UITENLANDSCHE INGENIEURS
Dinsdag 20 September 1932
31e Jaargang No. 70
een nieuwe bron voor
dekennis van het land
DERDE BLAD
DE ENGELSCHE NOTA GE-
COMMENTEERD
ENGELANDS NOTA AAN
DUITSCHLAND
MOEILIJKHEDEN IN HET
KABINET-RENKIN
VIT RUSLAND
na* voip
- «licBjaro
hel lam
Ontbering en apathie
allerwege
(Nadruk verboden).
sovjet-rcgecring heeft Rusland met
loogen muur omgeven en doet al het
|lijkc om het land van (ie 'buiten-
af te snijden. Wie zich een beeld
wil vormen van hetgeen in Rusland guandi
f tl 's» *s aanKewe7'cn twee hronnen: de sov
■'«ll jet-pers en de medcdeclingen van de buiten
landers. Beide bronnen zijn troebel. Daar
naast, bestaat nog een bron: brieven uit Rus
land, die in liet goheim over de grens go
msmokkeld werden en dn tulrijke Russische
'Bvlucldelingen, die over de grens wisten te
slifficn. Dit laatste is een uiterst gevaarlijke
onderneming, omdat de grens van de Sovjet
Unie goed bewaakt wordt en overal machi-
neroweren staan, die op de arme vluchto
f, linron schieten.
'Ö.Oi »:t laatsten lijd is een nieuwe bron ont
1in vele opzichten belangrijker dun de
jigfjlg?. Het zijn de buitcnlandschc ingenieurs
[jarenlang in Rusland hadden gewerkt
land goed kennen en het nu verlaten
IHITi omdat de toestand er erg gespannen
INI ^Hcworden en wijl de voedselvoorziening
zelfs van de bevoorrechte buitenlanders zoo
pleclit is geworden.
Wij hebben met verschillende dezer
mmeui-s gesproken. De medcdeclingen van
ceil hunner zullen wij hier in het kort op
mfn Voorop melden wij eenige gegevens
over den man zelf. Hij is buitenlander, doch
heeft reeds vóó den oorlog in Rusland go
iwojmd. Bij het uitbreken van den oorlog
inéest bij het land verlaten In 1921 keerde
hij naar Rusland terug, werd benoemd tot
Becteur van een groote onderneming en
f er tot'den zomer van 1932. Al dien tijd
Ift hij in Rusland doorgebracht. Hij be
Ipdde er zeer belangrijke functies In ver
illende gedeelten van het land, heeft veel
jpisd veel gezien. Hij spreekt het Russisch
iend kent de Russen door en door, houdt
hen, al is zijn meening over de Russen
t in alle opzichten vleiend. Zijn mede
lingen, die overigens overeenkomen mcf
"'|Dsccn Rusland geschreven wordt en
(le berichten van andere ingenieurs, dio
uit Rusland zijn gekomen, komen in het al
ineen op het volgende neer:
^■vTog nooit heeft Sovjet-Rusland zulk een
rek aan levensmiddelen gekend als nu
|lfs de buitenlandsche ingenieurs en toch-
i, die tot nu toe steeds behoorlijk voedsel
egen, lijden honger. Velen hunner hebben
aagziekten opgedaan. Er is geen vleesch,
fen groente, geen boter. De prijzen zijn ge
zen tot een hoogte, die de levensmiddelen
de Russische bevolking en zelfs voor
de buitenlanders, die hoogc salarissen krij
iTOn, onbereikbaar hebben gemaakt (een kilo
^ter kost nu 45 roebel, een kilo suiker 2?
Icbcl enz.). Klecrcn cn schoeisel zijn moei
ik tc krijgen en daarbij duur cn slecht. Do
Irzaak ervan ligt hoofdzakelijk in de uiterst
Hechte organisatie. De kleerenfabricken
H-ijgen ondeugdelijke stoffen cn daarbij van
Vlo meest onverwachte kleuren en kwaliteit
Hanneer do fabriek voering noodig heeft,
rijgt zij dik laken. Brieven, telegrammen
elpen niet En intusschen smeeken de men
fehen, die als bedelaars gekleed zijn. om
Éeeren. De fabriek moet dus klecrcn uit do
leest onverwachte stoffencornbinaties ma
len. Er zijn geen knoopon, dus worden do
Ie eren zonder knoopen geleverd. Wanneer
ge schoenen koopt, dan krijgt gc vaak een
schoen met een hoogen cn met een platten
Bnk. En na een paar maanden zit uw cos
Hu urn als een zak, zijn uw schoenen kapot
De regeering dringt op snelheid aan (hot
Beruchte „tempo"). De leiders van de be
drijven cloen al het mogelijke en onmogelijke
de goederen op de voorgeschreven tijde::
at te leveren. Er worden dan telegrammen
jiaar Moskou gezonden, de rogcering dankt
telegrafisch, de leiders krijgen lintjes en
premiën, maar de z.g. afgeleverde goederen
lijn onbruikbaar. Een ander ingenieur, die
jarenlang in do beroemde autofabriek te
Nizjnij-Nowgorod had gewerkt, vertelde ons
bijv. het volgende: De fabriek moest volgens
het plan 450 wagens per dag leveren. Dat
geschiedde ook, maar de „afgeleverde" ma
[chines werden den volgenden dag opnieuw
paar binnen gebracht, omdat zij niet rijden
[konden. En dit spelletje werd eenige keeren
herhaald. En telkens werd in do sovjet-pers
geschreven, dat de fabriek al haar plannen
[uitvoert. De leiders krijgen hun vergoeding,
|in de statistieken wordt vermeld, dat er zoo
■veel machines geproduceerd waren, doch in
■werkelijkheid heeft dc fabriek een derde
lof een vierde van de opgegeven hoeveelheid
■geleverd. Op dezelfde wijze worden alle
Iplannen „precies op tijd" uitgevoerd. Dit
I verschijnsel is zoo algemeen geworden, dat
1 Iedereen het weet. Er is zelfs een term voor
I geschapen.
De arbeiders zijn voor een groot gedeelte
apathisch geworen. Daarnaast neemt bij een
I gedeelte van hen cle geest van verzet toe.
In verschillende industrieele centra hebben
I stakingen en arbeiders-onlusten plaats ge
vonden. Naast verhooging van loon cn ver-
betering van voedsel vonden veel aanhang
de leuzen: „Weg met het communisme, leve
bet. particulier iniatief." De overtuiging, dat
alleen het particulier iniatief het land uit
bet moeras zal kunnen helpen, wordt alge
meen.
De regeering zou graag de levensmiddelen
.toorziening Willen verbeteren om op deze
wijze het verzot te verminderen, maar
valt niets te distnbueeren. Dot was de oor
zaak van den laatsten „draai," van Stalin.
Hij dacht, dat zoodra hij uc markten zou
herstellen, de boeren veel levensmiddelen
naar de steden zouden brengen, maar de
boeren hebben zeil niets, lijden zelf honger,
Daarbij komt, dat Stalin reeds zoo vaak de
boeren door zijn tijdelijke concessies, die
daarna weer ingetrokken werden, bedrogen
had, dat niemand hem meer gelooft.
De boeren zijn zich bewust geworden van
hun beteekenis voor het land. De gedwongen
collectivisatie cn de gcheele agrarische pol:
tick van Stalin hebben hen echter volkomen
geruineerd, zoodat zij geen macht bezitten,
althans die boeren niet, die een eigen be
drijf hadden. Daarbij komt de hongersnood,
die nu juist in die streken woedt, waar de
boeren het meest zelfbewustzijn hadden.
Duizenden hoeren verlaten de dorpen en
vluchten. De moesten trekken naar Siberië.
Velen gaan naar de steden in dc h(^p, daar
werk en brood tc vinden. Het zijn echter
ondervoede, zwakke menschcn, die als
werkkrachten niets waard zijn en slecht;
last opleveren.
De toestand is in hooge mate gespannen
Zooals steeds, zal cle sovjct-regccring naar
een zondebok uitzien. Er worden te Moskou
reeds namen genoemd. De regeerendc kliek
is echter zoo arm aan menschcn, die wat
tpresleercn kunnen, dat zij zicli eigenlijk dé
ze weehlc moeilijk kun veroorloven. De beste
oplossing zou daarin liggen, de vaklieden
volkomen vrij te laten, hen in staat tc stellen
den janboel to redderen. Dat zou wellicht
den toestand kunnen redden, doch de waa
scliijnlijkheid, dat de bölsjewiki dat zouden
willen doen, is zeer gering.
Dezelfde apathie als bij de arbeiders heelt
dc ingenieur ook bij vrijwel alle maatschap
pelijke groepen waargenomen. En daarnaast
drankzucht. Er werd nog nooit in Rusland
zoo veel gedronken als nu. Het is het eenige
middel zich van clcn druk der tijden, van
dc hopeloosheid van den toestand, \an dc
donkere vooruitzichten te bevrijden. Wodka
geelt vergetelheid, al is het voor een korten
tijd. En do biandewijnfabricken zijn de een
ge sovjet-ondernemingen, die werkelijk goed
werken. Voor wodka bestaat geen distributie,
geen kaartsysteem, niet de minste bopcr
king. Ge kunt er zoovQgl van krijgen als ge
maar wilt.
Ondanks dit alles zijn er nog groepen,
waar een zeker enthousiasme heerscht. Dat
is een gedeelte van de jeugd, voorzoover zij
haar geloof nog niet verloren heeft, en vele
buitenlandsche ingenieurs. Deze laatsten
worden aangetrokken door de mogelijkheid,
aan de verwezenlijking van grootsche plan
nen te werken. Nergens Ier wereld kan een
ingenieur nu zulk interessant werk vinden
als in Rusland. Dit geldt hoofdzakelijk het
stichten van nieuwe fabrieken, het uitvoeren
van waarlijk grootsclv; werken. Er worden
nu in Rusland fabrieken gebouwd, die van
,1e allernieuwste en volmaakstc machines
voorzien worden. Het zijn deze fabrieken
die (len vreemdelingen getoond worden.
Maar wanneer deze volmaakte fabrieken
in beweging komen en moeten produceeron.
begint de sovjet-ellende. Rusland heeft zeer
weinig goed geschoolde arbeiders. En er zijn
geen leiders. Wanneer de buitenlandsche
ingenieurs het land zullen hebben verlaten
en de oude Russische ingenieurs zullen ui
sterven, zal er niemand zijn, die hun plaats
zal kunnen innemen. De jongelui, die hun
plaats zullen moeien innemen, woten niets.
Behalve dat zij wat algemeenc bescliavin;
betreft zeer laag staan, kennen zij hun Mik
niet En zulke jongelui, die in theoretisch
opzicht volkomen onwetenden zijn en hoege
naamd geen practischc ervaring hebben,
worden dadelijk aan het werk gezet, vooral
wanneer zij communisten zijn. En zoo ge
beurt het, dat de volmaakte fabrieken met
de allerbeste machines na een minimum
van tijd geruïneerd worden.
De toestand wordt des te erger, wijl veol
buitenlandsche ingenieurs Rusland verlaten,
;edeeltelijk vanwege den hongersnood, ge
deeltelijk omdat de felle haat tegen de
vreemdelingen het leven in Rusland voor
hen onmogelijk maakt. Daarentegen komen
nu vee! fabrieksarbeiders uit het buitenland
naar Rusland. Zij hopen er wat te bereiken.
Velen lukt dat ook, omdat de buitcnlandschc
arbeiders in den regel een betere vakman
dan de Rus. En zoo gebeurt het, dat de
plaatsen van de verpakken ingenieurs in
genomen worden door geschoolde buiten
landsche arbeiders of technici met oen ge
ringe opleiding.
In het algemeen kan gezegd worden, dot
het enthousiasme sterk afneemt. Geen enkel
enthousiasme is tegen den honger bestand,
de honger doet zich nu in Rusland in
steeds toenemende mate gevoelen. Het i»
oover gekomen, dat dc boeren uit het ge
bied van Moskou naar de markt melk, eieren
en wat groente brengen en zelf brood
k oo pon. En elke Russische boer verbouw!
óór alles graan voor eigen gebruik.
Op den weg naar de grens heeft dc inge
nieur nergens op dc stations boeren met
levensmiddelen gezien. Je kon eenvoudig
niets te eten krijgen. Eerst aan den overkant
an de grens bemerkten de ingenieurs, dat
er niet alleen geen tekort aan levensmidde
len bestond, maar een teveel. De nood is nu
Rusland zoo hoog gestegen, dat de Russen
alles verkoopen om wat voedsel te kunnen
koopen. Dc Torgsin neemt nu gouden en
zilveren voorwerpen in ontvangst En do
Russen brengen hun laatste ringen e.d. orn
eenige roebels te krijgen.
fn een door mij persoonlijk uit Rusland
ontvangen brief komt de volgende uitdruk
king voor: „Voorloopig leven wij nog, wat
ver een paar maanden zal zijn, weet nie
mand".
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
Bevrediging in Fransche
kringen
„Een frivool memorandum"
Londen. 19 Sept. (V.D.). In de commen
taren op de nota van de Engelsche regeering
aan Duitschland zijn de bladen algemeen
van oordeel, dat de Engelsche regeering
streeft naar een middenweg tusschen de
standüunten van Duitschland en Frankrijk
en dat rekening wordt gehouden met het
verlangen van Duitschland inzake gelijke
rechten.
I)e Parijsche bladen keuren bet standpunt
van Engeland, dat, vooral wat het eerste go-
deelte bctroft, volkomen met dat van Frank
rijk overeenkomt en daarnaast nog veel dui
delijker en sterker aan dc verplichtingen
herinnert, welke Duitschland met het ver
drag van Versailles op zich genomen heeft,
goed.
De buitenlandsche politieke medewerker
van de Echo de Paris noemt de Engelsche
nota het best geconstrueerde diplomatieke
document, dat men ooit gelezen heeft De in
terpretatie, die de Engelsche minister van
buitenlandsche zaken sir Johan Simon aan
het verdrag van Versailles gcjft, zal zeker
niet zonder gevolgen blijven.
Het Journal verklaart, dat men bijzonder
verrast moet zijn door den scherpen toon
van do Engelsche nota, waarin duidelijk er
aan wordt herinnerd, dat het verdrag van
Versailles nog steeds van kracht is. After ail
moet men echter constateeren, dat de Engel
sche regeering bereid is Duitschland princi
pieel gelijke rechten tc geven.
De Times schrijft o.a.. dat iedereen in
Engeland en ook de Engelscho regeering
toegeeft, dat do Duitsche eisch inzake ge
lijke rechten in feite goed is. De Duitsche
eisch maakt een duidelijk antwoord noodig.
Het diplomatieke initiatief mag in deze
zaak niet in handen van Duitschland blij
ven. De andere regeeringen moeten zich
snel beraden, wat zij denken to doen, wan
neer Duitschland onafhankelijk weer tot
bewaperilng overgaat. Ook moeten zij over
wegen welke concessies zij bereid zijn tc
doen, wanneer het zeker schijnt te zijn, dat
niet alle regeeringen bereid zijn zóó ver met
de ontwapening to gaan als in deel V van het
verdrag van Versailles aan Duitschland is
opgelegd. Een souvercine staat heeft het
recht, van optreden. Het is ten zeerste gc-
wenscht, dat, de te Genève vergaderde
staatslieden /.oo spoedig mogelijk besluiten
de bepalingen van deel V van het verdrag
van Versailles op tc heffen, voor zoover
deze niet met dc nieuwe ontwapeningsover
eenkomst in overeenstemming zijn te bren
gen. Een verstandige beslissing op dit punt
zal of de vertegenwoordigers van Duitsch
land naar Genève terugbrengen öf bewij
zen. dat do rijksregeering niet zoo zeer het
oog heeft op een bevredigend resultaat van
de ontwapeningsconferentie clan wel op de
vrijheid tot bewapening.
De Daily Telegraph is van meening, dat
de Engelsche nota de basis vormt voor een
overeenkomst en do voortzetting der ont
wapeningsconferentie verzekert. Duitsch
land heeft thans gelegenheid zijn loyali
teit tegenover het doel der ontwapenings
conferentie te tooncn.
De Daily Mail zegt, dat, wanneer de ver
dragen gewijzigd worden, dit moet geschie
den als een daad van genade en niet als
een toegeven voor een druk.
De Daily Express plaatst als litel boven
het commentaar op de Britsche nota „En
geland wijst het onverstandig optreden van
Duitschland af".
Het orgaan der Labour Partij, de Daily
Herald, geeft uiting aan zijn voldoening,
dat de Engelsche nota, naar het schijnt, ten
doel heeft de ontwapeningsconferentie to
redden. Het blad meent echter, dat het on
juist is dc eischcn van Duitschland onver
standig te noemen.
De liberale N'e\\$ Chronicle mist bij de
Engelsche uitnoodiging aan Duitschland,
weer in Genève tc komen, een waarborg,
dat de mogendheden, in het bijzonder
Frankrijk, het ernstig inet de ontwapening
meenen.
Berlijn, 19 September (V.D.). De Ber
lijneche bladen vcroordeelen allen het in
de Engelsche nota tot uitdrukking gekomen
standpunt der Britsche regoering ten aan
zien van de gclijkgerchtigdhciclskwestie.
De Deutsche Zeitung spreekt van een al-
gelieele meeningsverandering van Engeland
n noemt de nota een frivool memorandum
Steeds weer blijkt, dat Engeland sedert Ver
sailles 6leclite bij de sterkste bataljons zijn
heil zoekt.
Dc Kreuzzeitung noemt de nota een me-
de-deeling van een schoolmeester. Men moet
aldus het blad. in het Engelsche standpunt
een poging zien, zij aan zij met Frankrijk
Duitschland te beletten zijn gelijkgerech
tigdheid inzake politieke weermacht te hor
krijgen.
De Berl. Lokal-Anzciger schrijft, dat de
nota zeer sterk de geheele diplomatieke en
politieke wereld heeft verontrust
De Deutsche Tageszcitung plaatst boven
het Londcnsch bericht de woorden: Hoog
moedige en onbegrijpelijke nota en herin
nert voorts aan de uitlatingen van Lloyd
George, dat de zegevierende mogendheden
haar trouw inzake het bcwapeningsvraag
stuk schaamteloos gebroken hebben.
De Berliner Boersenzeitung eischt van dc
Duitsche regeering, de tot nu too gevoerde
politiek op den zelfden voet voort te zetten.
Het Duitsche volk dient er zorg voor te dra
gen, dat de buitenlandsche speculaties op
de Duitsche tweedracht niet in vervulling
zullen gaan.
De Deutsche Allgcmeino Zeitung schrijft
o.a.: Het volgens Engelsche opvatting to
taal onschuldige consultatief pact, waar
over men te Lausanne In dc kringen der
geallieerden onderhandelde en dat tenslot
te alleen met Frankrijk werd afgesloten,
wordt thans door dc Engelsche nota wol
heel schril belicht.
Wanneer de Engelsche regeering meent,
dat zij met deze methode ons aan de con-
ferentietafcl te Genève terug kan halen,
schrijft de „Germania", dan vergist zij zich
toch wel 6terk omtrent den ernst van den
Duitschen wil tot gelijkgerechtigdheid. Wij
strijden momenteel om het principe en nioi
om de cijfers en deze 6trijd moet door staats
lieden en niet door generaals gevoerd wor
den.
„Engeland tegen het Duitsche recht" cn
..onbegrijpelijke Londensche nota" schrijft
de Berliner Boersenkurier boven het be
richt.
Het blad vreest, dat hier de kiemen lig
gen voor een derde schuldleugen. Deze
6chuldleugen luidt, dat Duitschland naar
bewapening drijft en het economisch her
stel verhindert.
De Vossi6che Zeitung schrijft, dat dc aca
demische erkenning van den Duitschen
eisch tot gelijkheid in bewapening weinig
te beteekenen heeft. Dat onze moreele eisen
juist is, is onbostrijdbaar.
Het Berliner Tageblatt meent, dat het al-
lijd de oude geschiedenis is. Men rekent
steeds op Britsch-Franacho tegenstellingen
en telkens blijkt de berekening verkeerd te
zijn.
Dor Abend verklaart, dat de Duitsche
buitenlandsche politiek de richting ingaat
van isolement.
De nationaal-8ocialistische Angriff zegt,
dat in verband met het antwoord der En
gelsche regeering. het eigenlijk hierop near
komt, dat de huidige Rijksregeering niet
zijn steun vindt in een sterke volk6bewe
ging. Het blad verlangt, dat de regeering
von Papen uit een en ander haar conclusies
zal trekken en plaats zal maken voor een
werkelijke nationale volksregecring. De
rechtvaardigheid van don Duitschen eisch
staat volgens het Verdrag van Versailles
volledig vast.
Hoe men er in Londensche
kringen over denkt.
In Londensche kringen schijnt men tot
de erkenning te komen, dat de nota der re-
geering een psychologische fout is geweest,
waar het de Duitsche publieke opinie be
treft. Immers, het was de bedoeling door
de nota bet Duitschland gemakkelijker te
maken weer aan de onderhandelingen te
Genève deel te nemen, terwijl de critiek op
de Duitsche stappen juist het tegendeel be
werkstelligt. De Britsche instanties trach
ten than6 door te verwijzen naar de prac
tischc voorstellen in het laatste deel dor
nota in dier voege op de Duitsche publieke
meening in te werken, dat het weer deel
nemen aan' de ontwapeningsonderhandclin
gen mogelijk wordt.
Er wordt op gewezen, dat de Duitsche
eisch inzake theoretische gelijkgerechtigd
heid eigenlijk volledig erkend is, doch dat
de verwerkelijking hiervan noodzakelijk de
medewerking van Duitschland eischt. In di
plomatieke kringen wijst men er op, dat
de Engelsche nota een aantal feiten bevat
inzake de mogelijkheid van reorganisatie
van het leger. Deze punten zijn vn blijven
de waarde, daar men de Engelsche politiek
later daarop kan vastleggen.
Londen, 19 Sept. (V.D.) De diploma
tieke modewerker van de Daily Telegraph
meldt, dat dc verklaring van de Engelsche
regeering over haar standpunt ten opzichte
van de Duitscho eischen voorloopig slechts
aan de voornaamste belanghebbende mo
gendheden, Duitschland, Frankrijk, Ame
rika cn Italië, is overhandigd. Of de nota
reeds ter kennis van de Belgische regee
ring is gebracht, kon nog niet worden
vastgesteld. Het document zal echter spoe
dig ook aan alle overige groote en kleine
mogendheden worden toegezonden. De on
derhandelingen tusschen Herriot en lord
Tyrrell hebben tot dusver geen beslissing
gebracht. Verwacht wordt, dat zonder
moeilijke diplomatieke onderhandelingen
geen overeenstemming zal worden bereikt.
De correspondent van de Times te Parij9
meldt, dat de besprekingen in het alge
meen betrekking hebben gehad op het En
gelsche standpunt. Er zijn geen nieuwe
voorstellen gedaan. De houding van Her
riot heeft echter, bezien van Engelsch
standpunt, een gunstigen indruk gemaakt.
Londen, 19 Sept (HN). De Engelsche
nota, welke gisteren te Berlijn overhandigd
is, wordt door de bladen over het alge
meen met instemming besproken. Men
verwacht, dat de Duitsche regecring thans
uitgenoodigd zal worden, toch aanwezig te
zijn bij de heropening van het bureau der
ontwapeningsconferentie en aan de verde
re werkzaamheden der ontwapeningsconfe
rentie deel te nemen. Daarbij wordt de
verwachting uitgesproken, dat het vraag
stuk der pari teitérech ton op de conferentie
zelf besproken zal kunnen worden.
Een benoemingdie heel wat
stof doet opjagen
De correspondent der N. R. C. te Brussel
meldt:
Nagenoeg dc geheele Vlnamschc pers, zon
der onderscheid van partij of strekking, laat
zich in verontwaardigde termen uit over do
benoeming, tot hoofdgriffier bij do rechtbank
van eersten aanleg to Brussel, van den zoo
goed als gohe.d Ncderlandschonkundigon
Waalschcn candidaat, mr. Tréfois. Het vrij
zinnig getinte Laatste Nieuws noemt dit in
cident een nationale kwestie cn schaart zich'
onvoorwaardelijk naast do katholieke
Vlaamsche ministers, die in dezo zaak kor
daat zijn opgetreden. Ook de sociaal-demo
cratische bladen Vooruit en Volksgazet hou
den het met Dc Standaard, het orgaan van
minister Sap, maar de eveneens socialisti
sche Pcuplc acht het verzet der Vlaamsche
ministers ongewettigd en bespottelijk. Do
houding van Le Peuplo is to verklaren uit
het feit, dat dezo courant velo Waalsche
ambtenaren onder haar lozers tolt, welke
ambtenaren, Ncderlandschonkundig zijnde,
nog altijd niet kunnen begrijpen, dat de
nieuwe administratieve wet moot worden
toegepast.
Dc Vlaamsch-nationale Schcldo heeft na
tuurlijk pret met het geval Trófois. Herman
Vos constateert in ccn hoofdartikel, dat do
Vlaamsche nationalisten het bij het rechte
einde hadden, toen zij voorspelden, tegen
de démontis van minister Sap in, dat do
nieuwe taalwet, die zonder sancties is go
bleven, evenals do vorige wet, niet zou wor
den geëerbiedigd.
„Wij konden moeilijk denken, aldus I-I.
Vos, dat zoo spoedig de proef op do som
zou geleverd worden, van onze stelling, dat
met een ongesanctlonneerde wet de tojpas-
sing daarvan in handen gespeeld wordt van
do meest volslagen administratieve wille
keur.
Hoo had „Do Standaard" ong geschool
meesterd ovor onze valscho informatio en
over onze zwartgalligheid. Er was niets te
vrcczen, dc onwettelijko benoeming zou niet
gebeuren, wat „De Schelde" ook vertelde!
Daarvoor waren dc machtlgo mannen van
Vlaanderen, Van Cauwelaert cn Sap, een
waarborg.
Zelden zijn deze in een hachelijker par
ket gekomen dan met deze benoeming, dio
heol hun voorstelling van do bezegeling der
Vlaamsche overwinning door de laatste
taai-wetten in gruizelementen slaat."
Zaterdagmiddag was do kwestie, wogen»
uitlandigheid van minister Sap, nog niet
bijgelegd, maar men verwacht, dat Maan
dag, in de wekelijksche bijeenkomst van
de regeering, een compromis zal worden ge
vonden, dat de beide partijen kan bevredi
gen. i
Intusschen blijkt uit de vele protesten,
tegen do niet-tospassing der nieuwe wet
uit het Vlaamsche land, Brussel inbegre
pen, door de Vlaamsche ministers en de
Vlaamsche dagbladredacties ontvangen, dat
de leidende elementen in Vlaanderen er
genoeg van hebben zich nog verder in te
spannen voor het aannemen van wetten, die
zelfs door ministers moedwillig ongedaan
worden gemaakt. Een paar blunders in don
zin van deze betwiste benoeming zouden
voldoende zijp om bij dc eerstkomende
parlementsverkiezingen in verscheidene ar
rondissementen resultaten te verkrijgen, die
veel gelijkenis zouden vertoonen mot de op
hefmakende verkiezing van Borms te Ant
werpen enkele jaren geleden.
„DE DUITSCHE VRIJHEID MOET
HERWONNEN WORDEN"
Eeuwfeest der Gustaaf rAdolf*
vereeniging
Leipzig, 18 Sept. (V.D.). Hedenmid.dag
heelt dc Gustaaf Adolf-vereeniging een
groote demonstratie georganiseerd ter gele
genheid van haar honderdjarig beslaan. On
geveer honderdduizend menschen hadden
zich verzameld rondom het Volkerenslag-
monument, waaronder Evangelische, patri
ottische en andere vereenigingen met haar
vaandels, alsmede de Stahlhelm cn dc
S.A.-'e, die met volle muziek naar do be
tooging kwamen gemarcheerd. Onder
aanwezigen waren o.a. de Hongaarsche bis
schop Kapi, een vertegenwoordiger van de
Evangelische kerk in Zweden, bisschop Gu-
mejus uit Finland, do kerkpresident dr.
Voss uit Kattowitz, bisschop dr. Karl uit
Danzig, de Evangelische proost uit Porte
Allegro in Brazilië, de proo6t Ebers uit
Windhoek in West-Afrika en een Evange
lisch vertegenwoordiger uit Austratië. Ruim
7000 zangers brachten eenige ovangcli«cho
liederen ten gehoore, waarna de oud-mi
nister Boelitz do feestrede hield. Hij crl-»
tiseerdo de vredesverdragen, waardoor
Duitschland zijn vrijheid had verloren. De
ze vrijheid moest herwonnen worden, docht
dit was slechts mogelijk door zelftucht naar
lichaam en geest. Ondanks alle beproevin
gen is de Duitsche eenheid onaangetast ge
bleven en met den Duitschen geest Is do
geest van het Christendom ten nauwste
verbonden. Nooit in do geschiedenis is hot
Duitscho volk grooter geweest dan in tij
den van nood.
Na de feestrede zongen de gezamenlijke
koren „Een vasto burcht is onze God" ea
nog eenige andere koralen,
