POLEN, DE PIEPJONGE REPUBLIEK
PILSOEBSKI'S PORTRET
Een moeilijke tijd
DRAMATISCH ONDERHOUD
ROEMENIË REORGANISEERT
DYNAMIETVOORRAAD
ONTDEKT
BELANGRIJK MEMORAN
DUM IN OTTAWA
NIEUWE MANNEN OP OUDE
POSTEN
Da partij van hen, die tot geen
partij behooren
De Maasbode bevat een goed georiën
teerd artikel, blijkbaar van een insider over
den toestand in Polen.
Wij veroorloven ons dit stuk hier over
te nemen, daar Polen een rijk is, waarvan
men in West-Europa veel te weinig weet,
en dat toch voor de hcelc Europeesche po
litiek van het uitnemendst gewicht is:
Polen is nog een piepjonge republiek.
Het heeft er nog het heerlijk-onbezonnen
enthousiasme van, het weinig systeem, het
overmoedige, alsof de champagne der vrij
heid nog wat sterk nafuift in de hoofden
iets onrustigs. We zouden bijna zeggen:
iets gemaakts opgeschroefds.
Dat heeft zijn natuurlijke oorzaken. Dooi
de innerlijke verdeeldheid van voor den
oorlog een derde deel was Russisch, een
derde deel Duitsch, een derde deel Oosten
rijksch, heeft het nog geen vaste lijn, een
gang als van oudsher kunnen vormen: het
heeft nog niet klaar de mannen, die een
lage routine hebben in het besturen van
zoo'n geweldig land met zijn grootc en uit-
eenloopende behoeften. De vorming dier
mannen, en vooral hun practische vorming
in de practische politiek kan pas beginnen
met de vrijheid, 11a de eenheid.
Wie Polen zou willen vergelijken met
een ander land, vergeet dat het Polen van
vandaag nog geen 15 jaar oud is.
Het verleden had daarbij zooveel te doen
overgelaten.
En, last but not least, terwijl allen liet
roerend eens waren vóór 't bezitten dei-
vrijheid, om die vrijheid te gebruiken out
stonden er, als overal elders, partijen ge
nocg, die elkaar heel sterk in het oog hou
den, de een zegt, uit liefde voor het alge
meen welzijn, een ander: tot meerdere eer
en glorie van de partij.
Het is met die eenheid lcelijk tegenge
loopen.
Totdat Josef Pilsocdski aan de regeering
kwam. Poclsoedski is de groote man, die
de bolsjewieken in de buurt van Warszawa
heeft verslagen en zich zeker verdiensten
heeft verworven voor de republiek.
De nationale feesten, niet alleen 19 Maart
den patroonsdag van den generaal worden
met algemeenen luister gevierd. Bij iedere
gelegenheid ziet men naast 't portret van
den president ook dat van Pilsoedski in de
bloemen. Het portret van Plsoedski moet
ook overal te vinden zijn in openbare loka
len, en liefst ook in andere. Het wordt niet
als een goede noot aangetroffen, als Pil-
soedski's portret in uw huis ontbreekt
Die regeoring steunt op de zoogenaamde
B. B.-groop de voorletters van een paar
woorden, die beteekenen: de partij van
hen, die tot geen partij behooren. Het is
een regeeringspartij door dik en dun, die
even de meerderheid heeft en gewoon „en
bloc" stemt. Strikt genomen zou er geen
oppositie gevoerd behoeven te worden, ten
minste als de andere partijen er mee be
doelden eenig practisch effect te bereiken.
Het heeft chter zijn goede zijde, dat de
meening der minderheid eens aan het dag
licht komt, en dus haar uitwerking kan
hebben onder het volk, want niemand ge
looft, dat Pilsoedski's regeering eeuwig zal
duren.
Van den anderen kant komt het volk
niet zoo gemakkelijk alles van de opposi
tie te hooren. Men moet niet denken, dat
iedere partij hier haar op- en aanmerkin
gen naar eigen inzicht ten beste kan ge
ven. De kranten laten nog al eens witte
vakken zien bij hun verschijnen, als be
wijs, dat daar eigenlijk iets gestaan heeft,
voor de censuur er zijn oog op liet gaan.
We hebben wel kranten gezien die er bij
afdrukken, hoe dikwijls hun zoo iets over
komen was, en dat liep tot over de hon
derd. Eenigo dingen doen echter geen goed
aan de zeer sterk van hoogerhand gepro
pageerde vaderlandsliefde als vereenzelvigd
met B. B.
De sterkste zet van Pilsoedski was wel,
dat onlangs een aantal leden van de Sejm.
achter slot en grendel zijn gezet Wat
eigenlijk met die hoeren gebeurd is, komt
irrog steeds niet ten volle aan het licht; het
proces daarover gevoerd heeft den lang niet
'gunstigen indruk in geen enkel opzicht ver
minderd. Er is een vcroordeeling gevolgd,
maar of dat het einde is, valt niet te zeggen.
Dan kennen we in Polen cok nog zoo iets
als een van boven af opgelegde wijze van
feestvieren. Bij een der feesten van Pil
soedski, die toen in Madeira, mccnen we,
\erblecf, werd aan de schoolgaande jeugd
zeer sterk aanbevolen, om een kaart te zen
den aan den feesteling. Het getal der ge
zonden kaarten behoeft natuurlijk voor den
latercn geschiedschrijver geen evenredig be
wijs te zijn van de genegenheid, die het
jonge volk den minister toedroeg in die da
gen.
Zoo komt het ook voor, dat er een soort
feestprogram wordt rondgezonden van hoo
gerhand, waaronder als een hoofdnummer
staat aangegeven een voordracht door het
onderwijzend personeel te houden over
Pilsoedski met den korten inhoud, wat over
hom gezegd moet worden.
Wij geloovcn wel, dat zoo iets in de B. B.
kringen een onverdeeld gunstigen bijval
vindt, doch hoe gaat het gewoonlijk? In zul
ke omstandigheden dringen zich uit den
kring der mindere goden altijd menschen
naar voren, die van ijver blaken, om hun
regeeringsgezindheid en vol-karaaischc BB.
gezindheid te laten uitkomen, en daarvoor
wel eens lastig worden voor ondergeschik
ten. Hoewel dezulken in strijdgevallen niet
gemakkelijk alleen gelaten zullen worden
door de hoogere leiding behoeft men daar
om toch alle minder gelukkige uitingen
van vaderlandsliefde nog niet op rekening
der regeoring te stellen. Bij zoo'n toestand
komt dat deel van het volk, dat sterk af
ha.nkelijk is van de regcering licht in een
moeilijke situatie, zoodat velen zich nood
gedwongen om hun betrekking, om hun ver
houding, of wat dan ook, meer als B. B.
voordoen dan zij in werkelijkheid zijn.
Al die feiten rekenen wij tot het onvermij
delijke gevolg van een nog jongen en niet
gcstabiliscerden tijd, waarin bovendien nog
moer een persoon, dan wel een partij re
geert.
PILSOEDSKI.
Dat de B. B. regeering heel wat goed aan
Polen gedaan heeft, staat vast. Wij aarzelen
zelfs niet te zeggen, dat als er één partij aan
de regcering moet zijn ,cn er geen kans be
staat, om in samenwerking van enkele of
alle partijen het land te besturen, de B. B,
wel de cerst-aangewezenc is om te regeeren,
Er zijn er dan ook heel velen, die weliswaar
groote grieven tegen de huidige regeering
hebben en niet zolder reden maar
haar daarom toch nog niet zonder meer aan
den dijk zouden willen zetten.
Den laatstcn tijd gaan er voortdurend ge
ruchten, dat Pilsoedski geneigd zou zijn, de
regcering uit handen te geven, en vooral
professor Bartel wordt genoemd als de
„coming ma,r?." Deze schijnt zeker een der
mannen te zijn, die in staat is, de „naro-
dowen," de nationalen, wat dichter bij de
B.B. te brengen, teneinde een gemeenschap
pelijke regeoring te vormen.
Polen maakt een moeilijken tijd door: de
economische toestand, die Lu dit grootc land,
vooral in de dorpen en wat voor dorpen
nooit rooskleurig is geweest, is op het
oogenblik allertreurigst. Heel de boerderij
zit aan den grond, veel erger dan in Neder
land. En de Nederlandsche boer en boertjes
zouden er versteld van staan, als ze eens
konden constateeren, hoe men hier leeft
wat men verdient en hoe laag hier de
levensstandaard is. Het zou een groote on
rechtvaardigheid zijn. dat enkel en alleen
te wijten aan de B. B. regeering. Er moeten
nu eenmaal belastingen zijn en Polen heeft
geen groote rijkdommen. Wel groote armoe
de.
Een foto van do Interventie-vergadering in Washington, waaraan alle Ameri-
c iaanscbe staten deelnamen, en die er In geslaagd is Bolivia van agrossieva
stappen te dpen afzien
Hitier is niet langer dan een kwartier
bij Hindenburg geweest
Ernstige vermaning van den
gryzen president
Het officieelc communiqué over de be
sprekingen tusschen Hindenburg en Hitier
luidt:
President Hindenburg heeft vanmiddag
in tegenwoordigheid van den rijkskanselier
Adolf Hitler, den leider der N.S.D.A.P., ont
vangen voor een bespreking over den poli-
tieken toestand en een hervorming der njks-
egeering.
De president richtte tot Hitier de vraag of
hij bereid was, zelf alsmede met andere ge
schikte persoonlijkheden van zijn partij in
de door rijkskanselier von Papen gcleido
regeering te treden.
Hitler antwoordde „neen!" en stelde den
rijkspresident den eisch, hem de leiding der
rijksregeering en het gehcelc staatsgezag
over te dragen.
President von Hindenburg wees dezen
eisch stellig van de hand op grond dat hij
het voor zijn geweten en zijn plichten
jegens het vaderland, niet kon verantwoor
den, het geheele regeeringsgezag uitsluitend
aan de nat.-soc. beweging toe te vertrouwen,
daar deze van zins is, deze macht eenzijdig
te cebruiken.
Hij betreurde, dat Hitler zich niet in staat
achtte de regeering-von Papen, die het ver
trouwen van den rijkspresident bezit, tc
steunen.
Het onderhoud eindigde met de ernstige
vermaning van den rijkspresident aan Hit-
Ier, de door hem aangekondigde oppositie
ridderlijk te voeren, ten einde zich voor het
vaderland en het Duitsche volk te kunnen
verantwoorden."
Het onderhoud begon om 5 uur en ein
digde na nauwelijks een kwartier.
LIededeeling der Nazi's.
Berlijn, 13 Augustus. (V.D.) De persaf-
deeling van de nationaal socialistische partij
deelt het volgende mede:
Do leider is heden uitgenoodigd tot een be
spreking met den Rijkskanselier Von Papen
en in aansluiting daarop tot een onderhoud
met rijkspresident Von Hindenburg. Op dc
hem gestelde vragen, of hij en de partij be
reid waren deel uit tc maken von de regec-
ring-Von Papen verklaarde de leider: Wij
zijn bereid en vast besloten, dc volledige
verantwoordelijkheid voor de Duitsche poli
tiek in ieder opzicht op ons tc nemen, wan
neer men ons dan ook daarvoor de volledige
leiding der regcering toevertrouwt
Wanneer dat niet het geval is, kan de
nationaal-socialistischc beweging noch aan
de macht, noch aan dc verantwoordelijkheid
deelnemen, cn in het bijzonder is er geen
sprake van deelneming van de partij in dc
regccring-Von Papeni
Toen de rijkspresident Von Hindenburg
weigerde de nationaal-socialistische bewe
ging als de sterkste partij de leiding der
regcering toe te vertrouwen, warden de on
derhandelingen onderbroken.
Een commentaar.
In de N.R.Ct. lezen wij het volgend com
mentaar op het resultaat van het bovenver
melde onderhoud:
De kans op de vorming van een parlemen
tair kabinet, gebaseerd op een coalitie van
nationanl-socialisten en centrum, is op het
oogenblik ook vrijwel verkeken, sinds de na-
tionaal-socialistcn hebben geweigerd gevolg
tc geven aan een uitnoodiging van het een
trum tot het houden van een bespreking over
dc verkiezing van den Pruisischen minister
president. Indien Hitier dc toenadering in
Pruisen van de hand wijst waarom zou
hij zc dan in het rijk wel aanvaarden? Het
is natuurlijk toch wel mogelijk dat pogin
gen zullen worden ondernomen om beide
partijen toch nog tot elkander te brengen en
dergelijke onderhandelingen zijn reeds daar
om denkbaar, aangezien bet centrum zich
totnu toe nog steeds niet uitdrukkelijk heeft
uitgesproken tegen een benoeming van Hit-
Ier tot rijkskanselier aan het hoofd van een
parlementaire regeering.
Te vrcezen is echter wel dat indien het
ooit tot onderhandelingen tusschen natio-
naal-socialisten en centrum komt. de Hitle-
rianen eischen zullen stellen, welke de ka
tholiekcn onmogelijk kunnen aanvaarden.
Het lijkt in deze omstandigheden meer en
meer waarschijnlijk dat het kabinet-von Pa
pen vorloopig aan het bewind zal blijven,
alhoewel de rijkskanselier weet dat hij in
een dergelijk geval zonder genade door de
nationaal-socialisten zal worden bestreden,
Op 30 Augustus komt de Rijksdag weder
bijeen. Na de verkiezingen van het presidum
zal von Papen zich ten slotte wel aan het
huis moeten voorstellen en dan zou een
motie van wantrouwen der communisten
voldoende zijn om hem ten val te brengen
mits de nationaal-socialisten zich inderdaad
aan de zijde der oppositie scharen.
In het bovenstaande is het voortbestaan
van het grondwettelijk regime tot uitgangs
punt onzer beschouwingen genomen. Een op
vatting van een ander regime wordt ech
ter door dc Angriff door de Berlijnsche Hit
lcrianen aangekondigd. Het blad dat ver
schenen is nog voor dat het negatieve resul
taat van het onderhoud van von Papen en
Hitier bekend was, schrijft: „Alle mogelijk
heden staan voor ons open, wanneer men
ons den eenen weg verspert dan staan er
nog voldoende andere ter beschikking om
elk mindenvaardig compromis van dc hand
te wijzen.
EEN „HOOG" MEETTOESTEL.
Stuttgart, 13 Aug. (H.N.) ITet is prof.
Wegener te Stuttgart gelukt tot op oen
hoogte van 28,000 meter stralen te meten
met behulp van door hem geconstrueerde
automatische meetinstrumenten.
Een zwembad op het dak van een groot Londensch hotel, waarvan thans, na een
hittegolf boven Engeland hangt, druk gebruik wordt gemaakt
Het protectionisme verlaten!
Dc verklaring, waarmede de nieuwe re
giering zich aan de Kamer en Senaat heeft
voorgesteld, kondigt een aantal belangrijke
oeconomische reorganisatiernaatregelen aan,
die vooral de bestrijding van de crisis ten
doel hebben. Naast drastische bezuinigings
maatregelen zal een scherpe conlróle op het
financieel beheer cn op de inning der be
lasting worden ingevoerd, waarmede men
hoopt dc staatshuishouding in evenwicht te
brengen. Met protectionistische stelsel zal
worden verlaten ten aanzien van de in
dustrie, in het hijzonder waar het branches
betreft, die ten la6te van den staat en ver
bruikers blijken te komen. Dc contróle op de
kartellen zal worden verscherpt, reorgani
salie van de petroleumindustrie, wijziging
van de bankwet, reorganisatie van het land-
bouwcredietwezcn en verlaging van eenigc
directe belastingen worden verder aange
kondigd. Er zal gezorgd worden voor ver
dere stabilisatie der valuta, terwijl de staats
financiën met hulp van den Volkenbond op
nieuwen grondslag zullen worden gesteld.
Te Kingston bij Londen
Londen, 13 Aug. (V. D.) Door een toe
val ontdekten ecnige grondwerkers op 20
meter afstand van den nieuwen autoweg
te Kingston aan de Thames, dicht bij Rich
mond, een opslagplaats van 3000 dynamiet-
patronen, die gebruikt worden om wegge
deelten op te blazen. De politie werd ge
waarschuwd, die een deskundige van het
ministerie van binnenlandsche zaken ter
assistentie ontbood. De opgeslagen voorraad
dynamiet was voldoende, om een groot on
geluk tc veroorzaken. Men vermoedt dat
nog meer patronen in de omgeving begraven
liggen. De arbeiders deelden mede, de pa
tronen te hebben ont'dekt, toen zij bij het
weghalen van eenige balken plotseling een
wolk zwavelachtige gas inademden. De po
litie stelt een onderzoek in hoe de patronen
hier zijn gekomen cn met welk doel ze
apart zijn gelegd.
Internationale maatregelen ge
wenschtom de prijsdaling
ongedaan ie maken
Londen, 13 Aug. (H. N.) Op de rijks
conferentie te Ottawa heeft de financieel®
commissie een memorandum uitgewerkt,
waarin vastgesteld wordt dat een verhoo
ging van de groothandclsprijzen over de ge
heele wereld zeer gewcnscht is. Het euvel
van de daling der prijzen moet door maat
regelen van de regeering en van de leiders
van de economische wereld verholpen wor
den. De oorzaken van de daling der prijzen
kunnen van politieken, cconomischen of
va lu taltechnisch en aard zijn. De commissie
is overtuigd, dat een internationaal optre
den dringend noodzakelijk is en spreekt den
wcnsch uit, dat met andero naties samen
gewerkt zal worden om de maatregelen te
treffen, die noodig zijn om een prijsstijging
te veroorzaken. Dit kan echter eerst ge
schieden, indien de andere oorzaken van dc
tegenwoordige crisis uit den weg geruimd
of verzacht zijn.
Het memorandum stelt verder vast, dat
een verbetering in het valutavraagstuk niet
bereikt kan worden door inflationistische
maatregelen cn ook niet door bet doen stij
gen van de openbare uitgaven. Slechts een
gezonde valutapolitiek kan herstel brengen
de al te hevige speculatieve be
wegingen in de grondstoffen of effec
ten beteugelen. Het laatste doel van do
valutapolitiek moet zijn het herstel van een
bevredigend werkenden internationalen
valutastandaard, waardoor niet alleen een
vaste verhouding ontstaat tusschen de be
talingsmiddelen van alle landen, doch waar
door vooral een goed werken van do inter
nationale financieelc machinerie verzekerd
mojt worden. Dit is slechts te bereiken door
internationale overeenkomsten tusschen do
groothandelsstaten.
Ten 6lottc stelt het memorandum vast,
dat voorstellen voor de beoogde hervormin
gen thans niet gedaan kunnen worden, ten
einde niet vooruit te loopen op de beraad
slagingen van de economische wereldcon
ferentie.
WAARNEMER UIT VLIEGTUIG
GESTORT.
Brussel, 12 Aug. Te Wevelghem steeg
heden, naar aan „De Telegraaf" gemeld
wordt, een militair vliegtuig op, waarbij de
piloot door een luitenant-waarnemer werd
vergezeld. Op 1000 meter hoogte verrichtte
de piloot een looping, met het gevolg dat
de waarnemer, die niet wa6 vastgebonden,
uit het toestel stortte en tegen den grond
te pletter sloeg.
AUTOBUS-ONGELUKKEN.
Danzig, 14 Aug. (V.D.). Zondagmorgen
is een autobus in he dorpje Karrncn (Pom-
mcrellcn) op een onbewaaktcn overweg door
een goederentrein gegrepen. Vijf inzittenden
werden op slag gedood.
Londen, 14 Aug. (V.D.) In de nabijheid
van Tarlbot aan het kanaal van Bristol
een volle autobus in botsing gekomen met
een leegen wagen. Vier personen werden ge
dood, twaalf zwaar gewond.
ZWAAR WEER BOVEN HET RIJNLAND.
F. u s k i r c h e 1113 Aug. (V.D.) Boven
Fettweis en Bubenheim heeft zich Zaterdag
middag een zwaar on weder met hagelslag
ontlast. De velden waren ver in den om
trok met een dikken laag hagel bedekt en
geleken hier cn daar op uitgestrekte meren
De oogst werd volkomen verwoest. De
schade is nog niet te overzien.
STEEDS MEER SLACHTOFFERS.
Peking. 14 Aug. (V.D.) Van officieele
Chineesche zijde verluidt, dat het aantal der
door hoog water en cholera om het leven
gekomen personen gedurende de laatste
twee dagen gestegen is tot ongeveer 35.000.
Mussolini's bezems
Rome, 13 Aug. (V.D.) Nu Mussolini de
leiding van het Italiaansche ministerie van
buitenlandsclie zaken op zich heeft geno
men, zullen zooals reeds bekend was, ver
schillende wijzigingen worden aangebracht
in de bezetting van een aantal ambassades
en gezantschapsposten. Gistermiddag zijn
deze wijzigingen bekend gemaakt. In de 9
volgende hoofdsteden zijn nieuwe ambassa.
deurs benoemd Berlijn, Parijs, Brussel,
Washington, Bucnos-Aires, Warschau, Ma
drid, Santiago en Rio de Janeiro.
In de volgende hoofdsteden zijn nieuwe
gezanten benoemd Stockholm, Boedapest,
Kopenhagen, Athene, Praag, Lima, Monte
video, Luxemburg, Mexico, Addis Abbeba
en Tirana.
Gepensionneerd worden de Berlijnsche,
Parijsche, Washingtonsche, Brusselsche am
bassadeurs, de ambassadeur van Madrid en
voorts nog vijf gezanten.
Voorloopig ter beschikking gehouden
wordt de onderstaatssecretaaris van den Vol
kenbond markies Calboli Barone, terwijl de
gezant Butli is benoemd tot directeur-gene
raal van het ministerie van buitenlandsche
zaken.
ZEDELIJKHEIDSAPOSTEL.
B e r lij n 13 Aug. (II.N.) Dr. Bracht heeft
een verordening uitgevaardigd waarin het
naaktbadon, het bezoek van café's in bad-
costuum en ook het houden van gymnas
tiekoefeningen zonder voldoende kleeding
verboden wordt.
