DËËEMLANDÊQ
fer .v. rJ
Woensdag 20 Juli 1932
Uitgave: VALKH0FF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 17
DE JONGSTE AANSLAG OP
Dr. LUTHER
P00LSCH-RUSSISCH NIET-
AANVALSVERDRAG
9 uur 47 min.
L. J. LUYCX ZOON
BECHSTEIN PIANO'S
Fa. R. v. d. BURG
I OAGBE
ABONNEMENTSPRIJS pe» 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.17l/t»
'Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 519
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llefdadighclds-edvertentlfcn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regcli
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Noorsch-Deensche moeilijk
heden. Groenland vormt
den twistappel.
Het botert den laatstcn tijd niet bizonder
goed tusschcn twee Scandinavische staten:
Denemarken en Noorwegen. Beide lan
den hebben weer eens ruzie gekregen om
liet bezit van Groenlandsch gebied.
Zooals men zich misschien herinnert,
heeft Noorwegen ongeveer oen jaar gele
den, nadat het tot genoemd tijdstip niet
het minste bezwaar ertegen had gemaakt,
dat Denemarken de politieke heerschappij
over Groenland uitoefende cn" nadat het er
genoegen mee had genomen, dat het aan
de Oostkust visscherij- en jachtrechtcn ver
wierf, aan deze kust een inham bezet cn
daar de Noorsche vlag geheschen.
Om deze handelwijze te rechtvaardigen,
verklaarde de Noorsche regeering, dat men
hier had te doen met. z.g. „niemandsland".
Er hebben daarop diplomatieke onder
handelingen plaats gehad, waarvan de uit
komst is geweest, dat Denemarken zich
wendde tot het Hof van Internationale Ar
bitrage te 's-Gravcnhage inet het verzoek
een beslissing te nemen omtrent de recht
matigheid van de beslissing. Tot dusver is
de uitspraak nog niet gevallen.
Intusschen hebben beide staten expedi
ties uitgezonden, welker aanwezigheid niet
weinig heeft bijgedragen tot verscherping
der politieke tegenstellingen.
Het feit, dat Denemarken aan de leiders
van de laatste door het land uitgezonden
expeditie de algemeenc politiemacht had
overgedragen, dus eveneens over de Noor
sche visschers, die aan de Oostkust van
Groenland vertoefden, heeft dc Noorsche
regcering, aangezien zij dit beschouwde als
een poging om op de uitspraak van 't Haag-
sche Hof vooruit te loopen, ertoe gebracht
om op den 12den Juli opnieuw deelen van
Oost-Groenland in bezit te nemen en wel
geheel Zuid-Oost-Groenland van de Lin-
denowfjord tot Imarsivik.
Het gevolg hiervan is geweest, dat de op
winding in Denemarken steeds grooter
werd en de Decnschc regeering zich met
een nota tot de Noorsche regeering wend
de, waarin de rechtsgeldigheid van de nieu
we bezetting zoo nadrukkelijk mogelijk
werd bestreden cn het optreden van Noor
wegen werd voorgesteld als een overval,
die niet te pas kwam en als een rechts-
schennis.
De Noorsche regeering heeft daarop de
aangelegenheid eveneens aan het Haagsche
Hof voorgelegd en onder meer laten uitko
men, dat zij volkomen in haar recht was,
toen zij ook het bezette gebied onder de
Noorsche staatssoevereiniteit bracht en het
gebied beschouwde als Noorsch territori
um. Tegelijkertijd heeft zij het Hof van
Arbitrage verzocht voorloopig de Deensclio
regeering ertoe aan te sporen tegenover
Noorsche onderdanen, die in het betwiste
gebied vertoeven, elke toepassing van ge
weld na te laten.
De Kölmsche Zeitung spreekt de hoop uit,
dat het Hof, waaraan het geschil reeds een
jaar geleden is voorgelegd, ten spoedigste
zijn standpunt bepaalt, opdat de tegenstel
lingen tusschen beide landen geen scher
per vormen aannemen.
De toestand is inmiddels zoo, dat Noor
wegen zich liet bezit tracht, te verzekeren
van de visscherij- en jachtgebieden in de
Poolstreken, waarop het maar de hand kan
leggen, terwijl Denemarken zich tegen dit
streven naar expansie door scheepvaart-
verboden en andere maatregelen tracht te
verweren.
De Oostkust van Groenland is rijk aan
visschen en pelsdieren cn heeft voortreffe
lijke havens. Hier komt nog bij, dat in het
land zelf belangrijke mineralen worden
gevonden en dat het in dc toekomst mis
schien nog van groote internationale be-
tcekenis kan worden als station voor het
luchtverkeer met. Amerika.
W
DE BOTSINGEN DUREN VOORT.
Weer een buitenstaander gedood.
Messeling (district Keulen), 19 Juli.
(V. D.) Maandagavond is het tot een bot
sing gekomen tusschcn nationaal-socialis-
tcn en communisten. Verscheidene perso
nen werden gewond. Twee nationaal-socia-
listcn werden gearresteerd. De overigen
reden naar Bonn en brachten rapport uit
fan hun partijvrienden. Korten tijd later
arriveerde een met nationaal-socialisten be
zette vrachtwagen in Messeling, uit welk
voertuig tien schoten werden gelost. Een
der kogels trof een arbeider, die met de
botsingen niets uitstaande liad. De man
werd op slag gedood. Er kon nog niet vast
gesteld worden wie het schot had gelost.
INCIDENT IN DEN NATIONALEN
RAAD.
Een lid ernstig verwond.
We en en, 19 Juli. (V. D.) Tijdens de
beraadslagingen van de financieele en be-
grootingscornmissie van den Oostenrijk-
schen Nationalen Raad werd Dinsdag de
sociaal-democratische afgevaardigde dr.
Bauer door den afgevaardigde van liet Ilei-
matblok Ilainzl een stcenen lucifers
standaard naar het hoofd geslingerd, ten ge
volge waarvan dr. Bauer ernstig werd ge-
,\vond. De zitting werd afgebroken.
De beklaagde Rosen legt
verklaringen af
B e r 1 ij n, 19 Jul i. (V.D.) Voor het sche
pengerecht Berlijn-centrurn is heden het
proces begonnen tegen den vroegeren advo
caat Max Roosen en den Staathuishoudkun
dige Werner Kertscher, die op den avond
van den Ssten April op het station Potsdam
den aanslag pleegden op den president van
do rijksbank Dr. Luther, die zich juist in
den sneltrein naar Bazel wilde begeven. Dr.
Luthccr is als neven-aanklager toegelaten.
Eerst gaf dc 59-jarigo Dr. Roosen een
overzicht van zijn avontuurlijk leven en
schetste daarna zijn uittreden uit dc N.S.
D.A.P. in October 1931. Roosen verzocht
daarop zijn onmiddellijke invrijheidstelling,
welke echter door het gerecht werd ge
weigerd.
De 59-jarige dr. Roosen, die op 8 April
een aanslag pleegde op dr. Lulher, 6tamt
uit een Hamburgsche patriciërsfamilie. Hij
is te Buenos Aires geboren en promoveer
de te Heidelberg. Daarna was hij een tijd
lang assessor bij het landgerecht en ten
slotte is hij tot 1926 als advocaat bij het
Hanseatische gerechtshof te Hamburg
werkzaam geweest. Roosen heeft zich groo-
tendeels bezig gehouden met economische
kwesties. Hij verklaarde Dinsdag te Berlijn
voor het schepengerecht, dat hij altijd het
standpunt heeft ingenomen, dat geld ver
dienen wel heel makkelijk, maar ontzet
tend vervelend is. Eenige jaren geleden is
hij lid geworden van den bond van natio-
naal-60cialistisclie juristen en economen,
die was gesticht door den rijksdagafgevaar
digde Frank. Hij heeft zich toen bezig ge
houden met de oplossing van liet werkloos
heidsvraagstuk en met het vraagstuk van
het weer op gang helpen der economische
machine. In dien hond heeft hij zijn mede
plichtige Kertscher leeren kennen.
Roosen meende, dat voor een goede op
lossing van het crisisvraagstuk een kapi
taal van twaalf milliard noodig zou zijn.
Zijn voorstellen hebben echter bij de N.S.
D.A.P. weinig instemming gevonden. Al
leen Kertscher, die vroeger de rechterhand
van Hclfferich is geweest, was het met
hom eens. Daarom ook zijn hij en Kert
scher in October 1931 uit de partij getre
den. Dit uittreden heeft hij schriftelijk be
vestigd in een brief, waarin hij schrijft,
dat de N.S.D.A.P. het historische oogen-
blik voor het overnemen van de macht had
verzuimd cn haar taak niet had begrepen.
Roosen constateerde, dat dit schrijven niet
door hem, maar door de N.S.D.A.P bij de
acten van het gerecht was gevoegd. Ilij
was het ook niet eens geweest met de anti-
semietische clausule in de partij, omdat hij
op het standpunt stond, dat de levens
kracht van het Duitsche Jodendom voor
Duilschland van belang is. Roosen's ver
zoek om onmiddellijk in vrijheid te worden
gesteld, werd echter, gelijk reeds werd ge
meld, door het gerecht geweigerd.
Bij het verdere verhoor van Roosen
kwam het herhaalde malen tot disputen
tusschen Roosen cn den president.
Roosen vertelde vervolgens hoe hij dr.
Luther had aangesproken en hoe Kert
scher op dat oogenblik had geschoten. Hij,
Roosen, had den indruk, alsof dr. Luther
van meening was, dat het een hij vergis
sing gelost schot betrof. Voorts vertelde hij
hoe Kertscher cn hij zich zelf bij de politic
hadden aangemeld.
Berlijn, 19 Juli (V.D.) Dan wordt uit
eengezet, dat Dr. Roosen over financieele
vraagstukken 111 stellingen had opgemaakt,
waarin hij zich uitliet over de geldtech-
niëk van Duitschland en daarmee van de
gehcele wereld. Deze stellingen heeft hij
?<an de Rijksregeering gezonden, n.l. aan
Brüning en Dr. Luther. Daar zijn bemoeiin
gen zonder resultaat waren, is hij daarna
begonnen met dc voorbereiding van zijn
aanslag. ITij had in een schrijven beweerd,
dat dc Rijksbank het volk sedert negen
maanden bestal, want ze gaf bankpapier uit
tegen schoorsteenwisscls. ITet volk was op
deze wijze bestolen voor een bedrag van
ongeveer twee milliard, het was uitgemer
geld door ambtenaren cn groote banken.
Dat is een misdaad die boven de wet staat
en die daarom slechts door een daad kan
worden verhinderd. Om die beweegredenen
had hij op den Rijksbankpresidcnt gescho
ten.
VRIJWILLIGE ARBEIDSDIENST IN
DUITSCHLAND.
Dr. Syrup rijkscommissaris.
B e r 1 ij n, 18 Juli. (V.D.) Op grond van
de verordening inzake den vrijwilligen ar
beidsdienst d.d. 1G Juli 1932 heeft de rijks
kanselier namens de rijksregeering op voor
stel van den rijksminister van arbeid den
president van het rijksinstituut "voor werk-
erschaffing en werkloozenverzekering dr.
Syrup benoemd tot rijkscommissaris voor
den vrijwilligen arbeidsdienst,
KOUDE JULIDAG TE LONDEN.
Londen, 19 Juli (VD). Na de zeer war
me dagen van de vorige week had Londen
Maandag den koudsten Julidag sinds vijf
jaar. De maximum temperatuur bedroeg
slechts 59 graden, hetgeen 12 graden lager
is dan het gemiddelde.
- „V, W- "1
Kaye Don, de Engelschman, die met zijn motorboot Miss
England III bet wereldrecord weer aan Groot-Brittannië
bracht.
DE ONTWAPENINGSCONFERENTIE
VANDAAG GEËINDIGD?
De toestand buitengewoon ver
scherpt voor de Duitsche
delegatie
Een illusoir verbod tot bommenwerpen
G e n v e, 19 Juli. (V.D.) Volgens mede-
deelingen van Amerikaansche zijde hebben
de onderhandelingen tusschen Ilerriot en
de Engelsche en Amerikaansche delegaties
tot een definitief resultaat geleid.
In de beide nog open vragen betreffende
het bommen werpen en de vermindering
van de aanvalstroepen is een formulcering
gevonden, die rekening houdt niet dc Fnn-
sche wenschen. Het bommen werpen zou
slechts buiten de slagvcldzóne worden ver
boden. Hoe die zóne zalworden aangege
ven wordt niet gezegd, zoodat het verbod
van bommen werpen volledig illusoir is.
Woensdag sluiting?
G e n v e, 19 Juli. (V.D.) De Fransche mi
nisterpresident Ilerriot begaf zich lieden
naar den president der Ontwapeningscon
ferentie Henderson om hem mede te doe
len dat dc door hem met dc leiders der
Amerikaansche en Engelsche delegaties ge
voerde onderhandelingen over de resolutie,
waarbij de conferentie zal worden ver
daagd, een bevredigend verloop hebben.
In verband hiermede is het waarschijn
lijk dat Henderson dc algemcene commis
sie van de conferentie op Woensdag zal
bijeen roepen.
Verscherpte toestand voor
Duitschland.
Genève, 19 Juli. (V.D.) Ilerriot bracht
hedenmorgen een bezoek aan Henderson.
De Hoofdcommissie der conferentie zal
waarschijnlijk Woensdagmiddag vergade
ren. De Ontwapeningsconferentie zal naar
het plan der leiding Zaterdag zonder ter
mijn verdaagd worden, wanneer in den
loop van vandaag het vcrdagingsbesluit
van Benesj zal tot stand komen. In dit be
sluit zal men alleen in zooverre rekening
houden met de Duitsche belangen, dat de
afzonderlijke delegaties ook verder nog
voorstellen kunnen indienen.
De situatie heeft zich sinds het persoon
lijk ingrijpen van Herriot voor de Duitsche
delegatie ongetwijfeld buitengewoon ver
scherpt. De sedert vijf maanden steeds
weer uitgestelde beslissing omtrent de Duit
sche gelijkgerechtigdheid cn de ondubbel
zinnige vaststelling of het toekomstige ont
wapen ingsaccoord ook de grenzen aangeeft
voor de Duitsche bewapening, en of verder
dc ontwapeningsbotalingen van Versailles
alleen voor Duitschland van kracht blijven
mag onder geen omstandigheden verder
uitgesteld worden. Een langer op sleeptouw
houden van deze beslissing, aldus wordt
van Duitsche zijde beweerd, zou de op het
oogenblik zeer moeilijke en gevaarlijke si
tuatie van Duitschland op de ontwape
ningsconferentie zoozeer verergeren, dat de
bevrijding van Duitschland van de boeien
waarin het tot nu toe was geklonken, zeer
dubieus zou worden.
DE FRANSCH-ENGELSCHE
OVEREENKOMST.
Polen bereid toe te treden.
Londen, 19 Juli. (H.N.) De Poolsche
czarit heeft op het ministerie van buiten-
landsche zaken een nota overhandigd, waar
in Polen zich bereid verklaart toe te treden
tot de vertrouwelijke overeenkomst tus
schen Frankrijk en Engeland.
HET DEMONSTRATIEVERBOD.
Berlijn, 19 Juli. (V.D) Naar van goed
ingelichte zijde verluidt, is dc afkondiging
van verdere verordeningen door de rijks
regeering, onder andere betreffende een
snellere en strengere bestraffing van hen,
die onbevoegd wapenen dragen, voorloo
pig nog niet te verwachten. De rijksregee
ring wil eerst de werking van het demon
stratieverbod afwachten.
TERUGKEER VAN AMBASSADEUR
EDGE NAAR PARIJS.
Parijs, 19 Juli. (V.D.) Do Amerikaansche
ambassadeur te Parijs, sir Walter Edge,
die sinds- eenige weken in de Verccnigde
Staten vertoefde cn over wicn te Parijs al
lerlei geruchten in verband met een even
tueel aftreden werden verspreid, zal heden,
Dinsdag, met de Leviathan naar Frankrijk
torugkeeren.
Londen, 19 Juli. (V.D.) Uit Genève
wordt gemeld, dat de onderhandelingen,
die daar zijn gevoerd tusschen Litwinof en
den Poolschen minister van buitenlandschc
zaken Zaleski, hebben geleid tot een be
sluit, dat het Russisch-Poolschc non-agres-
sic-pact binnen li dagen te Moskou zal
worden onderteekend. De Poolsche regce
ring heeft zich bereid verklaard het ver
drag niet voor de winterzittlng van hel
Poolsche parlement te ratificcercn, om
Roemenie gelegenheid te geven er zich bij
aan te sluiten.
Geen Japansch-Russisch non-
agressiepact.
Tokio, 19 Juli. (V.D.) De Japansche
minister van builenlandsche zaken graaf
Oesjida heeft verklaard, dat de Japansche
regeering een Russisch-Japansch non-
agrc6sie'pact onnoodig acht, daar de be
trekkingen tusschen dc beide landen nor
maal zijn cn de vrede verzekerd is door
het Kelloggpact. Het Japansche antwoord
zal in den loop van deze weck door den
gezant aan dc sovjet-regeering worden
overhandigd.
BOTSING TUSSCHEN TRAM EN RAN-
GEERENDE LOCOMOTIEF.
Parijs, 19 Juli (VD). Te Marseille heeft
Maandag op een spoorwegoverweg een bot
sing plaats gehad tusschcn een tramwagen
en een rangeerendc locomotief. De tramwa
gen, waarin zich vele passagiers bevon
den, werd eenige meters meegesleurd. Ze
ven personen werden zoo ernstig gewond,
dat zij naar 't ziekenhuis moesten worden
overgebracht.
GEEN LICHTING VAN DE PROMETHEE
Parijs. 19 Juli. (H.N.) De vroegere chef-
ingenieur van de marine Faure heeft even
als de Engelsche ingenieur Cox en ongun
stig advies uitgebracht over de mogelijkheid,
om de gezonken duikboot Promethée te lich
ten. Dientengevolge zal thans wel definitief
worden afgezien van een poging lot berging
van de duikboot.
ERNSTIG AUTOBUS-ONGELUK.
Een doode en 14 ernstig ge
wenden.
Boekarest, 18 Juli. (V. D.) In de om
geving van Ploesti is een autobus, waarin
15 personen waren gezeten, naar de helling
gereden, omdat dc chauffeur in slaap was
gevallen. Een vrouw werd gedood, terwijl
dc veertien anderen ernstig gewond wer
den.
DE ENGELSCHE DELEGATIE TE
OTTAWA.
Londen, 19 Juli. (V.D.) De Empress of
Britain is Maandag met dc Engelsche de
legatie voor de conferentie te Ottawa te
Quebec aangekomen. Ook de leden der
Zuid-Afrikaansche delegatie bevonden zich
aan boord. Een groote menigte juichte de
gedelegeerden bij aankomst toe,
DE LEENING VOOR OOSTENRIJK.
De groot-Duitsche partij te
gen Lausanne.
Weenen, 17 Juli. (V.D.) De Groot-
Duitsche Volkspartij heeft een resolutie
aangenomen, waarin ten scherpste wordt
geprotesteerd tegen de resultaten van Lau
sanne cn vooral tegen het feit, dat het
daar bereikte verdrag volgens opvatting
van Herriot beteekent, dat Oostenrijk voor
•^20 jaar afziet van den Anschluss.
BUITENLAND.
De dader van den aanslag op 'dr. Cuther
voor het gerecht.
(Eerste Blad, pag. 1)'<
Wordt de ontwapeningsconferentie hedcü
verdaagd?.
(Eerste Blad, pag. 1).
De parlementsverkiezingen in Roemenie.
(Eerste Blad, pag. 2).
BINNENLAND.
Minister Ruys spreekt voor de radio.
(Tweede Blad, pag. 1).
Begrafenis Jhr. mr. W. II. de Savornin'
Lohman.
(Tweede Blad, pag. 2)<
De opheffing van Rijkskweekscholen.
(Tweede Blad, pag. 2)<
Concept-program der R.-K. Staatspartij*
(Tweede Blad, pag. 3)«
liet postvervoer per nachttrein.
(Tweede Blad, pag. 3)'.
UIT DEN OMTREK.
Een rekest van bewoners langs de lijrt
Utrecht—Baarn aan den Minister.
(Eerste Blad, pag. 2).
Medegedeeld dooi het Kon. Nod. Met. Insfc*
te Dc Bilt.
Hoogste barometerstand: 769.1 te Lacoruna*
Laagste barometerstand: 717.8 to Haparanda*
Verwachting: Zwakke tot matige wind
uit W. richtingen, meest zwaar bewolkt of
betrokken, waarschijnlijk regenbuien, iets
koeler.
De kans dal hot gebied van hoogen druk'
in het Z.W. zich over West-Europa zqu uit*
breiden schijnt voorloopig verkeken. Do
depressie in het N.O. blijft vrijwel onver
anderd ter plaatse liggen, doch bij het een
weinig naar het Z.W. aftrekken van den
hoogen druk daalde over Schotland de
druk. Een doorwerken van deze daling over
het Noordzeegebied zal in ons land waar
schijnlijk regen brengen en eenige afkoe
ling. In het afgeloopcn etmaal viel ma
tige regen op enkele plaatsen op dc Brit*
sche eilanden, terwijl zware regens klaar
blijkelijk onweersregens vielen op een paar
stations in Scandinavië. Over het gcheele
gebied zijn do temperaturen laag en de
verschillen betrekkelijk klein. Een tempe
ratuur van 20 gr. is op het geheeld kaartje
niet to vinden.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Nieuwe aanvoer Badschoentjes.
Reductie op Zwempakken en
BADMANTELS.
Ilct ideaal van den waren muziek
liefhebber. Dc vertegenwoordiger
ARNH. STRAAT
DE LEIDER DER VOLKENBONDS
COMMISSIE ERNSTIG ZIEK.
Tsingtau, 19 Juli (V.D.). Dc Volken
bondscommissie voor Mandsjoerije, die
reeds sinds maanden in Oost-Azië vertoeft,
is Maandagmiddag aan boord van het s.s.
Sjisjiboe Maroe in de haven van Tsingtau
aangekomen. De voorzitter der commissie
lord Lytton is zeer ernstig ziek. Zijn toe
stand is zoo slecht, dat hij in Tsjingtau aan
land moest worden gedragen.
De Volkenbondscornmissie is des avonds
zonder haar voorzitter via Tsinanfoe naar
Peking doorgereisd.
De toestand van Lord Lytton
zeer ernstig.
Londen. 19 J u 1 i. (V. D.) Naar uit
Tsingtau wordt gemeld, is de toestand van
Lord Lytton zeer ernstig. Hij is per bizon
deren trein van Tsingtau naar Tsinanfoe
overgebracht. Van daar zal hij met het par
ticulier vliegtuig van Tsjang Hsoe Liang
naar het Rockefeller ziekenhuis le P_eking
worden yervoerd. --