FIRMA L. v. ACHTERBERGH
BOUW MODERNE SMRMNHilZEN
Aan de RIJNSTRAAT en SPAARHESTRAAT
BRANDSTOFFENHANDEL Koesteeg 4-5 b.d. Varkensmarkt ANTHRACiET vanaf f 1.20 tot f 2.70 per H.L.
DE LANDDAG VAN „DE DAGERAAD
reeds 23 op teekening zSjn verkocht,
De koopprijzen bedragen slechts 3625.- tot 3700.-
WAT HET VRIJ-DENKEN
BETEEKENT
Muziek en Declamatie
BIJKANTOOR
Amersfoortsch Dagblad
SOESTERWEG 107
VERKEERSONGEVAL MET
D00DELIJKEN AFLOOP
Wolhandel „DE CONCURRENT"
Advertentiën
Groote belooning
behangersnaaister
De kok weet't.Wie'tkent.eet t!
STADSNIEUWS
Een drietal sprekers in het
openluchttheater te Birk-
hoven
In liet openluchttheater „Birkhoven"
wcrcl gisteren een landdag gehouden (looi
de Vrijdenkcrsvereeniging „De Dageraad'
Als sprekers traden op de hoeren Chr. Bos
man. A. L. Constandse en J. Hoving; als
declamutrice Johanna Opdam, terwijl mu
zikale medewerking verleend werd door de
UtrechtSchc Muzickverccniging „Door Ken-
dracht Sterk", onder leiding-van den heer
llollings.
Dit muziekgezelschap liep ook aan het
hoofd van den optocht, die gisterochtend
van het Stationsplein af via het Soestcr-
kwartier naar het terrein van samenkomst
gehouden werd en langs den weg nogal bc
langstelling trok. Naar schatting werd
hieraan door 400 personen deelgenomen.
Na een kort openingswoord hielden do
drie sprekers hun toespraken, welke afge
wisseld werden door muziek der Stichte
naren en zeer verdienstelijke declamatie
van mevrouw Johanna Opdam.
Dc lieer Bosman behandelde het onder
werp: „Ileeft dc Üageraad-slrijd nog doel?",
de heer Constandso sprak over: „Spinoza
en het Atheïsme", terwijl de lieer Hoving
de aandacht vroeg voor hei onderwerp:
„Eenheid".
Rede van den heor Bosman.
Heel vaak ontmoet men mcnschcn, aldus
de heer Bosman, die smalend tegenover
„De Dageraad" staan. Toch zal de betco-
kenis van den "strijd aangetoond worden,
vooral an bclayg in .deze Hiden van op
komende reactie en fascistische cultuur.
Door de minachting van dc vakbonden
wordt do bcteckcnis van de vrijdenkers
gedachte gcdisqualificocrd. Op politiek ter
rein is hel ook de kerk. die grootc propa
gandistische waarde heeft. De vrijdenkcrs
vereeniging heeft, echter een diepere kern
dan het bestrijden van enkele kerkelijke
dogma's.
Om een juist inzicht te verkrijgen, zal
men de beteckenis van do vrije gedachte
hebben te verstaan en daartoe zal spre
ker conigc nadere begripsbepalingen aan
zijn toehoorders voorleggen, waara; hij
oen meer populaire interpretatie verbindt.
Het vrij-denken is niet gebonden aan
ccnig -autoritair opgelegd geloof. Taak is
het nu om de dogmon op ieder levensge
bied te doen verdwijnen en te vervangen
door het vrije oordeel. Kr zijn lal van ge
bieden; enkelen ervan worden in korte
trekken geschetst, b.v. het socialisme, het
kapitalisme, dc huwelijksverhoudingen. Kii
steeds ontmoet men daar als belemmering
voor het succes van den strijd den muur
van het gebonden denken. Dc berg van
vooroordeel is het stootblok voor de nieu
we poging, die frisscho winden in ons le
ven zou willen waaien. Wij zien dat ook,
zegt dc heer Bosman, bij het onderwijs en
het militairismc. Hoc is het mogelijk, dat
zoovclcri moeten leven als werkloozon inct
enkele guldens steun per week, terwijl nog
milliocnen besteed worden aan het leger,
als gevolg van het gebonden denken, hoe
gaarne velen het ook anders zouden wil
len.
Tenslotte staat spreker nog stil bij dc
verdediging der beginselen, welke taak nog
grootcr is dan die van do propaganda voor
dc vrije gedachte. Wordt ook deze goed
verzorgd, dan zal hlijkcn, dat de strijd nog
wel degelijk doel heeft en ook. dat hij. die
bouwen wil, eerst moet sloopen!
De heer Constandse spreekt.
In het jaar 1632 werd Baruch Spinoza
uit Jo'odschc familie te Amsterdam gebo
ren. Zijn leven is het pionierswerk voor
dc vrije gedachte en het atheïsme geweest.
Aanvankelijk was zijn werk alleen maar
bekend in den kring van intcliccluoclcn en
toen was liet nog niet. noodig om hem en
zijn arbeid te beschimpen. Later is zijn
werk ook tot. de groote massa doorgedron
gen en kwamen de vernietigingen los. die
in hem een fel bestrijder van de kerkelijke
leer zagen. De geschiedenis heeft aldus
spreker geleerd, dat de godsdienst niet
kon bestaan zonder vervolgingszucht, liet
onvermijdelijk gevolg van bet monoteïsme.
Spinoza heeft niet willen buigen voor de
kerkelijke begrippen en verlaat in 1656 zijn
vroegere omgeving. Uitvoerig wordt bij zijn
verbanning stilgestaan. Spinoza heeft zich
opgesloten met zijn boeken 011 heeft veel
rijkdom uit dc literatuur opgedaan; intus-
sclien leefde zijn geest verder. Onder zijn
kennissen treft men staatslieden, uitgevers
en artsen.
In die tijden verschijnt er ook literatuur
in de Nedcrlandsche taal, waarvan door de
geestelijken kennis wordt genomen. Stren
ge straffen worden uitgesproken togen de
atheïsten, geestelijk en lichamelijk worden
zij gemarteld en toch heeft Spinoza het
aangedurfd om in 1670 een felle aanklacht
te doen verschijnen. Weliswaar was liet
geschrift ongcteckend, doch iedereen wist,
dat niemand anders dan Spinoza dc schrij
ver was.
In 1673 werd dc grootc atheïst uitgenoo
digd om naar Utrecht te komen voor het
ontmoeten van daar aanwezige Fransche
geestverwanten. Hij is gegaan cn toen hij
huiswaarts keerde, wilde men hem te lijf
gaan, daar hij zich nu toch openlijk tegen
Oranje keerde cn daarmee dus, tegen de
meerderheid van het volk. Het algemeen
belang hoeft hij willen dienen, niets wil
len herroepen van wat hij van de kerke
lijke zaken gezegd en geschreven had. Vrij
hcid van oordeel en vrijheid van spreken
stond bij hem vóór alles; hij had den moed
om dat kenbaar (e maken, zegt de heci
Constandse.
Ook is Spinoza voorgegaan in de critick
op den bijbel; velen hebben hem later daar
in gevolgd. De taal in het Oude Testament
is niet onbesproken* gebleven; ook daarop
is critick gevolgd.
Vaak is Spinoza in zijn critick niet al
leen moedig, maar ook satyrisch tc keer
gegaan. Zooals bij hem. moet nu ook bij
ons de wil ons bezit geworden zijn. Alleen
dan zullen wij de buitenwereld van liet
Dut der vrije gedachte kunnen overtuigen
Do heer Heving ovor „Eenheid"
Dc laatste spreker was de lieer J. Hoving,
voorzitter van den lande lij-keft boml. Be
gonncn wordt met de vergelijking van een
redacteur van liet Zwitserscbe vrijdenkers
blad, gemaakt tueschen de Joden uil do
middeleeuwen en de huidige atheïsten. De
middeleeuwse!) o tegenslagen werden op
schuld van die Oosterschcn geschoven en
thans krijgen de atheïsten de schuld van
de slechte lijden.
Om ons heen is een enorme werkloosheid*
op de wereld zijn meer -dan 25 -milliocH
wcrkloozcn. Daarin kan slechts oplossing
komen door een meer rechtvaardige ver
deeling der góederen. Deze remedie wordt
echter tegengehouden door het faseisme en
door dey kerkdijken band. Dcz«- laatste is
dus een psychische beïnvloeding, die
volgens spreker cellier faalt. De arbei
dende 'klasse Taal zich Tla^anncdc met meer
ten onder houden en dii zou moeten tocgó
schreven worden aan den arbeid der athe
ïsten. In Duitschland ziet spreker thans,
dat dc kerk met -zachte middelen lot het
beheerschen cïor arbeiders plaats gemaakt
heeft voor het streng optredende nationaal
socialisme.
Vroeger heeft men zich niet om het athe
ïsme bekommerd; het was toen maar het
optreden van de enkelingen; thans zien
wij het echter meer cn meer als een mas
sa-beweging, ook al is zij in ons land nog
tl iet zoo groot.
De slechte, angstige tijden worden, vol
gens den heer Hoving, toegeschreven .aan
de atheïsten. Het. mcnschdom zou in dezen
vorm straf ontvangen en men grijpt van
hoogerhand in. Zoowel in liet buitenland
als in het eigen land ziet men de vcror
dcningeiv die het mes moeten zettey in
die plekken, welke voor dc tegenstanders
het zwakste zijn.
Spreker acht het als een plicht om alle
kleingeestigheden in de organisatie op zij
tc zetten cn *de volle aandacht ie schen
ken aan het gezamenlijk optreden. Eensge
zindheid is geboden; men moet de krach
ten niet tegen elkaar opzctlen, doch ze ge
zamenlijk richten togen den gcinccnschap-
pclijkcn vijand. Alleen dan kan er een
grootsch werk verricht worden.
Met een kort, sluitingswoord kwam het
slot van dc bijeenkomst, welke door droog
weer begunstigd werd.
AMERSFOORTSCHE ZWEMSCHOOL.
Water-tomperatuur.
De temperatuur van liet water in de
zwemschool bedroeg hedenochtend 63 gra
den.
Diploma's.
Het diploma voor geoefendheid in het
zwemmen kon worden uitgereikt, aan Notti
Griessen, Ineke Boeschoten, Adri Bccrcnls,
Annie Boode, Rcnny Schoffel*, Tonny Sitzon
cn Corry v. d. Vat.
Geeft daar uw weitje
of Advertentie op
Zonder prijsverliooginf
ABONNEMENTSPRIJS
17]'2 CENT PER WEEK
EENIGSTDAGBLAD
Meest actueel blad ter plaatse
OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK
Overzicht der Maand Mei 1932.
Aantal uitgeleende banden; 4335.
Aantal bezoekers: 1067.
Enkele der nieuwe aanwinsten:
Alice Berend, Die Goldcnc Traube.
Marcello Capy, En menschen gingen
voorbij
Elizabeth Cooper, Love Lottcrs of a Chi
nese lady.
Elizabeth Cooper. Mvlady of the Chinese
courtyard.
J. F. Cli. Dix, Do verzorging van onzen
tuin.
M. Dvorak, Gcschichtc der Italicnischen
Kunst.
Fischel en von Boehn. Die Mode.
II. Gobsch, AVaan Europa 1034.
Paula Grogger, De stecncn poort.
P. Langeveld, Het wetboek van den boe
renstand.
A. Latzko. In hel verloren paradijs.
W. Lodder, De historische betrouwbaar
heid van het nieuwe Testament.
Jac. van Looy, Gedichten.
J. Luger, De kleine misdauT.
II. Luns, Twee der tien wandelingen in
Rome.
A. Munthe, Een oud boek van menschen
en dieren.
H. Roland Holst- v. d. Schalk, De Moe
der.
J. Ph. Vogel, Budcihjstiscbc kunst van
Voor-Indiè.
E. Wjccherl Jedcrmunn. Gcschichtc ei-
nes Xamcnloscn.
TWEEDE A3IERSFOORT-NUMMER.
Van „Do Standaard".
Het a.r.-dagbla l De Standaard" heeft in
zijn editie van Vrijdag j.l. oen .1 woede
Amersfoort-nummer bijgevoegd, waarop
wij hier gaarne even de aandacht van het
publiek vestigen.
I)c heer D. Huygen. secretaris van de
oudheidkundige verconigjng ..Flehito" be
schrijft daarin uitvoerig dc historie onzer
stad, terwijl „liet Amersfoort van Heden"
door den heer J. A. C Spoel, chef van dc
afdeeling Eigendommen en Grondbezit, al
hier. geschilderd wordt
Verder wordt in de rij!-. geïllustreerde
uitgave ren aantal beschrijvingen gegeven
van plaatselijke handels- en industricqlc
ondcrjiemingeu.
AUTOTOCHT 0UD2?f VAN DAGEN.
Verantwoording van relden.
Voor dc autotocht van ouden van da
gen zijn de navolgende bedragen binnenge
komen*
Pension „St. Joseph"
Tc L.
B.
Totaal
EXAMENS.
10
5.
3.50
f 13.50
Voor het toelatingsexamen aan liet con
servj tori urn tc Amsterdam is voor violon»
cel geslaagd mcj. Maria van der Wees, al
hier.
Hedenmorgen reden twee dochtertjes van
do familie G. samen op één rijwiel, komende
uit dc Rootsclaarstraat naar den Leusder-
weg. Zij weken uit voor een auto en zagen
toen een vrachtauto niet naderen, waardoor
een aanrijding plaats had, met het noodlot
tig gevolg dat het oudste, 12-jarigo meisje
op slag gedood werd. Haar zusje werd aan
dc knie gewond en is door de politie ver
bonden. Een onderzoek naar dc oorzaak
van het noodlottig ongeval wordt ingesteld.
OPENBARE RIJKSKWEEKSCHOOL.
Examen Handenarbeid.
Zaterdag werd de akte Handenarbeid be
haald dooi alle candidaten, n.l. de dames
A. C. Lungendonk, L. Th. L. van der Lin
den on P. Veis Heijn alhictr, N. V. van der
Jagt te Rhcnen, E. I. Kok' tc Leersum, M.
M. Littooy te Soest. M. Lub te Socsterberg
cn A. L. J. J. Schrnitz tc Lcusdcn.
Dc examens zijn afgelooptn.
JUBILEUM DRUKKERIJ B. KRAMER.
Ondor grootc belangstelling
herdacht.
Zaterdag j.l. heeft' de drukkerij B. Kramer
onder groote belangstelling,' vooral ook van
dc zijde der clientele, het 20-jarig bestaan
herdacht. Onder de aanwezigen bevon ien
zich vertegenwoordigers van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor de Geldor-
sclie Vallei, van dc Nedcrlandsche Verc°ni-
ging van Kantoorboekhandelaren, van de
Nedcrlandsche Verecnigmg van Kapiér-
groolhandelaren en van hef distriet Amersi
foorl van den Norlorl. Bond van'Boekdruk
kerijen.
Onnoodig zu\ het zijn te vernielden, dat
zeer vele bloemstukken werden aangeboden.
Van den burgemeester onzer gemeente cn
van dien an Barnevcld werden schriftelijke
gelukwcnschen cntvangeii
GARNIZOEN.
Aan den adjudant-onderoffïcicr-instruc-
teur G. J. Smit, van het 16e Regiment In
fanterie alhier, zaj op 30 luni a.s. op zijn
verzoek eervol ontslag uit den militairen
dienst worden verleend, onder verplichting
lot het aangaan Aan een vrijwillige verbin
tenis hij ho.l reserve-personeel der Konink
lijke Landmacht.
Op 2 Juli a.s. zullen de dienstplichtigen
der 1ste ploeg lichting 1931 van dc regimen
ten huzaren in hot genot van groot verlof
worden gesteld.
Op 4 Juli a.s zullen (Ie dienstplichtigen
•ter 2de ploeg lichting 1932 van de regi
menten huzaren voor eerste oefening on
der de wapenen komen.
ZCRG VOOR IIET ONDERHOUD UWER
WONING.
In het artikel ..Zorg voor' het onderhoud
uwer woning" in ons blad van Zaten!.'
j.l. is een fout geslopen. Er stond, dat in
de maand Mei 1 van alle schilders werk
loos was. Men gelieve hiervoor tc lezen
18
BURCERLIJKE STAND.
18 Juni 1932.
Geboren: Johan Rudolf, z. v. Johan
Rudolf Kapel en Wilhelmina Mcngelder;
Johannes Hcndrikus Gcrardus.' z. v. Jo
hannes Hcndrjcus Overmars en Wilhel
mina Johanna van Hamersvcld.
Wederom ontvangen
DAMES CAMISOLES
extra lang
j.89, 0.69; 0.49 en 39 cent
Natuurlijk
LANGESTRAAT 81 AMERSFOORl
D a f: e I IJ h 3
City riieater. Westsingel 7. Vertooning
van „Do Vrou\vendiplomaat."
Rembrandt Theater Lungestraaf Vertoo
ning van „Der Draufganger" en „De Schc-
delbrekcrij."
Museum Flehitc. Wests'ngol. (Uitgezon
derd des Zondags).
Theosofische Bibliotheek. Gebouw Theos.
Verconlging," Regcntessel. an. lederen dag
van 63 uur.
21 Juni. Muziektent Plantsoen Zuid. Con
cert Amcrsfoortsche Muziokverecniging.
8 uur.
24, 25 en 26 Juni. Terrein dc Birkt. Circus
Sarrasani.
25 Juni t'm. 3 Juli. Lunapark Hoogland
se hc weg.
9 Juli. Autotocht voor ouden van dagen.
1 uur
10 Juli. Hotel „Monopole." Jaarvergade
ring Nederl. Korfbalbond.
UTRECHT.
22 Juni. Tivoli. U. S. O.-zomerconcert on
der leiding van Adolf Kienzl. S]/A uur.
OMREKENINGSKOERSEN.
Off. Not Ntct Off.
18 Juni 20 Juni 12 uur
Londen 8.99 8 08%
Berlijn 58.74 58.75
Parijs9.73% 9.7
Brusse' 34.48 24.47
Zurich48.27»; 48.27%
Kopenhagen 49.30 49.10
Oslo 44.10 44.10
Stockholm 4630 4610
New York 2.475 j 2.47
Milaan 12.69 12.71
Medegedeeld door de Rolterd. Bankver'een.
Wcggeloopcn, reeds cenigcn
tijd, zeer groote, ruigharige,
bruin hond, ïersche wolf,
erg schuw, omtrek. Socster
berg. Indien gezien in bosch
of heide, bericht bij Amcrs-
foortscheweg 122, Soestcr-
berg.
Voor direct gev raagd
a oor los werk.
Br. ondei No. 4173 bureau
Amcrsf. Dagblad.
W.A.SCHOLTEN S ZELFRIJZEND BAKMEEL
EEN KWALITEIT DIE HET MERK WAARDIG IS
i
MET DEN BOUW VAM DEZE GERIEFELIJKE WONINGEN, WAARVAN ER
IS HEDEN EEN AANVANG GEMAAKT
DEZE WONINGEN VOLDOEN AAN ALLE EISCE-IEN, WELKE MEN AAN EEN MODERN HUIS
KAN STELLEN, TERWIJL DE PRIJS IN IEDERS BEREIK LIGT.
Da indecllng is ais volgt: hall, doorloopende gang naar ingebouwde keuken, ruime suite
(met glazen schuifdeuren en twee schoorsteenmantels), doorgeef-loket in de keuken, W.C.,
kelderkast, voortuin, achtertuin met zij-ingang, schuur met kolensiio.
Verdieping: drie ruime frissche slaapkamers met vaste waschbak op overloop.
Inlichtingen aan do directiekeet op het werk aan de Rijnstraat van v.m. 11 tot n.m. 3 uur
en van n.m, 6—8 uur.