DE EEMLANDEIÏ
HERRÏOT'S REGEERINGS VERKLARING
Woensdag 8 Juni 1932 Uitgave: VAIHHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 30e Jaargang No. 289
ENGELAND ONDERHANDELT
ERNSTIGE FINANCIEELE
TOESTAND
De kamerdebatten
NIEUWE ONLUSTEN
TE BOMBAY
OTTO BRAUN GAAT
MET VERLOF
FRANSCHE LEENING AAN
MANDSJOERIJE?
Nieuws
Licht op
9 uur 47 min.
L. J. LUYCX ZOON
IBACH PIANO'S
Fa. R. van dien BURG
HEVIGE AARDSCHOKKEN IN
CALIF0RNIE
ABONNEMENTSPRIJS pe. 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
week (met gratig verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een oewijsnummer
elke regel meer f 0.25 Llefdadlghelds-advertentiën voor dc
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—Bewijsnummer extra f 0.05
£en revolutie der wanhoop.
Beschouwingen naar aan-
/eiding van de jongste om
wenteling in Chili.
Een zeer belangrijk artikel komen wij
tegen in de Vossische Zeitung, dat wij on
zen lezers niet mogen onthouden. Er wordt
in vastgesteld, dat do revolatiegolf, die de
laatste anderhalfjaar met elementaire
kracht van Bolivic en Peru over de Cordil
leras naar Argentinië en Brazilië oversloeg,
het eerst in het straf bestuurde Chili op
den val van 't systeem is uitgeloopcn. Terwijl
in de andere republieken de belanghebben
den nieuwe mannen op den voorgrond scho
ven, hebben in Chili de inzinking op econo
misch gebied, het verval der financiën en
de onmogelijkheid, om voor do werkloozen
te zorgen, tot een „omwenteling der wan
hoop" geleid. Alle wapens der oude regee
ring in den strijd tegen de economische cri
sis waren stomp geworden. Het buitcnland-
sche moratorium heeft den handel nog
ineer doen inschrompelen. Telkens opnieuw
moesten salpeter- en kopermijnen worden
gesloten. Het stilleggen der handelsvloot
beteekende de ondergang van de kolen
mijnen.
Daar geen agrarische voortbrengselen
konden worden uitgevoerd, geraakte de
landbouw in oen allerhachelijkste positie,
die ook niet door het moratorium van het
staats hypotheekinstituut kon worden ver
beterd. De staats'nkomsten verminderden
op een rampspoedige wijze en dc tenslotto
door dc regeering ter bestrijding van dc
werkloosheid uitgegeven schatkistbiljetten
ten bedrage van 200 millioen dollar vonden
geen koopers. Daar het hopeloos was uit
eigen kracht de gevolgen der ontreddering
van het economisch leven der wereld te be
strijden, heeft men thans zijn toevlucht ge
nomen tot een proefneming, die slechts
den nood socialiseert, maar niet
den weg baant naar het herstel.
President Ibanez had indertijd de laatste
krachten van het land gemobiliseerd om de
staatsfinanciën in orde to brengen en te
vens door sociale hervormingen den erg-
sten nood der bevolking to lenigen. Maar
ook de Mussolini van Latijnsch Amerika
leed een échec, daar het onmogelijk was
den welstand van het land te herstellen,
dat van den verkoop op de wereldmarkt
leeft en dat dubbel tengevolge van do cri
sis lijdt, omdat zijn voornaamste bron van
inkomsten, de salpeterexport, door do mede
dinging van de synthetische stikstof en de
internationale agrarische crisis hoe langer
hoe meer begon op te drogen. Nadat Ibanez
in den zomer van 1931, verborgen in een
ambulancewagcn, uit de hoofdstad was ont
snapt en over de Argcntijnsche grens ge
vlucht, werd getracht de massa's door be
loften te kalmeeren.
De thans ten val gebrachte president
iMontero was ongetwijfeld van goeden willo
en deed zijn best de werkloozen te helpen,
maar alle plannen mislukten, omdat zij
niet gefinancierd konden worden. Op bui-
tenlandsche hulp was na het moratorium
niet meer te rekenen en terwijl Montero
het leger voor zich trachtte te winnen door
traktementsverhoogingen, kon de links-ra -
'dicale propaganda, die steun ontving van
Jeen belangrijk deel der intellectueelen,
steed3 meer om zich heen grijpen. Monte-
ro's tragiek is het, dat hij juist ten val
.■werd gebracht door de krachten, voor wie
hij het meest heeft gedaan.
De economische crisis in Chili is door de
moeilijkheden der Cosacli, de onder leiding
'der Amerikaansche Guggenheimgroep
staande staats-salpetertrust, buitengewoon
verscherpt. De Guggenheimgroep probeerde
zich door rationaliseering der productiekos
ten aan te passen bij do snel dalende prij
zen op dc wereldmarkt en legde daarom dc
kleinere bedrijven stil. Desniettegenstaande
is de salpeteruitvoer*trct laatste jaar met
een vierde achteruitgegaan, terwijl de pro
ductie meer dan de helft achteruitging. Op
30 September 1931 moest dc Cosacli verkla
ren, dat haar verdere productie door Ame
rikaansche en Engelsclie banken moest
.worden gefinancierd.
Uit deze afhankelijkheid der nationale
6leutelindustrie is te verklaren, dat dc Chi-
lecnsche. openbare meening scherp positie
heeft gekozen tegen Noord-Amerika. Niet
veel gunstiger ontwikkelde zich dc koper-
uitvoer, waarmee alleen nog dc grootere
maatschappijen konden doorgaan, daar de
prijs per ton fijn koper ondanks de depre
ciatie van het. pond verleden jaar van 46^
tot 3S3/i0 pond sterling daalde. Dc waarde
van den ijzerertsuitvoer is met de helft
achteruitgegaan, terwijl de kolenproductie
met een zesde verminderde. Een krasse be
perking van den invoer kon, in verband
rnet deze ontwikkeling, evenmin redding
brengen. Niet alleen de verhooging der in
voerrechten, maar vooral het gebrek aan
deviezen heeft den Chileenschen invoer in
bet laatste jaar met de helft verminderd.
r Hierbij komt, dat het Chilcensche volk
met zijn 4.5 millioen inwoners 4.5 millarcl
dollar directe en indirecte leeningen, die
door den staat zijn gegarandeerd, heeft op
genomen. Aanvankelijk zag de staat zich
genoodzaakt den dienst der buitenlandschc
schuld voor den duur van twee jaren stop
U zetten. De fipanciccle onmacht was te-
Carlos Davila, de vroegere Chileensche ge-
zant in Washington, leider der revolutie.
vens oorzaak, dat dc publieke bouwwerk
zaamheden ten gunste van de werkloozen
geen voortgang konden vinden. De goud
voorraad van de Banco Central is, met in
begrip van dc in het buitenland berustende
depots, zoo achteruitgegaan, dat de bank-
biljettendekking verleden jaar van 87.19 tot
47.58 procent is verminderd. In April van
dit jaar werd door een nieuwe, valutawet
de verplichting, om goud in te leveren, op
geheven en een verscherpte dcviezencon-
tróle bevolen.
In heel de wereld zal de omwenteling in
Chili een waarschuwend teeken zijn. Voor
Noord-Amerika bestaat er alle aanleiding
zich ernstig bezorgd te maken, liet heeft
van Chili een bedrag van ongeveer één
millard dollar te vorderen en liet is te
vreczen, dat hiervan niet veel terecht zal
komen, daar de revolutairc regeering een
vijandige houding aanneemt tegenover den
dollar. Niet het bolsjewisme hoeft in Chili
oen overwinning behaald, maar hof poli
tieke gewold der wereldeconomie en do
onmacht der regccringen, om de stoornis
sen in den goederenruil op te heffen, heb
ben een slachtoffer geëischt.
Chili's financieele kracht is dcor de uit
schakeling van de wereldmarkt, als gevolg
van de crisis, vernietigd en daar or goon
hoop bestond, dat het gezonde verstand op
internationaal economisch gebied terug zou
keeren, waardoor nieuwe welvaart mogelijk
zou worden, w.erd'Chili op den weg van
revolutionaire economische .experimenten
gedrongen.
De besprekingen van Thomas en
Lord Hailsham in Ierland
Instemming in Londen en Dublin
Londen, 7 Juni. (V.D.) De minister voor
dc Dominions Thomas en zijn collega mi
nister Lord Hailsham zijn hedenmorgen
vroeg te Dublin aangekomen en later zijn
de voorloopige besprekingen over dc hui
dige moeilijkheden tusschen beide landen
in verband met de conferentie te Ottawa
met den president van den Raad van den
Icrschen Vrijstaat De Valera, od wiens uit-
noodiging de Britsche ministers naar Du
blin zijn gegaan, begonnen.
De commissaris van den Ierschen Vrij
staat te Londen, J. du Lanty, die de uitnoo-
diging van De Valera overbracht en de per
manente onderstaatssecretaris voor de Do
minions Sir Edward Harding vergezelden
de Britsche ministers.
Dc geestesgesteldheid in Ierland wordt
gunstig geacht voor de voorloopige bespre
kingen. die Vrijdag door De Valera te Lon
den zullen worden voortgezet.
De Iersclie bladen, w.o. ook het orgaan
van Dc Valera, hebben de mededeeling van
dc onderhandelingen begroet en verklaren
dat zij een oplossing zullen toejuichen.
Met uitzondering van de „Morning Post"
juichen de Londsche bladen eveneens den
gang van zaken toe.
De „Daily Herald" wenscht de regeering
van den vrijstaat geluk met het verzenden
der uitnoodiging en de Britsche regeering
met een zoo bereidwillige aanvaarding.
Er wordt algemeen dc nadruk op gelegd
dat de Britsche regeering door in overleg
te treden geen wijziging heeft gebracht in
haar politiek.
De „Times" zegt dal er van de zijde van
de Britsche regeering nimmer de wensch
heeft bestaan de collega's van De Valera
uit te sluiten van dc conferentie te Ottawa.
Dat is niet hun zaak. De besluiten van de
conferentie moeten echter gebaseerd zijn
op het vertrouwen, dat dc leden tegenover
elkaar hebben en een duidelijke, plotselin
ge en eenzijdige verbreking van een be
langrijk verdrag kan nauwelijks een her
haling van een dergelijk experiment doen
verwachten. Het is waarschijnlijk juist,
wanneer men beweert dat deze krachtige
houding van Thomas wordt gesteund door
het geheele Lagerhuis. Men behoeft niet te
vreezen dat hij deze bij zijn besprekingen
met De Valera zal laten varen.
Frankrijk kan zich haar rechten in
de herstelkwestie niet laten
ontnemen
Parijs, 7 Juni. (V.D.) In zijn Dinsdag
middag afgelegde rcgccringsvorklaring,
zeide Herriot o.m.:
„Wat de binncnlanasche politiek betreft,
staat de regeering voor een ernstigen fi
nancieelen toestand. De methode van af
wachten moet worden vervangen door een
van handelen. Zoowel do financieele toe
stand moet worden verbeterd als het ge
heele Fransche bedrijfsleven. Dc regeering
zal in dc naaste toekomst een in bizon-
derheden gaand rapport uitwerken en de
Kamer een wetsontwerp voorleggen waar
bij een groot aantal bezuinigingen zal wor
den voorgesteld. De afhandeling van dit
voorstel zal in het land het vertrouwen
doen tcrugkecrcn en den kapitaals-omloop
bevorderen. Voorts ligt het in het voorne
men een grootsch werkprogram op te stel
len ten einde de werkloosheid te beperken.
De spaarders, die dikwijls gedupeerd en
ontgoocheld zijn, zullen van de regcenng
gelegenheid krijgen hun inlagen veilig te
deponeeren. Het verkeerssysteem moet
grondig worden herzien ten einde in over
censtcmming to worden gebracht met dc
ontwikkeling der moderne techniek en an
derzijds de noodigc besparingen mogelijk
te maken. Wij zullen van allen een zekere
inspanning vereischen. Wij zullen allen
evenwel ook rechtvaardig behandelen, liet
is te hopen, dat deze maatregelen dc uit
werking van de economische crisis zullen
beperken. De tot nu toe voor het Fransche
bedrijfsleven getroffen beschermingsmaat
regelen moesten verbonden worden met
een uitgebreid systeem van internationale
verdragen en wederzijdsche betrekkingen.
Zoowel uit economisch als uit buiten-
tandsch politiek standpunt dwingen de
wetten der geciviliseerde wereld tot een in
ternationale samenwerking. Een isolatie
van het nationale bedrijfsleven door het
Fransche koloniale rijk is onmogelijk.
Wij willen een economisch en financieel
systeem scheppen, dat het mogelijk zal ma
ken het land wederom het normale en ge
zonde leven te geven. Wij waarborgen de
arbeider zijn recht en houden ons streng
aan dc eerbiediging der vakvereenigings-
recliten en aan het werk van een Waldeck-
Rousseau.
De internationale organisatie van den
arbeid heeft behoefte aan verbetering. Wij
zullen de principes van de sociale verzeke
ring niet laten aantasten, doch trachten re
kening te houden met de geoefende critiek.
Wij hebben reeds thans besloten het gra
tis onderwijs uit te breiden. In het belang
van een algemecnc pacificatie zal de re
geering voorts een wetsontwerp indienen
betreffende amnestie voor politieke vergrij
pen.
Nopens dc buitenlandschc politiek ver
klaarde Herriot dat zijn regeering alles zal
doen ter bevordering van de politieke ont
spanning, het economisch begrip en de
moreele ontwapening. Wat dc herstelkwes-
tic betreft, aldus Herriot, kan Frankrijk
zich niet de rechten ïaten ontnemen, welke
niet alleen uit de verdragen voortvloeien,
doch ook in het wcderzijdsch verdrag door
het belang en de eer der handtcekeningen
zijn beschermd.
Een wereld welke zich onttrekt aan den
invloed van het recht, zal vroeg of laat
vallen onder de macht van liet geweld. De
Fransche regeering, welke principes verde
digt is zich er van bewust, geen zelfzuchti
ge privilegies, maar internationale belan-
cn te dienen. Zij is bovendien bereid over
ieder voorstel en ieder initiatief te onder
handelen, dat geschikt schijnt den wereld-
toestand te verbeteren of een oprecht be
grip in den zin van den vrede mogelijk te
maken. In overeenstemming met het V.B.-
pact zullen wij de veiligheid niet alleen
voor ons, doch voor alle groote en kleine
staten zoeken, welke in onze oogen de zelf
de aanspraken hebben. Krachtige pogingen
zullen ten minste de moreele onrust beper
ken. Voor dit werk bieden wij onze mede
werking aan.
De Kamerdebatten.
Parijs, 7 Juni. (V.D.) In het verder ver
loop der algemecnc beschouwingen in de
Kamer wekte de vroegere minister van
Luchtvaart Laurent Eynac ertoe op, dat men
zich gesloten achter de regeering zou stel
len en haar het noodige aanzien zou ver
schaffen dat zij bij de a.s. internationale
besprekingen behoeft.
Dc leider der socialisten, Léon Blum,
verklaarde welke motieven zijn partij heeft
voor de regeering te stemmen. Al bestaan
op verschillende punten nog meeningsver-
schillen, aldus Blum, zoo bestaat niette
min de hoop dat deze in den loop van den
tiid zullen worden bijgelegd. Zijn partij
behoudt zich voor in de toekomst dc volle
vrijheid van handelen.
Tardieu, aan het woord komend, waar
schuwde de huidige meerderheid er voor
de regccring geen wissel op te langen ter
mijn te laten trekken, aangezien sinds het
einde van den oorlog op een verkiezings
overwinning der radicalen steeds een der
rcchtschc groepen is gevolgd. Tardieu werd
voortdurend door de radicaal socialisten
en socialisten geïnterrumpeerd. Hij legde
er ten slotte den nadruk op. dat de houding
van zijn partij bij de stemming over de
vertrouwenskwestie af zal handen van ze
kere garanties van Herriot ten aanzien van
de ontwapcningskwestic.
Herriot interrumpeerde hierop dat hij
geen bedelaar is.
Tardieu richtte ten slotte tot Herriot
rechtstreeks de vraag: Hebt U de bedoeling
het door mij te Gcnève verdedigde ontwa
peningsstandpunt te handhaven of te wij
zigen.
Herriot beantwoordde do verschillende
sprekers en dankte den socialisten voor den
door hen toegezegden steun. Zijn partij moet
zich evenwel iedere vrijheid van handelen
voorbehouden. Wat dc vraag van Tardieu
betreft, verklaarde Herriot dat zijn opvat
ting inzake ontwapening in de regeerings-
verklaring is uiteengezet. Hij zal de tot nu
toe gevolgde houding der Fransche regee
ring, zoowel dio van Tardieu, als die van
Briand trouw blijven. Meer kan hij op het
oogenblik zelf niet zeggen op gevaar af den
steun van de groep-Tardieu te moeten mis
sen. Hij bedelt evenwel niet om stemmen
en denkt er slechts aan zijn land te dienen.
Wie hem wil volgen, kan hem volgen.
Bij de gehouden stemming bleef dc re-
geering-IIerriot met 390 tegen 152 stem
men, die der rechterzijde, in de meerder
heid.
De groep Tardieu heeft tegen de regee
ring Herriot gestemd.
Bombay, 7 Juni. (V.D.) Te Bombay zijn
nieuwe ernstige onlusten uitgebroken, waar
door de normale gang van het bedrijfsleven
opnieuw wordt bedreigd. Gisteren zou de
textielmarkt ie Bombay heropend worden.
Hierbij bleek, dat de boycotbeweging nog
lang niet dood is en het aantal posters zoo
groot was, dat de politie de menigte uiteen
moest drijven en tal van personen arresteer
de. Zij kon echter niet voorkomen, dat er
druk werd gepost, zoodat ten slotte de
markt toch gesloten moest worden.
B e r 1 ij n, G Juni. (V. D.) De Pruisische
minister-president, Otto Braun, is heden,
naar de Vossische Zeitung meldt, met ver
lof gegaan. Tot zijn plaatsvervanger heeft
hij den minister voor welvaart I-ïirtsiefer
(centrum) benoemd. Deze zal van nu af
aan als oudste minister het presidium van
het kabinet voeren. Het afscheid van Braun
uit het huis van het Pruisische staatsmi-
nistcrie is definitief. Zijn desbetreffend be
sluit is mede bepaald door zijn gezond
heidstoestand, maar Braun had reeds voor
het bijeenkomen van den landdag ver
klaard, dat hij niet voornemens was maan
den lang te fungeeren als premier voor het
afwikkelen der zaken.
Oorspronkelijk hadden de beide andere
sociaal-democratische ministers van het
kabinet, n.l. de minister van binnenland-
sche zaken. Severing, en de minister van
onderwijs, Grimme, het voornemen gïhad
het voorbeeld van Braun te volgen. Hun
medeministers hebben hun echter dringend
verzocht nog op hun post te willen blijven.
Tokio, 7 Juni. (V.D.) Onlangs heeft de
Japansclie regeering een bedrag van twee
millioen pond sterling tijdelijk ter beschik
king gesteld van de regeering der nieuwe
republiek Mandsjoerije, teneinde een centrale
circulatiebank te kunnen vestigen. Naar
verluidt worden thans te Tokio nieuwe be
sprekingen gevoerd tusschen Japansche en
Fransche bankiers ter verstrekking van een
nieuw crediet van 2.400.000 pond sterling
kan Mandsjoerije. De Fransche bankiers
zijn bereid een groot gedeelte van deze lee
ning voor hun rekening te nemen, mits de
Japansche regeering voor de aflossing ga
rant wil blijven.
BUITENLAND.
Re regceringsverklaring van Herriot.
(Eerste blad, pag. 1J<
De opmarsch der oud-strijders.
(Eerste Blad, pag. 2).
Engeland onderhandelt met Ierland.
(Eerste blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Het bezoek van de Zeppelin.
(Tweede Blad, pag. 3).
Zitting dor Tweede Kamer.
(Tweede blad, pag. 1).
Groote brand te Maassluis.
(Tweede blad, pag. 1).
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met.
Instituut te Do Bilt:
Hoogste barometerstand: 771.5 te Scilly.
Laagste barometerstand 753.5 te Karl-
stadt.
Verwachting: Zwakke tot matige N.W.
tot Z.W. wind, meest gedeeltelijk bewolkt,
weinig of geen neerslag, iets warmer.
Ofschoon de druksteiging op IJsland nog
eenigen tijd heeft aangehouden schijnt
daaraan nu een einde te zijn gekomen. Ter
wijl dc depressie op den Oceaan nader
kwam. Het is nu wel wat waarschijnlijker
geworden dat deze depressie haar weg
verder Oostwaatsch zal nemen, zoodat in
onze streken de wind, die aanvankelijk N.
W. of YV. is naar Z.YV. zal terugloopen is
naar Z.W. zal terugloopen. In de eerste ki
lometers boven de grond is sinds gister
een stijging van temperatuur ingetreden
die aan het oppervlak plm. 2 gr. bedraagt
en boven Soesterberg op 1000 M. hoogte
ongeveer 5 gr. Ofschoon bij deze luchtdruk-
verdeeling normaler wijze enkele regen
buien niet onwaarschijnlijk zouden zijn is
het bij dc nog bestaande temporatuur-
omkeering op 2 a 2>s K.M., de vraag of zij
zich kunnen ontwikkelen en de te verwach
ten verandering maken do kansen op re
genval van bctoekenis gering. Zware regen
(12 m.M.) viel alleen in Skrna (Zweden.)
Verder had geen der stations meer dan 4
m.M.
LAHGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Deze week COUPONS
Zomer stofjes,
Georgettes, Zijden Stoffen.
Voortreffelijk in elk opzicht.
Vraagt catalogus en condities aan
bij den vertegenwoordiger
Arnh.s'.raat. Gevestigd sedert
1887.
San Francisco, 7 Juni. (V.D.) Giste
ren werden langs de kust van Noord-Cali-
fornië en Oregon eenige zeer krachtige
aardschokken waargenomen, waardoor
rcote materiecle schade werd aangericht.
Te Eureka in Californtë werd een vrouw
gedood en werden twee mannen gewond.
Over een afstand van 300 mijl van Del
Norte en Humbold in Californië tot Rose-
burg werden vier schokken waargenomen
even krachtig als die tijdens de bekende
aardbeving van 190G.
TYPHOON AAN DE OOSTKUST
VAN KAMTSJATKA.
Ruim driehonderd vermisten.
Londen, 7 Juni. (V.D.) Volgens hier
ontvangen berichten heeft een typhoon de
Oostkust van het schiereiland Ivamtsjat-
ka geteisterd. Driehonderd visschers en
veertig leden van de bemanning van het
gestrande Japansche stoomschip „Gensan
Maroe", die het schip in booten verlaten
hebben, worden vermist.
MACDONALD NAAR LONDEN TERUG.
Londen, 6 Juni. (V.D.) De premier is
heden per specialen trein uit Lossiemouth
naar Londen teruggekeerd. Macdonald ver
klaarde, dat zijn verlof hem goed heeft ge
daan.