zoudt kiezen
van een brutalen bediende en een stclcnden
biscuit-fabrikant!
Wil je rooken, Brace? Spencer hield
den ander de sigarenkist onder de neus en
sprak koel. Het helpt je misschien de zaken
in een duidelijker licht te zien.
Sir Peter koos werktuigelijk een sigaar,
maar toen de smaad begrijpend, brak hij zo
in twee stukken en gooide ze in de kachel.
Noem mij geen Brace! riep hij boos
uit. Doe dat nietl
Spencer lette niet op het bevel cn ging
kalm \oort.
Nu het voorstel, begon hij.
Ik wil niet, schreeuwde sir Peter.
Je zult! snauwde Spencer. Ik heb je
plan omtrent de zaak opgemaakt!
Sir Peter aanvaardde deze buitengewone
aankondiging met een merkwaardig wrin
gen van zijn lichaam. Hij voelde, dat hij
door banden van onzichtbaar staal werd
vastgehouden en de doordringende oogen
van den butler begonnen hem bang te ma
ken.
Nu. Brace, ik begrijp dat je feitelijk ge-,
rulneerd bent, zei Spencer.
Wordt vervolg^.