ITSCHLAND NIET NAAR GENEVE
Zaterdag 17 September 1932
31e Jaargang No. 68
RST EEN OPLOSSING
Geen nota meer aan
Frankrijk
UNIVERSITEIT TE PRETORIA
„OM"
Vreugde bij studenten en
bevolking
VIERDE BLAD
HENDERSON OVER DEN
DUITSCHEN EISCH
BIJZETTING VAN DEN
VLIEGER ZWIRKO
PANTSERKRUISER C
WORDT GEBOUWD
Onze Postvliegers
onderweg
GESPREK MET JUSHNY
Verdere werkzaamheden der confe
rentie onmogelijk voor een bevre*
digende oplossing der gelijk-,
gerechtigdheid is
gevonden
Genève, 1G Sept. (V.D.) Het met groote
spanning verwachte schrijven van de Duit-
sche tijksregecring aan den voorzitter der
ontwapeningsconferentie Henderson is he
denmorgen door den Duitschen consul-gene
raal'aan den directeur van de ontwapening?
nfdecling van het Volkenbondssecretariaat
overhandigd.
In dit schrijven deelt de rijksregeering
medej dat Duitschland op de 21 Sept. a.s.
Lijeen komende zitting van het bureau der
ontwapeningsconferentie niet Vertegenwoor
digd zal zijn.
HHnotiveering van dit besluit komt over
een met de verklaringen in de Duitsche
nota aan Frankrijk over do gelijkgerech-
tigheidskwestie. De inhoud van het Duit
Ischc schrijven wordt hedenavond gepubli
1 Icecrd.
Geen nota meer aan Frankrijk.
Berlijn, 16 September (V.D.) Betreffen
(Ide de verdere behandeling der kwestie van
U gelijkgerechtigdheid van Duitschland ver
nemen wij van bevoegde zijde, dat de Rijks
regeering niet voornemens is de Zondag j.l.
overhandigde nota schriftelijk te beantwoor
den. Zij betreurt te moeten constateercn,
eze nota het probleem der gelijkge-
[igdheid zoowel in zijn voorwaarden als
evolgen onjuist interpreteert en dat
•ta op geen enkel essentieel punt een
[dering tot het Duitsche standpunt aan-
zooals het in het Duitsche memoran
dum van 29 Augustus is uiteengezet.
Van een voortzetting der gedachten wis
seling langs den weg der' notawissèTing
meent de Rijksregeering niet veel te kun-
nemverwachten. Zooals van zelf spreekt,
l*|is zij, zooals 6teeds, tot een gedachtenwis-
bij mondelinge diplomatieke onder-
bereid.
H De Rijksminister van Buitenlandsche Za-
jg.pcn heeft Vrijdag den Franschen ambas
sadeur Francois Poncet ontvangen en hem
leen overeenkomstige mededeeling verstrekt.
i In den zelfden zin zijn ook de overige re-
geeringen geïnformeerd, welke door de
-3|RijRcgeering in deze aangelegenheid wa-
^jrenwekend.
De tekst van den brief aan
Henderson.
v e, 16 September (V.D.) Het schrij-
ler Duitsche regeering aan den presi-
ler Ontwapeningsconferentie, Hender-
lat Vrijdag aan het secretariaat-gene-
[van den Volkenbond is overhandigd
arin de Duitsche regeering haar af
leid bij de zitting van het bureau der
peningsconferentie op 21 September
nkondigt luidt als volgt:
r eF 1 ij n, 14 September 1932. Mijnheer de
uis1 {r?'.jent' Namens de Duitsche regeering
heb ik de eer U het volgende mede te dec-
len.
B'ijdc onderhandelingen van de Alge-
M'Wm Commissie, welke voorafgingen aan
goedkeuring van de resolutie van 23
ufjJuli j.l., heeft de leider der Duitsche dele-
1 r»a^h G mo^cven uiteengezet waarom de
uitsfche regcering deze resolutie zou moe-
heeft daarbij uiteengezet,
IHjH|0locns don stand der conferentiehan-
flH|en 6e kwestie der gelijkgerechtigd-
'V!!iHder onrivapende staten niet langer
i^UJgHzondcr oplossing mag blijven. Dien-
fnkomstig heeft hij bij die gelegenheid
fklaring afgelegd, dat de Duitsche re-
fg niet' zou kunnen deelnemen aan
jrdere werkzaamheden der conferentie
fns een bevredigende oplossing in de
ttie der gelijkgerechtigdheid van
jpnland is verkregen
gat de resolutie niettemin is aangeno-
Istaat reeds thans vast, dat de a.s. ont-
*vaP®ingsconycntie
ver zal achterblijven
dat
t ontwapeningsregiem van het ver
tan Versailles. Hiermede is de kwes-
middellijk actueel geworden hoe de
•sing van het toekomstigie regiem op
«land zal zijn. Het ligt voor de hand,
pnder de beantwoording van deze
ie een regeling der afzonderlijke con-
lunten van het ontwapeningsprobleem
ogelijk is.
meening der Duitsche regeering
cuts een oplossing in aanmerking
w*»'' °Plossing n.l. waarbij alle sta-
defiwÜ betrekkinS 6e ontwapening aan
nil» nn&l regelen en Principes zullen worden
Sef!siH'WOrP^n G.n voor gcen enkelen
KIMS™ Jiscrimineerende uitzondcringsre-
a en: Net kan niet van Duitsch-
1 li dnSh'T01 j911- ^everS6 deel te nemen aan do
venm an6ehngen betreffende de in de con-
Va6! te s'eUcn ontwapeningsraaatre-
zoolang niet vast staat, dat de ge
vonden oplossingen ook op Duitschland van
toepassing zullen zijn.
Ten einde deze voorwaarde voor haar ver
dere medewerking ter conferentie zoo snel
mogelijk te verwezenlijken, heeft de Duit
fiche regeering intussclien getracht de kwes
tie der gelijkgerechtigdheid langs diploma
tieken weg op te lossen. Helaas moet wor
den geconstateerd, dat de Duitsche bemoei
ingen tot nu toe nog niet tot een .bevredi
gend resultaat hebben geleid. Onder deze
omstandigheden zie ik mij tot mijn leed
wezen genoodzaakt U er van in kennis te
stellen, dat de Duitsche regeering geen ge
bruik zal maken van de uitnoodiging deel
te nemen aan de den 21en September a.s.
aanvangende bijeenkomst van het bureau
der conferentie.
De Duitsche regeering is, zooals te voren,
er van overtuigd, dat een radicale ten uit
voerlegging der algemecne ontwapening
dringend geboden is in het belang van de
garantie van den vrede. Zij zal de werk
zaamheden der conferentie met belangstel
ling gadeslaan en bij baar verder optreden
laten leiden door het verloop dezer werk
zaamheden.
Aanvaardt, mijnheer de president, de ver
zekering mijner hoogachting
w.g. FREIHERR VON NEURATH".
Van Engelsch, Holland:Afrikaansch
geworden
Naar men ons mededeelt, namen Dinsdag
j.l. Senaat en Raad van de Universiteit van
Pretoria het belangrijke en ingrijpende bc
sluit haar tot een Hollandsch-Afrikaansche
Universiteit te verklaren. Dit besluit werd
door de studenten met groote opgewonden
heid ontvangen. Zij heschen de Unievlag en
de bevolking van Pretoria nam hartelijk
deel in hun vreugde. Toen 10 October 1930
de Universiteit zelfstandig werd, heeft nie-
mand^ vermoed, dat zij reeds zoo spoedig
haar eigen "karakter zou verkrijgen. Wel
verwachtte men, dat zij naast Johannes
burg, dat Engelsch is georiënteerd, over-
heerschend Afrikaansch zou worden, maar
niemand kon weten, hoe lang de tegenwoor
dige halfslachtige toestand zou duren. Het
optreden van den heer Lamont, lector in
Pretoria, heeft echter nu reeds dezen om
mekeer tot stand gebracht. Hij gaf eenige
maanden geleden een boek uit: „War, Wine
and Women", waarin hij de Afrikaansche
voortrekkers grof belasterde. Zijn optreden
werd door de Engelsche pers verdedigd. Dit
alles bracht de gemoederen zoo sterk in be
weging, dat niet alleen hij werd ontslagen,
maar dat de afkeer van dit optreden der
Engelsclicn in lichte laaie uitsloeg. Toen
namen Senaat en Raad het besluit om Pre
toria's Universiteit tot een Hollandsch-Afri
kaansche te maken.
Moge dit besluit de Universiteit ten goede
komen.
Zoo zijn er tegenwoordig twee Hollandsch
Afrikaansche Universiteiten in Zuid-A frika:
Stcllenbosch en Pretoria, beide brandpun
ten van ITollandsch-Afrikaansche cultuur.
STICHTING VAN EEN PRESIDIALE-
PARTIJ?
Berlijn, 16 Sept. (H.N.) Volgens den de-
rnocratischen persdienst heeft de regee
ring het plan, om voor de a.s. verkiezingen
een eigen partij te vormen, de z.g. presidi
ale partij, opgegeven. In plaats daarvan
wil men met eigen candidatenlijsten voor
de regeering von Papen werken. Deze can-
didaten wil men onder de meest bekende
mannen van het openbare leven in
Duitschland zoeken. Ü.a. worden de na
men van Dr. £ckener en van verschillende
bekende universiteitsprofessoren genoemd.
HET SPOORWEGONGELUK
IN ALGIERS.
De oorzaak nog onbekend.
P a r ij s 16 Sept. (V. Eh) De spoorweg
maatschappij P.L.M., welke ook de Algerijn-
sche spoorwegen exploiteert, deelt mede,
dat vóór den verongelukten trein andere
militaire transporten de zelfde plaats heb
ben gepasseerd, zonder dat iets is opge
merkt. Mogelijk is. dat eenige minuten voor
het passeeren van den ongelukstrein de
sterke regens den onderbouw van den spoor
dijk bobben doorweekt, doch men houdt
ook rekening met de mogelijkheid dat hier
van sabotage sprake is. Thans weet men
nog niets zeker.
VRIJBLIJVENDE WHISKEY-
BESTELLINGEN.
Londen, 16 S e p t. (V. D.) Volgens
Evening Standard zijn bij de Schotsche
whiskyfabrikanten aanvragen voor groote
leveranties ontvangen uit de Vereenigde
Staten. Bestellingen worden voorbehouden.
Het betreft een speculatie van Amerikaan-
sche belanghebbenden op den afloop der
presidentsverkiezingen. Mochten deze een
democratische overwinning en daarmede
een „nat" resultaat brengen, dan zouden
direct groote orders in whisky en andere
spiritualiën kunnen worden geplaatst.
GEEN ONTBINDING DER
VAKVEREENIGINGEN.
Berlijn, 16 Sept. (V. D.) In den laat
sten tijd zijn herhaaldelijk hardnekkige ge
ruchten opgedoken, volgens welke de Rijks
regeering de bedoeling zou hebben de vak
vereenigingen te ontbinden. In verband
hiermede verklaart men op aanvraag te
bevoegder plaatse, dat deze geruchten zoo
fantastisch zijn, dat men ze eigenlijk niet
eens behoeft tegen te spreken. In ieder ge
val zijn deze geruchten tot nu toe nog niet
tot de Rijksregeering doorgedrongen. Deze
weet nog van niets. Men acht het reeds
daarom onjuist, omdat de Rijksminister
van Arbeid, Schaeffer, Zondag te Dussel-
dorp voor de vakvereenigingen het woord
zal voeren.
DE CONVERSIE DER FRANSCHE
STAATSSCHULDEN
Naar de financieele commissie
verwezen
Het plan goedgekeurd
Parijs, 16 Sept. (V. D.) De Franschc
regecring heeft de Vrijdagmiddag om drie
uur bijeengekomen Kamer de wetsvoorstel
len inzake de conversie der staatsschulden
voorgelegd.
De indiening van het zeer omvangrijke
ontwerp, dat geteekend is door den presi
dent der republiek, geschiedde door Ger
main Martin, waarbij de minister van Fi
nanciën de directe opening der debatten
eischte.
De voorzitter van de financieele commis
sie, Marly, stelde voor het ontwerp naar ge
noemde commissie te verwijzen. Dit voorstel
werd door het Huis goedgekeurd.
De financieele commissie keurt
conversie goed.
P a r ij s1 G Sept. (V. D.) De financieele
commissie van de Kamer heeft het conver
sievoorstcl der regeering goedgekeurd en
met eenige onbeduidende ve^anderinger
teruggezonden naar de plenaire vergade
ring, die om 18 uur .30 de debatten hervat
te. Het schijnt thans wel zeker, dat het ont
werp zal worden aangenomen, aangezien de
socialisten besloten hebben voor de rcgee:
ring te stemmen.
*von gronau's vlucht van
tokio naar rome.
Tokio, 16 Sept. (V.D.) De Duitsche we
rcldvlieger Von Gronau heeft thans mede
gedeeld, langs welk traject hij van Tokio
naar Rome denkt te vliegen. Op 20 Septem
ber verlaat hij Sjanghai, om langs de Chi-
neesche kust naar het eiland Hongkong na
bij Kanton te vliegen. Vandaar vliegt hij
naar Manilla en langs de Oostkust van
Borneo naar Sóerabaya en verder naar Ba
tavia. Over Mergui en Akyab vliegt hij
langs de Golf van Bengalen, via Colombo
en de Westelijke kust van Voorindie over
Mangalore, Bombay en Karachi over het
eiland Hedja aan den ingang van de Per
zische Golf, waar hij de kust verlaat en
den loop van den Tigris volgt tot Bagdad,
van\Vaar hij via Athene binnen een maand
Rome hoopt te bereiken.
STIJGENDE WERKLOOSHEID IN ITALIË.
Rome, 16 Sept. (V. D.) Het aantal werk-
loozen in Italië, dat op 31 Juli j.l. volgens
officiaele opgave 900.000 bedroeg, was op 31
Augustus 1932 gestegen tot ruim 94G.000,
waarvan 279.000 werkloozen ondersteuning
kregen. Ruim 690.000 werkloozen waren
mannen, 257.000 vrouwen.
GEEN VOLKSBONDLEENING VOOR
ROEMENIË?
B o c k a r e s t, 1 6 S e p t. (V. D.) Inzake de
overeenkomsten tusschen de Volkenbonds
deskundigen, die gisteren uit Boekarest zijn
vertrokken, en de Roemeensche regeering is
nog niets officieel bekend. Omtrent den in
houd ervan verluidt echter uit goede bron,
dat, zooals van te voren eigenlijk reeds vast
stond, van een leening aan Roemenië geen
kwestie is. De deskundigen hebben geadvi
seerd tot aanstelling van vier adviseurs, die
voornamelijk de Nationale Bank, de begroo-
tings- en de belastingafdeeling van het mi
nisterie van financiën zullen bijstaan, ter-
ijl de vierde een meer algemecne taak
krijgt. De overeenkomst houdt geen bepaal
de volmachten voor deze adviseurs in, ter-
ijl ook nog niet is vastgesteld, welke per
sonen hiervoor in aanmerking komen. Naar
verluidt, zouden de Franschen reeds tegen
de stemmen der Engelsche, Duitsche en
Italiaansclic deskundigen in, den Fransch-
man Chéron hebben voorgesteld.
BRANDSTICHTING IN SPANJE.
Kerk en klooster prooi der
vlammen.
Te Mencia bij Cordova zijn de kérk en
het klooster door brandstichting vernield.
De totale schade wordt geschat op 4 mil-
lioen peseta's.
Hij geloofi, dat een oplossing
der kwestie wel zal zijn
te vinden
B e r 1 ij n, 15 Sept. (H.N.) De Duit6Che re
geering heeft een schrijven gericht tot het
bureau van de ontwapeningsconferentie, dat
morgen gepubliceerd zal worden. Men
neemt aan, dat hierin kennis gegeven
wordt, dat Duitschland niet zal deelnemen
aan de hervatting der werkzaamheden van
het bureau op 21 September a.s.
Londen, 15 Sept. (FI.N.) Henderson, de
voorzitter van de ontwapeningsconferentie,
heeft vandaag bij een lunch van de Engel
sche vrcdesliga een rede gehouden, waar-
In bij een mislukking van de conferentie
ondenkbaar noemde, aangezien dit de ramp
zaligste gevolgen voor de geheele wereld zou
hebben. Wat de aanspraken van Duitsch
land voor gelijke rechten bij de bewape
ning betreft, verklaarde Henderson, dat
deze aanspraken z.i. door een groot ge
deelte der conferentie erkend zullen wor
den. Met cenigen goeden wil zal een oplos
sing van deze kwestie wel te vinden zijn.
Ook lord Robert Cecil, de vroegere gede
legeerde van Engeland bij den volkenbond,
meende, dat tegen de Duitsche aanspraken
niet veel ingebracht kan worden.
Londen, 15 Sept. (V.D.) In het depar
tement van buitenlandsche zaken heeft
Donderdagmiddag een bespreking plaatsge
had inzake de Duitsche eischen betreffende
gelijkgerechtigdheid, de Franscho antwoord
nota en de door Engeland te volgen poli
tiek. Aan de bespreking werd eveneens deel
genomen door vertegenwoordigers der mi
litaire ministeries.
De besprekingen duurden tot in de late
middaguren voort. Tot nu toe is betreffen
de het resultaat nog niets hekend gemaakt.
Een bijna koninklijke
laatste hulde
Warschau, 15 Sep t. (V.D.) Heden
vond onder groote belangstelling de bijzet
ting plaats van luitenant Zvyirko, den win
naar van de Europa-rondvlucht en van
Jicns metgezel ingenieur Wigura, die Zon
dag j.l. bij een proefvlucht verongelukt is.
Reeds de treinreis van de plaats des on-
heils naar Warschau vond onder de meest
merkwaardige omstandigheden plaats.
Herhaaldelijk werd de trein door spon
taan loegcstropmde menscherimenigten tot
stoppen gedwongen, waarna de bevolking
den dooden de laatste eer bewees en den
wagon met met het stoffelijk overschot der
vliegers letterlijk met bloemen overdekte.
Op andere plaatsen zag men langs de spoor-
iijn lange rijen knielende mcnschen bij het
voorbijgaan van den trein. Bij de bijzettinj
waren naar schatting 200.000 menschen aan
wezig. Opgemerkt werden vertegenwoordi
gers van het corps diplomatique en van de
regeering, terwijl vele volksdelegatic-s met
omfloerste vaandels aan de bijzetting een
imposant karakter verleenden. Verscheide
ne steden hebben straten naar de beide vlie
gers genoemd.
B e r 1 ij n, 15 Sept. (V.D.) Nu de ontwa
peningsconferentie tot dusverre geen prac-
tisch resultaat heeft opgeleverd, heeft de
rijksregeering, naar de D.A.Z. uit Wilhelms
hafen meldt, de marinewerf aldaar thans
opdracht gegeven te beginnen met den
bouw van pantserkruiser C. De termijn is
vastgesteld op vier jaar.
BOTSING TUSSCHEN DUIKBOOT
EN MIJNENZOEKER.
Londen, 16 Sept. (V.D.) Op dezelfde
plaats, waar geruimen tijd geleden in een
dichten mist de Engelsche duikboot M 2
is gezonken, zijn gisteravond eveneens in
een dichten mist de mijnenzoekcr Dundalk
en de Engelsche duikboot H 33 met elkaar
in botsing gekomen. Beide vaartuigen wer
den zwaar beschadigd, doch gelukkig bleef
de duikboot drijvende. Fr deden zich geen
persoonlijke ongevallen voor en niemand
aan boord der beide schepen werd zelfs
maar gewond.
KOSTELOOZE MIDDAGMAALTIJDEN
VOOR WERKLOOZEN.
B e r 1 ij n, 15 Sept. (V.D.) De Berlijnsche
emeenteraad heeft met de 6tcmmen der
voorstellers, de sociaal-democraten en de
nationaal-socialisten,. een communistisch
oorstel aangenomen, waarbij allen werk
loozen en hun familieleden op kosten der
stad gratis middagmaaltijden zullen wor
den verstrekt. Het totaal aantal werkloozen
bedroeg per 1 September 586 000 personen.
VERBOD BERLINER VOLKSZEITUNG
OPGEHEVEN.
B e r 1 ij n, 15 Sept. (V.D.) De president
van politie heeft het verbod der Berliner
Volkszeitune opgeheven.
Ibis
Duit
"i
Oehoe
Havilc
89
15—9
Amsterdam
8—9
15—9
Budapest
Weenen
99
1G-9
Athene
Mcrsiunatruh
16—9
10—9
Caïro
Gaza
Rutbawclls
15—9
14-9
11—9
Bagdad
Boeshir
12—9
Djask
Karachi
13—9
13—9
Jodpoer
Jhansi
12—9
14—9
Calcutta
Akvab
11—9
15-9
Rangoon
Bangkok
10—9
Medan
9—9
16—9
Batavia
9—9
16—9
Bandoeng
Vertrek van 't eerstvolgende postvlleg
tuig van Amsterdam 15 September.
NATION AAL-SOCIALIST TE
STRAATSBURG GEARRESTEERD.
P a r ij s, 1 6 S e p t. (H. N.) Naar de bladen
melden, is op het vliegveld van Straatsburg
de nationaal-socialist Franz Lutz uit Mess-
kirch in Baden gearresteerd, daar hij geen
pasvisum had. Aangezien er verdachte brie
ven bij hem werden gevonden, werd hij aan
een scherp verhoor onderworpen, waarbij
hij de bekentenis aflegde, dat hij van een
natiónaal-socialistische organisatie opdracht
had ontvangen inlichtingen van militairen
aard in te winnen.
u
-j&
Leierkastennog altijd op
het repertoire
Den Haag. Breed lachend het stompje
sigaar in een hoek van den mond, precies
zooals hij nu afgebeeld staat op zuilen en
schuttingen, kwam Jushny, de directeur
van den Blauwen Vogel, de trap van Hótel
Central af en streek neer in een der ge
zellige zitjes van de hall.
Tusschen zijn laatste bezoek en de voor
stellingen, die hedenavond in den Prin-
cesse Schouwburg beginnen, liggen drie ja
ren en een bezoek aan Amerika, waar het
gezelschap in 68 steden heeft gespeeld, zes
weken achter elkaar in New York alleen.
Maar Jushny is niet veranderd. Amerika
en de speak-easies hebben geen invloed op
hem gehad, misschien heeft hij er geleerd
nog meer aandacht te besteden aan do
vrouw in het algemeen gespreken natuur
lijk) dan hij al deed. Want hij heeft in Ame->
rika ervaren, dat het de vrouwen waren,
die de mannen meenemen naar den
Schouwburg, een verschijnsol dat overigens
ook in Nederland niet onbekend is.
Uit Amerika heeft Jushny niets nieuws
meegebracht. Hij heeft er het „Ivorkennum-
nier" mee heen genomen als Speak-easy en
dat nummer heeft het meeste succes gehad.
In 1931 bestond de buitenlandsche „Blaue
Vogel" al weer 10 jaar. De Russische is al
in 1916 begonnen, in Rusland zelf.
Op de vlucht naar Berlijn is „Leierkas
ten" ontstaan en geen programma van
den „Blauc Vogel" is compleet zonder
„Leierkasten".
„Misschien", zegt Jushny, „hebben wij
profetisch gevoeld, dat de heele wereld tot
de „Leierkasten" komen zou en misschien
is dat de rede, waarom dit nummer de
menschen zoo heeft aangedaan. Laatst in
Hamburg durfde ik het niel meer 6pelen,
want om het andere buis staat daar een
man met een of ander muziekinstrument
te bedelen. Maar dat schijnt ons meer leed
gedaan te hebben dan het publiek. „Leier
kasten" moest weer op het programma ko
men.
„Leierkasten" blijkt een internationaal
succes te zijn. Waar men ook komt, overal
maakt het diepen indruk.
Dat kan van een ander goed nummer, van
„Eine Kompanie Soldaten" niet gezegd wor
den. Men weet, dat Jushny op dit nummer
gekomen is bij het aanschouwen van het
monument voor Leger en Vloot te Scheve-
ningen. In Duitschland doet dat nummer het
bijzonder, maar gevallen is het, als eon bak
steen zegt men wel eens, in... Frankrijk.
Welke conclusie mag hieruit getrokken wor
den voor de Fransche mentaliteit?
Jushny heeft na zijn terugkomst uit Ame
rika een paar nieuwe nummers geschapen.
Jaren geleden al was hij in het hui6je te
Zaandam geweest, waar Tsaar Peter heoft
gewoond. Hij heeft daar Nederlandsch ge
leerd en dat doet hij nu weer op het too-
neel.
Dan is er een vriendelijk satyriek num
mer op de Sovjetcultuur en zeer benieuwd
is Jushny, wat de tweede rhapsodie van
Liszt hier zal doen.
„De muziek is honderdmaal gedanst,
waarom zouden wij ze niet 6cëni6cli kun
nen uitbeelden?" vraagt hij.
