DÊ EÊMLANDEÜ
G0ER1NG ERKENT DE ONTBINDING
Licht op
VOOR HAARDEN
Woensdag 14 September 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 65
„00K DE STEMMING
GELDIG"
DE VLIEGENDE FAMILIE
GERED
7 uur 51 min.
L. J. LUYCX ZOON
ALLE MERKEN
g UK-f i =i j
IBACH PIANO'S
Fa. R. van den BURG
i t
1 innilMCMCMKPPI K pe> 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand 0.75, per
MBNNEMEHIMm grt(U onge|ukken) f 017*
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG JIJ
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsuummef
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlën voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 —5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—, Bewijsnummer extra I 0X>5
Do Dultsche pariteltseisch.
Een afwijzend antwoord van
Frankrijk.
De rijksdagontbinding, die op zoo een-
eationeele wijze baar beslag heeft gekre
gen, beeft een oogenblik bijna alle aan
dacht opgeslorpt en bijna doen vergoten,
dat 'nog een andere belangrijke aange
legenheid grooto opmerkzaamheid ver
dient. Wij hebben het oog op den Duitschen
pariteitsei6Ch en het antwoord, dat Iler-
riofl Frankrijke premier, hierop heeft ge
geven.
Men herinnert zich, dat de Duit6cbe re-
geerine te Parijs duidelijk te verstaan
heeft gegeven, dat de Duitsche rechtsge-
lijkhc. eindelijk eens dient te worden
.verwezenlijkt en dat deze zich ook dient
uit te strekken tot de bewapening. Deze
eisch heeft te Parijs groote beroering ge-
;wekt en de Fransche regeering in verle
genheid gebracht, vooral toen Mussolini,
de ffialiaansche dictator, het bovendien
noodig achtte in een opzienbarend artikel
<te verklaren, dat Italië zich volkomen aan
sloot bij het Duitsche standpunt. Boven-
diemzijn ook de Engelschen het in begin
eel met. de Duitschers eens en hetzelfde
kamwcllicht ook gezegd worden van de
Amerikanen, al kan niet worden geloo
chend, dat vooral de Angelsaksische staten
nicBgeestdriftig zijn gestemd ten aanzien
van een herleving van het Duitsche mili
tarisme, dat allicht onvermijdelijk zou zijn,
wanneer Duitschland weer zou worden
toegestaan zich naar hartelust te bewa
penen.
Wanneer men de Fransche antwoord
nota! van alle hoffelijksfranje ontdoet,
blijkt, dat de regccring-Herriot op den
Duitschen eisch inzake gelijke rechten op
't'fjfébicd der defensie volkomen afwijzen!
heefc gereageerd, al erkent de Fransche
nota! dat alle landen, zij mogen klein of
groot zijn, recht hebben op nationale vei
ligheid. Het merkwaardige is echter, dat
HgBBlkriik zijn eigen veiligheid tracht te
lorgen door middel van een geduchte
acht, terwijl het feitelijk van
hland verlangt, dat deze staat zich
en alleen verlaat op internationale
gen. Wel stelt Frankrijk voor de
ecno organisatie van den vrede*' ie
icren,waarmee vermoedelijk zal be-
ioeld| zijn, dat Frankrijk nieuwe garanties
|jböóten worden geboden ten aanzien van
jtijn veiligheid, maar 't denkt er inmiddels
liet |aan door verandering van 't verdrag
'an Versailles een einde te maken aan
iuitflphlands militaire minderwaardigheid.
Vooral wordt uit de Fransche. nota, die aan
Jimnd doet de gchcele zaak aan den Vol
kenbond voor te leggen, duidelijk, dat Pa
rijs zich met. rnan en macht zal verzetten
tegen een uitbreiding hoe gering ook
der Duitsche bewapening. Nu is het ook
geenszins noodig, dat Duitschlands weer-
j macht wordt vergroot: immers: Frankrijk
beeftj het zelf in handen de Europccsche
vred^ekansen en daardoor zijn eigen vei
ligheid te verbeteren, wanneer het tege-
lijk met andere staten in zoo'n omvang
ontwapent, dat practisch de Duitsche en
Fransche verdediging6mogclijkheden even
grootl zijn geworden. Doch hiervoor schijnt
men te Parijs weinig te voelen en blijft
men wast houden, zooals een medewerker
van de Vossische Zeitung het formuleert,
aan het verschil tusschcn het voor Duitsch
land Jgeldende ontwapeningssysteem van
Versailles en een ontwapeningsconventic,
waartoe de Geneefsche conferentie te eenl-
Scr tijd misschien komt, doch die niet
voorpuit6chland geldt.
OnBertusschen is thans een zeer moeilij
ke toestand in het leven geroepen, daar
rankrijk, dat wel-is-waar blijkens de
jongste nota wil streven naar een nieuwen
rechfetoe6tand met Duitschland door vor-
Henircn °P don weg der organisatie van
en Jnedc, niettemin den Duitschen gelijk
neidfifeisch zoo nadrukkelijk mogelijk
,lverworPen. Duitschland zal uit dit
standpunt de consequenties trekken: het
zal fliet verder deelnemen aan de werK-
zaamhf-den der ontwapeningsconferentie,
zoodat de kansen op volstrekte mislukking
aanmerkelijk zijn vergroot. Under
.j f.j.i IJJIUEl
behoeft het niet le
dat reeds thans gerucht
genoemde Angelsaksische staten
t ver]
dat
:c c
'baz'
t dc
Rrvrtf»ï« .".o'-wiiMicuii; DlrtUll
j eon bemiddelingsactie zullen inlei
den,Bietzij een druk op Frankrijk zullen
uitoef, nen, teneinde dit land ertoe te be
wegen emst te maken met dc ontwapc
"mg. wanneer Frankrijk er inderdaad toe
v°" |jn.,t0 brengen zijn bewapeningspeil in
mate verlagen, zou de door
ouitóchland voorgestane rechtsgelijkheid
un it geheel of tennaastebij zijn ver-
1J en 20 u er een eind komen aan
mm e cn gevaarlijke tegenstellingen tus-
schon Panjs en Berlijn. Maar er zijn vele
!va» h n' j vreozcn- da* er heel wat
vonrri' °rF .^eine zal moeten vloeien,
militn- rankrijk afstand doet van zijn
militaire overmacht.
DE BENZINEPRIJZEN VERHOOGD.
Met Ingang van morgen.
Sopt. (V.D.) De prijzen van
vanln d n benzine zullen met ingang
vangnorgen met drie pence worden vcr-
Vort Papen en Von Gayl weigeren te
verschijnen in de vergadering van
de Rijksdagcommissie
Overtreding van de Grondwet?
B c r 1 ij n, 13 Sept. (V.D.) De Rijksdagcom
missie ter bescherming van de rechten der
volksvertegenwoordiging tegenover de Rijks-
regeering is zooals wij reeds meldden
bijeen gekomen.
Bij den aanvang der zitting heeft de de
partementsdirecteur Gottheimcr voor de
Rijksregeering een lange verklaring afge
legd. In deze verklaring wordt gezegd, dat
de Rijksregeering van meening blijft, dat
het optreden van den president van den
Rijksdag in de ziting van den Rijksdag van
gisteren niet verecnigbaar is met de Rijks
grondwet en met het reglement van orde
van den Rijksdag. Volgens artikel 33 sub 3
van de Rijksgrondwet hebben dc vertegen
woordigers van de Rijksregeering bij dc
grondwet het recht gekregen ook buiten de
agenda, ook na het 6luiten der debatten en
over elk willekeurig onderwerp het woord
te nemen. In strijd met deze bepaling heeft
de president van den Rijksdag, ondanks het
feit dat hij herhaalde malen het woord
heeft gevraagd, den Rijkskanselier niet het
woord verleend, ofschoon een stemming nog
niet begonnen was.
„Het staat vast", wordt verder in de ver
klaring gezegd, „dat nadat de Rijkskanse
lier het woord gevraagd had, uit het Iluis
een voorstel werd gedaan om hoofdelijk te
stemmen. Het staat verder vast, dat de pre
sident dit voorstel heeft toegelaten cn dat
hij het Huis nog de vraag gesteld heeft of
de stemming over de opheffing van de
noodverordening met de stemming over dc
motie van wantrouwen zou worden verbon
den. Een stemming kan eerst beginnen na
dat vastgesteld is, waarover en in welken
vorm gestemd zal worden.
Dienovereenkomstig bepaalt paragraaf 105
van het reglement van ordp, dat „tot het
openen der stemming" tot hoofdelijk stem
men kan worden besloten. Daartoe kan dus
niet meer na het openen der stemming be
sloten worden. Wanneer de president van
den Rijksdag, nadat dc Rijkskanselier het
woord heeft gevraagd, nog een besluit tot
het hoofdelijk doen stemmen heeft laten
nemen, dan blijkt daaruit duidelijk, dat de
stemming nog niet begonnen was toen de
Rijkskanselier liet woord vroeg en dat de
president zelf de stemming nog niet als
begonnen beschouwde. Hiermede staat vast,
dat den Rijkskanselier in strijd met het
reglement van orde en in strijd met de
grondwet het woord ontzegd is".
Verder wordt in de verklaring gezegd, dat
de Rijkskanselier tengevolge van de hou
ding van den president van den Rijksdaj
gedwongen was het ontbindingsbesluit aan
den Rijksdag te doen toekomen, door daar
na de oorkonde aan den Rijksdagpresident
te overhandigen. Met de overhandiging van
de oorkonde is de ontbinding van kracht
geworden.
In de voortgezette commissievergadering
legde Rijksdagpresident Goering de venkla
ring af, dat hij moest erkennen, dat de
Rijksdagontbinding rechtsgeldig was, aan
gezien ook een gevallen Rijkskabinct een
ontbindingsdecreet kan contrasigncercn
zoolang het het vertrouwen van den Rijks-
pre si !ent heeft.
Hiertegenover moest Goering echter zijn
standpunt handhaven, dat de stemming
rechtsgeldig was, aangezien zij reeds was
begonnen toen dc Rijkskanselier het woord
vroeg. Formeel en juridisch achtte Goering
het twijfelachtig of de motiveering voor de
ontbinding van den Rijksdag in overeen
stemming was met geest en bedoeling van
de grondwet.
Namens de Duitsch-Nationalcn verklaar
de de afgevaardigde Berndt, dat de fractie
geheel op het standpunt van den vertegen
woordiger der regeering stond. Op dc vraag
van de zijde der Nationaal-socialisten en
van het Centrum, waarom zij dan aan de
stemming had deelgenomen, antwoordde
Berndt, dat de Duitsch-Nationale fractie de
meerderheidspartijen niet het genoegen had
willen schenken, zich te kunnen beroepen
op een eenstemmig besluit van den Rijks
dag.
Loebe constateerde, dat de commissie in
elk geval in rechtmatige vergadering bijeen
was. De rcgccnng heeft overigens in haar
verklaring de rechtmatigheid van de com
missie erkend en slechts van den Rijksdag
president een verklaring verlangd, of deze
de Rijksdagontbinding erkent.
De Centrum-afgevaardigde, Weglcmm,
noemde de houding der regcering een poli
tiek van dubbele moraal, aangezien zij
eenerzijds zegt den Rijksdag rechtmatig te
hebben ontbonden, anderzijds echter voor
waarden stelt om in de commissie te ver
schijnen. Indien zij niet verschijnt, handelt
zij in strijd met tekst en geest van de grond
wet.
Ook de vertegenwoordiger van de Beic-r-
6che Volkspartij,-dr. Pfleger, achtte de stem
ming geldig. De regeeringsvertegenwoordi-
ger had niet direct moeten verdwijnen, doch
had liet standpunt der commissie moeten
afwachten. Er ontstond een woordenwisse
ling tusschen Duitsch-Nationale en natio-
naal-socialistisébe commissieleden en ten
slotte werd met alleen de twee Duitsch-
Nationale stemmen tegen besloten te
eischen, dat de Rijkskanselier en de Rijks
minister-van Binnenlandsche Zaken aanwe
zig zouden zijn.
De commisie besprak voorts de huiszoe
king door de politie in het Rijksdaggebouw.
Met de stemmen van communisten, soci
aal-democraten cn nationaal-6ocialistcn,
terwijl het Centrum zich van stemming
onthield en de Duitsch-Nationalen tegen
stemden, werd een communistisch voorstel
aangenomen waarin de commissie consta
teert, dat de huiszoeking een „eclatante in
breuk" op de immuniteit der afgevaardig
den is. De commissie eischt „de directe be
straffing van de voor de huiszoeking ver
antwoordelijke personen". Rijksdagpresi
dent Goering verklaarde dat hij van dit
feit in het geheel niet op dc hoogte was
en dat dc politie zonder zijn goedkeuring
het Rijksdaggebouw is binnengedrongen,
waartegen hij scherp protesteerde. Hij ver
klaarde dat hij reeds met dc Pruisische re
geering in verbinding was getreden om de
bestraffing der schuldigen te eischen.
Voorts overwoog hij nog of hij zich in ver
band met dit voorstel met dc Rijksregee
ring in verbinding zou stellen.
De commissiezitting werd hierna voor
eenigen tijd geschorst om de beslissing van
de Rijksregeering af te wachten.
Von Papen en Von Gayl
woigeren te verschijnen.
Van welingelichte zijde wordt vernomen
dat zoowel Rijkskanselier von Papen als
de Rijksminister van Binnenlandsche Za
ken von Gayl wéigeren to voldoen aan het
verzoek om de vergadering van de Rijks
dagcommissie tot bescherming van de
rechten van de volksvertegenwoordiging
bij te wonen.
Do Rijksgrondwet overtreden?
Na dc hervatting van de zitting deelde
de voorzitter Loebe mede, dat dc Rijkere
geering volgons een verklaring van staats
secretaris Dr. Planck ook verder op haar
standpunt bleef staan. Na een uitvoerige
discussie werd de volgende resolutie aan
genomen:
„Dc commissie heeft overeenkomstig
artikel 33 van de Rijksgrondwet gc-
eischt dat de Rijkskanselier en dc
Rijksminister van Binnenlandsche Za
ken in haar zitting van heden aan
wezig zouclcn zijn. De Rijkskanselier
en de Rijksminister van Binnenland
sche Zaken hebben hun verschijnen
van bepaalde voorwaarden afhankelijk
gemaakt. Dit is volgens den duidelij-
ken teköt van artikel 33 van de Rijks
grondwet niet toelaatbaar. De Rijksre
geering heeft deze rechtsopvatting ook
erkend door haar houding in Juni j.l.
tegenover dc toenmalige commissie. De
commissie constateert, dat de Rijks
kanselier en de Rijksminister van Bin
nenlandsche Zaken zich door hun han
delwijze aan overtreding van de Rijks
grondwet hebben schuldig gemaakt.
Zij verwacht, dat de heer Rijkspre
sident als de aangewezen beschermer
der grondwet den Rijkskanselier en
den Rijksminister van Binnenlandsclu
Zaken tot nauwkeurige vervulling van
hun grondwettelijke plichten zal weten
te brengen."
Deze resolutie werd aangenomen met al
leen de 6temmen der Duit6ch-nationalcn te
gen. Slechts tegen de laatste alinea maakten
onder algemeen'e hilariteit ook de commu
nisten bezwaar.
De commissie verklaart de
stemmingen constitutioneel.
De commissie besloot dc resolutie welke
zich uitspreekt tegen Rijkskanselier
Rijksminister van Binnenlandsche Zaken
niet alleen ter kennis te brengen van dc
Rijksregeering, doch evenzeer ter kennis van
den Rijkspresident.
Na een vrij langdurig debat, dat ten doele
van juridischen aard was, werd een voor
stel van Frank (NSDAP) aangenomen,
waarin de commissie constateert dat de
Maandag gehouden stemming over de op
heffing der noodverordeningen en het ont
houden van het vertrouwen in de regcering
von Papen constitutioneel waren, terwijl
ook de beide door het Centrumlid Weg
mann ingediende moties met betrekkin
tot het ontbindingsdecreet met de stemmen
der Duitsch Nationalen tegen, werden aan
genomen.
Het voorstel Frank, waarbij de commis
sie verzoekt den datum van nieuwe verkie
zingen zoo spoedig mogelijk mede te dee
len, wordt eveneens aangenomen.
De voorzitter zal beoordeelen wanneer de
commissie opnieuw zal bijeenkomen.
l"W*30to^delVl\l
sltaa* en vö6r>l
recW*
Verkeef
e
Zullen zij te Angmagssalik
moeten overwinteren
Kopenhagen, 13 Sept. (V.D.) In een
tweede radiogram deelt de Engelsche traw
ler „Lord Talbot" mede, dat de bemanning
van Hutchinson's vliegtuig „The Flying Fa
mily" gered is, dat alle acht geredden licha
melijk wel zijn en dat do machine een
wrak is.
Wat thans met Hutchinson en zijn gezin
en twee metgezellen moet gebeuren, staat
nog niet vast. Zij zullen of te Angmagssalik
moeten overwinteren, of zij zullen door het
momenteel te Julianahaab liggende motor
schip „T. II. Stauning" van Angmagssalik
moeten worden afgehaald. Of dit zoo laat in
het jaar nog mogelijk is zonder dat de „T.
H. Stauning" gevaar loopt in te vriezen,
valt te betwijfelen.
Aan boord van de „Stauning" bevindt zich
o.a. de bekende Poolondcrzoeker Dr. Knut
Rasmussen, die reeds Zondag opdracht heeft
gekregen om al het mogelijke te doen om
Hutchinson en do zijnen op te sporen.
INTERNATIONAAL MIJNWERKERS
CONGRES
„Het communisme bedreigt de
democratie en is de
voorlooper van een
nieuwen oorlog
Londen, 13 September. (V.D.) De voor
zitter van het Internationaal Mijnwerkers
congres Dejardin (België) heeft er in een
redevoering den nadruk op gelegd dat het
absoluut noodzakelijk is dat de mijnxver
kers het communisme bestrijden, dat niet
alleen de democratie bedreigt, doch, vol
gens spreker, de voorlooper is van een
nieuwen oorlog. Spreker voegde hieraan
toe dat de mijnwerkers al hun krachten
moeten inspannen om door reorganisatie
de mijnindustrie, nationaal en internatio
naal, sterker te maken.
De heer Staal (Internationaal Arbeids
bureau) zeide dat deze maand in een bij
eenkomst van een regeeringsorgaan aan de
orde zal komen of in de maand November
een speciale technische conferentie za)
worden bijeengeroepen, welke tot doel zal
hebben de bespoediging van de ratificatie
der Urenconventie. Spreker verklaarde niet
te kunnen zeggen of de mijnwerkers be
trokken zouden worden bij eenige overeen
komst waarin een 40-jurige werkweek on
middellijk zal worden vastgelegd, doch bc
toogde, dat de ratificatie der mijnwerkers
conventie een economische noodzaak is en
de eerste stap zou beteekenen om uit de
huidige critickc situatie te geraken.
VEERBOOT VERONGELUKT.
24 arbeiders gedood.
Tokio, 13 Sept. (V.D.) Door het om
slaan van een veerboot zijn 24 arbeiders
van het marinedepot te Kure verdronken.
75 passagiers van de boot konden worden
gered. Het ongeluk had plaats toen eenige
vrouwen die zich aan boord bevonden on
verwacht aan een zijde van het schip op
drongen toen dit begon te slingeren.
GEEN IN VRIJHEIDSTELLING
VAN GANDHI?
Londen, 13 Sept. (V.D.) Naar aanlei
ding van de berichten, dat het in de bedoe
ling zou liggen van de Indische regeering
om Gandhi, wanneer hij op 20 September
a.s. in hongerstaking treedt, in vrijheid te
stellen, wordt officieel medegedeeld, dat
tot nog toe geen enkele beslissing in dezen
zin is genomen. Dc maatregelen die geno
men moeten worden indien Gandhi zijn
voornemen om zich dood te hongeren ten
uitver brengt hebben echter de aandacht
der regeering.
OUD-PRESIDENT DOUMERGUE
BEDLEGERIG.
Parijs, 13 Sept. (V.D.). Oud-president
Doumergue, die zich na beëindiging van zijn
zevenjarige ambtsperiode op zijn landgoed
nabij Toulouse heeft teruggetrokken, lijdt
sedert eenigen tijd aan rheumatische aan
doeningen en moet sedert eenige dagen het
bed houden.
BUITENLAND.
Goering erkent de Rijksdagontbinding.
(Eerste Blad, pag. 1).
De Rijksregeering over den toestand.
(Eerste Blad, pag. 2).
De familie Hutchinson gered.
(Eerste Blad, pag. 1).
Von Papen's radiorede; de ontbinding van
den rijksdag.
(Derde Blad, pag. 1.)
BINNENLAND.
Motieven van het arrest inzake het drama
te Putbroek.
(Tweede Blad, pag. l.J
Het congres van Reinigingsdirecteuren.
(Tweede Blad, pag. 3).
Einde van de Scheepvaartstaking in het
zicht?
(Tweede Blad, pag. 1).
Overeenstemming in het bouwvak.
(Derde Blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
De handelsschool jubileert.
(Eerste Blad, pag. 3).
Dahlia tentoonstelling in 't Boompje.
(Eerste Blad, pag. 2).
Medegedeeld door het K/N.M.I. te De Bilt:
Hoogste barometerstand: 769.7 te Rennes.
Laagste barometerstand: 736.2 te Reyk
javik.
Verwachting: Zwakke tot matige W. tot
Z.W. of Z. wind, gedeeltelijk bewolkt, wei
nig of geen regen, waarschijnlijk aanvanke
lijk iets kouder cn later iets warmer.
Over IJsland daalde dc barometer snel
verder. Do depressie aldaar schijnt zich in
O.-N.O. richting te verplaatsen.
Dc gister genoemde secundaire die toen
reeds regen over Schotland en W.-Ierland
bracht heeft zich iets sneller naar onze
omgeving uitgebreid dan werd verwacht,
zoodat reeds hedennacht in ons land hier
en daar flink regen viel. Den Helder had
9, De Bilt 8 m.M.
De secundaire wordt gevolgd door flinke
drukstijging zoodat ten onzent weer eenige
verbetering in de wcerstocstand te ver
wachten is. De nacht zal bij afnemen,
waarschijnlijk iets kouder zijn, terwijl over
dag de temperatuur iets zal toenemen. De
regenkansen zijn gering. De depressie over
Scandinavië trok verder N.O.-waarts af.
Bij het doorkomen van den warmeren
luchtstroom van de Oceaan steeg dc tem
peratuur in het Westen van het waarne
mingsgebied aanmerkelijk.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Zephir-wol 70 ct.
Jumperwol55 ct.
Motorwol55 ct.
Granolana70 ct
Camisolew. 55 en 75 ct.
alles per 100 gram.
ijwoBsra. QOJkjcJdB
ZIE ONZEN TOONKAMER
Voortreffelijk in elk opzicht.
Vraagt catalogus en condities aan
bij den vertegenwoordiqer
ARNH.STRAAT.
DIPLOMATIEKE BETREKKINGEN
HERVAT.
Montevideo, 13 Sept. (V.D.). De diplo
matieke betrekkingen tusschen Argentinië
en Uruguay, die in Juli werden -verbroken,
zijn met ingang van heden weer hervat
