DE ËEMLANDEU
Belangrijkste
Licht op
JOH. DE HEER
Donderdag 18 Augustus 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 42
HET BERGINGSWERK VAN
DE NIOBE
PICCARD STIJGT OP!
Om half zeven reeds
10.000 M. hoog
JAPAN EN MANDSJOERIJE
VREESELIJKE TORNADO
De ramp bij Dakar
BEHOEFTIGE GEMEENTEN
8 uur 52 min.
ZOOALS WELEER?
Piano's, Orgels, Radio
DE EC. WERELD
CONFERENTIE
ISm DAGBIAD
ABONNEMENTSPRIJS pe. 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand I 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.l7l/r
Binnenland franco per post per 3 maanden f S,-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 511
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—1 rcselj'«o* met inkeep vftn ecn bewijsuummcf
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlta voor di
belft van den prijs. Kleine Advertentltn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen t 1."-. Bewijsnummer cat** f 0.05
De geheimzinnige Gran
Chaco, het strijdpunt tus-
schen Bolivia en Para-
guay.
Ondanks de inmenging van alles wat in
Amerika „neutraal" is t.o.v. Bolivia cn Pa
raguay blijft het mokken cn grommen tus-
schcn beide staten. Bolivia probeert zijn
grenzen uit te zetten tot do Paraguayrivier,
en daardoor een directie verbinding te wa
ter te krijgen met den Allantischeii Oce
aan, wat deze staat in verband met zijn
economischcn toestand ongetwijfeld noodig
heeft. Maar Paraguay rnoet van een derge
lijke gebiedsvergrooting van zijn nabuur-
staat niets hebben.
De natuurlijke grensscheiding tusschen
beide landen is de Gran Chaco, en over dit
nog min of meer geheimzinnige gebied wil
len wij hier een cn ander vertellen.
Gran Chaco beleekent boschgrond. Het
gebied dat clezen naam draagt, cri dat vol
gens sommigen het merkwaardigste deel
van Zuid-Amerika is, strekt zich van do
Argentijnsche Pampa's Noordwaarts uit
over een groot gedeelte van Argentinië, Bo
livia cn Paraguay. Slechts weinige van do
Audes ontspringende riviertjes bereiken
den geweldige Paraguay-rivier (ontstaan
door de verbinding van Parana on Uru-
gay), daar ze onderweg verdrogen. Dc bij
na stccnlooze humusgrond van den Gran
Chaco is met gras begroeid, aan do oevers
echter met dichte en vruchtbare bosschen,
waarvan verschillende houtsoorten uitne
mend geschikt zijn voor timmerhout. Maar
de streek levert ook katoen, rubber, thee,
rogge, tarwe, haver, maïs cn rijst, zoomede
aardappelen, suikerriet, aardnoten en ta
bak. Maar de opbrengst van de oogsten is
in groote mate afhankelijk van dc arbeids
krachten, die van buiten af immigreeren,
(hoofdzakelijk Italiaansche seizoenwer
kers) en door de grootgrondbezitters wor
den geëxploiteerd. Het gebied is bovendien
nog rijk aan metaalertsen, zooals gold, zil
ver en tin.
De oorspronkelijke bevolking bestaat uit
Indianenstammen, levende van do jacht,
die er ook geen been in zien de uitheemsche
kolonisten aan te vallen. Vandaar dat Ar
gentinië, Bolivia en Paraguay tot beveili
ging van hun grenzen talrijke forten heb
ben gebouwd.
De dierenwereld is in den Gran Chaco
rijk vertegenwoordigd, en speciaal aan
pelsdieren is geen gebrek (hazen, jagoears,
poema's, vossen, wezels, etc.). Vervolgens
is het land rijk aan groote kudden vee,
waarvan de snelle gancho's de bereden
herders zijn.
De kudden bestaan uit runderen, scha
pen, paarden en varkens. Zonder eenig
kunstmatig merkteeken vindt de gancho
zijn weg, zich oriënteerend aan een enkele
struik, een riviertje, en 's nachts aan de
sterren. En faalt hij zelf, dan vindt zijn
paard altijd nog wel den weg naar dc kud
de terug. Daar overal verwilderde stieren
en koeien rondloopen is liet gevaarlijk zich
zonder paard in den Gran Chaco 'te begc
ven. Een goed paard kan men reeds voor
f 30 koopen. Een eigenaardig bedrijf is de
bewaking van de enorme schapenkudden.
Juist als het onweert cn de regen in stroo
men neervalt moet de herder met zijn hon
den er op uit om de beangste dieren bij
honk te houden. Zoolang het regent hoeft
hij weinig angst te hebben, dat de kudde
hem ontsnapt, maar zoodra houdt dc re
gen op, of de heelo massa zet zich in bewe
ging om warm en droog te worden. Zoo
zijn er kudden, die ettelijke kilometers in
één ruk geloopen hebben en zich met een
andere kudde vermengden. De schifting is
een ontzaglijk moeilijk en tijdroovend
werk. Soms komt het voor, dat het beest
dat aan den kop gaat, in het water springt,
waarop do gedachtenloos volgende kudde
verdrinkt.
Bolivia, dat 1.333.000 vierkante kilometer
groot is en bijna 3 millioen inwoners telt
beschikt over zes infanterie-, drie cavalc
rie-regimenten, een veldartillerie- en een
bcrgartillerie-regiment, terwijl Paraguay
dat slechts 255.000 vierk. K.M. groot is, en
830000 inwoners telt, beschikt over vier in
fantcrie-regimenten, één eavalerie-rcgiment
en twee batterijen veldartillerie.
de zeebodem langzaam helt. De beide ber
gingsschepen werden vol water gepompt,
waardoor de trossen korter bevestigd kon
den worden. Vervolgens werd het water
weer weggepompt, waardoor het wrak als
het ware omhoog kwam en tusschen de
beide schepen hangt. Zoodra de „Niobe"
zich in drijvenden toestand bevindt, zal dc
sleepboot „Simson" de geheele sleep dich
ter naar het land trekken. De „Niobe" ligt
op het oogenblik in ongeveer 8 Meter water
en tusschen de beide bergingsvaartuigen
in ziet men de witte romp schemeren. Af
cn toe stijgen luchtbellen op en ook drijven
eenige olievlekken aan de oppervlakte. Van
morgen tegen zeven uur was de kluiver
boom van het schip even zichtbaar, doch
ladelijk zonk het wrak weer iets omlaag.
Men verwacht, dat het schip niet eerder
dan vannacht geborgen zal kunnen worden.
Kiel, 17 'Aug. (V. D.) Het bergings
werk van het gezonken opleidingsschip
„Niobe" wordt momenteel door gunstig
weer mogelijk gemaakt. Er heerscht bijna
volkomen windstilte en de zee is spiegel
glad. Aangezien gebleken is dat de voor de
Kitzeborger Spitze gelegen zandbank steil
in de vaargeul afloopt, zoodat het wrak
niet op deze bank gezet kan worden, is de
geheele bergingscombinatie bestaande
uit de door dwarskabe^s aan elkaar verbon
den schepen „Wille" en Kraft", waartus-
schen met vijf armdikke staaltrossen het
wrak van de „Niobe" wordt vastgehouden
in den afgeloopen nacht verder door den
vaargeul verplaatst. Heden werd de combi
natie naar de Heitendorfcr gesleept, waar
Nadat de ballon in den nacht gevuld
u-as, is hel gevaarte om ruim
5 uur vertrokken
Een ontwerpverdrag over de
Japansche kolonisatie
Tokio, 17 Aug. (V. D.j Het Japansche
ministerie van buitcnlandsche zaken deelt
mede, dat het ontwerp-verdrag tusschen de
apanschc en Mandsjoerijsche regeering
over de Japansche kolonisatie in Mandsjoo-
ije de volgende hoofdpunten inhoudt:
1. De Mandsjoerijsche regeering beves
tigt alle Japansche rechten cn belangen, die
door vroegere regeeringen in Mandsjoerije
zijn toegekend.
De Mandsjoerijsche rcgccring neemt
alle internationale rechten en verplichtin
gen, die de Chinecsche regccring ten aan
zien van Mandsjoerije op zich heeft geno
men, over.
3. De Chinecsche spoorwegen in Mand
sjoerije gaan over naar het beheer van den
Zuid-Mandsjoerijsclien spoorweg.
4. Japan zullen voordcelen ten aanzien
van de belegging van kapitaal in Mand
sjoerije worden toegekend.
5. Japan zal volkomen vrijheid voor het
uitoefenen van beroepen en het voeren van
bedrijven in Mandsjoerije krijgen.
G. Het politieregime en de bescherming
van den staat zal Japan worden toever
trouwd.
7. De Mandsjoerijsche regeering verplicht
zich dc posities der Japansche medewerker
in de Mandsjoerijsche regecringsorgancn te
garandeeren.
Peking, 17 Augustus. (V.D.) Naar uit
Moekden gemeld wordt heeft men de sinds
de overstrooming gestaakte gevechten tus
schen de Chinecsche opstandelingen en do
Japansche troepen hervat. Ten Noorden
van Moekden kwam het Dinsdag weer tot
ernstige gevechten.
Een lokaaltrein uit de
rails geworpen
P a r ij s, 18 Au g. (V.D.) Het Ministerie
van Koloniën heeft uit Dakar bericht ont
vangen dat Zondag j.l. nabij Bamako «an
den Niger een tornado heeft gewoed, die
groote materieele schade heeft veroorzaakt
en tal van menschenlevcns heeft gekost.
Een spoorweg nabij Bamako werd groo-
tendeels vernield; een lokaaltreintje werd
uit de rails geworpen, waardoor de machi
nist en een passagier werden gedood. 6 in
boorlingen werden door opgezweepte water
massa's meegesleurd cn verdronken.
Verscheidene fabrieken zijn geheel ver
nicld en honderden woningen van inboor
lingen zijn weggespoeld.
De wegen in liet geteisterde gebied zijn
bijna alle onbruikbaar.
VLIEGTUIG NEERGESTORT.
Vier inzittenden gedood.
P a r ij s, 17 Aug. (H.N.) Uit Biserla wordt
gemeld, dat een Fransch militair vliegtuig
met vier inzittenden neergestort is en in
brand geraakte. De vier inzittenden, onder
wie zich korvetkapitein Portes bevond, heb
ben in de vlammen den dood gevonden.
ANTI-SEMIETISCHE AANSLAG?
Berlijn, 17 Aug. (H. N.) Te Grossvaglow
is door een hevige ontploffing een pas opge
trokken gebouw, dat aan de Joodsche arbei
derskolonisatieverecniging behoorde, ver
nield. Men vermoedt, dat men met een aan
slag van anti-semitische elementen te doen
heeft.
„MöNNER WIE HYMNEN".
Oberhausen, 17 Aug. (H.N.) Tusschen
de gezinnen Labrenz en Zimmerman, die
met elkaar verwant zijn doch reeds gerui
men tijd met elkaar in vijandschap leven
kwam het opnieuw tot een twist, waarbij de
50-jarigcn Franz Zimmerman den 25-jari
gen Labrenz, die door zijn neef Hans Zim
mermann vastgehouden werd, dc keel door
beet. Dc zwaargewonde is naar een zieken
huis overgebracht en het is de vraag, of hij
er het leven zal afbrengen. De beide Zim
mermanns haden tevoren rijkelijk alcohol
gedronken, ten einde moed te krijgen.
Zürich, 18 Aug. (V.D.) Hedenmorgen
om 5.07 uur is prof. Piccard van het vlieg
veld Dübendorf bij Ziirich in zijn ballon
opgestegen voor het maken van zijn tweede
vlucht naar den stratosfeer. Tegen half 7
bevond de ballon zich reeds op een hoogte
van ongeveer 10.000 M. Om half 8 werd de
ballon boven Chur gezien.
Gisteravond tegen 11 uur werd op het
vliegveld Dübendorf begonnen met het vul
len van het reusachtige ballon-omhulsel
met waterstofgas, waarmede men tegen 4
uur vannacht gereed was. Hierna werd het
omhulsel aan den gondel bevestigd en werd
het geheel gewogen, waardoor men de stijg-
kracht van don ballon kon vaststellen. Er
moesten nog verschillende voorwerpen
worden bevestigd en kleine 'handgrepen
worden uitgevoerd, wat geschiedde door
een groot aantal helpers, zoodat de ballon
tegen half 5 klaar was voor het vertrek.
Prof. Piccard vond het echter beter tc
wachten tot de temperatuur iets gestegen
zou zijn, waardoor de ballon sneller zou
kunnen stijgen. Hij gaf den aanwezigen
journalisten nog eenige kleine uiteenzet
tingen cn deelde o.a. mede, dat de keuze
op Zürioh als vertrekplaats wa9 gevallen
omdat de technische en klimatologischo
omstandigheden daar het gunstigst waren,
Prof. Piccard verwachtte, dat dc ballon dit
maal bijna recht omhoog 20U stijgen, wat
bij het vertrek inderdaad het geval bleek
te zijn.
Om 10 minuten vóór 5 kwam prof. Pic
card, ,dic in het restaurant zijn ontbijt had
gebruikt, weer op het vliegveld terug cn na
nomaals alles te hebben gecontroleerd,
klom hij door de smalle opening in den
gondel. Zijn assistent Ir. Cosijns was recd6
eerder in den gondel gestegen. Prof. Pic
card onderhield zich nog met Ir. Kipfcr,
die bij de eerste vlucht nis assistent was
meegegaan en bes-prak eenige technische
détails met hem.
Vervolgens boog hij zich uit het raam
en riep: „Dank aan allen, die mij hebben
geholpen en tot weerziens!"
De aanwezigen antwoordden met een
velstemmig: „Tot weerziens!"
Te ruim 5 min. over 5 commandeerde
prof. Piccard langzaam los laten. Rustig en
majestueus steeg de ballon kaarsrecht om
hoog tot een hoogte van eenige honderden
meters. Hij dreef toen eenigszins af in
N.W. richting, zonder zichtbaar te 6tijgen,
Men zag duidelijk dat prof. Piccard eenige
ballast uitwierp, waardoor de ballon ver
der steeg, om na ccnigen tijd in Zuidelijke
richting te drijven; 20 minuten later was
de ballon reeds 3 k 4000 M. hoog en zag
men nog slechts een grooten witten kogel
aan den hemel.
De belangstelling op liet vliegveld Dü
bendorf was zeer groot. Autoriteiten en een
menigte belangstellenden van 30 k 40.000
rnenschen woonden het vertrek bij.
Om 8.05 uur werd de ballon boven Seve-
len aan den Rijn waargenomen, waarna
hij in dc richting van Tirol verdween.
Zurich, 18 Aug. (V.D.) Na boven Seve-
len tc zijn gesignaleerd, dreef de ballon van
prof. Piccard in Oostelijke richting verder
en werd vanmorgen tc kwart voor 9 boven
Landeck aan dc Inn in Tirol gesignaleerd,
Nader wordt tnedegedeeld, dat bij het
vertrek ook dr. Eckener aanwezig was.
Piccard en zijn begeleider in
den bosten welstand.
Ziirich, 18 Aug. (V.D.) Hedenmorgen
om 9.08 uur werd de ballon van Prof. Pic
card waargenomen boven den Riffier tus
schen St. Anton en Arlberg in Tirol. Van
St. Anton vloog de ballon op een hoogte van
13 a 15,000 Meter in Z.O. richting naar
Meran in Zuid-Tirol.
Hedenmorgen om 9.33 uur heeft Prof,
Piccard een draadlooze mededceling uitge
zonden, waarin hij seint, dat zijn begeleider
on hij in den besten welstand verkceren en
dat alle instrumenten in orde zn.
Dc hoogte waarop hij zich bevindt, geeft
hij aan op 14 a 15,000 Meter, zoodat hij bijna
even hoog is als verleden jaar, toen hij
tot 16,000 Meter steeg. Uit verschillende
berichten bikt, dat dc ballon over het kan
ton Ziirich over het Zuidelijke deel van
Thurgau en St. Gallen over het Rijndal is
gevlogen, waarschijnlijk boven het vorsten
dom Lichtenstein, en terug over Graubun
derland in de richting van Tirol is afgedre
ven. De snelheid van den ballon schijnt on
geveer 40 K.M. per uur te bedragen.
KOMT JIMMY IN 'T NAUW?
Zijn secretaris deed linancicele
zaken van Walker op eigen
naam.
N e w Y o r k, 16 Aug. (V.D.) Te Albany
in den staat New York, wordt het onder
zoek naar de praktijken van den New
Yorkschen burgemeester Jimmy Walker
voortgezet. Na een langdurig kruisverhoor
gaf Walker gisteren toe, dat zijn secretaris
cu finanieele agent Sherwood tal van fi-
nantieele zaken van burgemeester Walker
op zijn eigen naam had behandeld on dat
ook eenige banksaldi die op naam van
Sherwood stonden in werkelijkheid aan
Walker en diens vrouw behoorden. Het on
derzock had trouwens reeds in deze rich
ting gewezen aangezien Sherwood slechts
een jaarlijksch inkomen van 10.000 dollar
had en de hooge banksaldi op zijn naam
niet verklaard konden woeden.
MIJNONGEVAL.
Essen, 17 Augustus (V.D.) Op de mijn
Emil te Altenessen geraakte hedenmorgen
een arbeider bekneld tusschen den schacht
wand en de lift. Bij een poging den onge
lukkige uit zijn benarde positie te verlossen
viel een andere arbeider in de schacht. Bei
de mannen werden gedood
Nog geen spoor van het
vergane schip ontdekt
Parijs, 17 Aug. (V.D.) Men kan thans
aannemen dat het Fransche stoomschip,
van de Compagne Generale Acropostale,
aan boord waarvan zich 22 personen be
vinden, vergaan is. Van uit Dakar heeft
men schepen uitgezonden, welke Maandag
het geheele kustgebied hebben afgezocht.
Men heeft geen spoor van het 6chip kun
nen ontdekken.
De maatschappij heeft verder medege
deeld, dat reeds in het laatste radiotele
gram van boord van het stoomschip op
Vrijdagavond werd medegedeeld, dat het
schip in een zone geraakt was met zeer
slechte weersomstandigheden. Dc berichten
waren dermate verminkt overgekomen, dat
men ze slechts met de grootste moeito had
kunnen ontcijferen. De kapitein van het
schip had echter gemeld, dat het slechte
seinen niet te wijten was aan een fout van
het zendapparaat, doch aan het 6terke slin
geren van het schip, waardoor het toestel
gestoord werd. De kapitein hoopte echter,
dat het schip ondanks het slechte weer en
dc hooge zee Zaterdagavond in de haven
van Dakar zou kunnen binnenloopen. Tien
minuten na ontvangst van dit telegram
heeft men van Dakar uit getracht opnieuw
in radio-telegrafische verbinding met het
schip to komen, doch men heeft geen ant
woord ontvangen
In marmekringen wordt aangenomen
dat het schip kort na het laatste radiotele
gram door een 6tortzce is verrast en in
weinige minuten is gezonken.
BUITENLAND.
Een ontwerp-verdrag ovor do 'Japansche
kolonisatie in Mandsjoerije.
(Eerste Blad, pag. 1).
Fascistisch complot ontdekt in Tsjccho-
Slowakije.
(Derde Blad, pag. 1).
Oostenrijk aanvaardt het protocol van
Lausanne. t
(Derde Blad, pag. 1).
Dc toestand in Sjanghai verscherpt. 1
(Dcrdo Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Onder Voorburg reed een vrachtauto t»
water en sleurde 6 personen mee; een werd
gedood.
(Tweede Blad, pag.
Het drama tc Putbroek en do burgemees
ter van Geulle.
(Tweede Blad pag. 2). -
De R.K. Staatspartij en het rapport-
Welter.
(Tweede Blad, pag. 3*
STADSNIEUWS.
Dc plannen der Oranje-Vcrecniging voor
31 Augustus.
(Eerste Blad, pag. 3).
Crematie van J. dc Gruytor op Wester-
veld. (Eerste Blad, pag. 3).
Verschillende Duitsche gemeenten
vragen financieele hulp
aan het rijk
Essen, 17 Aug. (II. N.) Verschillende
gemeenten uit het Roergebied hebben op
voorstel van den gemeenteraad van Horne
besloten een gemeenschappelijk adres te
richten lot den rijkskanselier, den rijksmi
nister van binnenlandsche zaken, den rijks
minister van financiën, den gevolmachtig
de van den rijkscommissaris cn het Prui
sische ministerie van financiën, om hulp te
vragen, ten einde de begrootingen in even
wicht te brengen.
In het adres wordt er op gewezen, dat de
ongedekte tekorten voor dc begrootingen
voor 1932 nog boven de ramingen gestegen
zijn, en voor de rest van het jaar waar
schijnlijk nog meer zullen stijgen. Het is
niet mogelijk, het evenwicht te herstellen
door een verdere vermindering van de so
ciale uitgaven. Aan den anderen kant zijn
de gemeenten, die gedeeltelijk meer dan
40 pet. van hun bevolking moeten steunen,
niet in staat het tekort uit eigen middelen
tc dekken, zoodat verwacht wordt, dat het
rijk den gemeenten voldoende middelen ter
beschikking zal stellen of anders bevrijd
zullen worden van de uitkeeringen aan de
werkloozen, waarvan dan het rijk en dc
staat zullen moeten opkomen.
Hoogste barometerstand: 771.0 tc Ziirich.
Laagste barometerstand: 751.5 te Andenes
Verwachting: Meest zwakke wind, hoofd
zakelijk uit W.-richtingen, gedeeltelijk be
wolkt, waarschijnlijk droog, warm weer.
In de algemecne luchtdruk verdeehng
kwam weinig verandering. Onze omgeving
blijft voorloopig nog op een rug van hooge
druk welko zich nog ver Westwaarts it-
strekt en waaraan dc depressio in het Noor
den en een lage druk-gebied over Portugal
weinig afbreuk doen.
Over Engeland komen ondiepe kernen'
van lage druk voor, die tijdelijk toenemen
de bewolking cn mogelijk eenige neerslag
kunnen geven, zoodat voor ons land voor
loopig het weer nog zal zijn van een vrij
vast karakter, warm, tijdelijk wellicht
zwaar bewolkt en met geringe kans op een
weinig neerslag cn geringere kans op on-:
weer.
De toestand in Sjanghai verscherpt
Londen, 17 Aug. (H.N.) Uit Sjanghai
wordt gemeld, dat de toestand daar weder
gespannen is geworden, daar de boycot
van Japansche goederen zeer 6cherp wordt
doorgevoerd. De Japansche consul-generaal
heeft een scherp protest ingediend en ver
langd, dat terstond een verbod zal worden
uitgevaardigd voor vcreenigingen, die den
boycot organiseeren. De Chineesche burger
meester heeft echter geweigerd deze eischen
in te willigen De toestand is thans weer
gelijk aan dien voor het uitbreken van de
vijandelijkheden tusschen Japan en China.
Japansche handelsorganisaties hebben zich
onafhankelijk van den stap van den con
sul-generaal tot Tokio gewend en een on
middellijk en krachtig ingrijpen van de
Japansche regeorin^ geëi6cht.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
GROOTE VOORRAAD
BESPEELDE INSTRUMENTEN.
Pas begin volgend jaar
bijeen?
Londen, 17 A u g. (V.D.) Volgens berich
ten in de pers verwacht men dat de ple
naire zitting der Economische Wereldcon
ferentie pas in het begin van het volgende
jaar zal worden gehouden, en niet reeds
in November of in het begin van Decem
ber, zooals men aanvankelijk had aangeno
men.
Het uistel dient waarschijnlijk in hoofd
zaak om de Amerikaansche regeering in do
gelegenheid to stellen na de verkiezingen
de richtlijnen voor haar politiek vast te
stellen.
BOMAANSLAG OP EEN RECHTER.
Landsberg, 17 Aug. (V. D.) In dert
afgeloopen nacht is een bomaanslag ge
pleegd op de dubbele villa aan de grens
van Landsberg aan de Warthe op den weg
naar Kladow, die bewoond wordt door den
rentenier Alfred Mannheim en den rechter
in het Landsgerecht dr. Sallinger. De bom
ontplofte voor het huis, waardoor vele rui
ten in de omgeving vernield werden. Men
vermoedt, dat men hier met een aanslag uit
wraak heeft te doen, aangezien dr. Sallin-»
ger in den laatsten tijd vele politieke pro
cessen heeft geleid*