DE EEMLANDEü
Licht op
Maandag 15 Augustus 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 39
MAATREGELEN NA DEN
OPSTAND
NIEUWE LEIDER VAN HET
CENTRUM
HINDENBURG NAAR
NEUDECK
HET TEXTIELCONFLICT IN
LANCASHIRE
WANHOPIGE TOESTANDEN
IN MANDSJ0ERIJE
Vijf bruggen weg
geslagen
DE KERKEN IN GENEVE
BIJEEN
DE FRANSCHE LANDBOUW
Krediet voor de boeren
MGR. SEIPEL ONDER DE
JODEN
DE NAZI'S DE EERSTEN
8 uur 59 min.
PIANO'S VLEUGELS
Fa. R. VAN DEN BURG
roomsen dagblad
ABONNEMENTSPRIJS pc' 3 na"ndeQ v00r Amersfoort 2.10. por maand I 0.75. por
week (met gratia verzekering tegen ongelukken) f O.I7'/r
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bewtjruumtltCf
eJke regel mecr f0.25. Llefdadighclds-advertcntlïo voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regcli
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer eitr» 0.05
Hitier wordt geen Rijkskanse-
lier. Is hij ontrouw gebleken
aan zijn eenmaal gegeven
woord?
Men liceft den uitslag van de in span-
nine verbeide onderhandelingen tusschcn
de Duitschc regcering en Hitler, den leider
der nationaal-socialisten in geuren en
kleuren in de telegrammen kunnen lezen.
Men kan niet zeggen, dat Hindenburg en
von Papen zich niet loyaal .tegenover de
Nazi's hebben gedragen. Hun aanbod
kwam daarop neer, dat de nationaal-socia
listen vier belangrijke zetels zouden krij
gen in een kabinet van tien; het vicc-kan-
selicrschap voor Hitier, het ministerschap
van binncnlandschc zaken voor Stressor,
en vervolgens twee andere portefeuilles
voor nationaal-socialisten. Dit beteckcnt.
dat aan dc Nazi's gegeven werd wat over
eenkomt met hun getalsterkte, gebleken bij
de jongste verkiezing.
Hitier heeft geweigerd. Hij wilde alleen
genoegen nemen met dc leiding dor rijks-
regeering en het algehecle staatsgezag.
M.a.w.: hij moest bekleed worden met de
macht van het dictatorschap, en het gezag
van den rijkspresident kon vrijwel worden
uitgeschakeld. Het drieste en onzinnige
van dezen cisch komt te sterker naar vo
ren, als men bedenkt een feit waaraan
generaal von Schleicher dezer dagen nog
heeft herinnerd dat Hindenburg dc ecni-
ge figuur in het Duitsche Rijk is, die met
een absolute stemmenmeerderheid is
verkozen.
Het officieelc communiqué dat wij onder
de telegrammen publiceerden, is helaas op
één punt onvolledig overgebracht In de
officieele mededeeling wordt er namelijk
ook melding van gemaakt, dat Hindenburg
den nat.-soc. leider herinnerd heeft aan
diens belofte, afgelegd vóór dc jongste
rijksdagverkiezingen, namelijk dat Hitler
een door den rijkspresident ge
roepen nationale Regcering zou
ondersteuhen. Deze verklaring is in
dertijd afgelegd, niet alleen a,an den rijks
president., maar ook aan den staatssecre
taris Mciszner en generaal#Von Schleicher,
en juist op grond van deze belofte had het
huidige kabinet zijn hoop gebouwd t.a.v.
een loyale medewerking der nationaal-so
cialisten.
Dc heerén zijn in hun verwachtingen be
drogen uitgekomen. Hitier heeft vermoede
lijk de bedoeling gehad, zijn woorden waar
te maken, maar de eenige conclusie die
men uit de jongste gebeurtenissen trekken
kan, is deze, dat hij niet bij machte is zijn
eens gegeven belofte gestand te doen. De
radicale elementen in zijn partij (klaarblij
kelijk onder aanvoering van dr. Goebbcls,
hoofdredacteur van „Der Angriff") hebben
hem de laatste dagen een richting opgedre
ven, die hij aanvankelijk niet gewild heeft.
Dé democratische bladen in Duitschland
maken daaruit dc logische gevolgtrekking,
dat hem de beweging, die hij zelf aan den
gang gebracht heeft, over den kop is ge
groeid. De Frankf. Zcitung maakt in dit
verband attent op het feit, inderdaad
niet zonder beteekenis dat Hitier dc
laatste dagen van de vorige week. en speci
aal ook nog ivk de besprekingen met von
Papen, een ontmoeting met Hindenburg
heeft trachten to vermijden. Het zou hem
liever geweest zijn als dc president geen
gelegenheid gekregen had hem aan het
eens gegeven woord te herinneren. Zijn
antwoord moet heel schraaltjes geweest
zijn, weinig meer dan een uitvlucht. Hij
heeft zich niet beroepen op de onverwacht
ontstane moeilijkheden in eigen kring,
maar betoogde dat hij een dergelijke ver
zekering niet in dien vorm en met een der
gelijke stelligheid heeft gegeven. Dat zijn
positie, vooral tegenover de huidige regec-
ring, daardoor in niet geringe mate ver
zwakt is, ligt voor de hand, en men zou het
haast kunnen lozen uit dc maatregelen,
die de Regeering thans met veel minder re
serve dan tot dusver aankondigt tegen de
terroristische daden, waarmee dc radicale
partijen hebben gedreigd. Dat Hitler on
danks de groole woorden, die dr. Goebbels
in zijn blad heeft neergeschreven, er niet
aan denkt, mot onwettige daden zich dc
begeerde machtspositie te verzekeren, mag
wellicht blijken uit het feit, dat hij zijn
S.A.-troepen een week verlof heeft toege
staan. Trouwens, ook tegenover Hinden
burg moet hij nog verklaard hebben, niet
te denken aan een „opmarsch naar Ber
lijn."
l)at het er inmiddels voor het politieke
leven van de huidige Regcering niet al te
rooskleurig uitziet, is een feit. Waarschijn
lijk zal dc eerste ontmoeting met den Rijks
dag reeds dc nederlaag beteekenen. De bla
den houden zich al bezig met de vraag:
wat dan? en het waarschijnlijkst wordt ge
acht, dat het centrum cn de Nazi's tot een
vergelijk zullen komen en aan een parle
mentaire regeering het leven geven. Indien
het Centrum zijn uitnoodiging aan de Na
zi's cn de Duitsch-Nationalcn inzake over
leg tot samenstelling van een Pruisische
regeering gestand blijft, zou hierin een
eerste aanwijzing liggen voor zijn toekom
stige houding.
Het is teekenend, dat. toen .loos cn Bolz,
beide Centrumafgevaardigden. Zaterdag
avond laat weer opnieuw door den Rijks-
Lanselier zijn ontvangen, die hun inlichtte
over de gevoerde onderhandelingen, zij zich
ar van onthielden hun houding tc bepalen.
De bekende tactiek van zwijgen en af
wachten.
Het garnizoen van Sevilla geheel
vernieuwd
Madrid, 13 Aug. JIet gchcele corps
gendarmerie (guardia civil) tc Sevilla is
ontwapend cn voorloopig in arrest gesteld.
De arrestatie van personen, die bij den
militairen opstand betrokken waren, duurt
nog steeds voort. Zoo zijn o.a. nog admi
raal Garcia dc los Rcycs, minister tijdens
dc dictatuur, cn generaal Frederico Bcrcn-
gucr, broeder van den voormaligen minis
ter-president, aangehouden. Voorts worden
tal van personen gearresteerd, die hun
sympathie met Sanjurjo's actie hebben be
tuigd of openlijk ten gunste van het oude
regime hebben betoogd.
Daar het plaatselijk blad tc Coruna, „El
Nonleste", had gemeld uit welingelichte
bron te hebben vernomen dat ccn ex-in
fant van Spanje einde Juli in het land
was teruggekeerd, heeft dc politic aldaar
ccn onderzoek geopend ten einde dc juist
heid dezer mededeeling na tc gaan.
De regeering zou voornemens zijn het
garnizoen van Sevilla geheel te vernieu
wen. De troepen, die aan den opstand heb
ben deelgenomen zouden over verscheidene
steden worden verspreid en vervangen wor
den door do troepen, die werden gezonden
om den opstand te bestrijden.
Verscheidene soldaten, die tijdens de in
cidcnten te Madrid werden gewond, zijn in
het. hospitaal overleden. Het totale aantal
dooden bedraagt nu elf.
Briining zal het zeer waarschijnlijk
niet worden
Trier, 13 Aug. (H.N.). De „Tricrisclio
Landeszeitung", liet orgaan van prelaat
Kaas, den leider van het centrum behan
delt in een hoofdartikel dc kwestie van dc
leiding der centrumpartij.
Het blad geeft toe, dat prelaat Kaas, die
reeds sedert jaren lijdende is en op het
oogenblik tot herstel van zijn gezondheid
in Italië vertoeft, den wensch heeft, zoo
spoedig mogelijk van zijn plichten als voor
zitter der partij ontslagen te worden.
Wie zijn opvolger moet worden, is echter
nog onbekend en nog geen enkele bevoegde
instantie der partij heeft zich daarmee be
zig gehouden.
Vast staat alleen dat dc vroegere rijks
kanselier dr. Bruening voor den post van
partijleider of van fractievoorzitter waar
schijnlijk niet in aanmerking zal komen.
Het is zoowel in overeenstemming met dr.
Bruening's eigen wensch, als mot de
oischen van den toestand, dat dr. Bruening
vrij blijft van de beslommeringen en ver
plichtingen. die noodzakelijkerwijze aan
een ambt in dc partij verbonden zijn.
Nu vooral maatregelen ter bestrijding
der werkloosheid
Berlijn, 13 Aug. (V.D.) Officieel wordt
medegedeeld:
Voor zijn vertrek naar Neudeck heeft do
rijkspresident den rijkskanselier bij het af
scheid op het hart gedrukt, thans, nu klaar
heid geschapen was in den politieken toe
stand, zoo groot mogelijken spoed to ma
ken met de opheffing der werkloosheid en
het uitvoeren van noodzakelijke werken.
De rijkspresident verklaarde hierbij aan
Von Papen, dat deze zeker kon zijn bij bet
ten uitvoer leggen van zijn taak, van zijn
krachtigen steun.
Manchcster, 13 Aug. (V.D.) Zoowel
van arbeiders als van werkgeverszijde acht
men het thans zeker, dat het conflict in do
Lancashire textielindustrie in vollen om
vang zal uitbreken. Uit Manchester wordt
gemeld, dat een aldaar gehouden conferen
tie van vertegenwoordigers der Noordelijke
districten der werkgeversorganisatie het
stakingsbesluit heeft goedgekeurd.
HET NEDERLANDSCHBELGISCH
VERDRAG.
Polen in principe voor toetreding.
Wa rscha u,,13 Aug. (H. N.) De Poolschc
rcgecring heeft zich in beginsel bereid ver
klaard toe te treden tot het Ncderlandsch-
Bclgisch verdrag, Zij laat een nauwkeurig
onderzoek in stéllen in hoeverre dit moge
lijk is.
\'ijfligduizend menschen dakloos
Londen, 13 Aug. (V.D.) De Daily Tele
graph meldt,dat tengevolge van de over
stroomingen in Manclsjocrije 5 van de door
dc Japanners gebouwde bruggen over dc
Nonni-rivier zijn weggeslagen. De toestand
van dc bevolking to Charbin is wanhopig;
50.000 menschen zijn dakloos cn dc cholcra-
epidemie, die zichnog steeds uitbreidt,
cischt eiken dag meer slachtoffers.
Belangrijke besluiten
Genève, 13 Aug. (V.D.) In de cpenings-
zitting van den Oecumenischen Raad van
Kerken, die sedert eenige dagen te Genève
in voorconferentie bijeen is, herinnerde de
voorzitter, de Engclsché bisschop van Chi
chester, in zijn openingsrede aan de groote
verantwoordelijkheid, die de huidige pe
riode van geestelijke én economische crisis
op de kerken legt.
Dc vergadering nam verschillende be
langrijke besluiten, niet alleen ten opzichte
van nauwere samenwerking tusschen de
kerken zelf, doch ook tusschen dc kerken
en verschillende wereldsche organisaties.
Tot directeur van het sociaal-wetenschap
pelijk instituut werd de Duitschc geeste
lijke D. Schönfeld herkozen. In een aan
tal commissie-zittingen werd het jcugd-
vraagstuk behandeld, evenals de door den
Oecumenischen Raad ingestelde perscom-
missic, zoomede de ontwikkeling van de
betrekkingen tusschen de Christelijke pers
organisaties in de verschillende landen.
Invoer van buitenlandsch meel
zal worden belemmerd
Parijs, 12 Aug. (H.N.) Het Fransche ka
binet heeft vandaag over den toestand van
den landbouw beraadslaagd. De minister
van landbouw bracht verslag over den toe
stand uit, waarbij hij er op wees, dat de
tarweprijzen in den tijd van 10 dagen on
geveer een derde zijn gedaald. Dergelijke
prijsschommelingen leveren een groot ge
vaar op en alle speculatieve manoeuvres
moeten verhinderd worden.
De Ministerraad besloot een krediet voor
den landbouw beschikbaar te stellen, zoo
dat do boeren in staat gesteld zullen wor
den om hun oogst geleidelijk en tegen be
hoorlijke prijzen aan de markt te brengen.
Ook worden maatregelen vastgesteld, ora
den invoer van buitenlandsch meel te ver
hinderen.
Minister-president Hcrriot bracht voorts
nog verslag uit over de buitenlandsche po
litiek, terwijl de minister voor de begroo
ting médedeelingen deed omtrent de voor
bereiding van de begrooting voor 1933.
DE PRINS VAN WALES IN VENETIË.
Naar een V.D. telegram uit Londen meldt
zijn de prins van Wales en prins George,
die, zooals bekend, op reis zijn naar cie
Middellandsche zee, Vrijdag te Venetië aan
gekomen, waar zij aan het Santa Lucia sta
tion hartelijk werden toegejuicht. Zij zou
den zich per watervliegtuig naar Corfoe he
geven.
ERNSTIGE WERVELSTORM IN TEXAS.
13 Dooden.
N c w V o r k, 13 Aug. (II.N.) Aan de kust
van Texas heeft een wervelstorm groote
schade aangericht. Vele huizen zijn inge
stort. Dertien personen zijn om het leven
gekomen. Dc oogst is over een groote op
pervlakte verwoest
Sympathie voor het Zionisme
In de jongste aflevering van het Jood-
sche weekblad „De Vrijdagavond" lezen
wij het volgende:
De dezer dagen overleden vroegere Oos-
tenrijksehe bondskanselier genoot ook dc
bijzondere achting der Joodsche bevolking
van Oostenrijk. In alle perioden van zijn
ambtsvervulling was de burgerlijke gelijk
stelling van de Oostcnrijksche Joden in alle
opzichten verzekerd. Dr. Seipcl was gocn
voorstander van assimilatie der Joden. Ilij
sympathiseerde in politiek opzicht meer
met dc conservatieve Joden cn onderhield
goede betrekkingen met de Agoedas Jis-
roeil. Als staatsman, ofschoon hij katholiek
geestelijke was, vriendelijker tegenover het
Zionisme dan het met dc politieke lijn van
het Valicaan in overeenstemming was.
In ccn indertijd aan het J.T.A. verleend in
terview trachtte hij het anliscmictische
deel van het Christelijk-Sociaal program
zoodanig te verklaren, dat het slechts be
trekking had op dat kleine gedeelte van
het Jodendom, dat rcvolutionnairc ten-
denzen volgde. Het is bekend, dat hij zich
beijverde, om het anti-semietische deel van
het Christclijk-sociale program geheel daar
uit. te verwijderen. Herhaaldelijk heeft
dr. Seipel bij het Centrum cn bij dc Bcier-
sche volkspartij geïntervenieerd, wanneer
in de Duitschc lahden of staten voorstel
len waren ingediend om liet rituccle
schachten te verbieden.
Tijdens een bezoek aan New-York vor-
klaarde hij in een interview: Wij staan
sympathiek tegenover de Zionistische be
weging cn de pogingen tot het weder-op-
richten van den Joodschen slaat in Pales
tina. Wij hopen, dat zoodra do Zionisten
hun doel bereikt hebben en do Joodsche
staat zal bestaan, het Joodsche vraagstuk
die oplossing zaï vinden, die in liet belang
van een ieder is. Dat beteckcnt niet, dat
wij wcnschcn, dat alle Joden naar Pales
tina zullen gaan; evenals vele Duitschers
cn Oostenrijkers in dc Vcreenigde Staten
cn in andere landen als burgers dezer sta
ten leven, zoo zullen ook de Joden na ves
tiging van den Joodschen staat in Pales
tina in andere landen als bürgcrs kunnen
wonen.
Een buitengewone rechtbankdie
voor de eerste maal zetelt
Voor den spoedrcchtcr te Gleiwitz hadden
zich negen nationaal-socialisten te verant
woorden, die te Gleiwitz een communist i-
schen arbeider Pictzuch in zijn woning heb
ben vermoord en diens broeder zwaar ge
wond. De beraadslaging werd verdaagd,
daar men eerst de schouwing van het lijk
wenscht af te wachten. Uiterlijk Maandag
zullen de beklaagden zich dan te verant
woorden hebben voor de buitengewone
rechtbank te Beuthen, die hiermede voor
do eerste maal zal zetelen. De negen ver
dachte Hitlerianen bevinden zich in voor-
loopige hechtenis. Zeven hunner waren in
uniform toen zij gearresteerd werden.
DE GELOOFSSTRIJD IN MEXICO.
Het beroep der katholieke
geestelijkheid afgewezen.
Het opperste gerechtshof van Mexico heeft
op formeele gronden het beroep van dc
geestelijkheid tegen de \Vet, welke het aan
tal geestelijken in het bondsdistrict en in
Beneden-Californiö beperkt, afgewezen.
Het opperste gerechtshof besliste, dat een
beroep slechts dan gedaan kan worden, in
dien de betrokken wet den requestrant
schade heoft toegebracht. De requestranten
hebben echter voor het gerechtshof niet be
wezen, dat degenen, die om suspendeering
van de wet verzoeken, priesters zijn of ker
kelijk gezag bezitten. Bovendien schendt de
wet, noch haar uitvoering, eenigerlci recht
der requestranten.
De geestelijkheid van Mexico zal thans
opnieuw wettelijk tegen dc wet van 20 De
cember 1931 optreden. Haar bezwaren zijn
gericht tegen de decreten van het congres
der bondsrepubliek, tegen den president der
republiek, den staatssecretaris van binnen-
landsche zaken cn tegen den chef van het
departement van het bondsdistrict.
Intusschen zijn, volgens de Maasbode, een
nieuwe reeks gewelddaden tegen katholieke
priesters gepleegd.
BOTSINGEN IN SYRIË.
Bij een bezoek van den staats
president,
P a r ij s, 13 Aug. (II. N.) In Syrië is het
bij een bezoek dat de staats-president aan
den Franschen opperbevelhebber bracht, tot
betoogingen gekomen van elementen, die
dc politiek van dc staats-president afkeu
ren. De politie slaagde pas na een langdu
rig handgemeen erin de. orde te herstellen.
Een groot aantal uersonen werd hierbij
gewond-
BUITENLAND.
Dr. Bracht legen dc terreur.
(Eerste Blad, pag. 3).
BINNENLAND.
Ernstig ongeval te Leiden.
(Tweede Blad, pag. 2).
Felle brand te Rotterdam.
(Tweede Blad, pag. 1.)
Een onderhoud met Chief Scout Baden
Powell.
(Tweede Blad, pag. 1).
Droevig ongeval hij de IIcmbrug.
(Tweede Blad, pag. 2).
Inbraak in een Amsterdamschen Juwc-
licrswinkol.
^Tweede Blad, pag. 1).
UIT DEN OMTREK.
Op ccn onbewaakten overweg onder Bun-
nik is een man doodgereden.
(Eerste Blad pag. 3.)
SPORTNIEUWS.
Dc Olympische Spelen. Luit. Pahud
de Morlanges ton tweeden male Olym
pisch kampioen.
(Tweede Blad, pag. 3).
STADSNIEUWS.
Dc bekende essayist Jan dc Gruytcr over
leden. (Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door bet Kon. Ncd. Met. In
stituut le De Bilt.
Hoogste barometerstand 769.0 te Nor-
döyan.
Laagste barometerstand 749.1 tc Isafjird.
Ver wa eliding: Zwakke tot matige
N.O. tot O. wind, licht bewolkt, droög warm
weer.
Sinds Zaterdag zijn belangrijke verandc
ringen in den -toestand ingetreden, die ech
ter op het weer in onze streken slechts ju
zooverre van invloed waren, dat de zwakke
winden naar Noord-Oost omliepen cn dc on
weerkans kleiner'werd.
Dc depressie die Zaterdagochtend ten W.
van Ierland lag, is met groote snelheid
opgevuld, waarna in het N.W. een gebied
van hoogc druk verscheen, dat zich over het
gebied der BritscJie eilanden cn dc Noorsche
zee cn Noorwegen uitbreidde. Bij IJsland is
alweer ccn nieuwe diepere depressie ver
schenen, die voor dc omgeving van ons land
geen gevaar oplevert voor ccn storing in het
mooie zomerweer. In ons land is een lucht
toevoer uit N.O. of Oosten tc verwachten
met warm weer cn weinig kans op onweer.
Over het Zuiden van het gebied is het
luchtdrukvervoer nog steeds zeer gering en
ccn algemeenc drukstijging doet ook daal
de kansen op onweer iets afnemen. De och-
tendtemperaluur is vooral in ons land
boven de normale.
Amh.straat.
Importeurs van:
Bechstein - Blüthner
Steinweg.
Grotrian
NIEUWE ITALIAANSCHE KRUISER.
Rome, 13 Aug. (V.D.) Op 30 Augustus
a.s..zal te Genua te water worden gelaten
de nieuwe tienduizend ton kruiser van hel
Washington-type „Bolzano". Het is de ze
vende kruiser van deze klasse, dio met. dc
snelle kruisers van 5000 ton de nieuwe Ila-
liaansche oorlogsvloot vormen. De „Bol
zano" is van hetzelfde type als dc „Trento".
Het schip is 195 Meter lang, 20,6 Meter
breed en heeft een snelheid von 26 mijl
per uur. Het is uitgerucht met scheepska-
nonnen van 20,3 en van 10 c.M., luchtaf
weergeschut cn lichter kaliber hulpgeschut.
BLIKSEM INGESLAGEN IN GROEP
VOETBALLERS.
Twee dooden, zes gewoudon.
Detmold, 13 Aug. (V.D.) Tijdens .en
demonstratie van politieke sportverenigin
gen is hedenmiddag een ernstig ongeluk
gebeurd Tijdens de sportfestiviteitcn barst
te namelijk ccn hevig onweer los, tijdens
hetwelk de bliksem insloeg in een groep
voetballers. Tw-ee hunner werden gedood,
zes zwaar gewond.
