Het Heden in Duitschland Er wordt conservatief geregeerd VLIEGONGELUK OF BALI REDDINGBOOT OP EEN DAM VASTGERAAKT Onfortuinlijke oefentocht bij Terheyde DRUKKENDE ZOMER WARMTE UIT BERLIJN Keeren onze buren terug naar den staat van 1914? Bevelen en gehoorzamen (Van onzen correspondent). Berlijn, 13 Augustus. Het is uiterst belangwekkend, te volgen, wat in deze dagen bij ons in Duitschland geschiedt. Ik bedoel daarmee natuurlijk niet de politiek-van-den-dag. Die valt, hoe interessant ook op zichzelf genomen, buiten het kader van deze beschouwing. Ik bedoel de algemeene cultuur, in groote iijncn ge zien; en de volksstemmingen, de volksnei gingen, moraal, karakter; en wat dies meer zij. Het moge van actueele beteekenis zijn, of straks de kortgeleden nog statcnlooze, vroe ger Oostenrijksche en sedert eenige maan den Durtscher geworden ex-huisschilder Adolf Hitler, zoon van een Oostenrijksehen grensbeambte, straks rijkskanselier of na Hindenburg's dood of aftreden wellicht rijkspresident zal worden. Veel belangrijker schijnt mij de heftige strijd tusschen twee uitersten, nationalisme en internationalis me, stoer conservatisme op moreel gebied en aan losbandigheid grenzende vrijheid, strenggeloovig Christendom en socialistisch beïnvloede vrijdenkerij, die binnen de Duit- 6Che grenzen thans uitgevochten wordt, en die op dit oogenblik het nationalisme in de voordeeligste stellingen gesteld ziet. We leven zoo verbijsterd snel in deze ja ren, dat men zich nauwelijks meer herin neren kan, hoe in November 1918 een lei der der sociaal-democratie, 6taande in een der groote vensters van het gebouw van den Duitschen Rijksdag, der massa's daar buiten kon toeroepen, dat „het proletariaat over de gansche linie gezegevierd" had. Dat was eind 1918. Nu zijn we pas in Augus tus 1932. Na de slappe revolutie van 1918 kwam het socialisme in Duitschland in een machtspositie, die sleohts door de volledige dictatuur der arbeidersklasse in het later Sovjet-Rusland overtroffen werd. Veertien jaren later is het voorloopig met die machtspositie, en vermoedelijk ook met de democratische republiek, voorbij. Kan men zich dit verrassende verschijnsel verklaren? Dat is niet zoo eenvoudig. Maar we willen er een poging toe doen. In de eerste plaats dan: de Duitscher is geen goed socialist, geen werkelijk vriend van gelijkheid, vrijheid en broederschap, geen opgewonden strijder voor internatio nale idealen. Markeert hij dit alles, dan is» het toch niet doorvoeld. Het is eerder reac tie dan actie. Do revolutie van November 1918 reageer de op de uitputting en den verloren oorlog Het geheele socialisme in Duitschland was vóór 1914 de reactie op haar onderdruk king. Nauwelijks wendde eind Juli 1914 de keizer zich ook tot zijn roode onderdanen om een beroep op hun vaderlandsliefde te doen, of do Duitsche sociaal-democratie stemde in den Rijksdag voor de eerste oor logscredieten. Deze sociaal-democratie, in zich verdeeld en later door broederoorlog met onafhan kelijke socialisten en communisten tot steeds grooter machteloosheid gedoemd moest in 1918 de regeering overnemen zon der eenige practische geoefendheid, in een periode, waarin Duitschland's onmacht op het laagste punt aangekomen was en regee- ren beteekende, zich groote volksmassa's tot gezworen vijand maken. Zij heeft, bijna ononderbroken, geregeerd in het Duitsche Rijk, in den Staat Pruisen, in Saksen en in kleinere Duitscho landen, zoolang de reactie, in welken vorm dan ook, op zich liet wachten. Zij 6telde den eersten rijkspresident verschillende rijks kanseliers en ministerpresidenten, meestal in samenwerking met democraten en r.- katholieken, korten tijd zelfs, op de basis der zoogenaamde „groote coalitie", ook met de partij der industrieele werkgevers, dio zich Duitsche Volkspartij noemt en die thans ter ziele is. Met uitzondering van de periode 192-4 1928, die een tijdelijke stijging beteekende, heeft dit dragen van een groote verant woordelijkheid haar millioenen aanhangers gekost. Tot zij twee maanden geleden de macht in het Rijk, spoedig daarop in Prui sen en elders, aan haar grootste vijanden moest overdragen. Die grootste vijanden zijn 6lechts schijn baar de nationaal-socialistcn, wier neigin gen voorloopig nog ietwat verward zijn, maar die ten slotte in meerderheid toch als anti-kapitalisten beschouwd moeten wor den. De werkelijke anti-poden van de aanhan gers van Karl Marx' theorieën zijn in Duitschland de Duitsch-nationalcn, jonkers, industrieelcn, agrariërs, adel en ambte naarsstand, oud-officieren en in het alge meen gesproken conservatieven, al-Duit- 6chers". En die kringen, dezelfde die in Novem ber 1918 op de vlucht geslagen werden, heb ben sinds eenige weken de macht niet al- lee-n in het Rijk, maar ook in den Staat Pruisen weer in handen. Zij behouden die macht voorloopig, steunend op den Rijks- president, die zelf uit hun milieu voortge komen Is, steunend op de bajonetten van het beroepsleger en de karabijnen en gum mistokken van de politie in Pruisen. En dat is een zeer recele macht, sterker dan eenige parlementaire meerderheid. Een macht, die in staat is, de Grondwet zoolang men dat noodig vindt buiten werking te stellen en als dictator te regeeren. Een macht, die... schieten kan. Wat onder de gegeven omstandigheden nu eenmaal den doorslag geeft. Het actueele bij dit alles is het feit, dat het nationaal-socialismc, ondanks zijn ge weldig groot geworden aanhang, juist heden die macht heeft leeren kennen door de wei gering van den rijkspresident, den heer Hit- Ier de regeering over te leveren. Het blijvende is, dat het Duitsche volk thans weer conservatief geregeerd wordt en dat met ijzeren consequentie alle macht- hebbenden, die tot de democratische of do sociaal-democratische richting behooren, met pensioen worden gezonden om plaats te maken voor mannen, die eigenlijk met hart en ziel vijanden der nog altijd niet of ficieel gestorven republiek gebleven zijn. Uit brieven van acht tot tien jaren gele den zou schrijver dezer kunnen aantoonen, dat hij deze ontwikkeling voorzien heeft, die duidelijk genoeg was voor wie het Duit sche volk werkelijk kent, zijn mentaliteit nuchter beoordeelt en de verscheidenheid zijner stammen desondanks niet uit het oog verloren heeft. De democratie, zoowel do socialistische als de liberale, had in Duitschland sinds 1919 verloren spel. Zij was poëzieloos, arm aan initiatief, al te cerebraal, al te zeer vertrouwend op het gezond verstand. En zij moest experimenteeren met een ziek en uitgeput volk, onder den moordenden dwang van het dictaat van Versailles, zon der kapitaal, zonder eenige hoop op spoc dige beterschap. Het eenige wat haar overbleef: een beetje liefde wekken voor den nieuwen staat met bekende weinig kostbare middelen als daai zijn ridderordes, titels, uniformen, openbaai vertoon, muziek in de openlucht, kleine volksfeestendit alles werd verzuimd Men was al te bang aan het oude, keizer lijke Duitschland te herinneren. Men meen de met één pennestreek neigingen, die in het Duitsche volk vastgeworteld zijn, te kunnen doorhalen. Waarheidslievend als dc republiek bewust was, meende zij ook het volk steeds de volle waarheid voor oogen te moeten stellen. Men noorndc dat tot wei nige maanden geleden: „moed tot onpopula riteit en ging er eigenlijk prat op. Daarbij vergat men. dat slechts een be droevend kleine minderheid van do bevol king zooveel bittere waarheid verdragen kon. Moediger ware geweest, de zorgen al leen op zich te nemen en intusschen bij het volk liefde tot den staatsvorm te kwee ken. Hoe gauw ook in Duitschland een kin derhand gevuld is, toonde dan tater di sprookjesachtige omhoog gaande Hitlcr-be- weging aan, welker allergrootste verdienste was, dat zij gebruik maakte van alle mo gelijkheden, die door de republikeinen ver zuimd waren. De conservatieve Bond der Frontsoldaten „Stalen Helm", de „Jong-Duitsche Orde' maar vooral de „S.S. en S.A.-stormtroepen' van I-Iitler brachten dia uiterlijk en, dien „Kadavergehorsam", die neiging tot milita ristisch vertoon, tot uniform en onderschei- dingsteeken, tot opgaan :n een uniforme massa en blinde gehoorzaamheid aan den meerdere, die den gemiddelden Duitschei aangeboden is. Op het oogenblik beleven we de door braak van deze propaganda en don weder keer van de „heeren", d»e door vele geslach ten heen er beter slag van gekregen heb ben, met het „Duitsche volk" om te gaan dan de socialisten en communisten, die van hun standpunt ook wel iets ideaals willen, maar hun aanhang toch in hoofdzaak te danken hebben aan dc omstandigheid, dat millioenen arme menschen nop hopen op lotsverbetering door politieke massa-aan eensluiting. Waarbij de theorieën van den waardigen heer Karl Marx hun doorgaans volkomen onbekend gebleven zijn. Het ziet er naar uit alsof onze Duitsche buren terugkeeren naar den staat van 1914 De regeering van lieden beveelt, en de be volking... gehoorzaamt. Alle „vrijheden" van de democratische republiek verdwijnen, en uniformen, onderscheidingsteekenen, commando's zelfs bij den „vrijwilligen ar beidsdienst", velddienstoefeningen bij dag en bij nacht, eerewachten bij gesneuvelde kameraden, geheime teekens. m ars ch rout es, tactische en strategische oefeningen, dienst- abacadabra en alles wat er zoo bijhoort, ko men er voor in de plaats Van morgen af komen nieuwe heeren bij de radio in actie, van morgen af mag in Pruisen niet meer zonder zwembroekje ge baad worden en een schoonheidskoningin in badcostuum niet meer worden gekozen. Van morgen af verdwijnen de „plastische levende beelden" uit de kleine kroegjes rondom de Berlijnsche Friedrichstrasse, en de censuur op alle kunstgebied zal niet lang meer op zich laten wachten. Er is in dit alles een kern van goeds. De half-socialisti6che republiek liet al te veel toe, het volk verlummelde, de jeugd groei de op in verwildering, de criminaliteit nam toe, de moraal werd er niet beter op. Maar er dreigt nu weer veel overheids bemoeiing met als gevolg heel huichelarij. Het Duitsche volk beleeft, dat het roer krachtig naar rechts omgeworpen wordt. Het ziet er naar uit, dat dit alles van blij vende beteekenis zal worden, omdat het aan de innigste neigingen van een sterke meer derheid tegemoet komt, ROLAND. SCHERMUTSELINGEN MET BOLIVIA. P a r ij s, 17 Au g. (H.N.) Uit La Paz wordt gemeld, dat een Paragueesch cavalcricpa- trouille bij Huijay een Boliviaansche voor post heeft aangevallen. Een Boliviaansch luitenant werd gedood In Wembley heeft een reusachtige brand het nijverheids- paleis van de eerste tentoonstelling van 1927 verwoest, waarin een famense meubolvoorraad bewaard werd. Ge lukkig konden de arbeiders in veiligheid worden gebracht. De schade loopt in de millioenen. AANSLAG IN HET DISTRICT ROSENBERG. Breutzburg, 17 Aug. (V.D.) Naar eerst thans bekend wordt, is Maandagnacht een handgranaat-aanslag gepleegd op het huis van den aannemer Barovvski te Jamm in het district Rosenberg, waardoor vrij groo te mater:eele schade werd aangericht en t6vens brand ontstond in de zolderverdie ping, die rijkelijk voedsel vond in het rie ten dak. Het geheele huis brandde af. Men vermoedt met een politiekcn aan slag te doen te hebben. Hoewel Barowski zelf geen lid is van een politieke partij, zijn z'n beide zoons lid van de communis tische partij. DE NIEUWE RIJKSDAG. Berlijn, 16 Aug. (VD). De Sociaal-de mocratische Rijksdagfractic zal op Vrijdag 19 Augustus in de morgenuren een bijeen komst houden. Op de agenda slaat de be spreking van den politieken toestand, als mede de beraadslaging over de in den Rijks dag in te dienen voorstellen cn wetsont werpen. Zaterdag 20 Augustus vindt, een bijeen komst plaats van alle fractieleiders, waar in de noodzakelijke technische wijzingen in het Rijksdaggebouw zullen besproken wor den in verband met de geheel veranderde samenstelling van het parlement. De piloot licht gewond, het toestel vernield Batavia, 7 Aug. (Aneta). Een vliegtuig van de Kon. Ned. Ind. Luchtvaart-Mij., dat een propagandas liegtocht naar dc Kleine Soenda-eilanden maakte, moest tijdens een vlucht, waarbij reclamebiljetten werden uitgeworpen huiten het vliegtuig Grogak op Bali een noodlanding maken. Het vliegtuig raakte de top van een boom en stortte in de rimboe neer. Het toestel werd totaal ver nield. De bestuurder, dc heer Prillwitz, werd licht gewond. De mecanicien, de heer Lischer, en twee passagiers bleven onge deerd. De bestuurder gaat go id vooruit. Aneta seint nader d.d. 17 Augustus uit Batavia: Het vliegtuig was gisteren negen uur v.m. aangekomen uit Soerabaja en geland op het vliegveld Grogak, 40 K.M. ten westen van Singaradja. Meegekomen waren de heeren N. Nieuwonhuis, agent van de K. N. I. L. M., en dr. W. L. Groenevcld Meyer, hoofd van de afdccling Luchtvaart van het Departement van Gouvernementsbedrijven. Nadat met meerendcels inhèemscho passa giers een zevental geslaagde rondvluchten was gemaakt, zou een vlucht naar Zuid- Bal i worden ondernomen, ter verspreiding van strooibiljetten. Aan boord van het vlieguig bevonden zich de heeren Prilhvitz, bestuurder, Lischer, mecanicien, Hill en Mörzer Bruyns, van de Kon. Paketvaart Mij. Omstreeks 12.15 raakte het vliegtuig den top van een boom en viel eenige secon den later in een oerbosch, halverwege tus schen Poedjoengan en het Bratanmccr, na bij de piek van Tabanan: Het toestel werd totaal vernield. De heer Prillwitz werd ge wond. De overige inzittenden bleven onge deerd. De heer Lischer bleef bij den gewon den bestuurder Prillwitz, terwijl de heeren Hill cn Mörzer Bruyns na 2'/i uur Moen- dock bereikten, vanwaar zij per auto naar Boeboenan vertrokken. Van hieruit werden de autoriteiten te Singaradja telefonisch gewaarschuwd. Verschillende bestuursamb tenaren, alsmede de heeren Nieuwenhuis en Groeneveld Meyer begaven zich met een dokter onmiddellijk naar de plaats des on- heils, waar zij omstreeks negen uur na een moeilijken tocht door het oerbosch aan kwamen. Een gelukkige omstandigheid vormde het feit, dat het volle maan was. Dc heer Prillwitz heeft te Moendoek overnacht en is hedenochtend naar het ziekenhuis te Singaradja getransporteerd. Zijn toestand is bevredigen LIEFDESDRAMA. Moord en zelfmoord. Batavia, 17 Aug. (Aneta). De heer v. K., chef bij ccn firma hier ter 6tedc, ontvoerde een 16-jarig meisje, genaamd B., lid van eenzelfde club als hij. Na deze ontvoering heeft hij met een revolver een moordaan slag op dit meisje gepleegd, waarna hij de hand aan zich zelf sloeg Beiden werden gedood. Het drama speelde zich Dinsdag middag 12 uur af bij de Pasangrahan Ka- rang Awoe aan den weg tusschen Pelaboean Ratoe en Tjisolok. Hot meisje ha<l eenige dagen geleden zon der toestemming dc ouderlijke woning verla ten, waarvan de toegang aan v. K. was ont zegd. Van K. zal te Soekaboomi worden be graven, terwijl hedenmiddag te Meester Cornelis de begrafenis plaats vindt van het jeugdig slachtoffer. De vrouw en twee jeugdige kinderen van v. K. waren kort geleden naar België ver trokken. Mevrouw v. K speelde kort gele den mede in den korfbalwedstrijd België Nederland. AARDSTORTING. Buitenzorg, 17 Aug. (Aneta). Blijkens een door de Regeering ontvangen telegram zijn bij een aardstorting in Benkoelen één koelie gedood, één zwaar en drie koelies licht gewond. De kapitein had niet op de lengte van den strek dam gelet Monster, 17 Aug. Hedenmiddag om kwart over vijf is de motorreddingboot uit Hoek van Holland onder bevel van kapitein Van Dam tijdens een oefentocht voor Ter heyde op strekdam 11 gevaren en vastge raakt, Strekdam 11 ligt vlak voor het bad- bedrijf van Terheyde, dat op dezen zomer- schen dag enorm druk bezocht was. Een groote menigte strandbezoekers sloeg de stranding gade. Een der voor Terheyde lig gende plciziervaartuigen heeft voor dc red dingboot een anker in zee uitgebracht. Met behulp daarvan heeft de bemanning ge tracht het schip vlot te brengen. Na eenige uren van ingespannen werken moesten deze pogingen worden opgegeven. Omstreeks half vijf was dc vloed het hoogste punt gepas seerd, zoodat bij de stranding het water "al lende was. Eerst vannacht omstreeks twee uur zal de vloed weer opkomen. Omtrent de oorzaak van de stranding is nog niets bekend. De naam van de motorboot is „President Wiertsma", een nieuwe motorreddingboot, die in dienst genomen is na het ongeluk met de „Prins der Nederlanden". Do boot was vanmiddag op een inspectietocht on had daarom den hoofdinspecteur Van der Ent van de Zuid-IIollandsche Maatschappij tot Redding van Schipbreukelingen aan boord. Terwijl het schip onder de kust voer uit de richting Schcveningen, heeft de com mandant er geen erg in gehad dat strekdam 11 de eerste lange dam voor de kust is. De Noordelijk gelegen dammen zijn aanmer kelijk korter. Hedenavond lag de reddingboot geheel op het droge. Hij is slechts licht beschadigd. De reddingboot „President van Heel" uit Hoek van Holland, onder bevel van kapi tein Slis, is ter assistentie uitgevaren. Van nacht omstreeks vier uur bij hoog water, zal getracht worden het schip vlot te sloe pen. (Telegraaf). Nader meldt men ons: Vannacht om 3.15 uur is het schip bij hoog water door een reddingboot van de N.Z.H.R.M. vlot gesleept. De boot is licht beschadigd, HET WEER IN JULI IN EUROPA EN IN NEDERLAND Onze weerkundige medewerker schrijft ons: Vanaf het begin der maand breidde zich over Midden-Europa een gebied van hoo- gen druk uit en namen depressies over N.W.-Europa in beteekenis of, waardoor het weer over het algemeen mooi, vrij droog en warm bleef. Hier te lande kwa men in dien tijd verscheidene warme zo merdagen en vrij veel zonneschijn voor. Tegen don 12den ontstond echter door ster ke verwarming van het land een vlakke depressie over Z.-Duitschland, die zich zeer langzaam N.O.-waarts verplaatste. Zij was de oorzaak van uitgebreide en zware cn- weders, die op vele plaatsen vergezeld wa ren van wolkbreuk-achtige regens. Ook in ons land kwamen talrijke onweders en op vallend veel trefgevallcn door den bliksem voor. Gedurende de volgende dagen ontwikkel de zich over Midden-Europa een uitgebreid depressie-gebied met verscheidene kernen, dat langzaam naar het Noordoosten aftrok. Een vrij krachtige, koele polaire lucht stroom bracht een algemeene afkoeling in West- en Midden-Europa en het koelero weer bleef tot tegen het einde der maand hecrschen. Na den I8den breidde zich n.l. een gebied van hoogen druk vanuit den Oceaan over Zuid-, later ook over Mid den-Europa uit, terwijl de Noordelijke helft van ons werelddeel gaandeweg door een reeks van deprossies bezocht werd, zoodat een brecde westelijke luchtstrooming koele en vochtige lucht bleef aanvoeren. Niettegenstaande de koelere tweede helft van Juli was de gemiddelde temperatuur, over de geheele maand gerekend, over ge heel Europa boven de normale, behalve In het Zuidwesten en in Italië, waar zij iets daar beneden bleef. De afwijkingen waren het grootst in N.W.- en Midden-Duitsch- land en in Hongarije, waar van 1—14 Juli de temperatuur zoo hoog was als sedert 1859 niet meer is waargenomen. Hier te lande kwamen z.g. zomersche dagen (max. temp. boven 25° C.) meer dan gewoonlijk voor. Wat den regenval betreft, was bijna over al in Europa de totale hoeveelheid in Juli gelijk aan of grooter dan dc normale, maar veelal was dit een gevolg van zware on- weers-regens, die soms zeer plaatselijk wa ren. Hetzelfdo werd ook in ons land waar genomen. Waar geen onweersregens voor kwamen, bleef do maandsom beneden de normale. Het verschil tusschen de eerste helft der maand, die te droog cn dc tweede helft, die te regCTirijk was, is opvallend groot. De bewolking en de zonneschijn waren in het algemeen ongeveer normaal. Twee heel verschillende soorten van warmte j Onze weerkundige medewerker schrijft ons: Wij hebben deze week op twee opeenvol gende dagen, Maandag en Dinsdag, heel duidelijk het verschil kunnen waarnemen tusschen twee soorten van zomerwarmte. Maandag steeg n.l. de temperatuur in den loop van den dag tot 30 graden C. (86 F), terwijl de lucht helder en de zonneschijn op het gevoel gloeiend heet was. Den ge- heelen dag de hemel overdekt met een laag drijvende bewolking, die weliswaar in den loop van den dag doorbrak, maar er bleef een dunne wolkensluier over, welke slechts een matten zonneschijn doorliet. De temperatuur bleef een vijftal graden bene den de 30 cn dat zou verschil genoeg ge maakt hebben met die van den vorigen dag, wanneer wij dezelfde soort van weer hadden gehad. Maar de warmte was min stens even drukkencj als Maandag, doch van een anderen aard, meer zwool en vochtig. Het was ook inderdaad de vochtigheids toestand van de lucht, die bij het verschil in warmte-gcvoel den doorslag gaf. Maan dag daalde do relatieve vochtigheid op het midden van don dag tot 65 procent. Dins dag echter daalde deze slechts weinig be neden 100 procent en het gevolg daarvan was dat de verdamping va* de voebtigo huid bij het transpireeren belangrijk min der kon zijn dan Maandag, v.oodat ook de door deze verdamping aan het lichaam ont trokken hoeveelheid warmte kleiner was. Bij het warmte-gevoel spelen echter ook andere factoren dan de temperatuur en de betrekkelijke en absolute vochtigheid der lucht een rol. Een dezer factoren is de be straling. Maandag bij de beider blauwe lucht was de bestraling hoofdzakelijk een zijdig door rechtstreekschen zonneschijn, Dinsdag daarentegen tengevolge van de troebele lucht cn de daardoor veroorzaakte sterke verstrooiing der straling alzijdig en dus van een geheel anderen aard dan Maandag. In het algemeen kan men op merken, dat de warmte altijd meer druk kend is bij een troebele bleekblauwe of witachtige lucht en versluierd vergezicht dan bij helder blauwen hemel, ook al is In het eerste goval de temperatuur van de lucht lager dan in het tweede. Het ver schil in warmte op de beide genoemde da gen is hiermedo wel voldoende verklaard. (Nadruk verboden.) ELHAN DE WINTER, f Den Bosch, 17 Aug. Elkan de Winter, voorzitter van de Israólietischo gemeente te den Bosch in de afsreloooen nacbt overle-

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 10