DÉ ËÊMLANDEQ ABONNEMENTSPRIJS pe. 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer I Woensdag 18 Mei 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 30e Jaargang No. 271 VOLKENBONDSDAG DE ONDERGANG VAN 'T FRANSCHE SCHIP 8 uur 19 min. KABINET RENKIN VRAAGT ONTSLAG L. J. LUYCX ZOON BECHSTEIN PIANO'S Fa. R. v. d. BURG AMEKSF00RTSQ1 DAGBLAD week (met grati» verzekering tegen ongelukken) f 0.17J/«. Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513 ielke regel meer f0.25 Llefdadighelds-odvertentiën voorde helft van den prijs. - Kleine Advertentlën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen t 1.Bewijsnummer extra f 0.05 Wederom is het 18 Mei: Volkenbondsdag Deze datum wordt op initiatief van de Ver eeniging voor Volkenbond en Vrede tot een feestelijken dag gemaakt van den Volken hond, die verwezenlijking is van de ge- dachto van geordende samenwerking tus- schen de staten. De 18de Mei is als datum hiervoor gako zen, omdat op dien dag in het jaar 1899 de Eerste Haagsche Vredesconferentie geopend is. Bijeengeroepen op initiatief van Czaar Nicolaas II van Rusland, was deze confe rentie de eerste poging om door samen werking der 6taten tot vermindering van het oorlogsgevaar te komen. De Czaar stelde zich voor, dat het moge lijk zou zijn het eens to worden over een vermindering der bewapening. Wij mogen het, in het licht van den zeer tragen gang van de Ontwapeningsconferentie, welke thans te Genève bijeen is, niet kwalijk nemen aan de Eerste Haagsche Vredescon ferentie, dat zij nog niet tot een resultaat hieromtrent i6 gekomen, hoewel zij wel een resolutie eenstemmig heeft aangenomen, dat een vermindering van den druk der be wapeningen in het belang van het mate- riecle en morele welzijn der menschheid dringend noodzakelijk was. Het belangrijkste resultaat der Confe rentie was echter de stichting van een Permanent Hof van Arbitrage, door het verdrag voor de vreedzame beslechting van internationale geschillen, dat thans nog naast het Permanente Hof van Internatio nale Justitie in het Vredespaleis in Den Haag gevestigd is. Verplichte internationale rechtspraak, waartoe men had willen ko men, werd niet bereikt. Verder kwamen eenige verdragen tot regeling van het oorlogsrecht tot stand. Dat deze eerste Conferentie lang niet alles bereikt heeft wat men zich had voorgesteld was niet te verwonderen. In die dagen liearschte nog een groot wantrouwen tus- schen de staten onderling (dat in onze dagen nog niet geheel verdwenen is;intcgen deel nog maar al te vaak om den hoek komt kijken) en ook waren de staten, nog tneer dan thans, naijverig op hun souvereiniteit, Het tot stand komen van verplichte inter nationale rechtspraak stuitte vooral hierop af, dat verschillende staten, in het bijzon der Duitscldand, hierin een aantasting van hun souvereiniteit zagen. De beteekenis van de Conferentie was echter, dat zich een nieuw streven open baarde naar gezamenlijke behandeling door de staten van algemeene internationale vraagstukken. De Eerste Haagsche Vredesconferentie moet dan ook gezien worden als een eerste stap op een nieuwen weg'; die van vreed zaam overleg tusschen een aantal staten over vredesproblcmen. Toen in 1907 de Tweede Haagsche Vredes conferentie geopend werd, kon de voorzit ter constateeren, dat reeds 40 verdragen be treffende arbitrage over internationale ge schillen geratificeerd waren sedert de •eerste Conferentie, en dat er nog zeven ge sloten waren, terwijl reeds drie belangrijke quaesties door arbitrage waren opgelost. Op deze Conferentie waren 44 staten ver tegenwoordigd, tegen 26 op de Eerste. Weer werd een groot aantal verdragen gesloten betreffende oorlogsrecht. In 1915 zou de Derde Haagsche Vredes conferentie gehouden worden, doch deze kon tengevolge van den oorlog niet door gaan. Moeizaam waren de eerste stappen en slechts langzaam ging men verder. Het uitbreken van den wereldoorlog deed wel eens den spot drijven met het. werk van Den Haag en de stichting van het Vredes paleis, maar niettemin is uit den wereld oorlog de Volkenbond voortgekomen, die het sporadisch aangevangen werk regelmatig kon voortzetten. De beteekenis van den Volkenbond ligt vooral hierin, dat een permanent instituut is geschapen voor de behandeling van in ternationale vraagstukken, met een vaste zetel en een secretariaat, bestaande uit be kwame ambtenaren, die langzamerhand ge schoold zijn in het verrichten van interna tionaal werk. In tegenstelling tot vroeger behoeft het bijeenroepen van een confe rentie niet van één staat uit te gaan, waar door naijver licht ontstaan kon. Bovendien ontmoeten de verschillende ministers van Buitenlandsche Zaken en de ambtenaren, die mede invloed hebben op de politiek, el- kaai regelmatig te Genève bij de verschil lende Volkcnbondsbijeenkornsten. Het ga- volg hiervan is meer contact en beter be grijpen van eikaars standpunt, en daardoor gemakkelijker toenadering. Dezelfde vooruitgang valt te onderkennen op het gebied van het Internationaal Ar beidsrecht. De eerste Internationale Arbeids- conferentie, die verdragen betreffende ar beidsbescherming sloot, is gehouden in 1905; de tweede in 1913. Thans wordt elk jaar een internationale arbeidsconfercntie gehouden, en te Genève is een zeer omvang rijk bureau, het Internationaal Arbeids bureau, gevestigd, dat zich voortdurend be zighoudt met de bestudeering van alle aan gelegenheden betreffende arbeidswetgeving in de verschillende landen, met de voorbe reiding der conferenties en verdere werk zaamheden ten aanzien van de aangenomen arbeidscon venties. Met de stichting van het Permanente Hof van Internationale Justitie heeft de intei- nationale rechtspraak een belangrijke schrede voorwaarts gedaan. Het Hof is een rechtsprekend orgaan, wat het onderscheidt van het Permanente Ilof van Arbitrage. In een aantal zeer belangrijke quaesties heeft het Hof reeds uitspraak gedaan. Reeds 39 staten hebbèn de z.g. facultatieve clausule van art. 36 van het statuut van het Inter nationaal Hof getcekend, waardoor zij dc rechtspraak van het Hof vrijwillig als ver plicht erkennen. De Volkenbond heeft een groote vooruit gang gebracht op het gebied der interna tionale samenwerking. Wij zijn echter in deze dagen, nu de ontwapeningsconferentie niet hard opschiet en nu het conflict tus schen Japan en China nog geen oplossing schijnt te vinden, eenigszins twijfelmoedig gestemd over de effectiviteit van den Vol kenbond. Dit pessimisme is echter niet go heel gerechtvaardigd, wanneer men zich rekenschap geeft van de ontzaggelijke voor uitgang, die er in ligt, dat een conflict tus schen twee Oost-Aziatische volk aren op vreedzame wijze van Genève uit beslecht wordt; dat partijen, door bemiddeling van den Volkenbond, voortdurend inct elkaar kunnen onderhandelen, dat eigenlijk de gcheele wereld op de bres staat om te ver hoeden, dat een ernstige oorlog uitbreekt. De 18de Mei is de dag, waarop wij ons dienen te herinneren welke vooruitgang op het gebied van de internationale samenwer king de Volkenbond ons heeft gebracht, doch tevens om ons van onze plicht bewust te zijn om den Volkenbond niet af te val len. In laatste instantie zijn het inderdaad de volk-aren, die den Volkenbond vormen, ook al geschieden de beraadslagingen door vertegenwoordigers der staten. Wanneer het waar is, dat elk volk de Regeering heeft die het verdient, kunnen ook de volkeren, en dus alle individueclc personen, het hunne er toe bijdragen, dat de Volkenbond in kracht toeneme en daarmede het Recht in internationale aangelegenheden zege vier e. Moge de 18de Mei ons dit nogmaals in herinnering brengen! Het kabinet-Renkin van het too- ncei verdwenen. Wellicht keert het spoedig gereorganiseerd terug, Heden zou in de Belgische Kamer een discussie worden gehouden over het al dan niet handhaven van dc Eranschc minder heidsklassen op de scholen in Vlaanderen. Algemeen nam men aan, dat deze debatten een fel karakter zouden dragen en dat zij zouden uitloopen op een parlementaire ne derlaag voor dc regcering. Minister-presi dent Rcnkin heeft dezen gang van zaken trachten te voorkomen en de eer aan zich zelf willen houden; in overleg met zijn ambtgenooten heeft hij besloten den koning heden het collectieve ontslag van het kabi net aan te bieden. Dc regeeringscrisis, die zich de vorige week met den dag duidelij ker begon af tc teckenen, is dus nu werke lijkheid geworden. Ondertusschen krijgt men den indruk, dat de zaak vrijwel op denzelfden voet zal worden voortgezet en dat Rcnkin met in- panning van al zijn krachten ernaar zal streven zich te handhaven. Het schijnt ook de wensch van den koning tc zijn, dal Rcn kin zich bepaalt tot. een reorganisatie van het tegenwoordige kabinet. Dit zou dan be- teekenen, dat dezelfde regccringscombina- ie aan liet bewind zal blijven en dat alleen enkele persoonswisselingen zullen plaats vinden. Vermoedelijk zal Van Caenegem, dc katholieke (rechts-Vlaamsche) minister van openbare werken, die gecompromit teerd is in verband met dc aanbesteding an dc werken voor het Albertkanaal, wor den weggewerkt, terwijl het waarschijnlijk is, dat eveneens Dens, dc liberale minister an landsverdediging, wiens beleid ook meermalen is gegispt, aan den dijk zal wor den gezet. Tevens is er sprake van, dat zoo wel Iïeyman, de katholieke minister van arbeid en nijverheid, als de ministers van justitie en posterijen, Cocq en Bovesse, bei den liberalen, van het tooneel zullen ver dwijnen, doch dit zijn voorloopig- nog slechts geruchten. Wie er echter ook mogen heen gaan en wie hun plaatsen ook mogen in nemen, de politieke samenstelling van het kabinet blijft ongewijzigd. Hieruit volgt te vens. dat de meeningsverschillen blijven bestaan omtrent dc wettelijk vast te leggen crplichting inzake handhaving der min-N derheidsscliolen, waarvan in den aanhef van dit overzicht sprake was. Tevens kan uit het vorenstaande worden geconcludeerd, dat dc eensgezindheid in het te reconstru- eeren kabinet alleen kan worden verwer kelijkt, wanneer dc behandeling van het twistpunt, dat deze kabinetscrisis uitlokte, tot een later tijdstip wordt uitgesteld. In derdaad ligt het in Renkin's bedoeling tc bewerken, dat tijdelijk dc strijd tusschen de katholieke Vlamingen en de liberalen over de taalkwestie wordt gestaakt en dat in October van dit jaar vervroegde parle mentsverkiezingen, die onder normale om standigheden pas in Mei 1933 zouden plaats inden, zullen worden gehouden. Blijkbaar vreest Rcnkin op het oogenblik de gevolgen van een eleetoralcn veldtocht, die wel eens tot uiting zouden kunnen ko men in successen der links zich orientec- rende partijen. De opschorting, gedurende enkele maanden, van den taalstrijd acht de minister-president noodzakelijk, omdat aft het oogenblik z. i. dringender aangele genheden, economische en financicele kwes- J ties, om een oplossing vragen. In dit ver- RENKIN hand dient gedacht te worden aan de in Juni te houden conferentie van Lausanne, welke reeds nu haar schaduwen vooruit werpt en de onderhandelingen, die België met Frankrijk voert om leening van niet minder dan een milliard francs te verkrijgen. liet is dus uit politiek zelfbe houd, dat Rcnkin poogt de liberaal-katho lieke coalitie te bestendigen eb een kamer ontbinding tegen te houden. Een sierlijke en zekere oplossing doet Renkin nu niet bepaald aan dc hand en men mag benieuwd zijn wat er terecht komt van Renkin's voorstel om van de taalaangelegenheid een z.g. „vrije kwestie fe maken, hetgeen schijnt te heteekencn dal het gereconstrueerde kabinet een neu traal standpunt zal innemen en zoowel dc Kamer als den Senaat dc vrije hand zal la ten, wat de oplossing van het netelige twist- punt betreft. Een misdadige aanslag? Volgens de laatste berichten, welke bij de rcederij zijn ontvangen, zijn 654 passagiers en leden der bemanning door het Russi sche stoomschip Sowjetskaja Xeft en de beide Engelsche stoomschepen Contractor en Malisud opgenomen. Over het lot van de overige ongeveer 500 passagiers en leden der bemanning is nog niets met zekerheid bekend. Onder de passagiers bevindt zich ook een aantal Nederlanders. Plet Engelsche stoom schip Ivoisar I Ilind, dat ook op de plaats van de ramp is geweest, hoeft nog geen be richt gezonden of het overlevenden aan boord heeft. In- verband met de vraag hoe liet moge lijk was, dat de brand kon uitbreken en waarom hij niet tijdig kon worden ge- bluscht, doet zich een verdachte omstandig heid voor, die het vermoeden doet ontstaan, dat hier sprake is van een misdadigen aan slag. Toen het s.s. Georges Philippart op 29 Februari de haven van Marseille verliet, werd dc reederij er van de zijde der Parij- sche veiligheidspolitie van in kennis gesteld, dat de eerste reis van liet s.s.. naar Japan in communistische kringen te Parijs duchtig besproken is en dat voor deze reis grootcrc belangstelling dan gewoonlijk bestond. De communisten zouden van meening zijn, dat het schip een grooten voorraad munitie voor Japan aan boord had en dat Frankrijk daardoor Japan tegen China steunde. Dc politie wees erop, dat in deze gesprekken dc gedachte naar voren was gebracht het schip in het Suez-kanaal tot zinken te brengen en hiermede het vervoer van wapens naar Japan te verhinderen en tegelijkertijd het Suezkanaal voor de scheepvaart tc versper ren. Hoewel men aan deze geruchten bij de Messagerics Maritimes niet veel geloof hechtte, werden alle mogelijke voorzorgs maatregelen genomen en werd een strenge bewaking ingesteld. Nog kort voor het ver trek werd het schip geheel doorzocht, zon der dut eenig bewijs werd gevonden voor de juistheid van de mededeelingen der poli tie. Te Port Said, waar het schip oorspron kelijk 12 uur voor anker zou liggen, werd het oponthoud tot 2 uur beperkt, zoodat de Georges Philippart met een voorsprong van een halven dag het Suez-kanaal passeerde. Gedurende het passeeren van het Suez kanaal geschiedde niets, dat een bevesti ging zou kunnen zijn van het geuite ver moeden. Do Paris Midi, die van deze vermoedens der politie melding maakt, verklaart, dat het onderzoek der politie met vrij groote zekerheid tot de conclusie leidt, dat het schip door een misdadigen aanslag is ver loren gegaan. Het blad voegt eraan toe, dat men er wel licht toe moet overgaan verband te zoeken tusschen den moordaanslag op den Japan- schen minister-president en den brand op de Georges Philippart. Sommige Fransche bladen spreken het vermoeden uit, dat men met een misdadi gen aanslag te doen heeft, daar reeds vóór het vertrek van het 6cliip naar Japan dreigbrieven waren ontvangen, waarin ver klaard werd, dat men het schip in de luoht zou laten springen, omdat het oorlogsma teriaal naar Japan overbracht. De geheele lading van het schip is daarom voor hel vertrek door dc politie zeer nauwkeurig onderzocht. Parijs, 17 Mei. (V.D.) Dinsdagochtend waren to Parijs nog slechts weinig berich ten ontvangen van de schepen, die zich op het S.O.S.-bericht naar de Georges Philip- par hebben gespoed. Volgens een officieus telegram uit Aden heeft het Russische s.s. Sowjetskaja 400 passagiers en leden der bemanning aan boord genomen en zal het de geredden Woensdag te Aden aan land zetten Een telegram uit Rome meldt, dat het Italiaansche ministerie van marine een telegram heeft ontvangen, volgens hetwelk 765 opvarenden van het brandende schip zijn gered. Of en hoe groot het aantal slachtoffers is, kan op het oogenblik niet worden vastgesteld, daar dc passagierslijst nog niet te Marseille is ontvangen. De bemanning bestond uit ongeveer 500 koppen en het aantal passagiers wordt op 600 geschat, zoodat in totaal tusschen 1100 a 1200 personen aan boord waren. Men maakt uit de radio-berichten van de Engelsche schepen, die tc hulp gesneld zijn, op, dat bijna allen gered zijn. Een Engelsch stoomschip verzond het volgen dc radiobericht: De gcheele bemanning en alle passagiers gaan naar Aden. Volgens het Russische stoomschip Sowjetskaja is het brandende schip geheel verlaten. Parijs, 17 Mei (V.D.). De brand aan boord van dc „Georgc Philippart" zou in een leege luxe-hut zijn ontstaan ten gevol ge van kortsluiting. De gezagvoerder van hel Britsche stoomschip „Contractor", wel ke talrijke schipbreukelingen oppikte, ver klaarde dat een groot aantal passagiers in zee sprong. Volgens den kapitein van de „Georgc Philippart" werden ongeveer 100 personen vermist. Er zijn nog geen namen van slachtoffers bekend, behalve die van rriej. de Rogers die levend verbrandde. Naar nader wordt gemeld, bevonden zoo goed als alle geredden zich in nachtgewaad en moesten zij niet alleen hun bagage maar ook hun klccding aan boord van de „Philip par" achterlaten. Aan boord van het ver ongelukte schip bevond zich o.m. de mi nister van Financiën van Annam, die zich naar Parijs begeeft, ten einde den aldaar studeerenden jongen keizer te begeleiden op dc terugreis naar het vaderland. Naar de meening van dc directie der Messagerics Maritimes bevonden zich 225 \ohvasscn passagiers aan boord van liet schip. De tot nu toe ontvangen berichten houden steeds slechts in dat het grootste aantal hunner geborgen is. Te Marseille heerscht in verband met de scheepsramp groote opwinding. De Britsche stoomschepen „Contractor" en „Mashud" zijn Dinsdagmiddag om half vier met de geredden van de „Georgc Phi lippart" de haven van Aden binnongeloo pen. Dc Messageries Maritimes verklaren, dat de Philippart niet het maximum aantal passagiers heeft vervoerd. De geredden zouden dus bijna het to taal aantal der passagiers uitmaken. Het aantal slachtoffers zou dus belangrijk min der zijn dan eerst werd ondersteld Parijs. 17 Mei. (V.D.) De Messagerics Maritimes bevestigen, dat dc officieren en de Bemanning van de Georges Phillipar ge red zijn. Men vreest alleen nog, dat onder cle passagiers enkele slachtoffers zijn ge vallen tijdens de reddingswerkzaamheden. BUITENLAND. De ondergang van 't Fransche schip. (Eerste Blad, pag. 1.)' BINNENLAND. Emin Teisal in ons land. (Tweede Blad, pag. 1). Het Pondenverlies der Ned. Bank. Tweede Blad, pag. 2). Het café Zomerzorg" te Leiden afgebrand. (Tweede Blad, pag. 3). Hoogste Barometerstand: 771.9 te Mün* chen. Laagste Barometerstand: 754.2 te Va- Icntia. Verwachting: Zwakke tot matige W. tot Z. wind, meest licht tot half be wolkt, weinig of geen regen iets warmer, De beide gebieden van hoogen druk die gisteren in het N. O. en het Z. O. van het gebied lagen hebben zich vcreenigd waar hij het eerstgenoemde Oost-waarts aftrok terwijl zich over Z. O. Duitschland een kern ontwikkelde die nog toeneemt. Ook over het Noordzee gebied en op IJsland steeg do barometer terwijl het iets verder Oost waarts doordringt en de Oceaan-depressie dc druk op Ierland deed afnemen waardoor over dc Britsche eilanden een krachtige Z. tot Z. O.-wind ging waaien. Welke koers de depressie in liet W. zal volgen is nog on zeker. Dc afkoeling drong sinds gisteren tot over Duitschland door, doch in ons land is als gevolg van de opklaring de tempera tuur weer stijgende en het laat zich aan- z'cn dat deze stijging nog wel zal aanhou den. Alleen in Ierland en in het N. van Zweden viel hier en daar zware regen. Wordt Renkin opnieuw kabinetsformateur Brussel, 17 Mei (V.D.). Het kabinet- Renkin heeft hedenmiddag besloten den koning collectief ontslag aan te vragen. Morgen zal minister-president Renkin de ontslagaanvrage overhandigen. Men ver wacht dat de koning Renkin opnieuw zal belasten-met de vorming van een ministe rie. Verdere bizonderheden betreffende toekomstmogelijkheden zijn thans nog niet te overzien. Men"*verneemt slechts ;Iat de koning er op gesteld is in ieder geval een kamerontbinding te vermijden, aangezien zoowel de economische crisis als de taal kwestie de radicale partijen te zeer in de hand zouden werken. LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190 NATUREL SHANTUNG vanaf 54 ct. p. m. ECHTE HONAN IN ALLE KLEUREN f 1.75 per meter. Het ideaal van den waren muziek liefhebber. Dc vertegenwoordiger ARNH. STRAAT DE DO X WEER NAAR EUROPA. N e w-Y o r k, 17 Mei. (H.N.) Dc vliegboot Do Z heeft Zondag een proefvlucht naar Boston heen en terug gemaakt en ook gis teren nog een proefvlucht uitgevoerd. Van daag vertrekt de vliegboot naar Newfound land, vanwaar Vrijdag voor de vlucht naar Europa gestart zal worden. DRAADLOOZE BEELDOVERBRENGING. „Radio-typo". Bremen, 17 Mei (V.D.). Het is den tech- nischen directeur van de Zwitsersche ra- dio-Typo maatschappij „OberingAdal bert Guth, na jarenlang experimenteeren elukt, langs draadloozen weg over duizen den kilometers afstand beelden over te brengen zoomede documenten, drukwer ken e.d. en wel zoodanig dat zij zonder verder procédé als cliché kunnen wor den gebruikt. De pogingen dio tot nu toe werden gedaan tusschen Zurich en Athene zijn uitgegaan van de Radio-Typo maat schappij tezamen met den Norddcutschen Lloyd te Bremen en de Duitsche Maat schappij voor draadlooze telegraphie (De- beg) en thans ook ondernomen tusschen Zurich en het stoomschip Bremen, dat zich in volle zee bevindt. Ook deze proe ven zijn gelukt. Het nieuwe procédé dat Radio-Typo zal worden genoemd is een combinatie van televisie en beeldtelegra- pliie en zal van groote beteekenis zijn voor persdoeleindcn. DUITSCHE VLIEGERS VERONGELUKT. Praag, 17 Mei. (H.N.) De Duitsche vlie ger graaf Passilo Schaumburg, die tijdens de Pinksterdagen in een naburige gemeen te vliegacrobatische toeren uitvoerde, is met zijn vliegtuig, dat hij op een gegeven oogenblik niet meer in evenwicht kon krij gen, neergestort. De vlieger werd zwaar ge wond onder het wrak van het vliegtuig vandaan gehaald en is spoedig daarop ge storven. B e r 1 ij n, 17 Mei. (H.N.) Op het vliegter rein Acllershof is Maandagmiddag een sportvliegtuig van de academische vlieg- groep neergestort. De 27-jarige student Éud- wig Wunsch is daarbij doodelijk gewond. Hij heeft een schedelbreuk gekra^eiL

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 1