DE STAATSGREEP VAN VON PAPEN
Vrijdag 22 Juli 1932
,DE EEMLANDER'
31e Jaargang No. 19
SCHENDING VAN DE GRONDWET?
HUGENBERG JUICHT HET
GEBEURDE TOE
Brüning ten zeerste
bezorgd
ZIJ, DIE KWAMEN
ZIJ, DIE GINGEN
De nationaaUsocialisten dul
den geen andere partij
naast zich
B e r 1 ij n '20 Juli. (V.D.) Tijdens een
Duitsch-natioole vergadering in Koblenz
heeft dr. Hugenbcrg een verkiezingsrede
voering uitgesproken, waarin hij ook te
spreken kwam over de laatste gebeurtenis
sen, waaromtrent liij o.a. zeide
Vandaag is een prognose in vervulling
gegaan, die ik wel eens in vriendenkringen
heb gesteld. Wanneer eenmaal een omzwaai
mocht komen, dan zal óf de rijksregeerinq
de Pruisische, óf de Pruisische de rijks
regeering arrestecren. Tiet is een ware
zegen, dat de toestand eindelijk opgehouden
heeft, dat in Berlijn zoo verschillende groote
overheidsorganisaties als het ware als twee
vijandige staten tegenover elkaar stonden,
dat dus langs dezen weg een begin gemaakt
wordt met liet uit den weg ruimen van hel
dualisme Pruisen-rijk. Ik behoef niet te zeg
gen, dat wij deze ontwikkeling der dingen
begroeten. Wanneer thans de sociaal-demo
cratie en het centrum moord en brand
schreeuwen en zeggen, dat dit een coup
d'état is en een schending van de grondwet,
dan moet ik daarop antwoordenNeen,
geenszins, maar het is alleen de logische
voortzetting van de methode van Brüning.
Adolf Hitler voerde het woord op nat.-soc.
verkiezings-demonstraties in Kiel, Ham
burg, Brejnen en Lüneburg. Hij zette om
uiteen Wij bevinden ons op het oogenblik
op het keerpunt van het Duitsche lot Het
gaat thans niet om het kabinct-von Papen,
maar thans gaat de roep Ilier centrum en
socialisme en hier Duitsch nationaal-socia-
lisme. Dat zijn de beide wereldopvattingen,
die met elkander strijden. Wanneer onze
tegenstanders verklaren, dat de 'nat.-soc.
geen andere partij naast zich willen dulden,
hebben zij gelijk. Wij willen, dat Duitsch-
land eindelijk bevrijd wordt van den vloek
der 3D partijen. Wanneer nationale politici
tnij voorhttuticlT, dat ik Voor de' burgerlijke
partijen niet halt houden wil, antwoord ik
hun juist voor die heelcmaal niet.
Dr. Brüning voerde het woord tijdens ver
gaderingen van de Beicrsche Volkspartij in
Augsburg en in München. Hij zette uiteen:
De ontwikkeling in Pruisen moet groote
zorg baren. Naar sprekers meening be
stonden de voorwaarden voor het aanstellen
van een rijkscommissaris in Pruisen niet.
Misschien wordt men thans automatisch
voorbij dc doeleinden, die men zich gesteld
heeft, gedreven.
Verder is in den verkiezingsstrijd nog het
woord gevoerd door dr. Heim en staatsraad
Schaffer, die in het licht stelde, dat de rijks-
regcering haar bevelen uit het Bruine Huis
scheen te krijgen. Wat thans in Pruisen
gebeurt, kan morgen in een ander land ge
beuren. Daarom moeten de andere landen
zich tegen een dergelijke overweldiging ver
zetten.
In Gelsenkirchen voerde de voorzitter van
'de vakvereeniging der Christelijke mijnwer
kers het woord, rijksdagafgevaardigde Im-
busch. Hij verklaarde o.a.: Het aanstellen
van een rijkscommissaris voor Pruisen is
een niet gerechtvaardigde maatregel. Het
zou beter geweest zijn, wanneer men in
plaats daarvan een nieuw uniformverbod
uitgevaardigd had. Vele volkskringen heb
ben den indruk, dat wij thans eon revolutie
van boven af meemaken.
ADOLF HITLER,
de man op den achtergrond.
Tijdens een najionaal-socialistischc dc
monstratie in Münster eischto dr. Frick, dat
Braun en Severing als eenige schuldigen
door de crimineelc politie zouden worden
gearresteerd en voor het gerecht zouden
worden gebracht. Dr. Göbbels gaf in Apolda
en in Jena uiting aan zijn voldoening over
4e aanstelling van een rijkscommissaris in
Rraisen. Wanneer in Pruisen het Marxisme
uitgeschakeld is, is het in het gclieele rijk
itgeschakeld.
Heden zitting van het staats-
gerechtshof?
Berlijn, 20 Juli. (V. D.) In dc provincie
orden extrobladen verspreid, volgens wel
ke de aanvrage van de voormalige Prui
sische regeering betreffende liet uitvaardi
gen van eon onmiddellijke beschikking te
gen de rijksregeering reeds hedenavond
door het staatsgerechlshof is afgewezen.
Bovendien berichten deze bladen, dat het
slaatsgercrcchtsliof zich pas na de rijks-
dagverkiczingcn zal bezighouden met de
raag of het optreden der rijksregeering in
overeenstemming i6 met de grondwet.
In tegenstelling met deze berichten ver
luidt uit welingelichte bron, dat deze feiten
iet in overeenstemming met de waarheid
zijn. Het staatsgerechtshof,- welks leden
oor een deel ver van Leipzig wonen en
eerst bijeengeroepen moeten worden, kan
op zijn vroegst Donderdagmiddag een be
slissing nemen over de aanvrage betref
fende een onmiddellijke beschikking tegen
do rijksregeering.
Oproep van het soc.-dem.
partijbestuur.
Berlijn, 20 Juli. (V. D.) Hedenavond
wordt in Berlijn een extra-editie van de
Vorwarts verspreid, waarin een oproep van
het soc.-dem. partijbestuur staat afgedrukt.
Daarin wordt verklaard, dat dc strijd om
het herstel van geordende rechtstoestanden
in de Duitsche republiek vooreerst met alle
kracht als verkiezingsstrijd moet worden
gevoerd. Het Duitsche volk heeft het in de
hand door een machtsuitspraak op 31 Juli
aan den huidigen toestand een einde te
maken, een toestand, die ontstaan is door
samenwerking van de rijksregeering met
dc nat.-soc. partij. De organisaties moeten
zooveel mogelijk voor den strijd in gereed
heid worden gebracht. Strengste discipline
is meer dan ooit geboden. Tegenstand moet
worden geboden aan wilde leuzen van on
bevoegde zijde.
Het ijzeren front maant tot kalmte.
Berlijn, 20 Juli. (V. D.) Hedenavond zijn
in de binnenstad door het ijzeren front
strooibiljetten verspreid, waarin wordt me
degedeeld, dat de organisaties van het ijze
ren front in een zitting bijeengekomen zijn,
teneinde dc noodzakelijke maatregelen te
nemen tegen den door dc regeering von
Papen in Pruisen geschapen toestand.
Slechts de door de organisaties van het
ijzeren front hekend gemaakte leuzen moe
ten worden gevolgd. Dc discipline moet
worden gehandhaafd. Provocatie moet
worden ontweken. Thans moet ieder
werkelijk strijder zijn zenuwen behcer-
schen.
Verder wordt in deze strooibiljetten me
degedeeld, dat provocateurs onder het ma
ken van misbruik van den naam van het
ijzeren front strooibiljetten verspreiden,
waarin zij oproepen over te gaan tot de al
gemeene staking. Er moet worden uitge
vonden, wie deze provocateurs zijn.
Beieren teekent verzet aan.
München, 2D Juli. (V. D.) De Beicrsche
premier dr. Held heeft den rijkspresident
een telegram gezonden, waarin hij mede
deelt in dc aangelegenheid van den Pruisi-
schen regeeringscommissaris een uitspraak
van het staatsgerechtshof over de juridische
zijde hiervan te hebben aangevraagd. Aan
den rijkskanselier heeft dr. Held eveneens
een telegram gezonden, waarin hij mede
deelt, dat de aanstelling van den rijkscom
missaris en het uit hun functie ontheffen
van landsrainiöters volgens de opvatting
van het gclieele Beiersche ministerie niet
in overeenstemming kan worden gebracht
met de rijksgrondwet. Namens de Beiersche
slaatsrcgeering eisclit Held formeel een
rechterlijke uitspraak. Tevens heeft dr. Held
een telegram gezonden aan het staatsge
rechtshof te Leipzig, waarin hij uitspraak
vraagt over de juridische ontoelaatbaar
heid van de aanstelling van een rijkscom
missaris in plaats van landsregeeringen en
het ontheffen uit liun functies van lands-
ministers.
Do zelfstandigheid der afzonder
lijke landon bedreigd.
München, 20 Juli. (V. D.) Dc vertegen
woordigcr van den Beicrschsn gezant ie
Berlijn heeft, naar de Bayrischc Slaatszei
tung verneemt, hedenmiddag bij den rijks
kanselier namens de Beiersche regeoring
geprotesteerd tegen de aanstelling van een
rijkscommissaris in Pruisen. Het genoem
de blacl schrijft:
Zonder twijfel is liet grijpen van hel
rijkskabinct naar dc macht in Pruisen een
experiment van een zeer gevaarlijk soort.
Niet alleen ontkennen erkende kenners van
het staatsrecht, dat een dergelijk optreden
volgens de grondwet toelaatbaar is, maar
ook met bijna alle andere landen, waarin
geen nationaal-socialisten regeeren, in het
bizondcr in de Zuid-Duitschc landen,
dreigt een ernstig conflict, aangezien het
buiten twijfel staat, dat deze landen zich
onmiddellijk solidair verklaren met het
weerstrevende Pruisen, vooral daar ook
voor Pruisen alle juridische voorwaarden
ontbreken voor liet aanstellen van een
rijkscommissaris.
De opgedrongen nieuwe afweeractie der
landen zal geen gemakkelijk* strijd zijn,
maar het te juist een plicht der landen,
aangezien het om meer gaat dan om poli
tick zijn of niet zijn, om afzonderlijke per
iWest-Duitschbind publiceert hedenavond
het volgende communiqué over den politic
ken toestand:
De onheilvolle binnenlandsch-politiekc
ontwikkeling van de laalsto maanden heeft
door dc dwangmaatregelen voor Pruisen
ccn verdere verscherping ondergaan. Wij
protcstceren namens onze leden tegen met
de grondwet in strijd zijnde methodes in
het regeeren van land en volk. Wij bestrij
den iedere dictatuur, hoe die ook zij. De
grondwettige rechten van het volk, evenals
de sociale levensrechten van de arbeiders
moeten onvoorwaardelijk gewaarborgd en
beveiligd worden. Dc opheffing van het uni
form- en demonstruticvcrbod is de voor
naamste oorzaak van dc huidige, op 'n bur
geroorlog gelijkende toestanden. Voortdu
rend bezorgd om orde en rust, cisohcn wij
dan ook voldoende maatregelen voor oen
ordelijke en ongestoorde uitvoering der
rijksdagverkiezingen. Vai^ dc Christelijke
vakvcrcenigingen verwachten wij als steeds
bezonnenheid cn tucht. Provocaties van ra
dicale kringen moeten met beslistheid wor
den afgewezen. Voor de houding der bewe
ging gelden ook in deze voor arbeiders cn
volk gevaarlijken cn dreigenden tijd alleen
dc aanwijzingen der leiding van liet ver
bond van Christelijke Vakvereenigingon in
Duitschland. Dc Christelijke vokverccnigin-
gen zullen den rijkspresident cn den rijks
kanselier onmiddellijk in kennis stollen van
dit communiqué.
RIJKSKANSELIER VON PAPEN.
sonen of politieke constellaties. Het gaat.
om het verweer tegen ccn verder aantasten
door het rijk van de zelfstandigheid der
landen. De Beiersche regccring is vast be
sloten mot alle middelen te strijden tegen
dictatuur-geweld.
„De rijksregeering graaft haar graf".
München, 20 Juli. (V. D.) Dc Bayrischc
Volkspartei-Ivorrespondenz schrijft o.a.:
Do stap der rijksregeering beteckent de
afzetting van een steeds nog grondwettlgo
regeering door de rijksmacht. Dc rijksregel
ing heeft geen bevoegdheden landsregee
ringen, die zich in het bezit van dc grond
wettige macht bovinden om politieke re
denen af te zetten. IIct behoeft niet gemo
tiveerd te worden waarom de buitengewoon
gewaagde stap der rijksregeering in Beieren
de grootste onrust cn ontsteltenis gewekt
heeft. Een zoo ernstig ingrijpen in het recht
der landen treft alle landen. Hier gaat het
om ec-n ernstige inbreuk op het recht. Waar
zouden wij blijven, wanneer dc rijksregee
ing haar politiek op een terrein verlegde,
dat juridisch niet volkomen zuiver gefun
deerd is. Dan is het mogelijk, dat wat van
daag met Pruisen gebeurt, morgen in Beie
ren geschiedt. Beieren, heeft steeds een
Strijd om het .reeht gestreden. liet zou zijn
gehecle politiek ontrou'w moeten worden,
wanneer het op dit uur niet zijn stem voor
het in gevaar gebrachte recht zou verhef
fen en die rijksregeering niet nadrukkelijk
zou waarschuwen zich niet op zulke ge
vaarlijke wegen te begeven. De rijksregee
ring gelooft misschien, met deze maatrege
len haar positie te versterken. In werke
lijkheid graaft zij haar eigen graf.
Een protest van de Christe
lijke vakvereenigingen.
Keulen, 20 Jul i. (V.D.) Het bestuur
van de Christclijko vakvereenigingen voor
Parijs spreekt van den door
Hitier uitgeoefenden drnk.
P a r ij s, 20 Juli. (V.D.) Dc gebeurtenis
sen in Pruistn van heden worden hier in
het openbaar cn in de dagbladen mot de
grootste belangstelling besproken. Do Fran-
sche bladen nemen ccn min of meer vijan
dige houding aan jegens de rijksregeering
cn verwijten haar alleen maar toegegeven
te hebben aan den door Ilitlcr uitgeoefen
den druk.
Paris Soir beschouwt dc laatste gebeurte
nissen van oen buitenlandsch-politiek stand
punt cn verklaart, dat het buitenland niet
onverschillig mag blijven staan tegenover
do ontwikkeling van den binnenlandschcn
toestand in Duitschland. Men moet zich be
zorgd dc vraag stellen, welke waardo het
woord heeft van een Duitschland, dat óf
aan dc anarchie, óf aan de Ilohenzollern is
overgeleverd.
De nationalistische Liberté stelt de Fran-
scho regeering mede verantwoordelijk voor
dc gebeurtenissen in Duitschland, aange
zien zij door haar toegevendheid het natio
nalisme heeft beschermd.
„Een half-misdadig spel".
B e r 1 ij n, 20 Jul i. (V.D.) De Bcrlijnschc
avondbladen bepalen \oor ccn deel reeds
uitvoerig hun standpunt ten opzichte van
het optreden der rijksregeering in Pruisen.
De LoXfllanzeigcr. spreekt over een eerstcD
stap. Dc rijksregeering heeft, waarachtig
lang genoeg getalmd. Het spreekt van zelf,
dat met het uit hun ambt ontzetten van
twee Pruisische ministers of van het gc
lieele staatsministeric nog niets is gedaan,
Het eigenlijke werk begint pas. In de plaats
van partijmannen moeten weer vakmanncD
komen.
De Kreuzzcitung, hot orgaan van den
Stahlhelm noemt het optreden van de rijks
regeering een verlossende daad. De Deut
sche Tageszeitung roept dc rijksregeering
toe: Nu doortasten.
De D.A.Z. is van meening, dat do maat
regelen der rijksregeering op wettelijke ba
Dr. Bracht, Ober-Bürgemeister
van Essen, benoemd tot Commis«
saris-Minister van Binnenland*
sche Zaken voor Pruisen en tot
leider van de Staatskanselarij.
Luitenant-generaal Von Rund-
stedt, belast met het uitvoerend
bostuur van Groot-Berlijn en de
Provincie Brandenburg,
jir.-i
Severing, tot 20 Juli Pruisens
Minister van Binnenlandscho
Zaken,
Grzesinski, de afgetreden politie-
president van Berlijn, die ge
vangen gendmen werd.
sis rusten. Het Duitsche volk wcnscht het
einde van den burgeroorlog.
Het Berliner Tageblatt spreekt o\cr een
half misdadig spel, dat dc rijksregeering is
begonnen. De overeenstemming tusschen
rijksregeering cn nat.-soc. gaat zelfs tot in
de formulecring der motivcering. Hot bind
bestrijdt met alle beslistheid, dat het ge-
aarlijkstc experiment op het gebied van
grondwettelijk recht, dat ooit in de repu
bliek genomen is, noodzakelijk zou zijn ge-
eest.
„Het oogonbllk is van een
noodlottigen ernst".
Dc Kölnische Zeitung schrijft onder hot
opschrift „En de eenheid van het rijk?",
dat het oogenblik van een noodlottigen
mst is- Be rijksregeering draagt een vree-
sclijkn verantwoordelijkheid.
De Frcitheitskampf, het nat.-soc. blad uit
Dresden, verklaart, dat het er thans om
:aat het. Marxisme geheel tc verdrijven,
pdat dc weg vrijgemaakt worde voor den
bij de Pruisische verkiezingen duidelijk ge
bleken volkswil. Van het succes der actie
an het rijk zal het afhangen welke hou
ding de nat-soc. verder zullen innemen je
gens de regeering-von Papen. Mocht weer
een poging worden gedaan tot het vormen
an een front van landen tegen het rijk,
dan zal men dc nat-soc. in een front vinden
ter vordediging van de rijkseenheid. Wij
waarschuwen op het laatste oogenblik alle
opruiers tot een burgeroorlog, moordbendes
cn oproerige landsministers.
Geruchten over een algomeene
staking.
Essen, 20 Juli. (V-D.) Do gebeurtenis
sen te Berlijn, welke ten decle bekend wer
den gemaakt in speciale edities der bladen,
worden in liet industriegebied van Rijnland
en Westfalen levendig besproken. Er doen
zelfs geruchten de ronde over een te ver
wachten nlgemeene staking.
In klingen der vrije vakvereenigingen
ziet men de morgen tc houdon zitting van
de commissio van het Algcmccno Duitsche
Vakverbond met groote spanning tegemoet
en verklaart men to voren geen stelling te
kunnen nemen nopens de maatregelen der
rijksregeering. Dc Christelijke vakvereeni
gingen nemen eveneens een zekere terug
houdendheid in acht.
In het industriegebied van Rijnland-West-
falen is het overigens rustig.
Een verklaring van het
Duitsche vnkvceroenlgings-
verbond.
IIt algemejene Duitsche vakverbond publi
ceert dc volgende verklaring:
Dc rccontc politieke gebeurtenissen heb
ben de Duitsche arbeiders, omployé's cn
ambtenaren in groote opwinding gebracht.
Niettemin moeten zij hun bezonnenheid be
waren. Dc toestand in Pruisen is nog niet
definitief bepaald. Er is ccn beroep gedaan
op het staatsgerechtshof.
Het beslissende antwoord zal bet Duit
sche volk, in het bizondcr do Duitsche ar
beidersklasse, op 31 Juli geven. Het is do
plicht van alle vakvereenigingsorganisaties
en van alle lagen dor bevolking welke op
de basis van de grondwet staan, er met alle
lor boschikking staande middelen voor te
zorgen, dat deze verkiezingen voor den
rijksdag zullen plaats hebben. Noch de
terreur van dc straat, noch een of andere
mot de grondwet in strijd zijnde dictatuur
mag verhinderen, dat het volk op 31 Juli
van zijn hoogste recht gebruik maakt.
De voorbeeldige discipline van de Duit
sche arbeiders, omployé's en ambtenaren
moet ook in deze moeilijke dagen onder al
le omstandigheden worden gehandhaafd.
Wij laten ons het uur van handelen niet
voorschrijven door tegenstanders der vak
vereenigingen.
Standlnger, Kriiger en Wels-
mann afgetreden.
B e r 1 ij n20 Juli. (V.D.) Op grond van de
hem bij de verordening van den rijkspresi
dent d.d. 20 Juli gegeven machtiging heeft
de rijkskanselier den staatssecretaris van
het Pruisische ministerie voor handel en
nijverheid dr. Staudinger, cn den staats
secretaris van het Pruisische ministerie
voor landbouw, domeinen eil wouden, Krü-
ger, tot nader order met onmiddellijken in
gang verlof gegeven en hun verzocht hun
functies niet meer uit te oefenen.
De staatssecretaris van het Pruisische
staatsministerie dr. Wcismann heeft pen
sioen aangevraagd, aan welk verzoek zal
worden voldaan.
Pamfletten van de Rote Fahne
In beslag genomen.
B c r 1 ij n20 Juli. (V.D.) Laat in don mid
dag liet de Rote Fahne in dc straten van
Berlijn een vlugschrift verdoelen, waarin
werd opgeroepen tot een politieke massa
staking als protest tegen dc maatregelen
van de rijksregeering. De politie heeft op
verschillende plaatsen de pamfletten in be
slag laten nemen cn de colporteurs gearres
teerd. Venvacht wordt, dat dc politie in
deze aangelegenheid nog verdere maatrege
len zal treffen.
Ook uitzonderingstoestand in
Hessen
Darmstadt, 20 Juli. (V.D.) De landdag
van Hessen is tegen Donderdag 28 Juli bij
eengeroepen. Op de agenda staat o.m. een
nat ionaal-socialistisch voorstel tot wijziging
van de grondwet. Dienovereenkomstig zal
het ministerie in het vervolg nog slechts
bestaan uit den staatspresident. Bovendien
stellen de nationaal-socialisten voor den uit
zonderingstoestand in Hessen af te kon
digen.
De Pruisische persdienst,
Berlijn, 20 Juli. (V.D.) Gemeld was, dat
de leden van den persdienst van het Prui
sische staatsministerie ontslagen waren.
Deze mededeeling is niet geheel juist; op
last van dr. Bracht is alleen de persdienst
van het Pruisische staatsministerie ge
sloten.
