JOH. DE HEER
DË ËÊMLANDEB
Donderdag 2 Juni 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
30e Jaargang No. 284
DE COMMUNISTEN ROEREN
ZICH
DERTIG JAAR VREDE IN
ZUID-AFRIKA
GEEN S0C. SAMENWERKING
MET HERRI0T
DE PRUISISCHE LANDDAG
BIJEEN
Licht op
9 uur 42 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
AMERSFOGRTStïi
ABONNEMENTSPRIJS pc' 3 maandeQ v°°' Amersfoort 2.10. per maand 1 0.75. per
week (met gratie verzekering tegen oogclukkenl I 0.17'/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llcfdadighelds-advertentlcn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertcntlön „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extra f 0.05
Loopt de Spaansche regeering
gevaar? Het Catalaansche
vraagstuk kan een crisis in het
leven roepen.
Einde Mei heeft in het Spaansche parle
ment de minister-president, Azana, tijdens
•de algemeenc besprekingen over liet Cata
laansche vraagstuk, een rede gehouden, die
drie uren duurde en die met groote span
ning werd aangehoord, aangezien de re
geering tot dusver angstvallig had verme
den haar 6tandpunt duidelijk uiteen te
zetten.
De beschouwingen, die Azana ten beste
gaf. toonden aan, dat hij bêgrip en sym
pathie bleek te bezitten voor de autonomis
tische stroomingen in Catalonié. welke
Azana, met een beroep op de historische
ontwikkeling van Spanje, rechtvaardigde.
Een zeer dringend beroep deed de minister
president op de volks\ ertegenwoordiging,
om het werk der binncnlandsche pacificatie
te bevorderen, door op zeer gulle wijze te
gemoet te komen aan de wenschcn van Ca
talonié. In hoofdzaak 6cheen het parlement
het eens te zijn met deze grondgedachte.
Toen de minister-president nochtans liet
uitkomen tot welke buitengewone conces
sies aan Catalonié de regeering op belang
rijke, speciale gebieden bereid was, ging de
suggestieve werking van zijn beschouwingen
weer volkomen te loor. Vooral werden be
zwaren geuit in verband met het feit, dat
de staat voornemens 6chijnt te zijn de hand
having der openbare orde in handen van
bet Catalaansche zelfbestuur te leggen.
De Madrilecnsche correspondent van do
Frankfurter Zeitung noemt dit een gewaagd
begin, daar Catalonié met zijn machtige
anarcho-syndicalistischc arbeidersorganisa
ties de hoofdzetel is van alle revolutionaire
bewegingen in den jongsten tijd. De uiteen
zettingen van den minister-president geven
wel-is-waar het standpunt der regeering
weer, maar zij verplichten natuurlijk tot
niets; het zijn slechts voorstellen, die als
grondslag kunnen dienen voor do verdere
behandeling in het parlement van het auto-
riorniestatuut. Het kan ook zeer goed zijn,
dat dc regeermg aan de e'schen der Cata
lanen op zoo overdreven wijze tegemocl
kwam, omdat zij bang was, dat de Catala
nen baar niet verder zouden willen steunen.
Dit stemmenverlies heeft Azana blijkbaar
niet durven riskccren.
De minister-president, die de zaken an
ders zoo koel kan berekenen, heeft, naar
het schijnt, ditmaal een leelijkc vergissing
begaan: om dc fractie der 42 Catalanen op
zijn hand le krijgen, heeft hij alle tcc-
kenen wijzen daar tenminste op de groot
ste burgerlijk-republikeinsche partij, de z.g
j*adicale republikeinen, waarvan ongeveer
honderd afgevaardigden deel uitmaken, van
zich vervreemd.
Lcrroux, de handige tegenspeler van Aza
na, die nog maar kort geleden in liet parle
ment heeft laten weten, dat hij de regeering
met betrekking tot het Catalaansche vraag
stuk zou steunen, is na dc rede van den
minister-president van koers veranderd. 11 ij
verklaarde slechts zijn goedkeuring aan hel
Catalaansche statuut tc hechten, voor zoo-
xcr dc nationale eenheid en de soevereini
teit van den staat er niet door werden be
dreigd. Lcrroux bad tot dusver verschil
lende gelegenheden voorbij laten gaan om
zich op tc werpen als leider der oppositie
tegen de regeering. Deze zwakheid van hem
was tot nog toe uitgelegd als loyauteit en
een bewijs van zijn goede republikeinschc
gezindheid. Thans schijnt de leider der ra
dicale republikeinen van oordeel tc zijn,
dat het oogenblik is aangebroken, om open
lijk aan te sturen op den val der regeering-
'Azana.
Een einde der regecring-Azana zou onder
dc gegeven omstandigheden meer beteckc-
3)en dan een rcgeeringscrisis. Het Catalaan
sche vraagstuk heeft een keer genomen,
die voor de republiek in meer dan één rich
ting noodlottige gevolgen kan hebben.
Relletjes in Duitsche sleden
Duisburg, 31 Mei. (V.D.) In de z.g.
Gocthe-buurt is het hedenmiddag tot ern
stige onlusten gekomen, d'c, veroorzaakt zijn
door communistische verspreiders van vlug
schriften. Voorafgegaan door kinderen,
poogden de communisten een levensmidde
lenwinkel binnen te dringen Toen hun dit
belet werd, maakten zij van vuurwapenen
gebruik. Hierbij werd een 71-jarig arbeider
m dc borst getroffen, waardoor hij 6pocdig
overleed. Drie belhamels werden gearres
teerd.
Ook in het stadsdeel Marxioh poogde een
vrij groote menigte een levensmiddelenwin
kel binnen te dringen. Toen de politie in
greep, werd zij met stecncr. bekogeld. Toen
uit dc menigte geschoten werd, beantwoord
de de politie het vuur.
Ook in andere deelcn van de stad hebben
onlusten plaats gevonden. Hier slaagde de
politie er echter spoedig in de rust te her
stellen.
B e r 1 ij n, 31 Mei. (V.D.) Hedenavond kort
voor den aanvang van een communistische
vergadering in het Oosten van Berlijn is een
botsing ontstaan tusschen verscheidene hon
derden nat.-soc. en verscheidene honderden
communisten. Een ernstige vechtpartij ont
stond. die zich voortplantte in de zalen,
waar de vergadering zou worden gehouden.
Met meubilair van de vergaderingszaal werd
gedeeltelijk vernield. Een persoon werd
zwaar, vier licht gewond. De politie arres
teerde 10 belhamels.
Keulen, 31 Mei. (H.N.) Vannacht om 1
uur werden nationaal-socialisten, die van
een vergadering terugkeerden, te Hilnten
door communisten beschoicii. De nationaal-
socialist en vroegere politic-ambtenaar
Kehrer werd gedood, terwijl drie nat ionaal-
socialisten ernstig gewond werden. De da
ders namen daarop de vlucht. Dc politie
heeft echter toch enkele personen gearres
teerd.
Kaapstad, 31 Mei. (V. D.) Ter gelegen
i :id van den dertigsten verjaardag van
den vrede te Vereeniging wijst Die Burger
op den grootcn economischer! vooruitgang
van de Zuid-Afrikaansche natie sindsdien.
Zuid-Afrika kan vandaag den toets der ver
gelijking met andere naties met voldoening
doorstaan en in menig opzicht geeft de ver
gelijking, sedert de beëindiging van den
wereldoorlog, reden tot tevredenheid.
De vrede, in 1902 tc Vereeniging geslo
ten, gaf in de toekomst een harde beproe
ving en een moeilijken wederopbouw der
Zuid-Afrikaansche natie. Vandaag herdenkt
liet Afrikaansche volk feestelijk mannen
als Botha, De Wet, Stcyn enz., die den twij
fel en wanhoop verdreven en het volk ver
trouwen gaven in een hoopvolle toekomst
Acht jaar na den vrede te Vereeniging, zegt
Die Burger, ontstond de Unie. Dat was de
eerste stap naar grooter onafhankelijkheid.
Op een conferentie met liet Britsche rijk
in 1926 word Zuid-Afrika grondwettelijk op
gelijken voet geplaatst. Vandaag, ofschoon
overal wolken dreigen, is Zuid-Afrika's
toekomst economisch en cultureel vol be
loften. Zuid-Afrika, bezield van kracht, is
sedert 1902 den opwaartschen weg ingesla
gen om voort te gaan bet land economisch
met alle ten dienste staande middelen tol
grooter bloei te brengen, het culturcele
niveau tc verhoogen en de politieke rech
ten te handhaven.
t ink, de nieuwe minister-president Papanastasioe. Rechts
pantserwagens in de graten van Athene, in verhand met mogelijke onlusten.
Een mogelijkheid opengelaten
tot steun aan een radicaal
soc. regeering
Parijs, 1 Juni (V.D.) liet congres van
de socialistische partij is gesloten, nadat
de volgende resolutie werd aangenomen:
„Het, congres neernt kennis van het ant
woord, dat Ilerriot gisteren op zijn voor
stel heeft gegeven cn van dc resolutie, die
is aangenomen door het bestuur van dc
radicaal socialisten. Hef congres stelt vast
dat de besprekingen, welke het uitgangs
punt hebben gevormd voor het congres van
dc socialistische partij zijn geëindigd.
De practischc beteckenis van deze beslis
sing is de afwijzing van een deelneming aan
dc regcering. Daarentegen beeft de socia
listische partij de mogelijkheid tot steun
aan dc radicaal-socialistische regeering
opengelaten.
ROEMEENSCH VLIEGER DOOD
GEVONDEN.
PRINS GHIKA.
Boekarest. 30 Mei. (V.D) De bekende
Roemeensche vlieger Ghika. die kort gele
den een nonstop\ lucht Boekarest—Saigocn
heeft gemaakt, is lieden dood in zijn auto
op een landweg gevonden. Naar het schijnt,
heeft hij door vergif een eind aan zijn leven
gemaakt. Over de motieven is niets bekend.
ROOFOVERVAL OP BANKFILIAAL.
Wandsbek, 31 Mei. (V.D.) Op het filiaal
van dc bankvereeniging voor Slees wijk—
Holstein werd hedenmorgen een drieste
roofoverval gepleegd. Kort na 11 uur dron
gen drie gewapende bandieten binnen, be
dreigden de aanwezige employé's met revol
vers cn roofden ongeveer 3000 R.M. in baar.
Voor dc employé's goed en wel van den
schrik bekomen waren en de politie konden
waarschuwen, hadden de movers het geld
reeds bijeen gegaard en hei gebouw verla
ten. Zij zijn in een gereedstaande auto ont
komen.
DE ONTVLUCHTE KRIJGSGEVANGENE.
Karlsruhe, 31 Mei. (V. D.) In den toe
stand van den ontvluchten krijgsgevangene
Oskar Daubmann is in den loop van den
dag wederom verbetering gekomen. Rijks-
president von Hindenburg heeft heden per
soonlijk telefonisch geïnformeerd naar zijn
gezondheidstoestand. Hindenburg schijnt
hem ook een brief te hebben geschreven.
COMMUNISTISCHE ONLUSTEN TE
WUPPERTAL.
W upper tal, 1 Juni (V.D.). Gisteravond
ontstonden te Wuppertal communistische
onlusten naar aanleiding van een natio-
naal-socialistischc vergadering. Een groo
te mcnschcnmenigtc wilde de zaal, waarin
de Nazi's vergaderden, binnendringen,
waarop de politic een charge uitvoerde. Uit
dc menigte werd op dc politie geschoten,
zoodat de politie het vuur beantwoordde,
waarbij één persoon ernstig gewond werd.
Er werden 96 personen m arrest gesteld.
Door tot nog toe-onbekenden zijn 15 straat
lantaarns in de nabijheid van Barmen ver
nield.
OPENING VAN DEN BEIERSCHEN
LANDDAG.
Zeer groote belangstelling.
München, 31 Mei. (H.N.) Voor dc opc-
ningsziting van den nieuwen Beierschen
landdag, die om 11 uur begon, bestond bui
tengewone belangstelling van de zijde der
nationaal-socialisten. Beeds om 9 uur had
den zich talrijke jeugdige nazi's voor het
gebouw van den landdag verzameld, zoodat
de politie versterkt moest worden om dc
orde te bewaren. Toen een uur voor liet be
gin van de zitting dc toegang tot de tribune
vrij gegeven wérd, volgde een ware storm
loop, zoodat de boden slechts met moeite dc
orde konde4n bandhaven. De zitting van he
den heeft slechts de verkiezing van het pre
sidium ten doel. Daarna wordt de zitting tot
liet begin van de volgende weck verdaagd.
Bij de veiikiezing van hot presidium zijn
geen verrassingen tc verwachten. De Bcier-
schc volkspartij zal met hei voorzitterschap,
de nazi's den post van eersten voorzitter cn
de sociaal-democraten die van tweeden
voorzitter bezetten. De vroegere voorzitter
zal dus herkozen worden. De sociaaldemo
cratische fractie heeft besloten bij de ver
kiezing van den nationaal-socialistischen
eersten voorzitter blanco te 6tommen.
Volgens een V.D.-bericht riepen de com
munisten bij de opening in spreekkoor: „Wij
strijden voor dc wereld-revolutie".
Dr. Wohlrnuth, het oudste lid, hield een
uitvoerige openingsrede, waarna tot verkie
zing van ccn voorzitter werd overgegaun.
Met 120 stemmen werd de afgevaardigde
Stang van de Beiersche Volkspartij tot
voorzitter van den Beierschen Landdag her
kozen.
De verkiezing van den minister
president valt na 21 Juni
Een rustig verloop
Berlijn, 1 Juni (V.D.). De opening van
dc zitting van heden van den Pruisischen
Landdag is in volledige orde en rust ge
schied. Zoowel dc zaal als de tribunes wa
ren dicht bezet, doch do regeeringsbanken
zijn loog. Verscheidene ministers hebben in
dc zaal bij hun fractie plaats genomen. De
hij de vechtpartij van 25 Mei j.l. ernstig ge
wonde afgevaardigden waren niet aanwe
zig.
De verkiezing van den Prui
sischen minister-president.
Het Senioren Convent van den Pruisi
schen Landdag heeft zich hedenmorgen be
ziggehouden met de verkiezing van den
president van den Pruisischen Landdag cn
met het verdere werkprogram van den
Landdag. President Kerrl deed den afge
vaardigden mededeeling van de maatre
gelen, die hij tot handhaving van de orde
in het Muis getroffen heeft. Hij 6prak de
hoon uit, dat deze maatregelen voldoende
zullen zijn. Verder deelde dc president me
de, dat in de toekomst applaus in het Huis
niet zal worden toegestaan.
De verkiezing van den minister-president
zou naar gemeld wordt op voorstel
der nationaal-socialisten eerst na de ver
kiezingen in Hessen, dus na 21 Juni plaats
hebben.
BRANDSTICHTING.
Twee dooden.
Nuernberg, 1 Juni (V.D.). Tc Loesten
bij Muenchberg (Boven Franken) is heden
morgen in een boerenschuur brand ont
staan, naar later is komen vast te staan,
vermoedelijk ten gevolge van boos opzet.
Met groote snelheid greep bet vuur om zich
heen. De landbouwer en diens li-jarige zoon
kwamen in de vlammen om. Een 17-jarige
zoon bekwam zulke ernstige brandwonden,
dat hij in een ziekenhuis moest worden op
genomen.
DUBBELE ZELFMOORD.
Berlijn, 31 Mei. (H.N.) Vandaag zijn dc
lijken opgehaald van den te Charlotten-
burg wonenden Russischcn emigrant Doe-
benof cn zijn 21-jarige te Safat geboren
vrouw Zara. Dc lijken waren met touwen
aan elkaar gebonden. Wat de aanleiding
let dezen dubbelen zelfmoord is geweest,
is nog niet bekend.
BUITENLAND.
Geen soc. samenwerking met Ilerriot.
(Eerste Blad, pag. 1).
Het nieuwe Rijkskabinet, benoemd.
(Derde Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Tegen de verdachten in do moordzaak
Putbroek is levenslang (tegen den vader)
cn 12 jaar (tegen den zoon) gcöischt.
(Derde Blad, pag. 2).
Waarheen met vacant ie of weekend?
(Derde Blad, pag. 3).
UIT DEN OMTREK.
Hoc dc „Georges Philippar" verging.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Hoogste barometerstand 770.6 te Jan
Mayen.
Laagste barometerstand: 754.0 te Stenselc.
Verwachting: Zwakke tot matige, O. lot
N". wind, half tot zwaar bewolkt, aanvan
kelijk droog weer, later cenigc kans op re
genbuitjes, iets koclcr.i
Een langgerekte rug van hoogc lucht
druk strekt zich van N.W.Z O. richting
uit van do Poolzce tot den Balkan en
vormt dc scheiding tusschen liet gebied
van lagen luchtdruk in hot Z.-W. en dat
in het N O.
Het laatste vormde in den nacht 'n nieuwe
kern over Midden-Zweden, die nog bezig
is zich uit tc diepen cn de wind hier weer
naar Noord terug zal brengen met koeler
weer cn wellicht weer regenbuitjes. In N.-
Zvveden komt nog vorst voor. In ons land
is de ochtcndtempcratuur iets lioogcr. Ech
te zomerwarmte wordt echter nergens in
het waarnemingsgebied aangetroffen. In
Frankrijk cn Oost-Duitschland viel nog on
weersregen.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
GOLDFISCH BADCOSTUUMS
Het beste voor den minsten prijs.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Een goede raad,
eerst even bij ons komen kijken.
DE BOTSINGEN IN SPANJE.
P a r ij s31 Mei. (H.N.) Bij dc botsingen
in Spanje zijn gisteren elf personen gedood
cn ruim 50 gewond.
Nog een foto van de Wllhelmstrasse in Berlijn tijdens de kabinetscrisis. Een groote
menigte kijkt naar de politici, die bij den president op bezoek gaan.