DE ZONDEBOK „KAPITAAL"
PERS EN PARFUM
WAT NIET IEDEREEN WEET
VAN DE BLAUWE KUST...
OUD EN JONG
'IT PARUS
'en
I
ag
lie
ip-
ic
es,
a?
:h-
3g-
jes
do
CotyS „Ami du Peuple" in nood! Hot
einde der Fransch chauvinistische
peis? Een parlumiabrikant
als courantonkoulng.
Er loopen ernstige geruchten,
tiet het Persconcern van den be
kenden Franschen parfumfabri
kant in groote moeilijkheden is,
zoodat het zeer twijfelachtig is
of het blad „Ami du Peuple",
dat de lezers systematisch haat
tegen het overwonnen Duitsch-
land trachtte bij te brengen, nog
zal verschijnen...;
Parijs, I. S., September 1932.
er. De naam Coty is een „begrip" geworden,
at nauw is verbonden aan alles, wat wel-
an ekend is in hoogï mate. Minder welriekend
tin dc Ritikuien in het radicale blad „Ami
I reupit' en in de andere bladen, die het
uk igendom zijn van dezen magnaat, of die
en Dor hem gefinancierd worden. Welke vor-
an aen deze opruiingen reeds hebben aangeno-
aen, is echter nog niet iedereen bekend.
hlj Francois Coty heette ééns Josépho
ipoturno. Hij is een Corsicaan, geboren in
iet land van Napoleon, eveneens in Ajaccio,
n hot,jaar 1874 en de Napoleontische cer-
ucht heeft hij in zekeren zin als een soort
edelijko verplichting van zij a geboorte-
;roncflmecg momen. Hoe deze eerzucht later
ievremgd zou worden, daarvan kon de
:leine .Toséphe Spoturno, de leerling-pai fu-
aeurffltoen hij jaren later als een kleine
o." ongen in Parijs belandde en den mooicn
de laam Cotv aannam, niets vermoeden of
er. Irooraen. Hij maakte zich in Parijs verschil-
endo* goede relaties; vooral een rijke glas-
abrikont behoorde tot zijn intiemea vrien
kriii
lat.
lenkriim en deze stelde bijzonder veel be
lang in den edelen vorm van een door Coty
jntwoi]» ii flacon. Met een klein kapitaaltje
es' stichtte hij de parfumerie Coty, die zich in
le* Jen loop der jaren ontwikkelde tot een der
iet zrootate ondernemingen op dit gebied ter
wereld.
Nu bad hij geld en daardoor had hij
de «gelijkheid geschapen zijn eerzucht
langs den besten weg, namelijk die dei-
Pers, wbot te vieren. Gedurende den oorlog,
waarin hij het grootste depl van zijn milliar-
denvamogen verdiende, trachtte hij de Pa-
rijsche „Figaro" op te koopen. Maar eerst in
1921 Son hij zich, na kans gezien te hebben
het grootste deïl der aandeelen op te koo
pen, ^directeur politique" noemen. Maar do
„Figaro" alléén was hem niet genoeg; in
1928 KJanuari) kocht hij „Le Gaulois" op,
welk blad spoedig daarop met de „Figaro"
wcrtwcrecnigd. In Mei 1928 stichtte hij een
nieuwe courant, waarvan het ontstaan
Coty'a methodes typisch karakteriseert: de
„AmSdu Peuple".
Reéds ilc titel is een goedberekendc persi
flage„Ami du Peuple" heette de Fran-
schepvvolutickrant, die Marat in 1789 op
richtte en die voor iedcren Franschman het
symbool van den strijd voor vrijheid en ge-
lijkeRrechten van ieder rnensch beteeken-
de en nu stond deze naam boven een
bladMwiens chauvinisme voor geen middel
om de oude haat aan te wakkeren, terug
schrikte. Het weid Coty's lijforgaan, waar
mede hij zijn politieks mcening onder alle
lagen der bevolking trachtte te brengen.
En hierin slaagde hij op de volgende wijze:
om de groote massa, vooral de arbeiders, in
slaat te stellen deze courant te koopen,
stelde hij den prijs op 10 centimes, terwijl
alle andere Fransche dagbladen 25 centimes
kostten. Zoo valt het licht te begrijpen, dat
de oplaag der „Ami du Peuple" binnen kor
ten tijd tot 800.000 steeg, terwijl de „Figaro"
slechts 50.000 abonnt's telde.
De Bond van Fransche uitgevers trachtte
tevergeefs Coty wegens oneerlijke concur
rentie te dwingen zijn prijs te verhoogen of
de verkoop van zijn blad tc staken, doch
Coty won het proces in laatste instantie.
Men kon niet bewijzen, dat hij dit blad
slechts door enorme bedragen, die hij zijn
parfumfabricken onttrok, in het leven hield.
Iedere lezer, zoo rekendo de concurrentie
hem voor, kost bij dagelijksche afname van
dc „Ami du Peuple" jaarlijks 100 francs.
Coty moet daarom jaarlijks dc fantastische
som van 80 millioen francs bijpassen!
Als wekelijkschc bijlage is aan de „Ami
du Peuple" het blad „Le Salut Public" toe-
gevo2gd, het orgaan van een aantal chauvi
nistische bonden en vereenigingen. Spoedig
daarop verscheen ook de avonduitgave van
de „Ami du Peuple", eveneens in een oplaag
van 800.000 exemplaren! Maar ook daarmede
stelde Coty zich niet tevredenTegen
woordig heeft hij in totaal ongeveer honderd
Fransche bladen in zijn bezit! Dc voornaam
ste daarvan zijn „Vingtième Siècle",
„Aujourd'hui", „L'Action Franqaise", „Jour
nal des Débats", „La Presse" en „La Patrio"
te Parijs, alsmede een groot aantal provin
ciale bladen, die gedeeltelijk zijn eigendom
zijn en gedeeltelijk door hem gefinancierd
worden. Welke ideeën en welks meening
propageert Coty nu door middel van dit
enorme publicatieapparaat?
Zelfs de rechtsradicale „Liberté" heeft
hem verweten, dat hij zijn politieke houding
laat beïnvloeden door zijn internationale
zakelijke verbindingen. Coty schijnt echter
niet te hegrijpen, da1, juist deze verwoede
opruiing tegen alles wat Duitsch is, zijn
zaken in dit land groote schade moet toe
brengen!
Om een voorbeeld te noemen: de Fransclio
rechtspraak heeft reeds sedert langen tijd
het woord „Bochc" gediskwalificeerd als te
zijn „beleedigend" en geen enkele Fransche
courant liccft het nadien meer gebruikt.
Maar in de Cotypers is het nog dagelijksche
kost en wordt het nog steeds gebruikt om
zooals Coty het uitdrukt de „erfvijand"
Duitschland te brandmerken. Geen nummer
verschijnt er of het bevat de een of andere
satyre, de een of andere meer of minder be
dekte aanval op Duitschland en alles wat
Duitsch is. Zoo schraef de „Vingtième
Siècle" eens: „Duitschland heeft over de ge-
heele wereld het vrceselijkste onheil ont
ketend: „de oorlog en het communisme!"
Een sadistische orgie in dc „Figaro" schil
dert een Duitsch-Fransch toekomstbeeld:
„Niets zou heerlijker en opwindender zijn,
dan de daad, Frankrijk uit zijn slaap wak
ker te schudden, al zoii het vastgebonden
op dc operatietafel liggen, om beter van
de martelingen te kunnen genieten, zooals
men in het liefelijke land van het leedver
maak zich bevredigt met vivisectieschouw
spelen; niets zou heerlijker zijn dan in vol
slagen veiligheid zich te verlustigen in onzs
hulpelooze verminking en aan de muziek
van onze vreeselijke smartkretenDan
weer trachtte de „Figaro" philosofisch" te
zijn en bewijst aan de hand van de geschrif
ten van Luther en Fichte, dat de Duitsche
geest van eertijds reeds volkomen ingesteld
was opvernietiging en ma^arnoord!
De grootste en brutaalste incons quentie
veroorloofde Coty zich, door een klacht in
zijn blad op te nemen over het feit, dat men
hem verweet een Duitsch-Fransche verzoe
ningspolitiek tegen te werken en te verhin
deren. Niets was onjuister en onrechtvaardi
ger, volgens den parfum-koning, dan dit! Hij
zijn medewerkers zouden overtuigde
aanhangers van een vruchtbare en langdu
rige verzosning zijn. Edoch in nctzelfdc
artikel staat fijntjes te lezen, dat Duitsch
land in 1870 en in 1914 Frankrijk heeft aan
gevallen en dat Frankrijk in 1919 een ver
drag heeft getee'kcnd, dat slecht doordacht
cn nóg slechter uitgevoerd is. Frankrijk
aldus Coty heeft tot dusverre bij alles
moeten betalen, heeft overal de kosten van
gedragen!
Ho2 goed Coty het met de „verzoening"
overigens meent, illustreert wel een ander
Figaro-artikel: „De ware taak van Frank
rijk is liet niet, relaties met Duitschland aan
te knoopen, maar dc oude handen, die ons
aan dc geallieerden verbinden, tc verster
ken!"
Gelukkig is het overgrootc deel der Fran
schen het niet met Coty eens. Hij heeft zich
hiermede zelf tal van vijanden gemaakt, die
hem met dreigbrieven het leven zoo onaan
genaam maken, dat hij niet eens-in een
van zijn kasteelen durft te gaan wonen,
doch zijn leven slijt in het hotel Astoria te
Parijs, waar hij dag en nacht door een
dubbele haag van particuliere detectives is
omgeven! Indertijd had men daar ook dc
hcrstclcommissie gehuisvest, hetgeen een
levendig protest van Coty uitlokte. „Mijn
leven loopt ieder uur, iedere minuut gevaar
cn ik moet buitengewoon voorzichtig zijn.
Dus óf ik ga óf dc anderen!" Den vol
genden dag mossten de experts inderdaad
het veld ruimen voor de vervolgingswaan
zin van Coty
Nu schijnt ook de ster van Coty te gaan
verbleekcn; de economische crisis veroor
looft hem niet meer zijn kostbare liefheb
berij, de'„Ami du Peuple" in het leven te
houden. Dc crisis heeft in Europa genoeg
schade aangerichthier wordt zij tot een
zegen!
Waar komt de naam Venezuela vandaan?
Amcriga Vespucci, gaf de paalwoningen
der Indianen in de kuststreken den naam
van „Klein Venetie" Venezuela.
Waarbuit bestaat de, na het diamant de
meest waardevolle edelsteen Robijn?
Uit zuiver... aluminium.
Wat is de moderne bctcekenis van het
woord „Robot"?
Niet meer de vroegere lijfeigene of eige.n-
hoorige; thans verstaat men daaronder den
uit technische speelgoederen onstane
„kunstmatigen arbeidsmcRsch" robot ge
naamd.
Wat is dc bodemformatic van de woestijn
de Sahara?
Geen zandduinen, zooals men algemeen
aanneemt; voor 90 procent bestaat de Saha
ra uit rotssteen cn leemgrond.
Wat is de oorspronkelijke naam van de
stad New York?
Nieuw-Amsterdam (als oorspronkelijke
bezitting der Hollanders).
De zomer viert hoogtij, de natuur heeft
zich in haar volste weelde ontplooid, wat
kan men anders doen dan genieten van zee,
zon - en bergen, van de vruchten, die in
een dollen overdaad aan de boomen han-
genj van al wat een spiegel-gladde zee
voor verlokkelijks biedt en vernuftige
menschenhersencn uitgedacht hebben om
ei er jolijt van te hebben
Toch klinkt er, voor wie luistert, onder
dezen hoogen zang van den levenslust een
donkere toon, indringend als een basso-
ostinalo: gevaargevaar
Aan de Oostgrenzen do felle Hitler met
zijn .Nazi's, niets liever wenschend dan het
gehate Frankrijk een geduchte aframmc-
lingMoe te dienen.
De Duce organiseert geweldige manoeu
vres, welke als oefening dienen om bij een
eventueelen oorlog Frankrijk te beletten
zijn^'ersterkingstroepen uit Noord-Afrika te
laten komen. Bovendien verklaart de Duce,
i dat hij niet gelooft aan een wereldvrede en
vat erger is er ook geen heil van ver
wacht I Natuurlijk zijn al deze feiten in
Frankrijk niet onbekend en heeft men er
zijn conclusies uit gelrokken. Niets anders
dan zwaarversterkte Alpentoppen rondom
mijjvelke Frankrijk de laatste jaren hoofd
redens genoeg gekost hebben en den be-
\i'SI? u»tgoknepen als een citroen.
Wi« kon de regeenng ongelijk geven? Bij
al het sabelgerinkcl om haar heen kon
V a|°uce France" dat wij allemaal zoo
innig liefhebben en niets anders dan vrede
lüorsP°cd Z0lKi°n toewcnschen moei-
■BJHandors doen. En dus houdt men het
hoofd koel en het kruit droog.
Doch zoo snel als ik mijn blik kan la-
cijghjden van de liooge gepantserde Al-
naar de riahte Monte-Carlo
in Z0° Vlug laten mijn gedachten zich
n u gezegende land gelukkig terugvoeren
hüï Wu v?ora,snoS heerlijko wcrkelijk-
i ls'et *s zomer, de perziken zijn groot
eo»JEnu °Gn.sn en druiPcn van sap. Voor
riiïl V00r 1100 weiniS zal ik maar
ken "if zes/?en' om ^een afgunst te wek-
n jL an mcn er zich een roes aan eten.
■gJgBVujgen, de donkerpaarse zwellende prop-
,eoX at911 de kooplui op de markt u voor
vflT'f meer dan een "kwaad gezicht". Eén
rtmU 6 vele maatregelen, om eigen pro-
J-nL beschermen, heeft Frankrijk de
grenzen doen afsluiten voor het Italiaan-
■H ruit, dat anders bij wagonladingen en
door files camions aangevoerd werd. Kan
men zich voorstellen, welk een hartzeer wij
gevoeld hebben bij het bericht, dat in Vcn-
timiglia, nèt over de grens in een weelde-
rigen vruchtcnstreek gelegen, de kostelijke
abrikozen en perziken', waarvoor geen koo-
per te vinden was, bij duizenden kilo's
in zee gesmeten zijn...l
lederen dag wordt het aantal vorsten
en beroemdheden hier grooter. Vooral het
witte doek is hier sterk vertegenwoordigd.
Lilian Harvey, die in verschillende versies
de hoofdrollen speelt, daar zij zoowel het
Fransch, Duitsch als Engelsch schijnt te
beheerschen, zit, als zij het maar even kan
leveren, in haar villa in Juan-les-Pins.
Mislinguett, die, ondanks alle grapjes, die
men op haar „klavier" en haar ontelbare
dienstjaren maakt, nog niets van haar po-
pulairiteit ingeboet heeft, zwaait de scep
ter in Juan-les-Pins en brengt fut en gang
in liet seizoen. Na twaalf uur 's nacht-s kan
men bij haar in „la Cage Poules" te
recht, een nieuwe schepping op het ge
bied van boite de nuit, die erg opgang
maakt.
De crème de la crème van Amerika en
Europa laat zich in Monte-Carlo door den
sierkunstenaar Jcan le Seyeux iedere week
een nieuw feest creëeren, waarvan de
hoofodschotel bestaat in fantastische bal
letten op het betooverende eiland, de drij
vende tooneelruimte, die men voor de kust
geankerd heeft.
Ieder zet zijn beste beentje voor, en daar
is me Menton, de vriendelijke, bedaarde
dame onder dc badgasten, met een „Zizi-
Beach" voor den dag gekomen, waar een
stuk of wat schoonheidskoninginnen kind
aan huis zijn. En alsof dat nog niet genoeg
was, met een openlucht-theater, waar af
wisselend heel goed gebokst en nog beter
comedie-gespeeld wordt.
In Cannes zijn de Maharadja's, grootvor
sten en prinsen eenvoudig niet meer te
tellen. Tot uitbundige vreugde van de tal
rijke Britsche koloniën zijn dezer dagen de
Engelscho kroonprins en zijn broer gear
riveerd. Van de vraag, of het publiek wei
nig notitie van hen zal nemen, hangt het
af hoe lang het verblijf zal duren.
Het is te hopen, dat de aanwezigheid van
allerlei andere „prominenten" de aandacht
een beetje van de rustzoekendo prinsen af
leidt.
Daar is bijvoorbeeld onze ex-landgenoot
Van Dongen, wiens baard en pijp, evenals
hij, groote vermaardheid genieten. Hij is
oen geliefd organisator van feesten op groo
te schaal, en altijd omringd door mondaine
schoonheden, waarvan hij de schilder bij
uitnemendheid schijnt tc zijn.
Pol Rab, de schepper van „Ric et Rac",
stichtte een cabaret, genaamd „de Ezels
kap", waarin iederen nacht om twaalf uur
een zoogenaamde avondschool begint. De
leerlingen komen in pikante pvama's of
groot-avondtoilet in de banken zitten, waar
de inktkokers geremplaceerd zijn door fles-
schen champagnePol Rab moet als
de ondeugende leerling voor het bord ko
men en leekent caricaturcn van de bezoe
kers, welke krabbels natuurlijk voor grof
geld aan den man gaan. Er zit iets heel
merkwaardigs in om dit geraffineerde ge
zelschap zich in zulke kinderlijke pretjes
te zien vermaken.
Behalve een heel firmament van in Hol
land minder bekende Fransche filmartis-
ten is „notre Maurice national", zooals de
Franschen Chevalier noemen, weer in zijn
villa „Mas Ocre" gearriveerd. Eerst nog
een beetje verkleurd, dit wil zeggen, wit
van huidkleur, doch nu nèt als iedereen
zoo gebronsd, dat Josephine Baker er bij
vergeleken een anemische dame is. Hij is,
zooals dat in Hollywood gebruikelijk is,
aan het echtscheidcn. Voor de eerste maal.
En hij zal zich danig moeten reppen om
zijn Amerikaansche collega's in dit opzicht
opzij te streven.
Midden tusschen al deze luidruchtige
schepselen verscheen daar plotseling Alain
Gerbault, bijgenaamd de kluizenaar der
zeeën; dc man, die twee jaar moederziel
alleen in een notcdopje over alle Oceanen
zwalkte.
Wat komt deze groote eenzame, die voor
geen mensch te benadern is, ook niet voor
den ondarnemendsten krantenman, die in
hem een berg kopij veronderstelt, hier tus
schen deze pleizicr- en menigtebezoekers
doenMen weet, dat. hij niet anders
doet dan op het dak-terras van zijn hotel
zitten cn uitkijken over de blauwe zee,
die de groote liefde van zijn leven is...
Niet tusschen deze gemakkelijk levende
jonge mannen is zijn plaats; noch tusschen
deze mooie, wufte jonge vrouwen, die uit
pure levens-overmoed zich op straat be
wegen in al de pikante „uitgekleedheid"
van Rcvue-girls. Misschien is hij als dien
trekvogel, welke, aangetrokken door het
vele licht, even neerstreek, doch terstond
weer opvloog om zijn tocht in den nacht
naar het onbekende over de helle steden
voort te zetten met een langen klagelijken
kreet, de kreet van zijn verlangen
A. BENAVENTE.
De zegen van het kapitaal in goede -
handen; De voordeden der vrije concur
rentie.
dcKTr K. SCHERINGA.
Herhaaldelijk ontmoeten we in de cou
ranten verslagen van politieke vergade
ringen waarbij de bespreking van „het ka
pitaal" een belangrijk onderdeel vormt.
Vrijwel altijd krijgt bet van vele dingen
de schuld. Weten de sprekers werkelijk
niet beter of gaat het om een leuze in het
vaandel, die volgelingen moet trekken?
Een bedenkelijk feit voor de maatschap
pij is intusschcn, dat vele geïnfecteerd
worden met de gedachte, dat het kapitaal
(waarvan ze weinig door zelfstandig den
ken of studeeren weten) een 60ort monster
is, dat alle6 kan bedreigen.
Het is wel eenigszins vreemd, dat van
de zijde der kapitalisten niet wat meer ge
daan wordt om gezonde begrippen over
kapitaal en staathuishoudkunde te ver
spreiden. Feitelijk zou het regeeringsplicht
zijn. Door invoering der stemplicht toch
heeft de regeering de burgers tot deskun
digen op politiek gqbied bevorderd; zij ver
wacht toch wel, dat ieder met verstand
stemt? Rekenen vele kapitalisten er op,
dat de voordeden van het kapitaal voor
den opmerker duidelijk genoeg zijn? Zoo
ja, dan moet toch de opmerking worden
craaakt, dat het aantal zelfstandige op-
merkers percentsgewijze zeer gering is en
het aantal, dat blind achter het vaandel
loopt, zeer groot. Vooral aan gTOote fabrie
ken zou de fabrikant met neutraal econo
misch onderricht in eigen en algemeen be
lang nog wel iets kunnen bereiken.
Hot kapitalisme krijgt steeds de schuld
van den oorlog. Hoe dwaas eenzijdig .Iedere
oorlog brengt ontzaglijke schade ook voor
particuliere kapitalisten. Wel zijn er enke
le, die er wel bij varen, doch het meeren-
deel verliest en een onsolide speculatie zaJ
het altijd blijven, want het verloop van een
oorlog is nimmer te voorspellen.
Men kan dan ook met evenveel recht
socialisme, communisme of andere -ismen
de schuld geven. Immers ook zij vormen
een macht en kunnen invloed uitoefenen
om den oorlog te verhinderen.
Oorlog is een bot6ing van machten. Ge
woonlijk is bij minstens één dezer de
macht in verkeerde handen en wordt met
bewust of onbewust, voorbijzien van de
belangen van velen tot oorlog besloten.
Macht bestaat in iedere staat ook in de
communistische. Botsing van machten is
bij alle staatsinrichtingen mogelijk. De
voortdurende vrede, het ideale communis
me bestaan alleen op het kerkhof.
Ook de crisis wordt steeds geweten aan
het tegenwoordige staatssysteem. Het is
eveneens een goedkoope uiting. Het bewijs
dat de zaken in een ander stelsel beter
zouclen gaan is immers niet te leveren. In
Rusland is dit zeker niet gebleken. Een
der volksbladen heeft kort geleden hier
over een aardig boekje open gedaan. Het
is in extenso in het Amersfoortsch Dag
blad overgenomen. Een stevige eindcon
clusie stond er niet bij, doch vele lezers
zullen na kennismaking hebben gezegd,
dat het toch bij ons nog zoo slecht niet
was!
Verder is niet twijfelachtig, dat de crisis
voor oen belangrijk gedeelte veroorzaakt
wordt door de stugheid in de arbeids
markt, Dit blijkt duidelijk hieruit, dat ge
middeld in de vakken, waar de bonden het
sterkst zijn, de werkloosheid het groot6t is.
In het landbouwbedrijf waar de winst
treurig is, is de werkloosheid op de plaat
sen waar geen bonden bestaan, zelfs mini
maal.
Ons tegenwoordige productiestelsel wordt
chaotisch genoemd. Hier is wel wat van
aan. Dikwijls wordt te machinaal geprodu
ceerd. Veel wordt geproduceerd wat on-
noodig is en met reclame aan den man ge
bracht wordt. Voor milliocnen b.v. koopt
ons volk ieder jaar aan reclamegeneesmid
delen, die volmaakt overbodig zijn. Hier
kan echter wel eens een einde aan worden
gemaakt zonder van stelsel te veranderen!
Zal leiding van productie en distributie
in staat6handen beter zijn? We hebben er
tijdens den oorlog een voorproefje van ge
had. Het was een groote reclame voor par
ticulier initiatief op dit gebied!
De overproductie van de laatste jaren
heeft nog een zeer goede zijde, die niet
vaak ter 6prake komt. De armsten in den
lande, zij die niet meer kunnen werken
en geen reserve konden maken, zijn er
mee gebaat, dat vele dingen als 't ware op
straat liggen.
Wat verstaat men onder kapitaal? Vol
gens velen is het geld in andermans
zak. Inderdaad is geld alleen aezlt, wan
neer het m ruil voor goederen wordt aan
genomen. Het eigenlijke kapitaal wordt
gevormd door gcproduceerdo goederen
Maar ook organisatie en macht staan met
kapitaal gelijk. Immers door organisatie
en macht kan men elk oogenblik iets tot
stand brengen. Zelfs de kleinste negerstaat
is nog kapitalistisch. Door organisatie is
zij in staat iets van beteekenis tot 6tand te
brengen of iets van beteekenis te vernieti
gen. In dit laatste geval kan men van ne
gatief kapitaal spreken.
Ook diverse vereenigingen in een staat
zijn kapitalisten om dezelfde reden met of
zonder banksaldo. Vaak wenden zij hun
macht te veel in eigen belang aan en ko
men met andere machten in botsing. Do
6trijd tusschen fabrikant en vakverecni-
ging heeft gevolgen, die met die van den
oorlog parallel gaan. Ook hier zal zelfs de
winnende partij bij nauwkeurig rekenen
ontdekken, dat er verlies is geleden. In
ieder geval is er verlies aan maatschappe
lijk kapitaal en hieronder lijden de arm
sten het meest. Wanneer zal men eens in
zien, dat strijd altijd verkeerd is, dat rui
me productie hoofdzaak is in een staat
waarin men alles voor allen wenscht.
Wanneer zal men eens inzien, dat deze
strijd niet is van arbeider tegen kapitalist,
maar van een groep tegen groep, waarin
do st°rkst georganiseerdo voorop gaat i
ten koste van de andere?
Zeker heeft het kapitaal in particulicro
handën soms bedenkelijke gevolgen en
overdadige luxe is ongewcnscht. Hier is
echter een mooi terrein voor arbeidersver-
eenigingen om eens regelend op te treden.
Met een weigering om mede te werkon aan
overdadige luxe zou veler sympathie wor
den gewonnen.
Toch vergetc men niet, dat hot uitzicht
op luxe velen (het zijn niet de beste) tot do
hoogste werkzaamheid brengt.
De scherpe opmerker zal zonder twijfel
bij herhaling de zegen van het particuliere
kapitaal en de vrije concurrentie prijzen.
Men lette eens op dc prijzen van tal van
massa-producten. In do bazars vindt men
tegenwoordig horloges voor minder dan
een gulden, rijwielen voor dertig gulden
enz. Voor elk dezer artikelen zou eon in
boorling jaren lang onze 6laaf zijn. Het
zijn alle producten van kapitalistische or
ganisatie, vernuft en concurrentie.
Vergelijk het bezit van onze minst be
taalde arbeiders eens met dat van een Ba
tavier uit het niet-kapitalistische tijdperk.
Wel had deze meer vrijheid, welnu deze
soort vrijheid is nog wel te krijgen. Onge
twijfeld zijn er landstreken genoeg waar
men in een zwembroekje het grootste ge
deelte van den dag onder de kokospalmen
kan liggen. Het schijnt intusschen niet te
voldoen. Zij, die het beproefden kwamen
weer terug cn hadden toch weer liever hun
Europeesche woning en vci-Keer en
werk!
De vrije concurrentie heeft natuurlijk
ook schaduwzijden. De arbeider komt in
de verdrukking bij een moordende concur
rentie; hij wordt ook wel eens de dupe,
wanneer liet bedrijf moet worden stilge
legd. Het eerste argument weegt niet zoo
zwaar, wanneer men bedenkt, dat de fabri
kant er alle belang bij heeft om zijn arbei
ders in goede conditie te houden. Het twee
de kan door goede vakorganisatie voldoen
de worden opgeheven. Hier is kapitaalre
serve van een bond nuttig. Verder is do
strijd tusschen fabrikanten een uiterst ge
zonde sport, het vormt een adel zonder
titels, menschen, die ook elders met succes
leiding kunnen geven.
Ten slotte zal ieder, die de zaken nuch
ter beschouwt, moeten erkennen, dat do
leuze „weg met het kapitaal" onzin is. Dc
leuze moet zijn: het kapitaal in handen
van eerlijke eenvoudige menschen met een
groote dosis gezond verstand en boven de
oartijen êtaande. Met deze leuze kan een
leder accoord gaan.
„Onze papieren dalen zei laatst wat ont
moedigd een jongmensch, dat in een maand
tijd twee blauwtjes had geloopcn. „de jongc-
meisjes hebben veel liever een ouderen
man tegenwoordig cn de kansen van den
„man van veertig jaar" stijgen onrustba
rend."
Er is een beetje waarheid in deze uit
spraak, want in dezen hokus-pokustijd ziet-
men dat de wonderen de wereld nog niet
uit zijn en veel jonge meisjes trouwen met
veel oudere mannen, al of niet gescheiden,
al of geen weduwnaren met twaalf of meer
kinderen. Interessant schijnt het te zijn
voor een jong ding om de liefde van zoo n
veel ouderen man te veroveren en ook na
tuurlijk dikwijls berekening, omdat de j'on-
gelieden zelden meer hooge salarissen krij
gen en dus de eerste huwelijksjaren in het
teelten der bezuiniging zouden staan als men
het hart verliest aan iemand van gelijken
leeftijd of iots ouder. Er komt bij, dat het
gilde jonge meisjes eveneens is veranderd,
dat ze wijzer dan vroeger zijn, veel meer
welen cn wijsheden verkondigen cn in prak
tijk brengen, waar haar grootmoeders nog
over blozen kunnen.
En do mannen? Ja, die vinden dat wel-
cens aardig en de ouderen voelen zich
trotsch en voldaan en zeggen blij, dat zo
veel kansen hebben en de jongemeisjes hen
graag mogen, aardiger gaan vinden en
graag met hen trouwen. Hoe dat allemaal
later moet gaan, als zoo'n man twintig of
meer jaren ouder blijft, bepiekeren ze maar
niet, want mannen zijn ook dikwijls groote
onverstandige kinderen die niet verder kij
ken dan hun neus lang is. Zelfs dc knapste
zakenmannen houden iets van den jongen
in zich, willen graag een beetje vertroeteld
en verwend worden cn jade meeste
mannen zijn nu eenmaal wat ijdel en laten
zich gauw inpalmen door wat lieve woord
jes en vleierij. Als je een man zegt, dat hij
er nog jong en goed uitziet, dan krult z'n
neus, dan trekt hij z'n jasje wat af, doet
ineens veel jeugdiger en kwieker en denkt
er later over na, of hij niet eens een ver
jongingskuur zou beginnen. Als hij zorgen
heeft en een aardig jong ding doet of ze
daarvan niets merkt, vraagt hem brutaal
een dans, een cigaret of wat belangstelling
och dan is hij zóó opgekikkerd, voelt
zich weer in staat bergen te verzetten en
denkt dat het leven tegenwoordig voor
oudere mannen nog vele mogelijkheden
heeft. Een man is gauw verblind door schijn
werpers, door fel valsch licht en weet niet
altijd te onderscheiden: echt van onwaar;
oprecht van geraffineerd. Is het niet net
als bij de kinderen?
Gaan die ook niet altijd af op den schoo-
nen schijn en hebben mannen ook niet wat
leiding noodig? Veel, maar goede en pret
tige leiding van hun eigen vrouw, die haar
best doet er nog zoo goed mogelijk uit te
zien, die opgewekt en trouw is en blijft en
hem doet voelen, dat er méér is dan wat
jeugdige flirt: de herinnering van samen?,
