DE ËEMLANDEQ
Li
Maandag 26 September 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 75
TALRIJKE ONTSLAGEN IN
DUITSCHLAND
DE TEXTIELSTAKING IN
ENGELAND GEËINDIGD
GANDHI'S HONGERSTAKING
TEN EINOE?
VERKEERSRAMP IN
FRANKRIJK
DE GEBEURTENISSEN IN
DEN RIJKSDAG
DE MOEILIJKHEDEN IN 'T
BRITSCHE KABINET
7 uur 20 min.
L. J. LUYCX ZOON
Flamenga
IBACH PIANO'S
Fa. R. van den BURG
ABONNEMENTSPRIJS 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand I 0.75, per
1 week (me» gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vr
Binnenland franco per post per 3 maanden f S.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 51J
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsuummtf
eikeregel meer f0.25. Liefdadighelds-advertentiën voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Herriot verzet zich tegen de
Dnltsche herbewapening.
Berlijn kritiseert de bewe
ringen van den Franschen
premier.
Gisteren heeft de eerste minister van
Frankrijk, Herriot, een uitvoerige rede ge
houden, die een zeer scherpe kritiek was
op de Duitsche pariteitseischcn en telkens
opnieuw de vaststelling inhield, dat de ge-
Idachten der Fransche regeering in de
eerste plaats op don vrede zijn gericht.
[Herriot verheerlijkte de Fransche Volkcn-
bondspolitiek, waarvan, volgens hein, de
consequentie was, dat elk volk, klein of
[groot, dezelfde rechfcn worden geschon
ken.
Zeer 6lecht was dc Fransche minister-
kresident tc spreken over het tegenwoor
dige streven van de bewindvoerders te
Berlijn, die z.i. aansturen op een hernieuw-
Ide bewapening. Hij leidde dat af uit aller
lei militaire betoogingen in Duitschland.
kit verklaringen en nota's van Duitsche
ininisters, die openlijk of bedektelijk er-
lp aandringen, dat Duitschland weer toe-
Iteraming zal worden verleend oorlogstuig
e vervaardigen en een militie op dc been
Ie brengen, maar vooral ook uit de veror-
lening van 13 September omtrent de
■•ugdopvoeding in Duitschland, waarvan
lolgens Herriot het doel is de kinderen mi
litair op te leiden en hun „de kunst van
pt dooden" te leeren. De Fransche pre
bier vond dit het tegendeel van morcele
Intwapening en het kweekon van een men-
laliteit, die er toe zou kunnen leiden, dat
duitschland op een geschikt oogenblik
leer naar dc wapens greep. Frankrijke
lilionale opvoeding, aldus Herriot, stelt
lich heel andere doeleinden.
Duidelijk kwam in Herriot's rede de
ees tot uiting, dat Duitschland bezig is
Ion geweldig modern leger tc organisee-
|en, dat niet 6lechta van defensieven aard
pi zijn, maar tevens een offensief karak-
lr zal dragen. De Fransche premier, die
1 dezen de meening deelde van gezagheb-
■nae militaire deskundigen, zei het wel-
^•waar niet met zooveel woorden, maar
niettemin duidelijk genoeg uitkomen,
kt hij van een dergelijk Duitsch leger een
bnvöj op Frankrijk verwachtte, zoodat het
li. alleszins gerechtvaardigd was ja:
llfs een bewijs van burgerplicht wan-
|^r Frankrijk alle aandacht besteedde
i zijn nationale verdediging.
'fschoon Ilerriot toe moest geven, dat de
pllieerden hebben beloofd hun weer-
in te krimpen en dat dc Duitsche
pwapening de eerste stap moest zijn op
In weg eener ontwapening door alle mo-
indheden, meende de Fransche premier
l'ttemin, dat do interpretatie van deel V
het te Versailles gesloten verdrag,
Ns die voorkomt in de Britsche nota
In Duitschland, de juiste is en dat de
■Wapening vooral moet geschieden op de
■m. zooals die door art. 8 van het Vol-
■nbondshandvest wordt aangegeven. Juist
T arlikel komt Frankrijk, zooals Herriot
lieerde, getrouwelijk na: het heeft den
Pitairen diensttijd verkort van drie
één jaar verminderd en de militaire
■ftootingen op een lager peil gebracht,
fwoate vanzelf spreekt, stelde Herriot op
|n \oorgrond, dat dc Fransche veiligheid
I e cer6ic plaats moet zijn gegarandeerd
laat de ontwapening veel vlotter zou
Pnen worden verwerkelijkt, wanneer
■n beschikte over een internationale
Pdroaeht in dienst van het recht, wan-
rr militaire en economische 6trafmaat-
l "-n konden worden toegepast cn we-
P'jdeche controle uitgeoefend.
I an he* slot van zijn betoog heeft Hcr-
I den nadruk gelegd op de Fransche
f moedigheid, die tot uiting is gekomen
I® vervroegde ontruiming der bezette
l' n, de opheffing der herstelbetalin-
Cfi het handhaven van een Fransch-
serie handelspolitiek, waarvan Berlijn
J; e V0°rdeelen trekt. Desondanks heeft
chland than6 zijn bekende pariteit6-
Ten gesteld. Deze houding duidde Her-
1 aan als verregaand „ondankbaar".
[e Derlijn heeft men niet lang getreuzeld
I het
geven van een antwoord op Hcr-
6 rede, waarvan gezegd wordt, dat zij
heele reeks onjuiste voorstellingen be-
^adrukkelijk wordt geloochend, dat
•-chland slechts aanstuurt op herbe-
phng, terwijl Frankrijk alleen de kam-
■u Kan den vrec*e zou zÜn- Naar de
I die regeering verklaart, is zij jui6t
a andster ecner algemeene ontwape-
v Met dezelfde klem Wordt ontkend.
e' Duitsche curatorium voor dc jeugd-
Je lng de kinderen in militairen gee6t
Pleidcn, terwijl eraan wordt toegc-
dat de militaire opvoeding der
Juist van Fransche zijde ter hand
f °men. En wat de moreele ontwape-
eft, wijst het Duitsche antwoord
at juist van Fransche zijde daar-
1 grovelijk wordt gezondigd, hetgeen
Mr? dat een in*
f'lid van den Franschen generalen
L e"ik een pleidooi heeft gehouden
inpalming, door Frankrijk, van
L r Rijnoever.
L ?eent men van Duitsche zijde, dat
V* Wat zonderling aandoet, dat de
ikn c'n ^un nationale verdediging voor
een blijk van burgerplicht, ter
svijl het Duitschland euvel wordt geduid,
rlat liet zijn defensie binnen het zeer be
perkte kader van 't vredesverdrag zoo
goed mogelijk organiseert. Evenmin kun
nen de Duitschers er zich mee vereenigen,
dat Frankrijk er bezwaar tegen heeft, dat
Duitschland de noodige aandacht wijdt aan
zijn nationale veiligheid, terwijl Frankrijk
inmiddels zelf nalatig blijft met betrekking
tot art. 8 van het Volkenbondshandvest,
daar dit nadrukkelijk een vermindering
der bewapening voorschrijft tot liet mini
mum.
Met de Fransche ontwapening loopt het,
naar de Duitschers van oordeel zijn, wer
kelijk niet zoo'n vaart. Niet alleen stellen
de Franschen de numerieke vermindering
van hun leger veel te gunstig voor, maar
bovendien heeft het Fransche leger zoon
technische volmaaktheid bereikt vooral
op 't gebied der luchtmacht en der tanks
dat deze meer dan opweegt tegen de ver
mindering van 't aantal manschappen, zoo
dat er, naar de Duitschers meenon, eerder
gesproken kan worden van een uitbreiding
der Fransche weermacht
Ook Duitschland heeft zoo wordt in
de Berlijnsche repliek opgemerkt geen
bezwaar tegen een internationale strijd
macht, maar dan dient als voorwaarde ge
steld te worden, dat in deze strijdmacht
niet het Fransche element ovcrheerscht;
dit zou Frankrijks positie opnieuw ver
sterken; vandaar dat Duitschland ver
langt, dat alle staten in een behoorlijke
verhouding contingenten moeten leveren.
En wat de Duitsche „ondankbaarheid"
betreft, wordt erop gewezen, dat dc ver
vroegde ontruiming door Frankrijk als
pressiemiddel is gebruikt, teneinde achter
eenvolgens het plan-Dawes en het plan-
Young aangenomen te krijgen, twee be
talingssystemen, die niet konden worden
gehandhaafd, omdat zij economisch cn fi
nancieel onuitvoerbaar bleken te zijn.
Men ziet dus, dat men te Berlijn over
Herriot's rede niet bijster goed is te spre
ken, omdat de Fransche premier Duitsch
land gelijk recht cn gelijke veiligheid wil
onthouden. Toch ziet men in de rede nog
een lichtpuntje, daar Herriot heeft ge
waagd van de schepping van een „vredes-
statuut", dat aan alle Europeesche landen
een gelijk veiligheidsregime rnoet schen
ken. Dit is een denkbeeld, zoo meent men
tc Berlijn, waarover naderhand wellicht
nog van gedachten kan worden gewisseld.
Berlijn, 24 Sept. (H.N.) Het verzet der
Berlijnsche metaalwerkers tegen de nieuwe
loonsverminderingen heeft in verschillende
gevallen.succes gehad, zoo bij de Deutsche
Messingwerke, die het loon voor het 31e
tot het 40e uur op grond van de noodver
ordening met 20% wilden verminderen. Het
personeel, dat 400 man omvat, kwam daar
tegen in verzet, waarop de loonsverminde
ring ingetrokken is. Ook bij de metaalwa-
renfabriek van Ilornemann is de aange
kondigde loonsvermindering niet doorge
gaan. Ook in de typografische vakken ver
zetten de arbeiders zich tegen aangekon
digde loonsverlagingen. Dc banken streven
thans ook naar een verlaging van de sala
rissen. De Deutsche Bank-und Diskontoge-
sellschaft heeft aangekondigd, dat 200 be
dienden ontslagen moeten worden, tenzij
de arbeidstijd tot 44 uur wordt verkort, wat
met een gelijktijdige salarisvermindering
van i% gepaard zou gaan. De Privat-u.
Commerzbank heeft 100 bedienden van de
centrale afdeeling ontslag- aangezegd. Ook
de Allgemeinc Elektrizitatsgcsellschaft, die
sedert Augustus van verleden jaar den
staf van kantoorpersoneel reeds van ÏO.GOO
tot 6000 heeft verminderd, heeft 600 man
kantoorpersoneel ontslag aangezegd.
RUSSISCH-ROEMEENSCHE MEENINGS-
VERSCHILLEN.
Parijs, 23 Sept. (H. N.) De Roemecnschc
regeering heeft besloten voor de onderhan
delingen over het sluiten van een non
agressiepact met Rusland de bemiddeling
van Frankrijk en Polen in te roepen. Zoo
als bekend, bestaan er nog 6teeds moe-
ningsvcrschillen tusschcn Rusland en Roe
menie met betrekking tot de Dobroedsja.
Frankrijk heeft in een nota te kennen ge
geven, dat het met de onderteekening van
een non-agressiepact met Rusland zal
wachten, totdat ook tusschen Rusland en
Roemenië een pact gesloten zal zijn.
PLEIDOOI VOOR 40-URIGE
WERKWEEK.
New York, 23Sept. (II. N.) De Kamer
van Koophandel te Washington heeft zich
uitgesproken voor de invoering van de 40-
urige werkweek ter bestrijding van de werk
loosheid.
SLACHTOFFERS EENER
ONTPLOFFING.
Rome, 2 3 Sept. (H. N.) Te Bologna
heeft een ontploffing in een graanelevator
plaats gehad, waardoor drie personen ge
dood en drie ernstig gewond werden IJLal
gebouw zelf werd verwoest
„K/eest öf»
uw Uoede."
Waar dit bord (met rooden rand)
staat, dreigt onverwacht gevaar.
Wees daar extra oplettend, ver
minder de snelheid. Uit voorzorg I
6£H2
Londen, 23 Sept. (V.D.) Thans is na
vier weken een einde gekomen aan de we
versstaking in Lancashire doordat volko
men overeenstemming tusschen fabrikan
ten cn arbeiders is verkregen. Bij de sta
king waren 200.000 arbeiders betrokken. De
schade welke de katoenindustrie door dc
staking heeft geleden bedraagt meer dan
100.000.000 gulden.
De hervatting der werkzaamheden is te
gen Woensdag tc verwachten.
Overeenstemming tusschen de
Hindoe's en de Paria's
bereikt
Het woord is nu aan Mac Donald
Bombay, 2i Sept. (V D.) Tusschen de
leiders der Kaste-Hindoes, en der Paria's
rs heden in de cel van Gandhi een defini
tieve overeenstemming br.-eikt over de
kwestie van de vertegenwoordiging in het
Parlement van de onderdrukte klassen.
Gandhi keurde hot accoord goed. De bepa
lingen zijn getelegrafeerd aan MacDonalJ
Zoorlra diens toestemming verkregen is.
kan Gandhi zijn hongerstaking, die thans
roeds honderd uur heeft geduurd, beëindi
gen. De arts 6tclde heden vast, dat Gandhi
niet lang meer zonder voedsel zou kun-
VERANDERING IN DEN P0LITIEKEN
TOESTAND IN HET OOSTEN?
Het JapansclvRussisch petroleum
accoord een feit
Moskou, 2-1 Sept. (V. D.) Officieel wordt
medegedeeld, dat hedenmorgen het Ja-
pansch-Russische pctroleum-accoord is ge-
teekend. Het petroleum syndicaat verplicht
zich, jaarlijks 60.000 ton petroleum voor de
Japansche vloot te leveren. De overeen
komst treedt onmiddellijk in werking.
De voorzitter van het Russische petro
leumsyndicaat begroette de onderteekening
als een ontspanning in de politieke toe
stand in net Verre Oosten.
In politieke kringen tc Moskou wordt
verklaard, dat door dc onderteekening van
dit accoord een nieuwe politieke toestand
in het Verre Oosten is ontstaan. De Sovjet-
regeering heeft zijn strijd tegen Japans
Mandsjoerijschc politiek opgegeven.
INTERNATIONALE GELDVERVALSCHEE
GEARRESTEERD.
B e r 1 ij n, 24 Sept. (V. D.) In een hotel
hier ter stede werd door de politie gear
resteerd Gustavo Adolfo Hennies, die van
Braziliaanschc nationaliteit is. Hennies, die
ook onder den naam Doering bekend is,
wordt ervan beschuldigd deel te hebben
gehad aan een bankpapiervcrvalsching in
1925, die indertijd groot opzien heeft ge
baard.
Het betreft de verspreiding van valscho
Portugeeschc bankbiljetten, waarvan o n.
de firrna Waterloo te Londen het slachtof
fer is geworden. De bende die dit op zijn
geweten had werd later gearresteerd. Hen
nies gelukte het te ontvluchten. Hij be
strijdt het dat hij de gezochte vervalscher
is en verklaarde dat Hennies niet zijn
naam was. Zijn wcikelijke naam zou Doe
ring zijn.
TERUGGAVE VAN MANDAATGEBIEDEN
AAN DUITSCHLAND?
Washington, 21 -Sept. (V. D.) L'il
goede bron verluidt, dat een plan te Ge
neve wordt uitgewerkt, volgens hetwelk de
door Japan bestuurde Zuidzee-mandaat-
gebieden aan Duitschland zouden worden
teruggegeven, indien Japan uit den Vol
kenbond zou treden.
Bus rijdt tegen auto's; ettelijke
dooden en gewonden
P a r ij s, 26 Sept. (V.D.). Gisteravond reed
nabij Parijs een volle autobus met groote
snelheid links van den straatweg naar Or
leans, ten gevolg 2 waarvan het. gevaarte na
elkaar tegen vijf van de tegenovergesteld
zijde komende auto's en twee motorrijwie
len botste. Alle vijf auto's werden van den
weg geslingerd en eenige sloegen ervan om.
De autobus zelf reed tenslotte met een
vaart van ongeveer 80 K.M. tegen een boom
en werd geheel vernield. Terwijl de inzit
tenden van de aangereden auto's min of
meer ernstig werden gewond, bleken de
passagiers van de autobus er ernstiger aan
toe te zijn. Uit de vernielde overblijfselen
werden vier dooden cn dertien zwaar ge
wonden geborgen. De chauffeur van de
autobus, die klaarblijkelijk ongedeerd bleef,
vluchtte.
Berlijn, 2 3 Sept. (V. D.) De uitnoodi-
ging aan de leden van het rijkskabinet, den
rijkskanselier, den minister van binncnland-
sche zaken, den minister van buitenland-
sche zaken en staatssecretaris Planck om
als getuigen te verschijnen voor de commis
sie van onderzoek van den rijksdag op Dins
dag a.s. om 3 uur, is door het rijkskabinct
aangenomen. Men heeft besloten, dat de be
trokken hecren met uitzondering van den te
Genève vertoevenden minister van buiten-
landsche zaken, als getuigen zullen ver
schijnen. De reden hiervan is, dat het drin
gend noodzakelijk is in verband met de vele
onjuiste uitspraken in de commissie het
werkelijk verloop der dingen aan de Duit
sche natie mede te deelcn en uit tc leggen.
Overigens blijft de regeering bij haar opvat
ting, dat de leden der regeering pas dan
weer in commissies zullen verschijnen, wan
neer zoowel de rijksdagpresident als de
commissies zich op het standpunt stellen,
dat de in de laatste zitting van den rijksdag
gehouden stemming niet rechtsgeldig is.
Londen, 23 Sept. (V. D.) In liberale
kringen wijst men er op, dat Samuel en zijn
collega's nog geen definitieve besluiten in
zake uittreding hebben genomen. Alles
hangt in dezen af van de besprekingen in
het kabinet zelf. Ook Snowden zal pas een
definitief besluit nemen, nadat dc bespre
kingen in het kabinet ten einde zullen zijn
gevoerd.
Voorts hebben eenige vooraanstaande le
den der liberale partij verklaard, dat on
danks de afwijkende opvatting der liberale
ministers inzake dc tarievenpolitiek, zij toch
in de rcgecring konden blijven samenwer
ken
Londen, 24 Sept. (V.D.) Iloewel in het
liberale kamp de stemmen sterker worden,
die van een blijven zitten der liberale mi-
inisters in het.kabinet meer voor- dan na
doelen verwachten, acht de Times het uit
treden der liberale ministers onvermijdelijk.
Lord Snowden weigert de berichten over
zijn voorgenomen aftreden te bevestigen, of
te dementeeren. Ilij verklaarde, dat hij zich
na de komende kabinetszitting hierover wel
zou uitlaten.
NOG STEEDS DE OPZEGGING VAN HET
FRANSCH-DUITSCHE HANDELS
VERDRAG.
P a r ij s, 24 Sept. (V.D.) De bijzondere
verslaggever van de „Paris Soir" tc Genève,
Saucrwein. meldt zijn blad, dat Frankrijk
het vaste voornemen heeft Dinsdag a.s. het
Duitsch-Fransche handelsverdrag op te zeg
gen, wanneer Duitschland niet accoord gaat
met het opheffen van bepaalde gebonden
toltarieven.
In tegenstelling tot dit bericht verluidt
in politieke kringen, dat Frankrijk niet
gaarne tot opzegging zou overgaan, daar
een toestand zonder verdrag onder deze
omstandigheden een zeer ongunstige uit
werking zou kunnen hebben en men er
geen duidelijke voorstelling van heeft, wat
in de plaats van het verdrag zou kunnen
treden.
Volgens de „Liberté" worden op het
oogenblik de besprekingen tusschen Duit
sche en Fransche deskundigen, die tc Stre-
sa zijn begonnen, voortgezet. Frankrijk
staat op het standpunt, dat dc omstandig
heden, die leidden tot het handelsverdrag
van 1927, vooral wat betreft de leveringen
op herstelrekening, niet meer bestaan en
dat het groote aantal gebonden tarieven
voor Frankrijk te moeilijk worden. De „Li
berté" wijst er verder op, dat bij een vroe
gere gelegenheid Von Hoesch er reeds den
nadruk op heeft gelegd, dat Duitschland dc
opzegging van het verdrag als een onvrien
delijke daad zou beschouwen.
BUITENLAND.
Het textielconflict in Lancashire geëin
digd.
(Eerste Blad pag. 1).
Gandhi's hongerstaking ten einde?
(Eerste Blad pag. 1).
BINNENLAND.
Actie tegen het rapport-Welter.
(Tweede Blad, pag. 1,V
Te Rotterdam is een molen verbrand.
(Tweede Blad, pag. 1).
SPORT.
Een benauwde 10 zege voor H.V.C.
(Tweede Blad, pag. 2).
Amsvorde kan niet scoren cn verliest met
40 van Z.N.C.
(Tweede Blad, pag. 2).
Quick wint met 43 van Kampong.
(Tweede Blad, pag. 2).
A.P.W.C. verliest met 42 van E.A.C
(Tweede Blad, pag. 2).
Amersfoort I cn II (Korfbal) spelen gelijk
tegen Samos II en III.
(Tweede Blad, pag. 2).
De Profs van den K.O.O.S.B. in actie.
(Tweede Blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
Het toezicht op de handelsscholen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Vergadering van het Nationaal Jongeren
Verbond.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. Inst.
te De Bilt.
Hoogste barometerstand 768 tc ReyljavjLL.
Laagste barometerstand 715.8 te Stensele.
Verwachting: Meest matige tijdelijk
wellicht krachtige Z.VV. tot N.VV. wind,
zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring, aan
vankelijk nog regenbuien cn koeler.
De depressie die Zaterdag ten Westen van
Schotland log, trekt in diepte afnemend O.-
waarts, maar beheïrscht nog het weer over
bijna geheel Europa. In Frankrijk, ons land,
Duitschland en Zweden is dientengevolge de
lucht betrokken met tamelijk zacht weer cn
regen vooral in het W. Op dc Britsche eilan
den en Noorwegen waaien goude, in Schot
land en Ierland stormachtige Noorderwin
den met regen- of hagelbuien. Alleen in het
Z.O. van Zwitserland cn Oostenrijk is nog
tamelijk gunstig weer, maar ook in Zwitser
land is regen te wachten. Bij het verder O.-
waarts trekken van de depressie zal de af
koeling ook ons land bereiken en is buur en
buiig weer te wachten, waarna vermoede
lijke opklaring volgt.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Crêpe Amazone
f 3.25 per Meter
f 1.50 en f 2.50 per Meter
Alle kleuren
Voortreffelijk In elk opzicht.
Vraagt catalogus en condities aan
bij den vertegenwoordiger
ARNH.STRAAT.
DUITSCHE HULPMAATREGELEN VOOR
DEN LANDBOUW.
Berlijn, 25 Sept. (H. N.) Naar verluidt,
heeft de regeering bij de beraadslagingen
van Zaterdag besloten uitstel van betaling
tet verleenen voor alle renten invden land
bouw, voor zoover deze de 4% te boven
gaan. Het voornemen schijnt te bestaan,
om de pandbrieven van landbouwonderne
mingen eveneens te converteeren, waarbij
door bet Rijk garantie zal worden verleemL
