IN EEN GEZONKEN DUIKBOOT
NIEUWSTE 6RAM0F00NPLATEM ra.
F. H. LOMANS - Utrechtschestraati 5 - Tel. 483
ELECTRO- EN RADIO-TECHNISCH BUREAU
F. H. LOMANS - Utr.str. 15 Teï.483
Wij vertegenwoordigen de bekende
DUCRETET en PHILIPS toestellen
Betaling in overleg met den kooper
door
TONIUTTI.
Gewezen Marcositd «p de Oostenrijksche
duikboot no. in
Op 7 Juli 1918 bevonden wij ons op do
onderzeeërsbasis tc Brioni-Grande. Onze
duikboot „Na 10'' zou dien dog vertrekken
cn de laatste voorbereidselen werden getrof
fen. Om acht uur 's avonds konden wij mel
den, dat alles gereed was cn enkele minu
ten later kwam de commandant aan boord.
Wij kregen nog een bouquet bloemen van
een dame, die wij snel aan den periscoop
bevestigden. Dc oorlogsvlag werd geheschen
en onder de gebruikelijke wenschen ver
liet onze boot de haven en zette koers naar
het Noorden. De pier werd al kleiner cn
kleiner, het geroep der achtergeblevenen
was nog slechts flauw hoorbaar. Wij had
den een rustig kwartiertje in het vooruit
zicht. Aan het einde van het kanaal van
Fasana werden wij opgewacht door twee
lorpedoboolen cn hoog boven ons vloog een
vliegtuig om de omgeving te verkennen.
Allen, die vrij van dienst waren, bevonden
zich aan dek, Jachten, maakten grappen of
zongen oude, bekende liedjes, die menigeen
weemoedig stemden. Dikwijls reeds waren
wij tcrnauweriwod aan den dood ontkomen
hoe zou het ditmaal afloopen? Doch dat
liet de laatste vaart van onze boot was. dat
dacht toch niemand.
Aan stuurboord kwam het lieflijke Ro-
vigno in het gezicht, too verachtig verlicht
door de ondergaande zon. Nu werd het
ernst. De ons begeleidende booten wensch-
ten ons nog door hun signalen oen goedo
reis toe en toen koerden zij terug, evenals
het vliegtuig. Alles moest gereed zijn om
zoo noodig onmiddellijk te kunnen duiken
en de verscherpte wachtdienst begon. Alles
Aerdween in de boot; slechts dc uitkijk en
de officier Nan da wacht bleven in den
toren en keken met hun scherpe kijkers de
reeds donker wordende, kalme en eentonige
watervlakte af. Te middernacht begon mijn
wacht. ]\Ict èén voet verankerd in het
hijschtouw, do hand aan het telegraaftoe
stel, wachtte ik in den toren, totdat de vier
uur verstreken zouden zijn. Dat is doodelijk
vervelend. De nacht was stikdonker en uit
tie boot klonk geen goluid op behalve het
eentonige viervoudige rhvthmc van den Die
selmotor en soms het knarsen van de stuur
inrichting. Van den officier van de wacht
hoorde ik nu ook, waarom wij zoo plotseling
hadden moeten uitvaren. Sinds dagen
bombardeerde een uit. Venetië afkomstige
ofdeeling booten de kuststreek tussehen
Piavc en Caorlc cn die afdeeling moest nu
onschadelijk worden gemaakt door ons en
door de gelijktijdig uit. Triest afgevaren
„No. 20",
Bij de eerste morgenschemering .ontwaar
don wij in dc verte de omtrekken- van de
Jtaliaansc.be kust. Wij moesten naar bene
den. De duikventielen werden eenIge malen
omgedraaid, met een gillend gefluit weck
de door het binnendringende water samen
geperste lucht uit de tanks cn do boot
zonk. Langzaam verschoof de wijzer van
den dieptemeter: 15. 20, 25, 30. Toen doken
wij niet verder, doch moesten op dezelfde
dien te met volle kracht voorwaarts stoo-
men. Het hoogc geluid der electromotoren
werd nog hooger en met een snelheid van
negen mijlen gingen wij onder water voor
uit. Nu werd de dienst weer eentonig.
Slechts af en toe moesten wij uitkijken, cl.
w. z. dc boot zoover doen opstijgen, dat mot
behulp van den periscoop de zee kon wor
den overzien. Voor Venetië bleven wij ver
volgens tot den laatstcn namiddag op de
loer liggen. Later kruisten wij langzaam
naar de zee toe. Eindelijk kwam tegen den
avond het. eerste alarm.
„Beide apparaten in orde!''
Er hcerschte ccn koortsachtige spanning.
Wij hadden een vijandelijke duikboot in het
oog gekregen, die op dc oppervlakte van
het water voer. Een paar kleine verande
ringen in dc koers en toen kon hot begin
nen. „Links vuuri"
Het was een welbekende manoeuvre. Al-
Jen sprongen vooruit, wij daalden tot 40 M.
en toen heerschte er een doodschc stilte,
want wij wachtten op liet treffen van onzen
torpedo. Twee, drie. vijf minuten gingen
voorbii.
„Rechts in orde! Uitkijkenl"
Bij het reclitsche toestel stond do man
klaar om af te schieten. Langzaam stegen
wij op. Het was meer dan gevaarlijk om nu
te gaan uitkijken, want nadat ons eerste
schot gemist had. koek de vijand natuurlijk
zoo scherp mogelijk uit. Zoodra wij dan ook
zicht hadden, weerklonk het eerste schot
van den tegenstander en dat het goed ge
richt was, bewees de metaalklank van een
mijnafweerstang, die goed afgeschoten werd
„Alarm!"
De alarmsignalen huilden, zoo snel moge
lijk daalden wij naar de diepte. Op 70 M.
werden wij tegengehouden door den bodem
der zee. Doch op deze diepte waren wij ten
minste betrekkelijk "veilig. Ik kreeg bevel
om den onderzee-ontvanger in to schakelen.
Dadrt1 ijk daarop hoorde ik ccn helsch spek
takel Er moesten dus heel wat vaartuigen
zijn,'die ons daarboven zochten cn aan op
stijgen wras voorloopig niet te denken. Doch
zulke situaties bevielen ons wel. Alle ma
chines werden stopgezet, zelfs het electri-
sche kompas, om den vijand geen aanwijzin
gen tc geven cn daardoor onze ligplaats te
verraden. Alle dienst werd stopgezet; het
werd bijna gezellig. Wij zochten een gemak
kelijk plaatsje op en aten waar wij trek in
hadden; dc geconserveerde levensmiddelen
aan boord waren soms echte delicatessen.
Zoo begon onze rust op don bodem der zee
cn zij duurde den geheelen nacht. Slechts
eenmaal moest er zuurstof worden toege
voegd; verder wras er niets te doen. Eerst
tegen acht uur in den morgen, toen er in
het toestel niet het geringste geluid meer te
hooren was, stegen wij voorzichtig op. Een
snelle blik door den periscoop ter oriëntec-
ring verzekerde ons, dat het terrein veilig
was, nu stegen wij geheel op cn voere
naar de open zee. Buiten gezicht van de
kust gekomen, stopten wij, luchtten de boot
en laadden de accumulatorenbattcrij bij. In
drie uur w-aren wij daarmee klaar. Toen
doken wij weer onder cn gingen opnieuw
voor Venetic op wacht liggen. In den namid
dag besloot dc commandant, in Noordelijke
richting te kruisen. W ij zetten koers naar
Maestro.
Ik was vrij van dienst. Half in mijn slaap
hoorde ik nog dc rustige stem van den offi
cier van de wacht, die den periscoop naar
buiten liet brengen. Toen weerklonk er plot-
soling een doffe knal volstrekt niet luid
De boot helde geheel naar bakboord over.
Alles, wat niet vastgespijkerd stond, kwam
naar beneden ratelen. Ik kreeg een slag op
het hoofd van ccn hard voorwerp, doch ik
voelde het nauwelijks. Op hetzelfde oogen-
blik ging het elcctrische licht uit; hot waa
pikdonker.
„Noodverlichting inschakelen!" Doch dat
was onmogelijk. Er stond geen enkele accu
mulator meer op zijn plaats. Een lichte
stoot kondigde aan, dat wij op den bodem
lagen. „Bij het torpedoluik komt water naar
binnen!" schreeuwde er iemand uit de ma
chinekamer. Toen was de verwarring vol
komen. Het water drong in dc batterij,
vormde chloorgas en clectriscerdc dc gehec-
lc boot, zoodat. enkel het staan al een kwel
ling was. Er weerklonk een gefluit, dat ons
vreeselijk in de ooren klonk. Iemand had
de olietanks willen ledigen, doch de samen
geperste lucht stroomde niet daarin, maar
door de beschadigde leidingen in dc boot,
waardoor de toch reeds te hooge druk nog
toenam. De fijne adertjes in neus en ooren
sprongen, het. liep mij warm over het ge
zicht. en in mijn hoofd begon het te zoemen
Toen grepen wij het laatste redmiddel
aan: dc valkiel. Als die losgemaakt kon
worden, als wij nog niet te zwaar waren,
dan zouden wij als een wrak naar de opper
vlakte schieten. Maar... dan zouden wij niet
meer kunnen duiken cn het volgend oogen-
blik door dc vijandelijke kogels worden
doorzeefd. Dat was echter nog beter dan dc
vreeselijko dood, die ons in de diepte wacht
te. En inderdaad gelukte de manoeuvre.
Een geknars en toen werd het in de pa
trijspoorten van den toren licht. Dc com
mandant rukte het luik van den uitkijkto
ren open en werd door den hoogen lucht
druk in de boot bijna weggeslingerd. Op
het smalle ijzeren trapje naar het luik
lioerschte een oogenblik een verwoed ge
vecht. De drang tot zelfbehoud had gedu
rende enkele seconden de overhand. Daar
buiten was misschien redding te wachten,
doch in ieder geval was er lucht, licht en
zonneschijn. Ieder wilde het eerst boven
zijn; eerst de kalmecrende stem van den
commandant bracht de rust en bezinning
terug in dc oververhitte gemoederen.
Spoedig stonden wij allen aan dek en za
gen met verwondering naar dc geheel ver
I laten watervlakte. Wij waren dus niet. aan-,
gevallen, maar op eeil mijn geloopcn. Wij
moeten haar met een nog onbeschadigde
mijnafweerstang tot. ontploffing hebben
bracht. Als de mijn met dc boot zelf in aan
raking was gekomen, was het met ons ge
daan geweest. Doch ook nu had zij haar
uitwerking niet gemist. Van ons snelvuur-
geschut waren de loop en het affuit ver
dwenen; slechts de spil stond er nog. Het
tornedoluik. dat. nu hoven water lag, was
half opengereten; de radiomast was verdwe
nen en als een reusachtig spinncweb hin
gen dc mijnafweerstangen boven het dek.
Plotseling werden wij door een wolbekend
gesnor uit onze overpeinzingen gewekt.
Vliegtuigen! Twee Caproni's kwamen met
razende snelheid op ons toe. En wij stonden
machteloos! Zestien man staarden met op
eengeklemde lippen naar den naderenden
viiand. Misschien was het ons haveloozo
uiterlijk, hot. bloed en de olie, waarmee wij
besmeurd waren tot onherkenbaar wordens
toe, hoe het ook zij, do vliegtuigen deden
ons niets. Het eerste kwam aansnorren, dui
delijk zagen wij de bommen cn de werkin
richting.niets! De tweede piloot gaf ons
zelfs in het voorbijjagen het militair saluut.
Toen stegen zij beide op cn verdwenen in
de richting van Venetië. Als wij niet zoo
verbaasd waren geweest, hadden wij hen
ongetwijfeld toegejuicht.
Nu moesten wij echter voortmaken, want
dat er binnen zeer korten tijd een Italiaan-
sche boot zou komen om ons tot krijgsge
vangenen te maken, was duidelijk. Twee
machinisten, dc kahpatronen voor den
mond, klommen naar beneden in de boot,
waar de wolken chloorgas zich wentelden,
cn het gelukte hen werkelijk, den motor
aan tc zetten. Hij bleef bijna een vol uur
loopen; toen gaf hij het met luid geknetter
op. Doch het was genoeg geweest. Iu het
Noordwesten zagen wij een smal streepje
kust: Caorle! Aan dc rest van de radiomast
hangende seinde ik met de hand onafge
broken onze hulpkreet. Eindelijk flikkerdo
het daarginds. Men had ons begreppn en
meldde kort daarop, dat er uit Triest torpe-
dobootcn waren vertrokken om ons to hulp
to komen.
Bij het intreden van de schemering zagen
wij de donkere rookwolken van deze boo
ten in het Noorden. Het waren de booten
No.s 75, 78 en 79, die zoo snel mogelijk op
ons toesnelden. Het was ook hoog tijd, want
er was een bries opgestoken en elk kwar
tier kon 't laatste zijn, oordat de boot ons
onder de voeten wegzonk. No. 75 ging ver
der in zee en ging ten behoeve van de klei
ne vloot op verkenning uit; de beide andere
booten zetten sloepen uit en brachten ons
aan boord. Vervolgens trachtte men nog,
onze boot op sleeptouw te nemen. Met veel
moeite werden de armsdikke trossen aange
legd, doch bij het eerste wegvaren knapten
zij als touwtjes af. Nogmaals werd het be
proefd, met hetzelfde resultaat. Toen flik
kerde het buiten op zee en dreigend rolde
het gerucht van een schot over het water.
Het was een waarschuwing van No. 75. In
hot Zuiden werden een groot aantal rook
pluimen zichtbaar: de Italianen waren in
aantocht! In koortsachtige haast werden de
trossen nogmaals aangelegd; heel langzaam
werden de booten in beweging gebracht
zc knapten weer af! Op No. 75 steeg het
RICHARD TAUBER. RICHARD CROOKS, WILLY DERBY, KEES
PRUIS, DUO NOFMANN, BOB SC HOLTE, LILIAN HARVEY UNO
WILLY FRITSCH, WILLY FORST, ENZ. ENZ.
GROOTE SORTEERING HARMONICA-, ORGEL-, MARSCH- EN
HAWAÏ l-MJZI EK
VRAAGT DE NIEUWSTE SORTEERING
signaal op: „in het kielwater volgen!" Do
No. 10 werd dus aan zijn lot overgelaten en
met een razende vaart voeren wij in den
donkeren nacht naar Triest toe.
Om drie uur 's nachts kwamen wij daar
aan. Wij werden in San Saba ingekwartierd
cn Kregen do vort rokken, die de bemanning
van de „No. 20'' tot verblijfplaats hadden
gediend. Wij hoorden tevens, dat. deze boot
reeds binnen had moeten zijn. Eerst jaren
later heb ik gehoord, dat, zij evenals de on
zc op een mijn gcloopen cn gezonken w
Nu kwamen er een paar heerlijke rust
dagen voor ons. Toen werden wij opgc
schrikt door een hevel. Wij moesten helpen
bij de bergingswerkzaamheden van onze
eigen duikboot, die bij dc monding van de
Tagliamentc aangespoeld was. Mot dc va
cantia was het dus gedaan. Vlak bij de
plaats, waar wij aanlegden, bevonden zich
dc kale, door den rook zwart gekleurde mu
ren van ccn platgeschoten fabriek. In bot
gehcele plaatsje waren slechts enkele pri
mitief gerepareerde huizen blijven staan
verder was alles in puin geschoten. Van
Grado gingen w ij verder met een ouden ten
der, dien wij hoonend „stormtender" noem
den, omdat het vaartuig letterlijk voort
kroop. Zoo gingen wij tergend langzaam
voort door een \reeselijk eentonig en troos
teloos gebied, waaraan geon einde scheen
tc komen. Deze verlaten, moerassige laag
vlakten vormen eon onbeschrijfelijk necr-
drukkenden aanblik. Men ziet er geen le
vende ziel. geen lint, niets. Niets dan biezen
cn vuil moeraswater. In den namiddag be
reikten wij den Taghamento cn stopten wü
in dc buurt van Brenvancana. Een kleine
kanonneerboot lag vertind aan den oever
der rivier als een mol in zijn winterslaap.
De eenige schildwacht op het dek vertel
de ons, dat do bemanning overdag sliep. Op
ons antwoord, dat wij hen om hun luie le
ventje benijdden, zei hij slechts, dat wij
spoedig zouden begrijpen, waarom men hier
overdag slaapt.
Nu begonnen wij aan de eerste -werkzaam
heden. Wij haalden gereedschappen, provi
and, tenten, enz. voor den dag en namen
na dit lichte werk een heerlijk bad in het
heldere, frissche water van dc Tagliamento.
Doch toen het avond werd, bemerkten wij,
dat de schildwacht gelijk had; nu benijd
den wij niemand meer, die gedwongen was,
hier tc'Teven. Duizenden en nog eens dui
zenden muskieten vielen 'op ons aan. Vuur,
rook en muskietennetten hielpen ons niet,
Als dol sprongen wij in het water, al zwem
mend cn duikend om dc gonzende insecten
tc ontgaan. Doch ook dat hielp niets. Van
slapen was natuurlijk géën 'sprake. Na uren
van kwelling brak eindelijk de morgen aan
en toen verdwenen ook dc bloeddorstige
muskieten. Vol bloedige krabben, vermoeid
en slecht geluimd gingen wij op weg. Vier
uur lang marcheerden wij door de moeras
sige streek, die door geen enkel pad door
sneden wordt; toon kwamen wij langs den
vuurtoren aan de monding van dc rivier,
waarvan ook nog slechts een ruine was over
gebleven, op de plaats waar nog geen hon
derd meter uit de. kust dc boeg en dc to
ren van onze duikboot uit dc blauwe zeo
opstaken.
Wij sloegen de tenten op, borgen de baga
ge op cn begonnen met het werk. Al zwem
mend bereikten wij dc boot cn klommen
door het luik van den toren naar binnen.
Voorloopig konden wij echter niets doen,
want de boot was vol olieachtig, dik, vloei
baar vocht, half modder, half water. In den
namiddag kwam er echter ccn tender uit
Triest, die de boot half leeg pompte en
s avonds een kleine batterij, die zich in dc
moerassen verdekt opstelde om ons tegen
eventueele aanvallen van Italiaansche vlieg
tuigen te beschermen. Met angst werd dc
nacht afgewacht, maar hij werd ccn blijdo
errassing voor ons. Hier aan het strand
waren er geen muskieten. Wel maakten wij
overdag kennis met een soort vliegen, wier
steek dadelijk een hult van 1 c.M. veroor
zaakt, doch het was niets in vergelijking
met den vorigen dag. Den volgenden mor
gen begonnen wij eindelijk in ernst met bet
werk. Voorzien van electrischc zaklan
taarns klommen wij in do boot. Elk voor
werp was bedekt met een vette olie- en
modderlaag, overal lagen glassplinters cn
scherven van de instrumenten, die bij de
ontploffing waren vernield.
Het eerste, wat wij naar boven haalden,
waren onze geconserveerde levensmiddelen,
doch tot onze groote teleurstelling werden
dc blikjes dadelijk geteld en weggebracht.
Over het algemeen bemerkten wij trouwens,
dat wij er, wat de verzorging betreft, zeer
op achteruit waren gegaan. Daarna haal
den wij alle kleinere, lichte voorwerpen
naar bovon, zooals dc accumulatoren voor
een noodverlichting, die helaas onvindbaar
waren geweest, toen wij ze noodig hadden;
erder nautische instrumenten, munitie
voor de kanonnen, enz. Toen begonnen wij
met hot demonteeren, waarbij bet bergen
an de nog niet afgeschoten torpedo do
oornaamste moeilijkheid vormde. Door den
steilen stand der boot was het bijna onbe
gonnen werk en bovendien zeer gevaarlijk.
Na een week werken hing ons de huid in
lappen van het lichaam. Dat kwam door
het steeds weer binnendringende zeewater,
dat zich vermengde met de zuren uit do
accumulatorcnbatterijen. Toen werd door
den uit Triest afkomstigen tender de eerste
poging gedaan om het wrak weg te slecpen.
Het ging echter niet; de boot was nog te
zwaar. Wij moesten de geheele batterij
demonteeren. Reeds in de haven, waar wij
alle mogelijke hulpmiddelen tot onze be
schikking hadden, zagen wij daar vreesdij-
lijk tegen-op. Hier was het meer dan ellen
dig cn 's nachts slapen ging ook al niet
meer, want de geheel verteerde huid maak
te het liggen onmogelijk.
Ook dc Italiaansche vliegen lieten lang
zamerhand meer en meer van zich merken.
Eerst kwamen zij, bekeken ons vanaf een
groote hoogte cn doden niets. Wij boschouw-
don hen dan ook in het geheel niet als vij
anden. Op zekeren dag spoot er echter met
luid gekraak een waterfontein op, bedenke
lijk dicht bij de boot. Toen waren wij wel
dubbel zoo vlug aan land als 's avonds,
wanneer het werk afgoloopcn was.
Eindelijk kwam onze groote dag. Er ver
schenen twee zware tenders, die de „No. 10"
langszij namen, rechts cn links in het sleep
touw. Ecu belsignaal cn de machines be
gonnen to werken. Het water werd vuil cn
roerig.... heel langzaam ging de boeg met
dc gapende openingen voor dc torpedo's
naar beneden... ccn bovige ruk.... dc beide
tenders schokken... en de duikboot ligt nor
maal op de oppervlakte van het water. Een
luid hoerageroep weerklonk, vooral van on
zen kant. Voor ons bcteekendo de geslaagde
manoeuvre immers hot einde van deze af
schuwelijke dagen. Snel werd nu nog al
onze bagage van het land op een der ten
ders goladen cn nu ging het onder gelei
de van oen torpedoboot naar Triest.
Kort voor het binnenloopen hadden wij
nog eon oogenblik van groote opwinding.
Er was een vijandelijke duikboot in het. ge
zicht gekomen en als oen opgewonden kloek
om haar kuikens schoot dc bcgcloidende
torpedoboof. om ons heen en weer. Wij lava-
men echter zonder verdere moeilijkhe
den in do haven, waar onze duikboot dade
lijk bij Stabilimento in het dok kwam.
Wat zou er nu met ons gebeuren? Zouden
wij bij andere booten worden ingedeeld,
zouden wij bij het eskader komen. Eenige
dagen later was ons lot beslist. Toen lagen
wij allen met uitzondering van den tweeden
stuurman on den torpedomecstor in liet
hospitaal. Wij hadden allen zware malaria.
5 Milliocn francs voor den Franscben
Omroep
Het Franscha parlement voor den uitbouw
van don ITanschca Omroop voor de komen
de periode ccn bedrag van 5 milliocn francs
toegestaan. Het was noodig!
Amerika tegen reclame per radio op Zondag.
Do afgevaardigde van het Amcrikaanscho
Lagerhuis, Thomas A. Amlie, heeft een wets
ontwerp ingediend, volgons hetwelk do Om-
roepredame op den Zondag verboden wordt.
De afgevaardigde voert als verdediging aan,
dat bijna dc geheele Amerikaanschc zaken
wereld den Zondag door sluiting respcctcort,
en dat liet daarom onbegrijpelijk cn onlo
gisch is, dat dc Omroopreclnme nog wel ge
duld wordt, zelfs al zouden de inkomsten
van den Omroep, hetgeen toch bij allo andero
zaken eveneens bot geval is, daardoor ver
minderen
Omroep in Zweetlscfae gevangenissen.
Den ccntraal-gevangonis in Malmö heeft
een Omroepinstallatie gokregen. Een grooto
luidspreker is in den hoofdgang van do ge
vangenis gomontoerd, zoodat dc gevangenen
door dc deuren de Omroepuifzendiugen
mede. kunnen aanhoore». Vanzelfsprekend
wordt niet alles, wat liet programma biedt,
ten gohooro gegeven, doch wordt er streng
gecensureerd. Om piëteitsredenon worden
do dagberichten niet doorgogevon, terwijl
daarentegen goede concerten on voordrach-
ton zooveel mogelijk worden vrijgegeven.
MUZIEK
ROMANTICUS TEGEN WIL EN DANK.
door Dr. B. SAMELJEW.
Elke kunst staat in het nauwste verband
met de romantiek, want kunst en roman
tick zijn m don grond der zaak verwunte
begrippen, zooals Bruno Walter eens ge
zegd heeft, de ineest overtuigde roraanti
cus die ook de dirigeerstok heeft gehan
teerd. In dezen zin is Igor Strawinsky, die
zich ook in zijn theoretische uitlatingen
consequent heeft getoond als dc meest ver
bitterde vijand der romantiek, ook ccn
romanticus, al streeft bij er bewust naar,
in zijn muziek liet tegengestelde van ro
mantisch te zijn. ITlj is dus een romanticus
tegen wil cn dank, om een andere typec-
rende uitdrukking van Bruno Walter te
gebruiken.
Dc ontwikkelingsgang van Strawinsky
is niet dio van een kunstenaar, die een
zware» strijd moet vooren om erkenning
tc vinden. Hoewel zijn muziek ook thans
nog van vole kanten tegenstand wordt ge
boden, hooft hij do spreekwoordelijk gewor
den armoede van het muzikale genie cn do
teleurstelling van hot niet opgemerkt wor
den nooit behoeven to dragen. Hij werd op
17 Juni 1882 tc St. Petersburg geboren als
zoon van den bassist Fjedor Strawinsky,
een der meest markante figuren uit de
eschicdenis' dor Russische opera. Zoo beeft
hij nog eerder dan Schaljapin, als wiens
voorlooper hij terecht wordt beschouwd,
zijn zeer karakteristieke maskers zelf be
dacht; hij was de eerste echt menschelijke
speler op het Russische operatooneel. 11ij
liet zijn zoon Igor aan de universiteit van
St. Petersburg studeeren om advocaat of
ambtenaar tc worden, doch deze had spoe
dig genoeg van de droge rcchtstudic en
ging bij Rimsky Korsakov in de muziek
studeeren. Korsakov was een van dc „vijl
machtigen'", een groep componisten» die
zich zoowel tegen het muziekdrama van
Wagner als tegen de door hen zoetelijk cn
banaal geachte Italiaansche opera keerden
n een radicaal nieuwe, specifiek Russische
richting in de muziek insloegen, waaraan
wij dc geheel op zichzelf staande volks
opera „Boris Godoenow", het meesterwerk
van Mocssorgskv te danken hebben.
Strawinsky's jeugdwerken een sym
phonic, een scherzo voor orkest, cn een
svmphonisch gedicht getiteld „Vuurwerk"
verwekten nog geen bijzonder opzien.
Eerst bet „Ballet, der vuurvogels", dat be
steld was door Diagliilew, den geniale»
impresario van bet in 1910 te Parijs ge
houden Russchischc seizoen, trok de aan
dacht. ofschoon hier reeds hoe paradox
aal het ook klinkt in Strawinsky's
harmonieën dc sedert zijn jeugd verafschuw
de motieven van Wagner doorklonken. Het
geheel persoonlijke rhytme sprak echter
toen al zijn eigen taal cn het tweede ballet
Petruschka" laat ons reeds den echten
Strawinsky zien met zijn hartstochtelijk
traven. De Russische volksmelodieën wer
den hier tot nieuw leven gewekt cn weer
klonken op een tof dusver onbekende wijze.
De ecnigszins schematisch geworden natio
naal Russchischc stijl Nan Rimsky Korsa
kov werd vervangen door een zeer effec
tieve, grotesk-brutale rhytmiek, dio do pa
thetische taal der navolgers van Wagner
geheel deed vergeten. Het volgende werk
was „Lentewijding", ccn wilde, stampende
orgie van klanken, dio de ontketende na
tuurkrachten uitbeeldden. Dit was opnieuw
con radicale stap in dc onbekende regionen
der nieuwe muziek en door dc vooruitstre
vende muziekcritici werd het werk begroet
als oen openbaring, bocwcl het hij do pre
mière in het Theatre dos Champs Elysées
<o Parijs in bet voorjaar van 1913 door een
deel van het publick met gefluit en gejoel
werd begroet. Deze extatische hymne aan
dc natuur is hij allo radicalisme het beste
bewijs dat Strawinsky, die als musicus „do
werkelijkheid tracht tc fotografecrcn", hier
door zijn fantasie cn zijn echt persoonlijk
stempel het schijnbaar allcdnagschc in oen
hoogorc sfeer verplaatst, waardoor hij dus
romantisch wordt.
Dit werk maakte hem wereldberoemd,
hoewel of misschien omdat hij erom
uitgefloten werd. Sindsdien sloeg Strawins
ky zijn tenten op tc Parijs, waar hij een
tweede vaderland vond. Hij sloot zich aan
bij een groep radicale, kunstenaars, dio
zich om Jean Coctcau had gevormd en nu
ontstond cr in zijn werk een eigenaardige
mengeling van Aziatische ruwheid en
Fransch raffinement. Na eenige minder be
langrijke werken dc tamelijk kleurlooze
opera „Dc nachtegaal" het burleske spel
„Dc vos" en oenigc liederenmaakte Stra
winsky weer iets bij uitstek individueels*.
„I)e geschiedenis van den soldaat", een
soort muzikaal tooncclspel voor een kamer-
rnuzickcnsemblc van slechts zes solisten,
waarbij ook oen spreekrol voor een aan
kondiger. Het met buitengewone originali
teit behandelde kamerorkest wordt hier
dienstbaar gemaakt aan een zeer humo-
ristischcn stijl, dio gebaseerd is op het
Russische volkslied cn gebruik maakt van
een door geen tonaliteit gebonden, gebcel
eigen wijze van uitdrukking, die soms aan
jazzmuziek doet denken. liet is schijnbaar
een tartende oorlogsverklaring aan dc ge
bruikelijke romantische opera cn toch
wordt juist hier liet groteske door het indi-
vidueele, karakteristieke in een bijna ro-
inantischcn vorm gebracht.
Daarna schreef Strawinsky bij een La-
tijnschen tekst zijn opera-oratorium „Oedi
pus Rcx", ccn werk van grootsclien, verhe
ven eenvoud, dat zich aansloot bij dc
klassieken. Hiermee hebben wij de mijlpa
len genoemd van Strawinsky's oeuvre, dat
niet zoo omvangrijk is als dat van de mees
te ander componisten. In den laatste» tijd
heeft hij geen werken van buitengewone
bcteekenis meer gecomponeerd. Is het een
tijdelijke inzinking? Is dc muzikale revo
lutionair, die zooveel tot stand heeft ge
bracht, voor dc muziek van zijn tijd, in zijn
ontwikkeling blijven staan? Zijn laatste
werken concerten voor soloinstrumcnten
met orkestbegeleiding hebben geen per
soonlijken stijl racer, doch doen telkens
aan anderen denken. Toch is Strawinsky in
zekeren zin nog steeds dc meest interessan
te persoonlijkheid in de hedcndaagsche mu
ziekwereld en hij kan zeer wel de wereld
nogmaals verrassen met een oorspronkelijk
cn radicaal nieuw meesterwerk.
